URARTULAR… ETNİK BİR KÖKEN Mİ?
Konu: Bu çalışmanın konusu, Doğu Anadolu’da yüksek bir uygarlık kuran Urartuların morfolojik yapısının Ermeniler ile karşılaştırılması ve aralarında antropolojik bir ilişkinin olup olmadığının araştırılmasıdır. Bunun yanı sıra arkeolojik çalışmalar ile Ermeni ve Urartu kültürleri ele alınmış ve Urartu Dili ile Ermenice arasındaki ilişki araştırılmıştır.
Materyal: Tarafımızca incelenen Van Karagündüz Erken Demir Çağı, Van Dilkaya Erken Demir Çağı ve Hakkari Erken Demir Çağı iskeletleri, Van Altıntepe Urartu ve Dilkaya Orta Çağ (Ermeni) iskeletleri ile karşılaştırılmıştır. Ayrıca geçmişte farklı antropologlar tarafından incelenen Tilkitepe Kalkolitik, Tilkitepe Erken Tunç ve Erzincan Altıntepe Urartu iskeletleri de çalışma kapsamında değerlendirmeye alınmıştır.
Metot: Çalışma kapsamında birey antropolojik açıdan ele alınmıştır. Bireylerin yaş, cinsiyet ve ırk tayinleri yapılarak kafataslarından ölçüler alınmış ve endisler hesaplanmıştır. Daha sonra distance analizi ile populasyonların olası akrabalık ilişkileri irdelenmiştir. Distance analizi için kafatası morfolojisini en iyi yansıtan Maksimum Kafa Uzunluğu, Maksimum Kafa Genişliği, Basion-Bregma Yüksekliği, Porion-Bregma Yüksekliği, Bizigomatik Genişlik, Üst Yüz Yüksekliği, Nasal Genişlik, Nasal Yükseklik, Kafatası Endisi, Üst Yüz Endisi ve Nasal Endis kullanılmıştır.
Bulgular:
Anadolu’da görülen ilk ırk tipi Akdenizdir. Anadolu’nun en eski sakinleri Narin ve Kaba Akdeniz olarak iki alt kategoride incelenen morfolojik yapıya sahiptiler. Alpinler, Akdeniz ırkından daha sonra ortaya çıkmışlardır. Anadolu’da Dinarik morfolojisi gösteren bireyler ise ilk kez Tunç Çağı’nda görülmüştür. Armenoidler Dinariklerin bir alt grubudur. Bu tip, Dinariklere çok benzerdir ama daha büyük bir kafaya, daha uzun bir yüze ve daha geniş bir buruna sahiptirler. Kafa çok geniş ve sivridir. Alının eğimi neredeyse kafa damının gerisiyle aynı hizadadır. Occipital tamamen vertical uzanır. Yüksek köklü kancalı burun, kalın dudaklar, yoğun sakal ve vücut kılları, kalın kaş kemerleri diğer karakteristik özellikleri arasında sayılabilir. Vücut yapısı güçlüdür. Boy genellikle orta uzunluktadır. Vallois, Armenoid ırkının Anadolu ırkının prototipi yapılmak istendiğini belirterek, Armenoidlerin aslında lokal bir grup olduklarını ortaya koymuştur.
Tarafımızca Urartu ataları ve Urartular üzerinde yapılan paleoantropolojik çalışmalar, bu insanların çok tipik Akdeniz morfolojisi gösterdiğini ortaya koymuştur.
Distance analizi sonucunda, Van Gölü çevresinde birbirlerine oldukça yakın bölgelerde yaşamış Karagündüz ve Dilkaya Erken Demir Çağı insanlarının birbirlerine, Altıntepe Urartu bireylerinin de her iki topluma çok benzer bir yapıya sahip olduklarını göstermiştir. Ağırlıklı olarak Ermenilerin yaşadığı Dilkaya Orta Çağ toplumu, Urartulardan çok uzakta yer almaktadır. Arkeolojik açıdan Van Bölgesi ile çok benzer olan Hakkari Erken Demir Çağı toplumu, morfolojik olarak Urartulardan oldukça farklıdır.
Sonuç:
Linguistik Açıdan:
Urartu Dili ve Ermenice farklı dil ailelerine mensupturlar ve aralarında hiçbir yakınlık yoktur.
Arkeolojik Açıdan:
Doğu Anadolu’da sürdürülen arkeolojik kazılarda, Ermeni ve Urartu kültürleri arasında kesin bir ilişki olduğunu gösteren herhangi bir bulguya rastlanmamıştır.
Antropolojik Açıdan:
Ermeni morfolojik yapısına sahip grupların, Urartu Beyliklerini ve Urartu Devletini kuran ve Akdeniz ırkı morfolojisi sergileyen insanlarla hiçbir ilişkisi yoktur.
Tablo 1: Doğu Anadolu’da Yaşamış Eski İnsanların Irksal Dağılımları
Dönem | KALKOLİTİK | ERKEN TUNÇ | ERKEN DEMİR ÇAĞI | URARTU | ORTA ÇAĞ | |||||||||||
Populasyon | TKT |
| TKT |
| KGN |
| DK |
| HAK |
| ALT |
| TAN |
| DK |
|
n/% | n | % | n | % | n | % | n | % | n | % | n | % | n | % | n | % |
Narin Akdeniz |
|
|
|
| 31 | 47,7 | 3 | 37,5 | 7 | 63,6 | 1 | 50,0 | 4 | 75,0 | 7 | 5,4 |
Kaba Akdeniz | 5 | ,0 | 3 | ,0 | 8 | 12,3 | 3 | 37,5 |
|
| 1 | 50,0 |
|
| 9 | 7,0 |
Alpin |
|
|
|
| 1 | 1,5 | 2 | 25,0 |
|
|
|
|
|
| 32 | 24,8 |
Dinarik |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| 24 | 18,6 |
Akdeniz |
|
|
|
| 4 | 6,2 |
|
|
|
|
|
|
|
| 2 | 1,6 |
Akdeniz-Alpin |
|
|
|
| 7 | 10,8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Narin Akdeniz-Alpin |
|
|
|
| 3 | 4,6 |
|
|
|
|
|
| 1 | 25,0 |
|
|
Kaba Akdeniz-Alpin |
|
|
|
| 1 | 1,5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Alpin-Dinarik |
|
|
|
|
|
|
|
| 1 | 9,1 |
|
|
|
| 15 | 11,6 |
Alpin-Akdeniz |
|
|
|
| 10 | 15,4 |
|
| 3 | 27,3 |
|
|
|
| 14 | 10,9 |
Alpin-Kaba Akdeniz |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| 8 | 6,2 |
Dinarik-Akdeniz |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| 7 | 5,4 |
Dinarik-Kaba Akdeniz |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| 11 | 8,5 |
Toplam | 5 | ,0 | 3 | ,0 | 65 | 8 | ,0 | 11 | ,0 | 2 | ,0 | 5 | ,0 | ,0 |
***TKT: Tilkitepe, KGN: Karagündüz Nekropol, DK: Dilkaya, HAK: Hakkari, ALT: Erzincan Altıntepe, TAN: Van Altıntepe
Tablo 2: Urartu Beyliklerinin, Urartuların ve Orta Çağ Bireylerinin Kafatası, Yüz ve Alt Çene Ölçü ve Endisleri
Populasyonlar |
HAKKARI ERKEN DEMİR ÇAĞI |
DILKAYA ERKEN DEMİR ÇAĞI |
KARAGUNDUZ ERKEN DEMİR ÇAĞI |
ALTINTEPE URARTU |
DILKAYA ORTA ÇAĞ | ||||||||||
Kafatası Ölçüleri | N | X | SS | N | X | SS | N | X | SS | N | X | SS | N | X | SS |
Maksimum Kafatası Uzunluğu | 9 | ,2 | 8,11 | 3 | ,7 | 11,06 | 33 | ,0 | 7,80 | 5 | ,8 | 10,03 | ,5 | 8,67 | |
Maksimum Kafatası Genişliği | 8 | ,5 | 6,12 | 3 | ,0 | 7,81 | 27 | ,1 | 6,99 | 5 | ,2 | 5,36 | ,9 | 6,28 | |
Kafa Kaidesi Uzunluğu | 1 | ,5 | 0,00 | 1 | 98,0 | 0,00 | 1 | 95,0 |
|
|
|
| 6,29 | ||
Yüz Derinliği | 1 | 96,0 | 0,00 | 1 | 92,5 | 0,00 |
|
|
|
|
|
| 74 | 92,3 | 6,21 |
Minimum Alın Genişliği | 12 | 98,2 | 0,00 | 3 | 97,3 | 12,77 | 30 | 94,4 | 6,39 | 3 | 91,9 | 5,58 | 97,8 | 5,31 | |
Maksimum Alın Genişliği | 8 | ,5 | 6,12 | 2 | ,0 | 15,56 | 26 | ,8 | 8,27 | 2 | ,8 | 0,71 | ,0 | 7,17 | |
Basion-Bregma | 4 | ,0 | 10,23 | 2 | ,0 | 12,73 | 3 | ,2 | 5,85 | 2 | ,0 | 1,41 | ,0 | 6,35 | |
Porion-Porion | 1 | ,0 | 0,00 |
|
|
| 5 | ,8 | 9,24 | 2 | ,0 | 4,24 | ,4 | 7,75 | |
Biauricular Genişlik | 1 | ,0 | 0,00 |
|
|
| 3 | ,0 | 7,00 | 2 | ,5 | 12,02 | ,1 | 8,03 | |
Porion-Bregma | 2 | ,5 | 4,95 | 2 | ,8 | 21,57 | 17 | ,3 | 4,54 | 5 | ,0 | 2,92 | ,0 | 6,52 | |
Frontal Yay | 18 | ,1 | 7,68 | 1 | ,0 | 0,00 | 42 | ,5 | 6,47 | 4 | ,0 | 12,54 | ,5 | 8,01 | |
Frontal Doğru | 17 | ,5 | 5,04 | 1 | ,5 | 0,00 | 46 | ,8 | 6,32 | 5 | ,0 | 9,06 | ,7 | 6,64 | |
Parietal Yay | 9 | ,0 | 8,92 | 3 | ,3 | 10,97 | 49 | ,9 | 9,16 | 6 | ,7 | 9,52 | ,3 | 8,96 | |
Parietal Doğ. | 10 | ,0 | 9,49 | 3 | ,3 | 13,32 | 49 | ,0 | 5,97 | 6 | ,0 | 6,24 | ,9 | 6,78 | |
Occipital Yay | 3 | ,7 | 7,02 | 1 | ,0 | 0,00 | 22 | ,6 | 7,83 | 3 | ,3 | 1,15 | ,2 | 7,97 | |
Occipital Doğ. | 5 | 98,5 | 9,18 | 1 | ,0 | 0,00 | 22 | 96,6 | 5,96 | 3 | 95,6 | 1,42 | 92,8 | 6,05 | |
Horizontal Çevre | 2 | ,5 | 7,78 |
|
|
| 12 | ,0 | 12,61 | 2 | ,0 | 7,07 | ,3 | 20,15 | |
Morfolojik Yüz Yüksekliği | 1 | ,0 | 0,00 | 1 | ,0 | 0,00 | 1 | ,2 |
|
|
|
| 54 | ,6 | 9,87 |
Üst Yüz Yüksekliği | 1 | 78,0 | 0,00 | 1 | 62,5 | 0,00 | 3 | 66,3 | 14,21 |
|
|
| 67 | 71,3 | 6,75 |
Orbital Yükseklik | 1 | 38,0 | 0,00 | 2 | 35,0 | 2,83 | 3 | 34,3 | 4,11 |
|
|
| 96 | 34,3 | 2,29 |
Orbital Genişlik | 1 | 39,0 | 0,00 | 2 | 40,8 | 1,06 | 3 | 34,5 | 2,42 |
|
|
| 98 | 42,0 | 2,67 |
Bizygomatic Genişlik | 1 | ,0 | 0,00 | 1 | ,0 | 0,00 |
|
|
|
|
|
| ,2 | 7,40 | |
Nasal Yükseklik | 1 | 50,3 | 0,00 | 2 | 50,5 | 10,61 | 1 | 43,8 |
|
|
|
| 85 | 51,6 | 4,08 |
Nasal Genişlik | 1 | 25,0 | 0,00 | 2 | 25,0 | 1,41 | 1 | 25,0 |
|
|
|
|
Urartu sanat eserlerine ait çeşitli örnekler | Urne | ||
---|---|---|---|
160240 160241 160242 160243 160244
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası