Mülahazatı Şamildir

Namık Kemal’in Tasvir Efkâr gazetesinde yayınlanan “Lisân-ı Osmani’nin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazatı Şamildir” başlıklı makalesi, içerik olarak Türk edebiyatının genel bir değerlendirmesini yapmaktadır. Aynı zamanda yeni edebiyatın eski eski edebiyata karşı savunulduğu ilk metin olarak kabul edilir. Namık Kemal, öncelikle edebiyatın bir dil meselesi olmasından hareketle, dilin öneminden bahseder ve mevcut Türk edebiyatı dilinin anlaşılmaktan uzak bir halde olduğundan yakınır. Dilin milli birliği sağlayan unsurlardan olmasına bağlı olarak Osmanlı sınırlan dışındaki Türk toplulukları ile anlaşabileceğimiz bir dilin olmadığını ileri sürer. O’na göre ilimde ilerlemenin yolu da dilin gelişmesinden geçmektedir.

Dili geliştirecek olan da edebiyattır. Osmanlı edebiyatının Türkçe söyleyiş vasfım kaybederek bir edebiyat dili ortaya koyamamasını, gerilememi­zin esas nedeni olarak görür. Halk, Arapça ve Farsça&#;nın etkisi altında kalan yazı dilini anlayamamaktadır. Dolayısıyla Osmanlı edebiyatı ve dilinin ıslah edilmesi gerekmektedir. Genç ediplerin bu yolda çalışmalar yaparak makale, tiyatro ve roman türlerinde eserler veriyor olmalarını da olumlu gelişmeler olarak değer­lendirir. Namık Kemal, makalede eski şiire karşı ağır eleştiriler getirerek Divan şiirinde naat ve münacaatlar dışında şiir yoktur, der. Akılla bağdaşmayan, hayalin sınırlarını zorlayan mazmunları, anlam bütünlüğünün olmayışı, dine ve ahlaka uymayan taraflarıyla eski şiirin değersizleştiğini düşünür. O’na göre şiir gerçekle irtibat halinde olmalıdır. Ayrıca makalede hece vezninden de söz etmiş, İran te­sirini ve aruzu şiirimizin Türkçeleşmesinin önünde bir engel olarak görmüştür.

Namık Kemal&#;in birçok kaynakta Yeni edebiyatın beyannamesi olarak kabul edilen &#;Lisan-i Osmani&#;nin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazalar&#; adlı makalesi ile ilgili değerlendirmeler:

yılında dönemin Tasvir-i Efkâr gazetesinde yayımlanan Namık Kemal’in bu makalesi birçok önemli kaynakta “yeni edebiyatın ilk beyannamesi” şeklinde değerlendirilmektedir. Bu makalede Namık Kemal, edebiyat ve dil hakkındaki görüşlerini topluca ifade etmiştir.

Namık Kemal’in söz konusu makalede değindiği temel hususlar şunlardır:

• Şekilden çok muhtevaya önem vermenin gerekliliği
• Arapça ve Farsçadan alınan kelimelerin yazılışlarıyla telaffuzları arasındaki farklar ve bu tür kelimelerin Türkçede okunduğu gibi yazılması
• Eski edebiyatı bütünüyle reddeden ve Avrupa modeline göre yeni bir edebiyat kurulmasının kaçınılmazlığı (Bu husus Celal Mukaddimesinde de dile getirilmiştir.)

Bu makaleye ilişkin olarak şu değerlendirme mutlaka bilinmelidir:

Edebî zevk bakımından eski anlayıştan fazla ayrılmadığı halde düşünce itibariyle bütünüyle yenilik yanlısı olan Namık Kemal, yaşadığı dönemde Türk dili ve edebiyatı hakkında da dikkate değer görüşler ileri sürmüştür.

Yeni Türk edebiyatının bir nev’i beyannamesi olarak kabul edilen Lisan-ı Osmanî’nin Edebiyatı Hakkında Mülâhazatı Şâmildir” adlı makalesinin Türk dili ve edebiyatının o günkü sorunlarını toplu halde ele alan ve getirmiş olduğu görüşler bakımından dönemini aşan bir nitelikte olduğu kabul edilmiştir.

“Lisan-ı Osmanî’nin Edebiyatı Hakkında Mülâhazatı Şâmildir” adlı makale , değindiği husus ve ileri sürdüğü görüşlerle Milli Edebiyat’ın fikri temellerini hazırlayan metinlerden biri olarak kabul edilebilir.

Orijinal diliyle makalenin tamamı ⇒ funduszeue.info ( indirme)

• Akün,Ö.F., “Divan Edebiyatı” TDV İslam Ansiklopedisi, c.9, s (Akün)
• Andrews, Walter , Osmanlı Gazel Estetiğine Yeni Bir Bakış , Kaşgar, c.4, İstanbul , s (Andrews)
• Avşar,Ziya Meşairü’ş-Şuara Mukaddimesine Göre Aşık Çelebinin Şiir Görüşü , Yüzüncü Yıl Üniv. Sosyal Bilimler Ensitüsü Dergisi,c.4,s.4, Van, (Avşar)
• Beyatlı,Yahya Kemal, Edebiyata Dair, İst (Beyatlı)
• Burckhardt, Titus,“Dini Sanat,İslam Sanat Felsefesine ve İlkelerine Bir Bakış”, (Avani Gulamzade) Hikmet Ve Sanat,İnsan Yay. İst
• Dilçin, Cem, “Türk Kültürü Kaynağı Olarak Divan Şiiri”, Ankara Eylül,,3 Uluslar ArasıTürk Kültürü Kongresi Bildirisi (Dilçin)
• Eliot, T.S, Edebiyat Üzerine Düşünceler, (Çeviren Doç.Dr. Sevim Kantarcıoğlu),Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• Erbay, Dr. Erdoğan, Eskiler ve Yeniler ,Akademik Araştırmalar, Erzurum
• Gölpınarlı,A, Divan Edebiyatı Beyanındadır, İstanbul (Gölpınarlı)
• İpekten, Haluk,“Divan Şairlerinin Toplantı Yerleri :Meyhaneler“, ODŞÜM, s
• Kahraman,funduszeue.infoç.Dr. Mehmet, Divan Edebiyatı Üzerine Tartışmalar İstanbul ,(Kahraman)
• Namık Kemal, « Lisan-ı Osmaninin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazatı Şamildir », Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi ,(funduszeue.info vd.) Istanbul ,S) ODŞÜM, s