L Sesi Nasıl Verilir

OKUMA YAZMAYI NASIL Öğretilir?
 

“ Nedir Bu Ses Temelli Cümle Yöntemi? ”

Ülkemizde yılında pilot olarak uygulanıp yılında tüm ülkede uygulanan ve hala 1.sınıf öğrencilere okuma-yazma öğretmek için kullandığımız yöntemdir.

Hatırlarsanız bizler fişler ve hece tabloları ile okuma yazmayı öğrenmiştik ve neredeyse yıl sonuna kadar tüm harfleri anca bitirip tam anlamıyla okur-yazar hale gelebiliyorduk. Hece tablolarını ezberlememiz gerekiyordu.

Öncelikle hayatımızın doğal akışında yer alan kısa cümleleri örneğin; Ali ata bak.

Bu kısa cümleleri öncelikle sözcüklerine parçalayıp (Ali-ata-bak), daha sonra hecelerine ayırıp (A-li) ( a-ta) (bak) heceleri öğretip son aşama olarak harfleri sezdirmek için harflerine ayrılıyordu.

A-l-i a-t-a b-a-k

Bu şekilde çocuklara harfler öğretiliyordu. Öğrenilen bu harflerle de yeni heceler, yeni sözcükler ve yeni cümleler oluşturuluyordu. Görüldüğü gibi okuma yazma öğretimi bu yöntemle uzun zaman alıyordu.

Şuan kullanılan Ses Temelli Cümle Yönteminde ise okuma yazma öğretimini ay gibi kısa bir sürede halledebiliyoruz. Nasıl mı?

Ses Temelli Cümle Yöntemi şöyle:
 

• Çocuklara müfredatta kullanım sıklığına göre öncelik sırasına dizilmiş harf gruplarında bulunan sesleri (harfleri) birer birer hissettirerek öğretmekle başlıyoruz.( Elakin-omutüy-örıdsb-zçgşcp-hvğfj ) İlk harf grubumuz olan ELAKİN seslerinde e ve l seslerini öğrettikten sonra bunları birleştirerek anlamlı heceler oluşturuyoruz. (el, le, elle).
   
• Öğrendiğimiz her yeni sesle anlamlı heceler ve sözcükler oluşturmaya devam ediyoruz. (la, al,Ela, Lale)
   
• Daha sonra öğrettiğimiz ses sayısını artırdıkça hece ve sözcük hazinemizi genişletip cümleler oluşturuyoruz. (Ela ile Lale el ele)
   

Bu yöntemde öğrenci sesleri birleştirme mantığını kavradıktan sonra -bu kavrayış genel anlamda ilk harf grubunda tamamlanıyor- her yeni öğrendiği sesi bir önceki öğrendikleriyle birleştirerek hızlıca okumayı sökmüş oluyor. Birleştirme mantığını kavrayamayan çocuklar olmuyor değil bunlar biraz zorlanabiliyor ama. Bu sistem de çoğu öğrenci bir önceki sisteme göre daha hızlı ve heceleri ezberlemeye gerek kalmadan pratik bir şekilde öğreniyor.

Basitçe bir karşılaştırma yaptığımızda,

Eski yöntemde : Cümleden sözcüğe sözcükten hecelere ve hecelerden harflere şeklinde bütünden parçaya doğru öğrenme sağlarken,
(CÜMLE-SÖZCÜK-HECE-HARF)

Ses temelli cümle yönteminde : Seslerden hecelere,hecelerden sözcüklere, sözcüklerden cümlelere şeklinde parçadan bütüne doğru öğrenim gerçekleşiyor.
(SES(harf)-HECE-SÖZCÜK-CÜMLE)

Örnek Ders İşlenişi

Sınıfta Ses Öğretimi Nasıl Yapılır?

DERS   :TÜRKÇE

TEMA    : BİREY VE TOPLUM

KONU     :U SESİNİN ve HARFİNİN OKUNUP YAZILMASI

SÜRE     : 40+40 DAKİKA

YÖNTEMLER    :Drama, gösterip yaptırma, şarkı söyleme

ARAÇ GEREÇLER :Görseller (u sesi ile ilgili resimler), kartondan yapılmış uğur böcekleri, kraft kağıdı, boya kalemleri

 ÖĞRENME AMAÇLARI VE KAZANIMLAR

funduszeue.infoE

Duyduğu sesleri ayırteder

Dinlediğine dikkatini yoğunlaştırır

Seçici dinler

Dinlediği kelimenin anlamını kavrar

 funduszeue.info

Yankılayıcı okur

Seslerden hece, hecelerden kelime,kelimelerden cümle kurarak okur.

 funduszeue.info

Bitişik eğik yazı kurallarına uygun yazar.

 4.GÖRSELLERDEN OKUMA VE GÖRSEL SUNU

Resim ve fotoğraflardan yorumlar

 5.ÖĞRENME ÖĞRETME SÜRECİ

 funduszeue.info HİSSETTİRME VE TANITMA

         Öğretmen sınıfa girdiğinde sınıfın havasız olduğunu söyleyerek pencereleri açar. Sonra çocukların gözlerini kapatarak ellerini açmalarını ister. Hazırladığı kartondan yapılmış uğur böceklerini çocukların avuçlarına koyar. Gözlerini açtıklarında avuçlarındakinin ne olduğu sorulur. ”Uğur böceği” yanıtı alındığında onların annelerine kavuşmaları için “uç uç böceğim” şarkısı söyletilir. Çocuklara hangi sesi hissettikleri sorulur. Uğur böceklerini uçurduktan sonra açık pencerelerden gelen rüzgarın sesinin nasıl olduğu sorulur. (vuuu…vuuu…) Çocuklardan bu sesi çıkarmaları istenir. Rüzgar taklidinden çıkarılan “u”sesine dikkat çekilir. Uzun şekilde söylenen “u” sesi kısaltılmış haliyle öğretmen tarafından çocuklara söyletilir.

Öğretmen sınıfta “u” harfiyle başlayan isimdeki öğrencileri sorar. Sınıf içinde isminin başında, ortasında ve sonunda “u”harfi olan öğrenciler konuşturulur. Harfin içinde geçtiği ve geçmediği resimler karışık bir şekilde sınıfa gösterilir. Bir dizi görsel arasında “u” harfinin geçtiği görseller ayırtettirilir.

 funduszeue.info OKUTMA VE YAZMA

           Verilen tüm örneklerden sonra “u”sesine karşılık gelen “u” harfinin yazılmasına geçilir. Öğrencilerin görebilecekleri şekilde

“u” harfi tahtaya yazılır. Harfin başlangıcından itibaren nasıl yazılacağı sözel olarak ifade edilir. Ardından harf önce öğretmen tarafından okunur, sonra öğrencilere okutulur. Harfin büyük puntoyla içi boş şekilde hazırlana kopyası tahtaya asılır. Bu kağıt öğrencilere de dağıtılır. Önce tahtadakinin üzerinde yazarken çocuklarda konuşturulur. Sonra öğretmenin rehberliğinde havada harf yazdırılır. Harfin yazılımı bu şekilde hem sağ elini kullanan hem de sol elini kullanan çocuklara uygun şekilde gösterilir. Ardından çocuklar ellerindeki içi boş kartondan yapılmış “u” harfinin parmakla içinden geçerler. Sonra da defterlerine yazmaları istenir. Burada çocukların kitaba değil de ,tahtadaki harfe bakarak defterlerine yazmaları istenir. Birkaç öğrenci tahtada harfin yazılımını yapar.

 funduszeue.info,KELİME VE CÜMLE OLUŞTURMA

       Öğretmen çocuklara “artık harfimizin canı çok sıkılmış, onu arkadaşlarına kavuşturalım o da sizin gibi çok konuşsun” der. Böylece anlamsız “u” harfinden anlamlı hece ve kelimelere doğru hareket edileceği vurgulanır. Önce “u” tahtaya yazılır ve okunur. Ardından harfimiz defterlere yazdırılır. Daha sonra ayrı ayrı renkli kartona yazılmış “u” ve “n” harfimiz okutulur. Bu aşama grup olarak ve aynı zamanda bireysel olarak da yaptırılır. İki harfimizin birleşmiş hali okutulur. ”un” yazılı kartonun arkasındaki kap içerisindeki un resmi gösterilir. Sonra da “un” hece ve kelimesi defterlere yazdırılır.

  “u” harfini yanına “m” harfi getirilerek yeni hece oluşturulur.       u-m = um

   “u” harfinin yanına “t” harfi getirilerek yeni hece oluşturulur.       u-t = ut

   “u” harfinin yanına “mut” hecesi getirilerek oluşan yeni kelime tahmin ettirilir.     u-mut = umut

     “Umut” kelimesi tahtaya yazılarak okunur. Özel isim anlamı da taşıdığı için büyük harfle yazılacağına dikkat çekilir. Büyük “U” harfinin yazılımı gösterilir ve defterlere yazmaları istenir. “tut” ve “mum” kelimeleri de verilir.

     Bunlardan sonra anlamlı bir cümle oluşturulur.    Umut mum tut.

 funduszeue.info OLUŞTURMA VE ANLAMA

Kraft kağıdı üzerine yazılmış olan metin sınıfa okutulur. Bu metin üzerinde düşünmelerini sağlamak için sorular sorulur. Başlığın ne olabileceğine hep birlikte karar verilir. Son olarak öğretmen çocukların bir ders saati öncesinde yapmış oldukları resimlerden uygun olanı seçip metnin yazılı olduğu kağıda yapıştırır.

UMUT İLE METE

Umut olta al.

Mete ile balık* tut.

Umut ile Mete iri iri balık* tuttular.

 * "b" sesini henüz öğrenmedikleri için mavi renkli kelimenin resmi olacak yani balık resmi koyulacak.

E.ÖLÇME DEĞERLENDİRME

1.”u” harfinin geçtiği günlük yaşamdan örnekler istenir.

2.”un” kelimesi ve hecesi tahtaya yazdırılarak okutulur.

3.Öğrendiği kelimelerle cümle kurması istenir.

         Okul öncesi eğitimin son dönemlerindeki en önemli parça ses eğitimidir. Bu eğitimde sesler basit bir şekilde çocuklarınıza verilir ve ilkokul öncesinde iyi bir temel ile ses eğitimine geçmeleri sağlanır.

         Okul öncesi ses eğitiminde okuma ve yazmaya geçmek değil de çocukların sadece sesleri tanımaları ve öğrenmeleri beklenir. Bunun çerçeveasinde çalışmalar ve egzersizler yapılır.

         ilkokul öğretmenlerinin en çk şikayet ettikleri kısım anne ve babaların bilinçsizce çocuklarına harfleri ve harflerin sıralamasını öğretmeleridir, zira çocuklar bir konuyu öğrendikten sonra o konunun yanlış olduğunu çocuklara kabullendirmek ve hatta doğrusunu öğretmek oldukça zordur. Zaten onlar bir çok anne ve babanın bildiği gibi harf değil sestir aslında, sırası ve okunuşları da zaten çoktan değişmiştir.

         Okuloncesihersey ekibinin sizler için hazırladığı bu sayfalar ile çocuklarınızın ses eğitimini destekleyebilir ve geliştirebilirsiniz.

         Resimler üzerine kurulmuş olan çalışmalarımızın bir diğer amacı ise resimlerdeki nesnelerin, eşyaların vs. isimlerini çocuklarınıza öğretmek ve onların kelime dağarcıklarını genişletmektir. Çünkü bu çalışmalarda çocuklarınızın bilmediği bir çok kelime karşısına çıkacaktır ve resim yardımı ile bu kelimeleri rahatlıkla öğreneceklerdir. Bu sayede de beyin hücrelerine sürekli ileti ve uyarı gönderilen çocuklarınızın zeka gelişimleri de normalden hada hızlı olacaktır.

         Özellikle çocukların doğru kelimeyi bulduktan sonra onları boyamalarının istendiği sesler çalışma sayfalarımız çocuklarınızı daha çok çalışmanın içerisine sokacaktır ve ses eğitiminin yanı sıra motor gelişimlerini de destekleyecektir. Sadece boyama yapmasını istediğiniz çocuklarınız yaşlarının ilerlemiş olmasının da erdiği etki ile boyamadan sıkıbilecektir, fakat sorulan bir sorunun sonucunu bulduktan sonra onu boyamasını istediğiniz çocuğunuz bu işten ekstra bir zevkde alacaktır.

         Çocuklarınıza her açıdan katkıda bulunacak olan bu sesler çalışma sayfalarımızı bilgisayarlarınıza ücretsiz olarak indirebilir ve çıktısını alabilirsiniz. Artık ses eğitimi için fazlaca para harcamanıza gerek yok

         Sesler çalışma sayfalarımızın en önemli özelliği ise seslerin sırasına göre hazırlanmıştır ve çalışmalar içerisndeki resimler çocuklarınızın bilgiği sesler olacaktır.

         Bu sayfada konusunda uzman olan ekibimizin çocuklarınız için hazırladığı L Sesi çalışma sayfalarını bulabilirsiniz.

         İndirmek istediğiniz çalışma sayfasının harfinin üzerine tıklayıni ulaşacağınız sayfada o ses ile ilgili hazırlanmış tamamı özgün onlarca çalışma sayfasını göreceksiniz.

         Başarılı bir çocuk yetiştirmeniz dileği ile

Müfettişliği süresince birinci sınıfları denetlemiş. üniversitede öğrencilere ve aday öğretmenlere ilkokuma-yazma öğretimi dersi vermiş, okuma-yazma öğretimi formatörü birisi olarak bu konuda yeterli donanıma sahip olduğumu düşünüyorum. Programda tespit ettiğim hatalar şunlardır:

1. Okuma-yazma öğretirken hece oluşturmaya geçtiklerinde iki sesten oluşan kapalı hecelerin başına ses ekleyerek üç sesli heceler oluşturmaları son derece yanlış.

Örnek;

“el” hecesinin başına “m” sesi getirip “mel” hecesini oluşturdular.

Oysa “me” hecesinin sonuna “l” sesi getirilerek "mel" yapılır.

Ekteki fotoğraflara bakarsanız bunun tesadüfen yapılmış bir hata olmadığını hece oluşturmada benzer bir teknik kullanıldığını ve bir çok yanlış yapıldığını görürsünüz.

1. Öğretmenlerimizin “mel, mil, mol, mem, mim, mom, man, men, mon, mim” gibi anlamsız onlarca heceyi üstüste öğretmeye çalışmaları yanlıştır. Bir hece oluşturulduktan sonra onun anlamlı hale getirilmesi gerekir. Örneğin yukarıdaki “mel” hecesi oluşturulunca üzerine onlarca hece verilmemelidir. Önce “mel” hecesinden bir kelime yapılıp anlamlı hale getirilmelidir. "E-mel" gibi.

1. Öğrenme sürecinde, ses-hece-kelime-cümle şeklinde ilerlemeye dikkat edilmemektedir. Tüm heceler verildikten sonra kelimeye geçilmektedir. Olması gereken süreç söyledir.

“m” sesi öğretildikten sonra em hecesi verilir bu heceden bir kelime yapılır Örneğin “Em-re”, sonra bundan bir cümle yapılır. “Emre iki kek al" gibi. Böylece çocuk öğrendiğini pekiştirerek ilerler.

1. Tv programında heceleri pekiştirmek için bir oyun kurgulanmıştır. Oldukça güzel bir düşüncedir yalnız kullanılan heceler anlamsızdır (Ekte fotoğrafı var). Oyunda anlamsız heceler kullanmak yerine anlamlı kelimeler oluşturulup onların kullanılması daha doğrudur.

Sonuç olarak bu yanlış teknikle, değil özel eğitim gerektiren öğrenciler, normal öğrencilerin bile okuma-yazma öğrenmesi zordur. Bunca emek verilen EBA Tv yayınlarında işin teknik boyutuna biraz daha dikkat edilmesi, bir müfettişin ya da uzmanın görüşüne başvurulması faydalı olacaktır. En azından ders kitabından kaynaklanan hataların ve yanlış tekniklerin önüne geçilecektir.

Sonuçta hepimiz aynı gemideyiz ve ülkemize hizmet etmeye çalışıyoruz.