29 Mart 2006 Tam Güneş Tutulması

Bir sonraki haber >

Türkiye'de en son 11 Ağustos 1999 tarihinde gözlenen tam güneş tutulmasını, 29 Mart 2006'da ortalama 3 dakika izleme şansı bulduk. Brezilya'nın doğu kıyısında güneşin doğuşuyla başlayıp, Atlas Okyanusu boyunca ilerleyerek, Gana'dan Afrika Kıtası'na çıkan tutulma gölgesi, Nijerya ve Libya boyunca Sahra Çölü'nü geçerek Akdeniz'e ulaşmıştır. Antalya kıyısında Türkiye'ye giren tutulma gölgesi, Ordu'ya kadar uzanan 165 kilometre genişliğindeki bir hat üzerinde izlenebilmiştir. Buradan Karadeniz'e geçen tutulma gölgesinin, Gürcistan'da yeniden karaya çıkarak Hazar Denizi'nin kuzeyi ve Kazakistan'dan geçerek günbatımında Moğolistan'da sona erdiği açıklanmıştır.

Türkiye'de parçalı tutulma 29 Mart 2006 tarihinde saat 12.34'te Muğla'dan başlayarak, saat 15.29'da Iğdır'da son bulmuştur. Türkiye'de tam güneş tutulması, Antalya, Konya, Aksaray, Nevşehir gibi doğal, tarihi ve kültürel zenginliklere sahip şehirlerde gözlemlendi. Tam güneş tutulması sırasıyla Konya'da 3 dakika 35 saniye, Aksaray'da 3 dakika 32 saniye, Tokat'ta 3 dakika 31 saniye, Ordu'da 3 dakika 30 saniye, Kırşehir'de 3 dakika 15 saniye, Yozgat'ta 2 dakika 29 saniye, Sivas'ta 2 dakika 20 saniye, Kırşehir ve Nevşehir'de 3 dakika 15 saniye, Hacıbektaş'ta 3 dakika 36 saniye, Kayseri'de 1 dakika 56 saniye, Karaman'da 1 dakika 39 saniye, Giresun'da 3 dakika 17 saniye ve Antalya'da 3 dakika 10 saniye izlenebilmiştir. Türkiye'de bundan sonraki en yakın tam güneş tutulması, 30 Nisan 2060 tarihinde Batı Akdeniz ve Doğu Anadolu'da, diğeri ise 3 Eylül 2081'de meydana geleceği açıklanmıştır.

Güneş tutulması nedeni ile Hacıbektaş, Turizm Turlarının ve Okul Gezilerinin ilgi odağı olmuştur. 29 Mart 2006 tarihinde güneş tutulmasının en uzun süre ile izlenebildiği yerlerden biri olan Hacıbektaş'ta yoğun bir hareketlilik yaşanmıştır. Kültür Merkezinde 11:00, 15:00, 17:00 saatlerinde Semah Gösterisi düzenlenmiştir. Yine Kültür Merkezinde, Selma HOMURLU tarafından hazırlanan "Sevdam Güneşe" adlı fotoğraf, resim ve şiir sergisi ile Güler SOMTÜRK'ün ebru sergisi açılmıştır. Güneşin tutulduğu güne inat, Hacı Bektaş Veli düşüncesinin ışığının yayıldığı Hacıbektaş'taki “güneş tutulması buluşması” bir şölen havası yaratmıştır.

Selma HOMURLU,"Sevdam Güneşe" adlı fotoğraf,resim,şiir sergisi:

Güler SOMTÜRK'ün ebru sergisi:

29 Mart 2006 GüneşTutulması - Hacıbektaş Görüntüleri için bu linki tıklayın.



özel koşulların sağlanması neticesinde meydana gelir. Tutulmanın olabilmesi için, Ay'ın, Arz etrafındaki yörüngesiyle Arz'ın Güneş etrafındaki yörüngesinin kesişim yerlerini belirleyen düğüm noktalarında veya bu noktalar civarında (Yeniay safhasında) bulunması gerekir. Bilindiği üzere bir yıl içerisinde 12 ay vardır. Yani Ay, Arz etrafında yılda 12 kez dolanır. Dolayısıyla, eğer Ay'ın yörünge düzlemi Dünya'nınkiyle çakışık olsaydı, bir yılda 12 kez Güneş tutulması meydana gelebilirdi. Fakat durum böyle değildir. Ay'ın yörünge düzlemi ile Dünya'nınki arasında yaklaşık 5° 9' lık bir açı vardır. Bu açı nedeniyle Arz, Ay ve Güneş, Ay'ın Arz etrafındaki her dolanımında tam olarak aynı doğrultuda bulunmazlar. Böylece her ay bir Güneş tutulması oluşması engellenmiş olur. Nitekim bir yılda en az iki, en çok beş Güneş tutulması meydana gelebilir.

Tam halkalı ve parçalı olmak üzere üç tip Güneş tutulması vardır. Bir Güneş tutulmasının tam veya halkalı oluşu Ay'ın Dünya'ya uzaklığı ile belirlenirken, parçalı oluşu Ay, gözlem yeri ve Güneş arasındaki açıyla, bir başka deyişle, her üçünün tam olarak aynı doğrultuda bulunmamasıyla ilgilidir. Bilindiği gibi Ay, Dünya çevresinde basıklığı az da olsa elips şeklindeki bir yörüngede dolanır. Bundan dolayı Dünya'ya olan uzaklığı her an değişmektedir. Eğer tutulma anında Ay Dünya'ya yeteri kadar yakınsa, görünen çapı Güneş'in görünen çapından büyük olur, Güneş diskinin tamamı örtülür ve "Tam Tutulma" meydana gelir.

Aksi takdirde Güneş diskinin tamamı örtülmez, diskin sadece iç kısmı örtülür ve bir "Halkalı Tutulma" oluşur. Baz en de Ay ve Güneş'in konumları öyledir ki, Ay, Güneş diskinin ancak bir kısmını örter. Bu durumda da parçalı tutulma meydana gelir. Tam ve halkalı tutulmaların maksimum örtülme evresinden önceki ve sonraki dönemlerinde de parçalı tutulma evresi bulunur.

Ay'ın yarıçapı Dünya'nınki ile mukayese edildiğinde çok küçük olduğundan, Dünya'nın tamamı Güneş ve Ay diskinin dış teğetlerinin oluşturduğu gölge konisinin içine girmez. Bu nedenle bir Güneş tutulması Dünya üzerinde ancak belirli bölgelerden görülebilir

Halbuki Ay Tutulması'nda durum böyle değildir. Ay tutulması o anda gece olan yerlerin tümünden gözlenebilir. Ay tutulmalarında Dünya, Ay ile Güneş'in arasına girer ve Dünya'nın gölgesi Ay'ın tamamını perdeleyebilecek kadar büyük olur.;

Tam Güneş tutulması diğer tutulma türlerine göre çok daha önemlidir. Zira, tam tutulmada Güneş'in tamamı Ay tarafından birkaç dakika için örtüldüğünden, bu sırada yapılacak gözlemlerden yıldızımızın dış atmosfer tabakaları, özellikle koronanın (Güneş'in en dış atmosfer tabakası) fiziği hakkında önemli bilgiler elde edilir.

<-geriye:

ENGLISH

TAM Tutulma Gözlenen İl ve İlçeler

PARÇALI Tutulma Gözlenen İller

Güneş'in kendi ilinizde en fazla örtüldüğü anı görmek için tablodaki "Tutulma ortası" değerlerine tıklayınız.

* Zaman bilgileri yerel saate göre verilmiştir. Tüm enlemler Kuzey Enlemi ve tüm boylamlar Doğu Boylamı'dır.

DİKKAT : Özel filtreler kullanmadan Güneş'e bakmak gözünüzde ciddi sorunlara yol açabilir !

 Gözlem yerleri hava koşulları içinburadanbilgi alabilirsiniz

Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü 29 Mart 2006 Tam Güneş Tutulması özel sayfası

Tutulma Hattı Haritaları

haritaların üzerine tıklayıp, büyütebilirsiniz

hazırlayan: Haşmet Bölge

Resmi Seyahat Acentası :der-tur

         Güneş Tutulmaları

                           Güneş Tutulması Nedir ve Kaç Tür Güneş Tutulması Vardır?

                             Güneş Tutulması ve Depremler

                         Güneş Tutulmaları Sırasında Göz Sağlığı

                           Tutulmanın Fotoğrafını Çekmek

                            Sıkça Sorulan Sorular

 

  İlgili Linkler

 

  Referanslar

   

---

 Öneri ve görüşleriniz için: Atila Ozguc, Tamer Ataç

Sayfayı hazırlayan :Rıza PEKTAŞ, 2004-2006

son güncelleme :

21 Ağustos 2017’de Dünya bir tam güneş tutulmasına sahne olacak. Kuzey Amerika’nın bazı bölgelerinden izlenebilecek tutulma sırasında Ay Güneş’le Dünya’nın arasında girecek ve Güneş diskini tamamen kapatacak. Bu bölgeler, günün ortasında birkaç dakikalık bir süre karanlıkta kalacak.  Dünya haritası üzerinde ince bir kuşak gibi uzanan bu kısıtlı bölge dışında tam tutulma gerçekleşmeyecek fakat yakınlarında Ay’ın kısmen Güneş’i örttüğü görülebilecek. 21 Ağustos’taki tutulma olayı ne yazık ki Türkiye’den gözlenemeyecek, fakat NASA’nın canlı yayınını kaçırmamanızı tavsiye ederiz. Tutulma Türkiye saatiyle 21:00-21:30 arasında gerçekleşecek.

Canlı yayın için tıklayınız (NASA TV )

Tam Güneş tutulması olabilmesi için Ay’ın Güneş’le Dünya’nın arasında bulunması ve Ay’ın görüntüsünün Güneş’i tam olarak kapatması gerekiyor. Yani Dünya’dan bakıldığında ikisi tam olarak aynı büyüklükte olmalı (açısal büyüklük).  Bunu daha iyi anlayabilmek için, tek gözünüzü kapatın ve kolunuzu uzatıp baş parmağınızda uzaktaki büyükçe bir cismi örtmeyi deneyin, başparmağınızı yakınlaştırıp uzaklaştırarak tam örtmeyi sağlayabilirsiniz.

Biz dünyalılar çok şanslıyız çünkü bulunduğumuz gezegenden tam tutulma gözlenebiliyor. Güneş Ay’dan aşağı yukarı 400 kat daha büyük ve aşağı yukarı 400 kat daha uzak. Bu sayede zaman zaman Ay diski Güneş diskini tam örtecek konuma gelebiliyor. Bu konuma geldiğinde Ay’ın tam gölgesi Dünya’nın hangi bölgesine düşerse orada tam tutulma gözleniyor.

Tam Güneş tutulmaları Ay’ın yeniay evresinde gerçekleşiyor, yani Ay Güneş’le Dünya arasındayken. Eğer Ay’ın Dünya çevresindeki yörüngesiyle Dünya’nın Güneş çevresindeki yörüngesi aynı düzlem üzerinde olsaydı her yeniay evresinde tutulma gözleyebilirdik. Fakat durum böyle değil. Ay’ın yörünge düzlemi ve Dünya’nın yörünge düzlemi arasında 5 derecelik bir açı var. Dolayısıyla Ay’ın gölgesi her yeniay evresinde Dünya üzerine düşmüyor. Ay’ın yörüngesi aynı zamanda tam dairesel olmadığından, gölge düşse de Ay Güneş diskini tam olarak kaplamayabiliyor.  Yılda ortalama 2-3 Güneş tutulması ve her 3 yılda bir tane de tam Güneş tutulması gerçekleşiyor.

Eşsiz bir deneyim

Dünya’da şahit olabileceğimiz en eşsiz doğa olaylarından birisi  tam Güneş tutulması desek hiç abartmış olmayız.

Normalde Güneş’e çıplak gözle bakmak gözlere kalıcı zarar verebilir. Tam tutulma sırasındaki, Güneş’in tam olarak örtüldüğü birkaç dakika boyunca Güneş’e çıplak gözle bakabiliyoruz. Tam karanlık olduğunda hava sıcaklığı düşüyor, canlılar Güneş’in battığı düşüncesiyle farklı davranabiliyor.  Normalde göremediğimiz Güneş’in  taç tabakasını bu karanlık safhada çıplak gözle görebiliyoruz. Taç tabakası Güneş’in atmosferinin en dış tabakası, burada madde çok daha az yoğun fakat çok daha sıcak.  Hatta taç tabakasının hemen altında yer alan kromosfer diye bilinen ince tabakayı da izlemek mümkün. Bu tabakaya “chromo=renk” tabakası denmesinin sebebi de tutulmalar sırasında taç tabakasının beyaz ışığının aksine renkli bir görüntü vermesi.  Eski çağlarda tam Güneş tutulması yaşamış insanların dehşete düşmüş olduklarını tahmin etmek çok da zor değil.

1999 ve 2006 yıllarında Türkiye tam Güneş tutulması izleme şansı bulmuştuk. Türkiye’den gözlenebilecek bir sonraki tam Güneş tutulmasının 2060 yılında  olması bekleniyor.

Defne Üçer Şaylan 

Ana görsel: 29 Mart 2006’da Türkiye’den gözlenen tam tutulmanın Erwyn van der Meer tarafından Karaburun’da çekilmiş fotoğrafı.

Bu yazı Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.

TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi ve 29 Mart 2006 Tam Güneş Tutulması

Tam Güneş Tutulmasıbirçok insanın belki hayatında bir defa görebileceği muhteşem bir doğa olayıdır. Ülkemizde 11 Ağustos 1999 tarihinde meydana gelen Tam Güneş Tutulması'nı yerli ve yabancı yüzbinlerce kişi izlemişti. Bu sefer yurdumuz 29 Mart 2006 tarihinde yaklaşık 4 dakikalık bir Tam Güneş Tutulması'na şahit olmuştur. Bu tutulma, Brezilya'nın Doğu kıyısında Güneş'in doğuşu ile başlamış ve Atlas okyanusu boyunca ilerlemiştir. Gana'dan Afrika kıtasına çıkan tutulma gölgesi Nijerya ve Libya boyunca Sahra çölünü geçerek Akdeniz'e ulaşmıştır. Antalya kıyısından yurdumuza girecek olan tutulma gölgesi saatte yaklaşık 3250 km hızla Ordu ilimize kadar uzanan 165 km genişlikteki bir hat üzerinde yoluna devam etmiştir. Buradan Karadeniz'e geçecek olan tutulma Gürcistan'da yeniden karaya çıkarak Hazar Denizi'nin kuzeyi ve Kazakistan'dan geçerek günbatımında Moğolistan'da sona ermiştir. 

29 Mart 2006 Tam Güneş Tutulması tüm Türkiye'den güzel bir şekilde izlendi. Dünya'da çok ender olarak Tam Güneş Tutulması büyük gözlemevlerine rastlar. Büyük bir şans eseri 29 Mart 2006Tam Güneş Tutulması kuşağında kalan TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi'nde bu fırsat kullanılarak, yaklaşık 2 dakikalık tam tutulma süresi boyunca, önemli gözlemler gerçekleştirildi. Burada elde edilen ilk görüntülere yer verilmiştir. 

Genel olarak her yıl Kasım ayından başlayarak Nisan ortasına kadar çok ağır kış koşullarının sürdüğü gözlemevi bölgesine Mart ayında ulaşım zorlukları, altyapı imkanlarının sınırlı olması ve en önemlisi tam tutulma süresinin yaklaşık 1.5 dakika kadar daha kısa olması TUG bölgesini meraklı amatörler ve yabancı ziyaretçiler için cazip bir merkez olmaktan çıkartmaktadır. Tam Güneş Tutulması için ülkemize gelen çok sayıda yabancı gökbilimci 30 Mart'tan itibaren TUG'u ziyaret etmek istemektedirler. Dolayısıyla o günlerde TUG'da oldukca yoğun bir ziyaretçi trafiği beklenmektedir. Öte yandan bu durum tamamen o günkü hava ve TUG'a ulaşım şartlarına da bağlı olacaktır. 2550 m yükseklikteki TUG yerleşkesi her yıl Kasım ayından Nisan sonlarına kadar çok ağır kış koşullarina sahiptir. Ulaşım Saklıkent Kayak Merkezi'nden ancak uygun hava koşullarında telesiyej ile sağlanmakta olup kar üzerinde 1 km kadar bir yürüyüş ile Gözlemevi bölgesine ulaşılabilmektedir. Bu yüzden ziyaretçilerin muhtemel yoğun kış koşullarına hazırlıklı olması gerekmektedir. Kısa tutulma süresine rağmen Gözlemevinde bulunan teleskoplarla hava koşulları izin verdiği taktirde bazı bilimsel gözlemler yapılması planlanmaktadır. Bu yüzden gözlemevi 29 Mart 2006 tarihinde amatör gözlemcilere ve ziyaretçilere kapalı olacaktır. Gözlemevi yerleşkesini gündüz saatlerinde olmak şartıyla ziyaret etmek isteyenler 30 Mart'tan itibaren uygun hava koşullarının olduğu günleri seçebilirler.

Türkiye ve Tutulma 2006

Yurdumuzun tekrar yakaladığı bu eşsiz fırsatı hem bilimsel hem de turizm açısından gereği gibi değerlendirebilmek için yurdumuzdaki tam tutulma hattında olan 13 ilimizde gerekli çalışmalar çok önceden başlamış ve giderek artan bir hızda devam etmektedir. Özellikle Antalya ve çevresinin tam tutulma hattı üzerinde olması, Dünya'da tutulmanın gözlenebileceği diğer bölgelere göre mevsim, ulaşım, konaklama vb birçok avantaja sahip olması batı Akdeniz bölgesinin önemini biraz daha arttırmıştır. Türkiye'nin tarihi ve kültürel zenginliklerinin Tam Güneş Tutulması ile birleşmesi sonucunda ülkemize çok sayıda yabancının gelmesi beklenmektedir. Tam Tutulma görülemeyecek diğer illerimizden de tam tutulma hattındaki bölgelere çok sayıda insanın gelmesi beklenmektedir. Hiçbir turizm aktivitesinin bu kadar çok insanı kısa sürede bir bölgeye toplayamayacağı düşünülürse bu olayın özellikle turizm açısından önemi çok daha iyi anlaşılabilir. Ülkemizin bir daha 30 Nisan 2060 tarihindeyakalayabileceği bu eşsiz doğa olayının rahatça izlenebilmesi için özellikle yerel yönetimlere ve turizmcilere bazı sorumluluklar düşmektedir. Genel olarak tutulma gözlemi icin tam tutulma hattındaki bölgelere gidecek insanların beklentileri aşağıdaki gibi olmaktadır: 

TÜBİTAK ULUSAL GÖZLEMEVİ'NDE YAPILAN GÖZLEMLERİN İLK SONUÇLARI 

Yenileme: 16 Nisan 2006

TUTULMANIN EVRELERİ

Tam Tutulma görüntüsü farklı poz sürelerinde alınmış 11 görüntünün "Bileşik Görüntü Oluşturma" tekniği ile işlenmesi sonucu elde edilmiştir.

2.Temas anı (Elmas Yüzük)

Tam Tutulma Başlangıcı

Tam Tutulma Evresi

3. Temas anı (Elmas Yüzük)

2. Temas anında alınan "Flash" Tayfı

Tam Tutulma sırasında yapılan yüksek ayırma güçlü tayf gözlemi sırasında RTT150 teleskobunun kubbesi ve tutulma.

Tam Tutulma sırasında TUG'da Güneydoğu'dan bir görünüm.

Tam Tutulma sırasında TUG'da yapılan deneylerden biri.