Dejeneratif Disk Hastalığı Belirtileri

Minimal-İnvaziv İntervertebral Disk-Hücre-Nakli ile Tedavi

Omurlar arası disklerin yıpranmasından doğan ağrıların tedavisinde ilk adımda Konservatif Tıp Terapileri kullanılır (ağrı kesiciler, kas gevşeticiler, manuel terapi, fizyoterapi, akupunktur, psikososyal müdahaleler vs.). Aktif eksersizlerle ve sırt üstü yüzme ile sırt kasları güçlendirilir, bu da omurlar arası disklere olan baskıyı azaltır (düşürür).

Avicenna Klinikte omurlar arası disk yıpranması tedavisinde minimal-invaziv intervertebral-hücre-nakli uygulanır, bu tedavi yönteminde yıpranmış disk biyolojik ortamda çoğaltılmış, kendi vücut hücreleri ile beslenir. Nakledilmiş hücreler daha fazla sıvı depolarlar, bu da daha fazla esneklik sağlar. Orthokine-tedavisinde kendi vücut maddeleri yüksek konsantrasyonda ilgili omurlar arası diske enjekte edilir ve orada iltihaplı olgulara etki ederler.

Spinal kanalda sinir çıkış ucunda bir daralma mevcut ise (nöral foraminal-stenoz), mikro cerrahi ile bu çıkış noktaları genişletilebilir veya sinir köklerine olan baskı azaltılabilir. İnstabilite mevcut ise belirli durumlarda stabilizasyon veya omurlar arası disk protezi gibi başka tedaviler de uygulanabilir.

Amerikan Hastanesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Bölüm’ünden Prof. Dr. Yaprak Ataker, dejeneratif disk hastalığı hakkında bilgiler verdi.

Her insan hayatında en az bir kere boyun veya bel ağrısından yakınır. Bunların çoğu kendi kendine geçerken, bir kısmı kronikleşir ve kişinin günlük yaşam aktivitelerini olumsuz yönde etkiler. Dejeneratif disk hastalıkları, boyun ve bel ağrılarının en sık nedenlerindendir. Peki, dejeneratif disk hastalığı nedir, neden olur ve nasıl tedavi edilir? Bu soruların yanıtlarını verirken, öncelikle omurga anatomisini basit bir dille anlatmak isterim.

Columna vertebralis (omurga kolonu), gövdemizi oluşturan ve bizi ayakta tutan iskeletimizin en önemli bölümlerinden biridir. Üst üste dizilmiş 33 omurga birbirine eklemler, bağlar ve kaslarla tutunur. Bu yapılar dışında, diskin de iki omurgayı birbirine sabitlemekte önemli rolü vardır. Disk, ortasında bir çekirdek, etrafında soğan zarı şeklinde kat kat tabakalardan oluşan, % içeriği sıvı olan, içi jel dolu bir balon gibidir.

Omurganın hareketleri sırasında diske farklı yükler etki etmektedir. Bu yükler de disk içi basıncı artırır. Örneğin öne eğilmekle veya 20 kg yük taşımakla disk içi basınç % olur, diskin dejenerasyonu yani yıpranması ve diskin sıvı içeriğinin azalmasıyla başlayıp kireçlenmeye kadar varan geniş bir tablo ortaya çıkar. Omurgaya kısa süreli aşırı yüklenmeler zararlı olabildiği gibi, düşük kuvvetli ancak uzun süreli yüklenmeler de zararlıdır.

Dejeneratif disk hastalıkları en sık disk herniasyonuna (fıtık) ve instabiliteye yol açmaktadır. Dejeneratif disk hastalıkları herniasyona doğrudan neden olmasa da, güçlü bir nedendir. İnstabilite ise, normal omurga hareketleri sırasında omurgayı sabitleyen yapıların görevini yeteri kadar yapamaması durumudur. İnstabilitesi olan hastalar, istirahatle geçen ve hareketle artan ağrıdan yakınır. Stabilitesi bozulmuş bir omurga kolonu duruş bozukluğuna, kas ve fasya dokusundaki gerilmelere ve kısalıklara neden olabilir. Hastaların ağrı ve yakınmaları uzun süreli oturma, sabit ayakta durma ve/veya omurgaya bükülme, öne eğilme hareketiyle artabilmektedir.

Dejeneratif disk hastalıkları için risk faktörlerine baktığımızda, yaş, aile öyküsünün olması, disk içi basıncı artıran fiziksel aktivitelerin çokluğu, obezite, sigara, Diabetes Mellitus (şeker hastalığı) ve aterosklerozu (damar sertliği) görmekteyiz.

Yaşadığımız bu günlerde evden çalışma süresinin uzaması, evdeki çalışma ortamının ergonomik olmaması, fonksiyonel aktivite süresinin kısalması omurgamız için zararlı olabilmekte. Bilimsel çalışmalar, tam hareketsizlikle kas kuvvetinin 2 haftada maksimum derecede azaldığını, egzersizle kas kuvvetinin geri kazanımının ise 6 haftada olduğunu göstermiştir.

Dejeneratif disk hastalıklarının tedavisinde omurga rehabilitasyonu kritik öneme sahiptir. Hastaların rehabilitasyon sürecine uyumu açısından omurga anatomisinin ve biyomekaniklerinin hasta tarafından anlaşılması, bunun yanında hastanın günlük yaşam aktivitelerinin de rehabilitasyon ekibi tarafından anlaşılmasıyla kişiye özel eğitimler ve egzersiz programları planlanır. Rehabilitasyonda öncelikle ağrı kontrol altına alınır. Bunu takiben dinamik stabilizasyon egzersizleriyle omurga stabilitesini artırmak hedeflenir. Ağrının kontrol alınması için medikal tedavi, fizik tedavi ve ağrı tedavisi uygulamaları gibi yöntemler hastanın durumuna göre seçilir. 6 ay süreyle düzenli uygulanan rehabilitasyon programından sonuç alınamadığı durumlarda, mutlaka cerrahi görüş alınmalıdır.

Rehabilitasyonda, oturma sırasında ve ayakta dururken omurga dizilimi değerlendirilmeli ve doğru duruş öğretilmelidir. Vücudun ağırlık merkezinin bulunduğu bel ve kalça bölgesinin merkezini oluşturduğu “Core” bölgesi, derin ve yüzeysel bel ve karın kaslarıyla çepeçevre sarılı bir silindir şeklindedir. Silindirin tepesini diyafram, tabanını ise leğen kemiğini alttan saran pelvik taban kasları oluşturur. Bu silindir vücudumuzun tüm kaslarıyla fasya sistemi aracılığıyla ilişkilidir. Fasya sistemi hareketin dengeli, sinerjik ve stabil olmasını sağlar. Bu bağlantılar nedeniyle, dinamik stabilizasyon egzersizleri sırasında gövdenin merkezinden başlayarak tüm kaslar aktive edilir. Egzersizler hastanın disk problemi, yaşı ve egzersiz kapasitesine göre basitten zora doğru planlanır. Bunun yanında, manuel tedavi tekniklerinden özellikle myofasyal gevşetme, fasyadaki düzensiz gerilimlerin tedavisinde etkili bir yöntemdir.

Dejeneratif disk bozukluğu, toplumda sık görülen omurga problemlerindendir. Tedavisinde hastayı doktora getiren neden net olarak ortaya konarak hedef belirlenmelidir. Ağrının hastayı değil, hastanın ağrıyı yönetmesi ve hastanın vücut biyomekaniklerini günlük yaşam aktivitelerinde doğru kullanması öğretilir. Kişiye özgü egzersiz programlarıyla omurga stabilizasyonu sağlanır. Tıpta “Hastalık yoktur, hasta vardır” deyimi, dejeneratif disk bozukluklarının tedavi yaklaşımları için de geçerlidir.