Sabah Namazının Fazileti Nihat Hatipoğlu

İnsanları bir arada tutan bazı kriterler vardır. Aile bağı, hemşerilik, aynı coğrafyada oluş, aynı dili konuşur olmak, ortak menfaatler, ticari birliktelikler ve bunun gibi birçok husus sayılabilir. Elbette bütün bunların insanı belli bir yere taşıması mümkündür. Zira bu kriterler arasında artı değer dediğimiz hususlar gibi menfaat endeksli hususlar da vardır.
Manevi değerler (aile gibi) kalıcı olabilir. Ötekilerin kalıcılığı ise karşılıklı menfaatin devamıyla bağlantılıdır. Ama bir kutsal değer var ki o hepsinden daha yüce, daha kalıcı, daha taşıyıcı ve daha asildir. Bu değer dindir. Yani bizim için İslam'dır.

DİN ORTAK DEĞERDİR
Toplumumuzun her kesiminin en güçlü ortak değeri dindir. Aslında herkesin ortak aidiyeti de dindir. Din toparlar, ayrıştırmaz. Sevdirir, ürkütmez. Kolaylaştırır, zorlaştırmaz. Ümit verir, umutsuz kılmaz. En doğru mesajı verir. Zira yüce Yaratıcı'nın mesajıdır. Hayata ait her sorun ve problemi halletme yeri dindir. Hiç kimsenin sözü kutsal bir kabul gerektirmez. Tartışılmaz da değildir. Ama dinin ve dinin Peygamber'inin (veya Peygamberlerinin) sözü, kelamı, kelimesi hariç. Bunlar kutsaldır, doğrudur. Kabulle yükümlüsün. Tabii inanıyorsan.
Bazen insanların dini samimiyetini sorguluyoruz. Doğrusu kişinin bazı sözleri, tavırları bunu haklı kılabilir. Dinin mutlak değerlerini reddeden için bu değerlendirme yerinde olabilir. Ancak yaşantısı problemli olan bir kişinin imani bir reddi yoksa burada ayağımızı gazdan çekmeliyiz. Günahkârdır o kişi, ama günahkâr bir Müslüman'dır.

ÖNYARGILI DAVRANMAYIN
İman ile amel konusunu aynı teraziye koymak doğru değildir. Bazen samimi bir tövbe kişiyi din dışından alır, imani bir noktaya getirir. Denir ki Zünnun-u Mısri kuşlara darı atan bir ateşe tapıcı (Mecusi) kadın gördü. Zünnun kadını tanıyordu. Kadına şöyle dedi: "Sen boşuna kuşlara darı atıyorsun. İmanın yok, ateşe tapıyorsun. Keşke kuşları doyuracağına kendi kalbini, yüreğini, imanını doyursaydın. Allah'a iman etseydin." Kadın şöyle cevap verdi: "Ey Zünnun! Faydası olur mu bana, olmaz mı bilmiyorum. Ama canlıları doyurmak hoşuma gidiyor. Bana faydası olmasa da ben bunu yapacağım."
Zünnun bir şey demeden oradan uzaklaşır. Ancak aradan zaman geçer. Zünnun bir gün hacca gider. Hacda, tavaf esnasında bu kadını görür. Mecusi kadın da tavaf ediyor. Kadın da Zünnun'u tanır ve şöyle der: "Beni tanıdın mı Zünnun? Mısırlı Zünnun "Evet" der. Kadın devam eder: "Hani kuşlara darı atmak fayda sağlamazdı bana? Hani boşuna yapıyordum bu iyiliği? Bu yaptığım iyilik bak beni sonunda İslam'a getirdi. Ben O'nun yarattığına merhamet ettim, O da bana merhamet etti."
Demek ki insanı bulunduğu halle değerlendirmemeliyiz. Bir şans tanımalıyız. Bir bakarsınız Allah lütfeder onu da daire içine çeker. Onun için Hz. Peygamber, "Din kolaylıktır, din kolaylıktır, din kolaylıktır" buyurdu.

NE CİMRİ OLNE DE İSRAF ET
"Elini boynuna asıp bağlama (cimri olma), hem de onu büsbütün açıp saçma (israf etme); aksi halde kınanmış olursun ve eli boş açıkta kalırsın." (İsra/29).
İslam, cömertliği ve fedakârlığı emreder. Cimriliği haram kılar. Ancak başkasına muhtaç olacak kadar saçıp savurmayı da israf olarak görür. Elini boynuna asacak kadar cimrilikten de sakındırır.
Denir ki İsra Suresi ayetin iniş sebebi şu hadisedir: Hz. Peygamber, sahabeyle oturuyordu. Bir çocuk geldi ve şöyle dedi: "Annem gömleğinizi istiyor." Efendimizin evinde o anda giyeceği başka gömleği de yoktu. Çocuğa şöyle buyurdu: "Birazdan gel. Belki bir şey buluruz da annene onu verirsin." Çocuk gitti. Birazdan geri dönüp şöyle dedi: "Annem gömleğinizi ısrarla istiyor.
Bunun üzerine Hz. Peygamber (SAV) kalkıp eve girdi ve gömleğini çıkarıp çocuğa verdi. Kendisi evinde o anda giyeceği gömleği olmadığından evde oturdu. Cemaate çıkmadı. Birazdan Hz. Bilal ezan okudu. Hz. Peygamber (SAV) ise namaza hemen gelmedi. Cemaat telaşlanıp durumu öğrenmek istedi. Hz. Bilal Efendimiz gidip olayı öğrendi. Bilal'in bir yerden ödünç bulduğu gömlekle Efendimiz namaza geldi. (Süyuti, Vahidi).

KÜSLERİBARIŞTIRMANIN FAZİLETİ
Bir Müslüman, diğer bir Müslüman'la üç günden fazla küs kalmamalıdır. Elbette çok önemli bir gerekçe olmadan. Bir gün Hz. Peygamber şöyle buyurdu: "Size oruç, namaz ve sadakadan daha faziletli olan şeyi bildireyim mi?" Sahabe, "Elbette Ey Allah'ın Elçisi, bize haber ver" dedi.
Efendimiz şöyle buyurdu: "Bu faziletli şey, küs olan iki kişinin arasını düzeltmektir. Aracı olmaktır. İki kişinin arasını bozmak ise imanı kökünden kazır." (Ebu Davud, Edeb/50;Tirmizi)
O halde aracı ol, arabozan olma.

CENNETE GÖTÜRECEK AMEL
H azreti Muaz diyor ki: "Efendimize yanaştım ve şöyle dedim: Ey Allah'ın Elçisi, beni cennete götürecek bir amel söyle." Efendimiz şöyle buyurdu: "Allah'a kulluk et, şirk koşma, namaz kıl, zekât ver, akrabalarına iyi davran."

DİRİLECEKSEK NEDEN ÖLÜYORUZ?
Varlık âlemi insan için dört aşamalıdır. Yaratılma (doğma), ölme, kabir âlemi ve yeniden diriltilme. Bu birkaç aşamalı eğitim gibidir. Tıpkı ilkokul, ortaokul, lise ve üniversite gibi. İlkokul olmadan orta veya lise eğitimi gibi aşamalar olmaz. Lise eğitimini bitirmeden de üniversiteye gidemezsin. Yaratılış olmadan ölüm, ölüm olmadan kabir âlemi, kabir âlemi olmadan yeniden diriliş olmaz. Bu aşamalardan her biri ötekini hazırlar. Dünya bir imtihan yurdudur. Ahiret ise hasat yeridir. Kişi doğmadan, dünyaya gelmeden bu imtihanı yaşayamaz. Bu imtihan olmadan da cennet veya cehennem olmaz.
Cennette her istediğimizolacak mı?
Hak ederseniz elbette. Ayette şöyle buyuruluyor: "Orada (cennette) onlara diledikleri her şey var, orada ebedi kalacaklar." (Furkan/16). Onun için siz cennette Allah'ın misafirisiniz. Allah her ev sahibinden daha cömerttir.
"İçki içen birinsanın kırk gün boyuncatövbesi kabulolmaz" deniyor,doğru mu?
Bu doğru değildir. Kişinin pişmanlık duyması bir tövbedir. Tövbe etmek için 40 gün beklemesi de gerekmez. Herkes günah işleyebilir ama tövbe kapısını kimse kapatamaz.
Müslüman'a "kâfir"demenin günahı nedir?
Allah (CC), Kur'an ve Hz. Muhammed (SAV) gibi temel esaslara iman eden bir Müslüman'a herhangi bir günahtan ötürü kâfir denemez. İmam-ı Gazali gibi âlimler, "Bir insanın dinden çıkışına 99 delil, imanına bir delil varsa onun imanına karar verilir" der. Hz. Peygamber de "Her kim bir adama 'kâfir' derse, fakat o adam dediği gibi değilse o söz söyleyene geri döner" (Riyazus Salihin, 3/) demiştir. Bizler, elimizdeki dedektörle iman okuyamayız. İnsanların beyanını esas alırız. Ve insanların imanına bir işaret varsa onu mümin sayarız. Onun dışında hükmü ve kararı yüce Allah'a bırakırız.

"Ayetlerimizi yalanlayanları bilmeyecekleriyönden derece derece azabayakınlaştırırız." (A'raf/).
"Sen bu sözü (Kur'an'ı) yalan sayanıbana bırak! Biz onları bilemeyecekleribir şekilde yavaş yavaş azaba çekeceğiz.Onlara mühlet veriyorum. Ama benimplanım çok sağlamdır." (Kalem/).
"Allah'ın ayetleri hakkında imansızdanbaşkası tartışmaz. Onların güç veşatafat içinde dolaşmaları seni aldatmasın."(Mü'min/4).
Onun için; hırsız, arsız, ahlaksız, imansız, inkârcı, terbiyesiz, saldırgan olmasına rağmen işleri iyi giden birini görürseniz sakın ona özenmeyin. "O niye başarılı da, kazanıyor da, her istediği oluyor da ben neden her istediğimi beceremiyorum?" diyerek yakınmayın. Böyle birini görünce ondan uzak durun. Onun feci bir felakete doğru sürüklendiğini unutmayın. Ya bu dünyada ya öteki âlemde. Kur'an işte bu bedbaht insanları anlatıyor. Demin verdiğim ayetlerde
Tasavvuf büyüklerinden SehlTüsteri şöyle der:
İsyan ve günahlara dalmış bazı insanlara nimet verilmeye devam eder. Ama o insanlardan Allah'a şükretme nimeti kaldırılır. Onlar dünyevi nimete o kadar dalarlar ki, o nimetin sahibi olan Allah'ı unuturlar. Sonunda kalpleri perdelenir. Sonra ilahi ceza gelir.
"Öğüt almayanlara her şeyinkapılarını açtık. Nihayet kendilerineverilen şeylerle günaha daldıklarısırada ansızın onları yakalayıverdik."(En'am/44).
Eskilerden bir isyankâr şöyle dedi:
"Ya Rabbi! Ben ne kadar günah işledimsede sen bana ceza vermedin." YüceAllah o dönemin peygamberine şöyle buyurur:"Bu gibi söylenen kişilere de ki; benonlara en büyük cezayı verdim. Onlardanduayı ve gözyaşını kaldırdım." Rabbimhepimizi korusun.

***

DUHA NAMAZI NEDİR?
Güneş doğduktan yaklaşık yarım saat sonra kılınan 4, 8 veya 12 rekât olabilecek olan nafile namaza duha namazı denir. Bu namaz öğleden yaklaşık 20 dakika öncesine kadar kılınabilir.
Teheccüd namazını nezaman kılmam gerekiyor? Teheccüd bir gece namazıdır. Fazilet ve bereketi çok olan, Hz. Peygamber'in her gece yaptığı bir ibadettir. Kur'an-ı Kerim bu namazı Hz. Peygamber'e emretmiştir. İsra Suresi'nde, "Sana özgü olarak fazladan teheccüdü kıl" diye emredilmiştir. Sahabe ve tasavvuf âlimleri bu namazı hiç ihmal etmediler. Bu namaz kişiyi Allah'a yakınlaştırır. İyi kullar arasına sokar. Günahların affına vesile olur. Kalbi fazilet nuruyla doldurur. Herkes uykudayken kişiyi uyanık tutar ve zikirle dopdolu hale getirir. Belki farz olan namazlardan sonraki en faziletli namazdır. Bu namazın vakti, yatsı ile sabah namazı arasıdır. Bu namaz için tercih edileni yatsı namazından sonra uyuyup sabah namazından önce uyanmak ve 2, 4 ,6, 8 veya daha çok rekât namaz kılmakla bu ibadeti yerine getirmektir. Gece uyanamayacağını bilen kişi uyumadan önce de bu namazı kılabilir.
Kelime-i tevhid nedir?
Kelime-i tevhid, "La ilahe illallah. Muhammeden Resulallah" demektir. Anlamı ise şöyledir: "Allah'tan başka ilah yoktur. Muhammed (SAV) Allah'ın Resul'üdür." Bu kelimeyi söyleyen ve gereğine inanan kişi Müslümanlığa girer, eğer Müslüman değilse.
Camide namaz kılarkenbiri aniden düştü. Namazıbozup ona müdahale etmemşart mı?
Elbette öyle bir halde hemen namazı bozup ona müdahale etmeniz gerekir. İnsan hayatı son derece önemlidir. O esnada hiç kimse yardım etmezse herkes Allah katında sorumlu olur. Zira gerekli müdahaleden sonra bozduğunuz namazınızı yeni baştan kılarsınız. Bu durum sadece camide bayılan kişiyle sınırlı değildir. Mesela; denize düşüp yardım isteyen bir kişi var. Ve siz o esnada, kıyıda namaz kılıyorsunuz. Demin yazdığımız prensip (acil müdahale için namazı bozmak gerekir prensibi) burada da geçerlidir. Din, insan hayatını kutsal, dokunulmaz ve son derece değerli görür.
Almanya'da yaşıyorum.Komşum gayrimüslim yaşlı birkadındı. Onun cenaze töreninekatıldım. Günaha mı girdim?
Siz insani bir görev olarak cenaze törenine katılmış ve muhtemelen başsağlığında bulunmuşsunuz. Bu şekilde taziyede bulunmanız dinimizce günah değildir. Üzüntünüzü belirtmeniz, onlarla selamlaşmanız son derece doğaldır. Ancak sizin Müslüman olarak diğer dinlere ait ibadetleri, ayin ve ritüelleri uygulamanız doğru olmaz. Siz duanızı, ibadetinizi Kur'an'a ve Hz. Peygamber'e uygun şekilde yapmanız gerekir. Dediğim gibi; ancak insani ilişkiler, komşuluk hukuku ve insani bir görev olarak cenazede veya merasimde başsağlığı için bulunabilirsiniz.
Çalıntı olanbir malı satın alabilirmiyim?
Size gelen malın çalıntı bir mal olduğunu veya gayrimeşru bir yoldan elde edildiğini kesin olarak biliyorsanız bu malı satın almanız caiz olmaz. Hz. Peygamber, "Çalıntı malın çalıntı olduğunu bildiği halde satın alan günaha girmiş ve malın ayıbının ortağı olmuş olur" (Kenz, Taberani) buyurur. Burada kişi, hakkı ve alın teri olmayan bir malı piyasaya servis ediyor, karşı taraftaki de bunu bile bile satın alıyor. Yani hakikatte olmayan bir mal pazarlanmış oluyor. Ancak malın çalıntı olmadığını ve malın takdim tarzının normal bir takdim olduğunu zanneden kişinin aldığı mal haram olmaz. Şüphelenme halinde ise o maldan kaçınmak lazım. Bir malın çalıntı olup olmadığı, malın satandan ve malla ilgili belgenin olmamasından anlaşılabilir. Aslında tüccarlar bunu zaten bilirler. Ve gereken tavırlarını buna göre düzenlerler. "Ağlayanın malı gülene kâr getirmez" sözünü halkımız bu tür insanlar için söylemiştir. Özellikle bazı insanların büyük işyerlerini soyduklarını ve oradaki malları sanki alın teri ile kazanmış gibi pazarladıklarını görünce dehşetimiz artmıyor değil.

***

HOŞ GÖR
Bizim kültürümüz, "Yaradılanı hoş gör,Yaradan'dan ötürü" cümlesiyle bunu özetlemiş. Engin ve yüce bir gönülle evrene bakmak istenmiş bizden.
Nefret ve kibir, tedavi edilesi bir hastalıktır. Hamdun Kassar şöyle derdi: "Birsarhoşla karşılaşırsan ona buğzetme.
Kötü söyleme. Çünkü onun durumunasen de düşebilirsin."
Hz. Bilal ezan okurken bir harfi iyi çıkaramamışve bundan dolayı eleştirilmişti deResulallah (SAV) onu sahiplenmiş ve "Bilal'ineksik harfi Allah katında tamdır" buyurmuştur.
Denilir ki, İbrahim bin Edhem bir gün yere uzanmış bir sarhoşun yanından geçti. Onun ağzını toprağa bulaşmış gördü. Su getirdi ve adamın ağzını temizledi. Sonra şöyle dedi: "Allah'ın ismini zaman zaman ananbu ağzı kirli bırakmak doğru olmaz,hürmetsizlik olur." Daha sonra sarhoşkendine geldi. Ona İbrahim binEdhem'in yaptığı anlatıldı. Genç sarhoşluktanutandı. Ve bir dahaiçki içmeyeceğine yemin etti. Tövbekâr oldu. İyi bir insan olarak yola devam etti. İbrahim bin Edhem, o gece rüya gördü. Rüyada ona şöyle denildi; "Sensarhoşun dışını temizledin.
Biz de onun içini temizledik."
Cehenneme insan postalamakbizim işimiz olamaz. O şeytanın işi. Bizimişimiz Allah'ı ve O'nun Peygamber'iniinsanlara sevdirmek ve onların ümitlerinizinde tutmaktır. İslam büyükleri ve özellikletasavvufun ileri gelenleri bu hususta bizim içinbirer canlı modeldirler. İnsan kalbini ve umudunukırmak hoş görülmemiştir.
Sadi Şirazi bu hususta çok uç sayılan ama manidar olan bir hadiseyi aktarır:
"Büyüklerden birinin evine hırsız girer.
Ancak çalacak bir mal bulamaz. Hayal kırıklığıyla çıkan hırsızın halini gören ev sahibi, üzerinde uyuduğu hasırı toparlayıp hırsızın yoluna atar. Hayattan kopmasın, karnını doyursun ki belki ilerde tövbenin yolunu bulur." Bunlar yüce yüreklerdir. Bizim tarzımız ile bu insanların tarzı elbette çok farklıdır. Biz belki bu halde hırsızı tutuklatır ve adalete sevk ederiz. Onlar ise onu nasıl yeniden hayata katar ve tövbeye yönlendiririz diye bakarlar.

Bu köşe yazısını aşağıdaki linke tıklayarak sesli bir şekilde dinleyebilirsiniz

Yüce dinimizin direği namaz, günahlarımızdan kurtulmak için en büyük ibadettir. Namazları doğru ve huşu içinde kılmalıyız

Peygamberimiz (s.a.v.), miraca çıktığı gece namaz emrini almıştır.
En yüce mekânda, en yüce ibadet emrini alan Hz. Peygamber sahabesine beş vakit namazın nasıl kılınacağını bütün ayrıntılarıyla anlatmıştır.
Uzunca namaz kılan bir genci gören Hz. Abdullah bin Ömer bu gence gıpta eder ve dudaklarından şu sözler dökülür. "ben Hz. Peygamber'den (s.a.v.) şöyle şöyle duydum" diyerek şu hadisi nakleder. "Kul namaz için ayaklandığında günahları getirilip başı ve omuzlarına konulur. Her rükû ve secde edişinde günahları omuzlarından dökülür." Elbette namaz temizlenmek için iyi bir fırsattır.
Namaz en önemli ibadet sayılmıştır.
Çünkü namaz, hiçbir ibadette olmayan birçok ayrıntıyı bir anda, bir arada bulunduruyor.
Bunları kısaca şöyle sıralayabiliriz;
1- Abdest: Namaz kılmak için abdestli olmanız gerekir.
2- Kabe – Kıble: Namaz kılmak için Kabe'ye yönelmeniz şart.
3- Kur'an-ı Kerim: Namaz kılmak için Kur'an-ı Kerim'den birşeyler okumanız gerekir.
4- Örtünme: Namaz kılabilmek için setr-i avret dediğimiz vücudun belli yerlerini örtmek gerekir. Bu kadın ve erkek için farklıdır. Kadın için yüz, eller ve ayaklar hariç tüm vücut, erkekler için ise diz kapağı ile göbek arasıdır.
5- Secde: İki rekatlık bir namazda dört kere secde edersiniz.
Bir mümin için secde büyük bir ibadettir. Çünkü kulun Yüce Allah'a en yakın olduğu an secdedeki anıdır. Orada bütün perdeler aralanır. Kul Rabbi ile başbaşa kalır. Hadiste şöyle buyrulur;
"Allah secde yerini ateşe haram kılmıştır."
6- Oruç: Namaz dolaylı olarak içinde minyatür bir oruç ibadetini de barındırır. Çünkü kişi namaz esnasında Bir şey yiyip içemez. Sanki bir tür – bir an için – oruç tutar. Daha doğrusu ona orucu hatırlatır bu hal.
7- Tefekkür hali: Namazda kalbi Yüce Allah'tan gayrisinden uzak tutmak lazım. Kalbi gayriden boşaltıp, sahibine tertemiz bırakmak lazım. Kişi bu hali namazda yaşar.
8- Huzurda olma hali:
Namazda kişi Rabbin huzurundadır.
Huzura kabul edilmiştir.
Derdini açar Rabbi'ne. Halini arzeder. Sıkıntısını dile getirir.
Çünkü en yüce olan büyük zat lutfetmiş ve onu huzuruna almıştır.
Namazla ilgili bir hatırasını Ebu Zerr (r.a.) El-Gıfari anlatıyor.
Şöyle diyor:
"Hz Peygamber (s.a.v.) bir güz mevsiminde dışarı çıkmıştı.
Ağaçlardan yapraklar dökülüyordu.
Resulullah (s.a.v.) buyurdu ki; 'Ey Ebu Zerr! Şüphesiz ki müslüman bir kul sırf Allah rızası için (ihlasla) namaz kılarsa, onun bütün günahları şu yaprakların ağaçtan döküldüğü gibi dökülür.'" İhlasla kılınan namaz küçük günahları böyle affettirir, böyle döker. Âlimler der ki, affettirilen günahlar küçük günahlardır, büyük günahlar için ise mutlaka tevbe ile Yüce Allah'a yönelmek lazımdır.

***

BİR DUA
Hz. İsa'nın duası
Ey Allah'ım! Ben istemediğimi uzaklaştırmaya, umduğum faydayı elde etmeye muktedir olmadığım bir vaziyette sabahlamış bulunuyorum. Kuvvet ve kudret ise senin elindedir. Ben amelimin sorumlusu olarak sabahlamış bulunuyorum.
Bu bakımdan benden daha fakir bir kimse yoktur.
Ey Allah'ım! Düşmanımı sevindirecek şekilde beni gülünç duruma düşürme.
Dostumu benim felaketimle üzme. Musibetimi dinimde tahakkuk ettirme.
Dünyayı bana en büyük hedef olarak kılma.
Ey Hayy ve Kayyum olan Allah! Bana merhamet etmeyeni bana musallat kılma!

***

BİR AYET
Rabbi miz! Bizi ve bizden önce gelip geçmiş mümin kardeşlerimizi bağışla; kalplerimizde iman edenlere karşı hiçbir kin bırakma! Rabbimiz! Muhakkak ki sen çok şefkatli, çok merhametlisin. (Haşr 59/10)

***

BİR HADİS
"Rabbi miz her gece, gecenin son üçte biri kaldığında en alt semaya inip: "Hani bana dua eden kimse? Onun duasını kabul edeyim! Hani benden istek dileyen? Onun istediğini vereyim! Hani benden bağışlanma dileyen? Onu bağışlayayım!" buyurur." (Buhari, Teheccüd 14)

***

BİR ESMA
Es-Semi: Her şeyi işiten duaları kabul eden.

***

BİR SÜNNET
Yemeğe tuz ile başlamak. (Tuz dişlere kayganlık sağladığı için yemeklerin yapışması önlenmiş olur ve temizleme kolaylığı oluşur.)

***

SORU - CEVAP

Namaz kılarken kaç rekât kıldığımıunutuyorum. Ne yapmalıyım?
Bu durumda aklınızdaki en azolanı asas alarak erkânı tamamlayınıfunduszeue.info sehiv secdesi ile oeksik olanı tamamlarsınız.

Ölen kişi adına yapılan hayırların sevabı nedir?
Kişi imanlı bir mümin ise o kişi adına sonradan gelenlerin özellikle evlatlarının yaptığı sevaplar ulaşır. Mutlaka sevaplardan Allah onları haberdar eder. Ne tür hayırlar ona ulaşır derseniz; maddi bütün sevapların karşılığı ona gider. Çünkü fakire, yetime, müşkül olana veya aldığı maaşı yetmeyen birine yardım edince o da dua ediyor.

Babam öldü. Eniştem babanın bana 30 yıl önce borcu vardı diyor. Neyapmamız lazım?
Babanız bu konuda birşey söylemediyse, böyle bir borca ait şahitleryoksa borçtan sorumlu olmazsınız. Şahitlerin varlığı da yetmez. Buhususlarda neler yapıldığını ve olayın bütün gelişmelerini bilmelerigerekir. Bu halde de babanızın mirasından ödemeyi yaparsınız.