Yürürken Denge Bozukluğu Tedavisi

Denge problemine sebep olan unsurlar beyin dışı ve santral olmak üzere ikiye ayrılıyor. Ancak kaynağı ne olursa olsun denge sorunu tek başına kişinin hayatını alt üst edebiliyor. Peki denge bozukluğu neden olur? Denge bozukluğu belirtileri nelerdir? Denge bozukluğu nedenleri nelerdir? Denge bozukluğu tedavisi nasıl olur ve ne iyi gelir? Denge sorunu ile ilgili merak edilenleri detayları ile birlikte sizler için derledik.

Denge Bozukluğu Neden Olur?

Denge, hareket sistemimizin uyum halinde çalışmasıdır. Beynimizin beyin sapına yakın bir yerinde, denge merkezi bulunmaktadır. Vücudumuzdaki tüm organların kas ve sinir sistemlerinden bu merkeze gelen uyarılara karşılık olarak, buradan vücut kaslarına gönderilen komutlarla vücudumuz dengesini sağlamaktadır.  Ancak vücuttaki bu dengenin sağlanması için çoklu ve karmaşık bir sistemin uyum içerisinde çalışması gerekmektedir. Bu sistemde oluşan hasarlar sonucunda denge problemleri başlar ve bu mükemmel sistemin bozulmasına sebep olur.

Baş Dönmesi Ve Denge Bozukluğu Birbirinden Nasıl Ayırt Edilir?

Baş dönmesi ve denge problemi genellikle karıştırılır. Baş dönmesi; insanın yaşadığı çevrede hareket yanılsamasıdır. Denge bozukluğu ise;  kişinin bulunduğu ortama göre dengesini sağlayamaması ve hareketli olduğu hissine kapılmasıdır.

Denge Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Her hasta şikâyetini farklı bir şekilde dile getirir bunlar;

• Şiddetli baş dönmesi
• Etrafın dönmesi
• Gözlerin kararması
• Yerin ayağın altından kayıyor hissiyatı
• Kulakla ilgili bir baş dönmesi mevcut ise kulak çınlaması, işitme yetersizliği
• Bulantı
• Kusma
• Gözde normal olmayan hareketlerin izlenmesi
• Nörolojik olarak incelenirse baş ağrısının olması, felç ve yine gözlerde normal olmayan hareketlerin olması

Denge Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?

Baş dönmesinin ya da dengesizliğin birçok nedeni olabilir. Ancak en sık karşılaşılan nedenler, iç kulak hastalıklarıdır. Pek ciddiye alınmayan dengesizlik ya da baş dönmesinin altında yatan farklı sebepler olabilir. Fakat en sık rastlanan denge bozukluğu nedenleri aşağıda sıralanmıştır.

• Selim Pozisyonel Vertigo: İç kulak nedenli en sık baş dönmesi sebebi SPV, iç kulakta dengeyi sağlayan kristal parçacıkların yerinden kopup yarım daire kanalına kaçması sebebi ile oluşur. Bu hastalığın teşhis ve tedavisinde, başa değişik pozisyonlar verilerek yapılan manevralar kullanılır.
• Meniere hastalığı: İç kulak sıvısının miktarının artmasıyla gerçekleşmektedir. Tedavide öncelikle damar genişletici ve idrar söktürücü ilaçlar kullanılır. İlaç tedavisiyle atakları kesilmeyen kişilere ise cerrahi müdahale yapılır.

Denge Problemi Altında Yatan Nedenler

• Geçirilmiş iç kulak hastalıkları
• Nörolojik problemler
• Şeker hastalığı
• Vitamin eksiklikleri
• Görme bozuklukları

Baş Dönmesi Ne Gibi Sorunlar Yaratır?

Denge bozukluğu ve baş dönmesi, birçoğumuzda sıklıkla yaşanan ve doktora en çok başvurduğu rahatsızlıkların başında gelir. Kişinin sürekli başı döner. Denge bozukluğu yaşayanlar düşüp bir tarafını zedeleyebilir ya da bir yerlere çarpabilir. Özellikle yaşlılarda, düşmeyle daha büyük sorunlar olabilir. Denge bozukluğu veya baş dönmesi şikâyeti olan hastanın en kısa süre içinde doktora başvurması gerekir.

Denge Bozukluğu Tedavisi Nasıl Olur Ve Ne İyi Gelir?

Baş dönmesi veya denge bozukluğu şikâyetiyle doktora giden kişide, öncelikle tam teşekküllü bir kulak burun boğaz muayenesi yapılır ardından ayırıcı tanıda ise işitme testi, videonistagmografi, VEMP ve dinamik posturografi gibi testler yapılır. Ayrıca bilgisayarlı dinamik posturografi hem teşhis hem de tedavi için kullanılmaktadır. Dengeyi sağlayan sistemlerden hangisinin problemli olduğu tespit edilir ve teşhis konulur. Böylece, denge problemi yaratan sebep belirlenir. Teşhisten sonra problemli olan sistemlerin güçlendirilmesi için yapılması gereken egzersizler cihazın üzerinde yapılır. Egzersiz haricinde ilaç ya da cerrahiyle tedavi yöntemi de uygulanabilir.

Genel olarak “baş dönmesi ve denge bozukluğu” olarak bilinen “vertigo” aslında altta yatan birçok nedene bağlı olarak yaşanabilen bir semptom. Nöroloji Uzmanı, ilaçlarla tedavi edilemeyen, kronik hale gelen, nedeni bilinmeyen vertigonun, beyinde denge algısının yeniden modüle edildiği “Vestibüler rehabilitasyon” yöntemiyle tedavi edilebildiğini açıkladı.

Problem, basit ve kısa süreli baş dönmesi ataklarından, kişinin gündelik hayatına devam etmesine engel olacak kadar farklı şiddette olabiliyor. Halk arasında kulaktaki kristallerin oynamasına bağlı pozisyonel vertigodan, kansızlığa, B12 vitamin eksikliğinden beyin tümörlerine kadar birçok nedene bağlı olabilen %30’luk kesimde tedavi nedene bağlı olarak yapılıyor. Ancak neredeyse %70 oranında kesin bir neden saptanamıyor. Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Nöroloji Uzmanı, çok az sayıda merkezde uygulanan vestibüler rehabilitasyon (Nörorehabilitasyon) yöntemiyle, özellikle kesin nedeni net olarak bulunamamış kronik vertigo hastalarında başarılı sonuçlar elde ettiklerini söyledi. Ancak yönteminin uygulanabilmesi için, öncelikle baş dönmesinin olası nedenlerinin araştırılarak değerlendirilmesi gerektiğine dikkat çekti.

Hiçbirimiz Tam Dengede Değiliz

Yerçekimine karşı hiçbir insanın yüzde dengede olmadığını belirten uzmanımız, “Yerçekimi bizi sağa-sola çektikçe, beynimiz bilinçaltı olarak sürekli vücudu düzeltir, bu durum da aslında sürekli salınmamıza neden olur. Bunu farkında olmadan yaparız. Ancak, bir kişi kendini çok fazla dinlemeye başladığında, beyin algılamaması gereken bu salınmaları algılamaya başlıyor. Bu da sürekli olarak baş dönmesi ve denge bozukluğu şeklinde hatalı algıya neden oluyor. Bu durum hastalarda sürekli yatma isteği oluşturmaya başlıyor ve hastalar ayağa kalkmaktan ve yürümekten korkmaya başlıyorlar. Vestibüler rehabilitasyon (Nörorehabilitasyon) yönteminde, hastaların doğal salınmayı algılama eşiği yükseltiliyor, böylece algılamaması gereken bu salınmaları tekrar algılamaz hale getiriliyor, hasta yerçekimine karşı ne yapması gerektiğini öğreniyor” diye konuştu.

Vestibüler RehabilitasyonKimlere Uygulanıyor?

Hasta öncelikle nörolojik ve KBB açısından genel bir değerlendirmeye alınıyor. Hem kulaktaki hem beyindeki denge sistemi inceleniyor. Yapılan incelemeler sonrasında, sorunun kaynağında ortopedik ya da orta kulağı ilgilendiren bir sorun olduğu tespit edilen hastalar ilgili hekime yönlendiriliyor. Yapısal olarak hiçbir problemi olmayan, MR görüntülemeleri ve laboratuvar sonuçları normal çıkmasına rağmen, fonksiyonel bozukluk yaşayan hastalar Vestibüler rehabilitasyon (Nörorehabilitasyon) programına alınıyor. Bununla birlikte, belirli bir süre ilaç tedavisi görmesine karşın yanıt alınamayan hasta grubunda da bu yöntem uygulanabiliyor.

Tedavi 4 Hafta Devam Ediyor

Kişinin kendi dengesini daha doğru algılayarak düzeltilmesinin amaçlandığı bu kişiye özel vestibüler rehabilitasyon (Nörorehabilitasyon) yöntemiyle ilgili Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Nöroloji Uzmanı şu bilgileri veriyor; “Aslında bu işlemi fizik tedaviye benzetmek mümkün. Kol kası çalışmayan bir kişinin, fizik tedavi sonrasında kol kaslarını yeniden çalıştırmayı öğrenmesi gibi, öncelikle hastanın dengesinin hangi alanlarda ve ne kadar bozuk olduğunu tespit ederek vestibüler rehabilitasyona başlıyoruz. Kişiye özel rehabilitasyon programı, haftada üç kez ve yaklaşık dakika süren bilgisayar destekli programlardan oluşuyor. Tüm program dört hafta sürüyor. Etkisi çoğunlukla uzun sürüyor ancak hastanın yaşlanması, farklı hastalıkların ortaya çıkması gibi vestibüler sistemin (denge sisteminin) yeniden bozulduğu durumlarda ise, rehabilitasyon tekrarlanabiliyor”

Basın Yansımaları: funduszeue.info 

Vertigo, Latince kökenli bir kelime olup dönmek manasına gelmektedir. Kısaca vücudun denge sistemlerinden yanlış uyaranlar gelmesi veya doğru uyaranların yanlış algılanmasıyla ortaya çıkan dengesizlik halidir.

Dengenin sağlanmasında bir çok organ; iç kulak, gözler, eklem ve kaslar, beyin, omurilik birbirleri ile bağlantılı bir şekilde çalışırlar. Bu organları etkileyen hastalıkların bir çoğunda vertigo ve/veya dengesizlik ortaya çıkar. Bu sebeple vertigo ve denge bozukluğu değerlendirilmesi, tanı ve tedavisi multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve ekip işidir. ( KBB, nöroloji, kardiyoloj, dahiliye, fizik tedavi, odyoloji,beyin cerrahisi)

Dengesizlik beyin veya beyine giden denge ile ilgili sinirlerin hasarlanması veya bu sinirlerin beyine yanlış uyarılar iletmesi sonucunda olur. Beyinde denge ile ilgili ana merkez beyin sapındaki ve beyincikteki denge hücrelerinden oluşmaktadır. Bu merkezlere omurilikten, gözden ve iç kulaktaki denge merkezlerinden sinirler gelmektedir. Beyin dışındaki en önemli merkez iç kulaktaki yarım daire kanallarıdır. Bu kanallar başın hızlı dönme hareketlerini ve başın üç boyutlu uzayda ne pozisyonda durduğunu anlayabilecek şekilde dizayn edilmiştir. Buradaki sinir hücrelerinin uzantıları denge sinirini oluşturarak beyin sapı aracılığı ile beyine girer ve denge ile ilgili gerekli bilgileri aktarır. Beden dengesini beyine anlatan ise eklemlerde ve tendonlarda yer alan hücrelerin oluşturduğu sinirlerdir. Bu sinirler omuriliğin arkasında yer alan ve arka kordon isimdeki kolonda yol alarak yine beyin sapından ilgili merkezlere bedenin üç boyutlu uzayda hangi pozisyonda durduğunu beyine anlatır. Bu duyuya derin duyu ismi verilmektedir. Sayılan anatomik yapıların herhangi birinin hastalığında kişi dengesizlik hisseder.

Baş dönmesi en sık iç kulak hastalıkları sonucu, daha nadir olarak da beyin ve beyincikle ilgili hastalıklarda ortaya çıkabilmektedir. Bunların yanı sıra tansiyon, kalp hastalıkları, damar hastalıkları, alkol ve bazı ilaçlar da baş dönmesine yol açabilmektedir.

Denge ile ilgili KBB hastalıkları arasında kulak kristalleri kayması, labirentit (kulak labirentinin inflamasyonu), Meniere hastalığı (labirentteki sıvılarda basınç artışı), vestibüler nörit (denge siniri iltihabı) gibi iç kulak hastalıkları sayılabilir. Daha az sıklıkta, otit media (orta kulak iltihabı) dengeyi bozabilir.

Vertigo veya denge bozukluğuna yol açan hastalıklar bazen sadece şiddetli baş dönmesi veya şiddetli denge kaybı şeklinde kendini gösterir. Hasta kendisinin veya tüm çevresindeki nesnelerin döndüğünü hisseder. Başdönmesi; hastaların günlük aktivitelerini kâbusa çevirebilen, hastayı yatağa düşürüp gözlerini dahi açamayacağı kadar şiddetli olabileceği gibi sadece zaman zaman bir kayma hissine ve bir göz kararması şeklinde de olabilir. Bazı hastalıklarda bulantı, kusma, işitmede azalma, kulakta doluluk hissi, tinnitus (çınlama), baskı basınç hissi, gözlerde kararma, bayılma hissi gibi şikayetler de eşlik edebilir.

Başdönmesi ve dengesizlik şikayetlerinin KBB açısından en sık görülen hastalığı benign paroksismal pozisyonel vertigodur (iyi huylu tekrarlayıcı pozisyona bağlı vertigo). Bu durum ani baş hareketleri ile oluşan ve artan (yatmak, yataktan kalkmak, öne eğilmek, yukarı bakmak ya da sadece bir tarafa başı çevirmek) bir baş dönmesidir. Vertigo şiddetli ise hasta hareket edemez hale gelir ve mide bulantısı-kusma da şikayetleri arasına eklenir.

Dolaşım bozuklukları, B12 vitamini eksikliğine bağlı sinir dejenerasyonu veya nadiren tabes dorsalis (sifilizin bir komplikasyonu) sonucunda denge bozukluğu oluşabilir. Beyinde serebellumu etkileyen bir tümör veya inme, kollarda ve bacaklarda kuvvet kaybının yanı sıra bozulmuş kas koordinasyonunun diğer özelliklerine de neden olabilir.

Özellikle yatan veya oturan kişinin aniden ayağa kalkması ile oluşan sendeleme, göz kararması, baş dönmesi ve hatta bayılma kimi zaman tansiyon ve şeker dengesizliklerine, kimi zaman da boyun damarlarının daralmasına işaret edebilir.

Vertigo (Başdönmesi) &#; Dengesizlik tanısı nasıl konur?

Vertigo ve dengesizlik tanısında, hastalık öyküsü çok önemlidir. Vertigo; bir hastalık değil, hastalık belirtisi olduğundan doktorunuz yaşadığınız baş dönmesinin özelliğine göre size tanı koyacaktır.

Vertigo (Başdönmesi) &#; Dengesizlik nasıl tedavi edilir?

Hastaya vertigoya sebep olan hastalığın teşhisi konulduktan sonra sebebe yönelik özel tedavi planlanmalıdır. Vertigo tedavisinde KBB, nöroloji, dâhiliye, fizik tedavi değerlendirmeleri gerekebilir. Önerilen tedavi, konulan teşhis ile ilişkili olacaktır. Yılda en az bir kez kontrol muayenesinin yapılması önerilmektedir.

Tedavi, doktorunuzun muayene sırasında yaptıracağı basit bazı hareketlerden, cerrahi tedaviye uzanan geniş bir yelpazeyi kapsar.