Bf3 Polar Mı Apolar Mı

Lewis Nokta Yaplar ve VSEPR

1. Giri Bu deneyde molekllerin Lewis Nokta yaplar belirlenecek ve VSEPR kurallar ile molekln geometrisi ve polaritesi tayin edilecektir. 2. Lewis Nokta Yaplar Deerlik elektronlar, dolu olmayan kabuktaki elektronlarn toplamdr.

Atomlarn deerlik elektronlar, periyodik izelgedeki grup numaralarna eittir. rnein N ve O atomunun deerlik elektronlar sras ile 5 ve 6 dr. Atomlarn Lewis yaplarn elde etmek iin elementin sembolleri etrafna deerlik elektron says kadar nokta konulur.

Deerlik ba kuramna gre kovalent balar deerlik elektronlarn ortaklaa kullanlmas ile oluur. Molekl oluturan atomlar evresindeki elektron saysn 8e tamamlayncaya kadar elektronlarn ortaklaa kullanr.(Oktet kural). Hidrojen atomu iin dublet kural geerlidir. Kovalent ba bir ift elektronu temsilen bir izgi ile gsterilir.

H
Lewis yaps oluturma kurallar

funduszeue.info: molekln toplam deerlik elektron says (V) tespit edilir.

CO2 :

C 4 x 1 = 4 e- (karbonun 4 deerlik elektronu vardr) O 6 x 2 = 12 e- (oksijenin6 deerlik elektronu vardr) V = 16 e-

funduszeue.info: Molekln iskelet yaps izilir, yani, merkez atom seilir ve evresindeki atomlar ile tek ba oluturulur. elektropozitif atom merkez atomudur. funduszeue.info: Toplam deerlik elektronlar, molekldeki btn atomlar oktet kuraln salayacak ekilde atomlar etrafna yerletirilir. PCl3 de V = 5 + 3x7= 26 Genellikle, molekldeki en

Cl P Cl

Cl

3a. Toplam elektron says yeterli deilse, tek ba yerine ikili veya l balar oluturulur. O2 moleklnde V = 2x6 = 12

O O

O O

3b. Toplam elektron says fazla ise, artan elektronlar merkez atomu etrafna konur. Bunlara hipervalent bileikler veya genilemi kabuklar ad verilir. XeF4 de V = Krmz noktalar, oktet fazlas elektronlar gsterir:
F F

Xe
F

Ba derecesi, iki atom arasndaki ba saysdr. Dier bir deile, iki atom 2 elektron paylarsa tek ba, 4 elektron paylasa ift ba, 6 elektron paylarsa l ba meydana gelir. Ba derecesi arttka ba uzunluu azalr.

Lewis yaplarnda atomlar zerindeki sanal ykleri belirlemek iin formal yk kavram kullanlr. Bir moleklde atomlar zerindeki formal yklerin toplam molekln (veya iyonun) ykne eit olmaldr. Formal yk = Grup No ( ba says + lp elektron says) Baz moleklde birden ok Lewis yaps yazlabilir. Bu durumda gerek yap bu Lewis gsterimlerinin bir rezonans melezidir.

SO ba derecesi .

3. Deerlik Kabuu Elektron iftleri tmesi (VSEPR)

VSEPR, bir molekldeki elektron iftleri arasndaki itme kuvvetlerini dikkate alarak molekl eklini tahmin etmekte kullanlan kurallardr. Bu kurallarn uygulanmasnda Lewis nokta gsterimi esastr. Molekln Lewis yaps htl ise, bulunacak molekl geometrisi de yanl olur. VSEPR kurallar: 1. Molekln Lewis nokta yaps yazlr. Bu gsterime baklarak merkez atomu evresindeki ortaklanmam elektron iftleri, dier bir deile yaln iftler, (lp) ve ba yapan elektron iftleri (bp) tespit edilir. 2. lp ve bp saylarna baklarak molekl dzeni molekl dzeni ABnEm belirlenir. Burada A, merkez atomu; B dier atomlar; E, yaln ifleri temsil eder. n ve m tam say deeri alan sabitlerdir. Ortaklanmam elektron iftlerinin bulunmad molekller ideal geometriler aada verilmektedir.

AB2: Dorusal AB3: Dzlem gen AB4: Drtyzl

AB5: gen iftpiramit AB6: Sekizyzl AB7: Begen iftpiramit

3. Elektron iftleri arasndaki itme u sray izler. lp - lp > lp - bp > bp - bp l ba>ikili ba>tekli ba 4. Elektronegatif sbstitentler, daha az s karakterine sahip hibrit orbitalini tercih eder. Elektropozitif sbstitentler, daha fazla s karakterine sahip hibrit orbitalini tercih eder. (Bent kural). Dier bir deile, Elektronegatif sbstitentler ba elektronlarn kendine eker , ban p karakterini arttrr ve ba asnn azalmasna neden olurlar.

F Cl F P Cl F

F F S F F

F Xe F

F F

AB5 : gen ift piramit AB4E : Bozulmu drtyzl

AB4E2: Karedzlem

En ok rastlanan molekl geometrileri aada verilmektedir. Elektron says 2 3 4 5 6 ifti Molekl dzeni Molekl Geometrisi AB2 AB3 AB2E AB4 AB3E AB2E2 AB5 AB4E AB3E2 AB2E3 AB6 AB5E AB4E2 Dorusal gen dzlem Asal (V ekli) Drtyzl gen piramit Asal (V ekli) gen iftpiramit Bozulmu drtyzl T-ekli Dorusal Sekizyzl Kare piramit Kare dzlem rnek CO2 BCl3 SnCl2 CH4 NH3 H 2O PCl5 SF4 ClF3 XeF2 SF6 BrF5 XeF4

4. Molekllerin Polarl Gerekte, ok az ba tamamen iyonik veya kovalenttir. ki atom arasndaki elektronegatiflik farkna bakarak bir ban daha ok iyonik mi yoksa kovalent mi olduunu tayin edilebilir. Elektronlar iki atom tarafndan eit bir ekilde paylalyorsa, veya 0 ise ba apolardr. Eit olarak paylalmyorsa, 0 , ba polardr. Atomlardan bir ba elektronlarn kendisine ok ekiyorsa bu ban iyonik olduu dnlebilir.

0 Apolar kovalent ba Polar kovalent ba yonik ba

Balarn polaritesi iin elektronegatiflik farkna, molekllerin polaritesi iin ise dipol momentlerine baklmas gerekir. Polar bir kovalent bada yk dalmndaki farkllk dipol moment, , ile verilir. Dipol moment yk() ve uzakln (d) bir arpmdr. Dipol momenti olmayan bileikler apolar molekllerdir. Bir molekln polar olabilmesi hem balarnn polar olmas hem de moleklde asimetrik yk dalmnn bulunmas gerekir. Dier bir deile balarn dipol moment vektrlerinin toplam sfr olmaldr. Ayn atomlu ve molekl dzeni AB2, AB3, AB4, AB5, AB6 olan bileikler apolar, dierleri polardr.

BF3 apolar

4. lemler Molekl model seti kullanarak eitli bileiklerin modellerini oluturunuz ve aadaki izelgeyi doldurunuz. Asistannza gsteriniz ve cevaplarnnz doruluunu kontrol ediniz. Molekller BrF5 SO3 PBr4+ I3COCl2 SO(CH3)2 CCl4 Lewis yaps Molekl Dzeni Molekl Geometrisi Ba alar (tahmini) Polaritesi

5. Sorular

1. Oktet kuralnda atomlar niin evresindeki elektron saysn 8e tamamlamak ister? 2. Hangi atomlar Oktet boluu olan bileikler bileikler oluturur? Bu bileiklere ait rnekler veriniz. 3. Hipervalent bileikleri tanmlaynz ve rnekler veriniz. Hangi atomlar bu bileikleri oluturur? Niin? 4. Oktet kuralna uymayan baka bileikler var mdr? ClO2, NO2 moleklleri oktet kuralna uyar m? Aklaynz. 5. gen iftpiramit geometrisinde ideal ba alar nedir? Balar eit uzunlukta mdr? Deilse nedenini belirleyiniz. 6. gen iftpiramit geometrisinde yaln iftler hangi konumu tercih eder? Niin?

7. PCl3(CH3)2 moleklnn molekl geometrisini belirleyiniz. Cl atomlar hangi konumu tercih eder? Niin? 8. CdCl2, SbCl5, TeCl4, PbCl2, AsCl3, TeCl2 molekllerinin geometrilerini ve polaritesini belirleyiniz. 9. PbCl6-, BrF4-, NH4+ iyonlarnn geometrilerini ve polaritesini belirleyiniz. SCN-, CO, NO3- ve, N3- bileiklerinin rezonans melezlerini yaznz. Lewis gsterimlerinin rezonans melezine katklarn tahmin ediniz.

Lewis Nokta Yaplar ve VSEPR

1. Giri Bu deneyde molekllerin Lewis Nokta yaplar belirlenecek ve VSEPR kurallar ile molekln geometrisi ve polaritesi tayin edilecektir. 2. Lewis Nokta Yaplar Deerlik elektronlar, dolu olmayan kabuktaki elektronlarn toplamdr.

Atomlarn deerlik elektronlar, periyodik izelgedeki grup numaralarna eittir. rnein N ve O atomunun deerlik elektronlar sras ile 5 ve 6 dr. Atomlarn Lewis yaplarn elde etmek iin elementin sembolleri etrafna deerlik elektron says kadar nokta konulur.

Deerlik ba kuramna gre kovalent balar deerlik elektronlarn ortaklaa kullanlmas ile oluur. Molekl oluturan atomlar evresindeki elektron saysn 8e tamamlayncaya kadar elektronlarn ortaklaa kullanr.(Oktet kural). Hidrojen atomu iin dublet kural geerlidir. Kovalent ba bir ift elektronu temsilen bir izgi ile gsterilir.

H
Lewis yaps oluturma kurallar

1.adm: molekln toplam deerlik elektron says (V) tespit edilir.

CO2 :

C 4 x 1 = 4 e- (karbonun 4 deerlik elektronu vardr) O 6 x 2 = 12 e- (oksijenin6 deerlik elektronu vardr) V = 16 e-

2.adm: Molekln iskelet yaps izilir, yani, merkez atom seilir ve evresindeki atomlar ile tek ba oluturulur. elektropozitif atom merkez atomudur. 3.adm: Toplam deerlik elektronlar, molekldeki btn atomlar oktet kuraln salayacak ekilde atomlar etrafna yerletirilir. PCl3 de V = 5 + 3x7= 26 Genellikle, molekldeki en

Cl P Cl

Cl

3a. Toplam elektron says yeterli deilse, tek ba yerine ikili veya l balar oluturulur. O2 moleklnde V = 2x6 = 12

O O

O O

3b. Toplam elektron says fazla ise, artan elektronlar merkez atomu etrafna konur. Bunlara hipervalent bileikler veya genilemi kabuklar ad verilir. XeF4 de V = 36. Krmz noktalar, oktet fazlas elektronlar gsterir:
F F

Xe
F

Ba derecesi, iki atom arasndaki ba saysdr. Dier bir deile, iki atom 2 elektron paylarsa tek ba, 4 elektron paylasa ift ba, 6 elektron paylarsa l ba meydana gelir. Ba derecesi arttka ba uzunluu azalr.

Lewis yaplarnda atomlar zerindeki sanal ykleri belirlemek iin formal yk kavram kullanlr. Bir moleklde atomlar zerindeki formal yklerin toplam molekln (veya iyonun) ykne eit olmaldr. Formal yk = Grup No ( ba says + lp elektron says) Baz moleklde birden ok Lewis yaps yazlabilir. Bu durumda gerek yap bu Lewis gsterimlerinin bir rezonans melezidir.

SO ba derecesi . 1.5

3. Deerlik Kabuu Elektron iftleri tmesi (VSEPR)

VSEPR, bir molekldeki elektron iftleri arasndaki itme kuvvetlerini dikkate alarak molekl eklini tahmin etmekte kullanlan kurallardr. Bu kurallarn uygulanmasnda Lewis nokta gsterimi esastr. Molekln Lewis yaps htl ise, bulunacak molekl geometrisi de yanl olur. VSEPR kurallar: 1. Molekln Lewis nokta yaps yazlr. Bu gsterime baklarak merkez atomu evresindeki ortaklanmam elektron iftleri, dier bir deile yaln iftler, (lp) ve ba yapan elektron iftleri (bp) tespit edilir. 2. lp ve bp saylarna baklarak molekl dzeni molekl dzeni ABnEm belirlenir. Burada A, merkez atomu; B dier atomlar; E, yaln ifleri temsil eder. n ve m tam say deeri alan sabitlerdir. Ortaklanmam elektron iftlerinin bulunmad molekller ideal geometriler aada verilmektedir.

AB2: Dorusal AB3: Dzlem gen AB4: Drtyzl

AB5: gen iftpiramit AB6: Sekizyzl AB7: Begen iftpiramit

3. Elektron iftleri arasndaki itme u sray izler. lp - lp > lp - bp > bp - bp l ba>ikili ba>tekli ba 4. Elektronegatif sbstitentler, daha az s karakterine sahip hibrit orbitalini tercih eder. Elektropozitif sbstitentler, daha fazla s karakterine sahip hibrit orbitalini tercih eder. (Bent kural). Dier bir deile, Elektronegatif sbstitentler ba elektronlarn kendine eker , ban p karakterini arttrr ve ba asnn azalmasna neden olurlar.

F Cl F P Cl F

F F S F F

F Xe F

F F

AB5 : gen ift piramit AB4E : Bozulmu drtyzl

AB4E2: Karedzlem

En ok rastlanan molekl geometrileri aada verilmektedir. Elektron says 2 3 4 5 6 ifti Molekl dzeni Molekl Geometrisi AB2 AB3 AB2E AB4 AB3E AB2E2 AB5 AB4E AB3E2 AB2E3 AB6 AB5E AB4E2 Dorusal gen dzlem Asal (V ekli) Drtyzl gen piramit Asal (V ekli) gen iftpiramit Bozulmu drtyzl T-ekli Dorusal Sekizyzl Kare piramit Kare dzlem rnek CO2 BCl3 SnCl2 CH4 NH3 H 2O PCl5 SF4 ClF3 XeF2 SF6 BrF5 XeF4

4. Molekllerin Polarl Gerekte, ok az ba tamamen iyonik veya kovalenttir. ki atom arasndaki elektronegatiflik farkna bakarak bir ban daha ok iyonik mi yoksa kovalent mi olduunu tayin edilebilir. Elektronlar iki atom tarafndan eit bir ekilde paylalyorsa, veya 0 ise ba apolardr. Eit olarak paylalmyorsa, 0 , ba polardr. Atomlardan bir ba elektronlarn kendisine ok ekiyorsa bu ban iyonik olduu dnlebilir.

0 -0.4 Apolar kovalent ba 0.5 1.6 Polar kovalent ba 1.7 yonik ba

Balarn polaritesi iin elektronegatiflik farkna, molekllerin polaritesi iin ise dipol momentlerine baklmas gerekir. Polar bir kovalent bada yk dalmndaki farkllk dipol moment, , ile verilir. Dipol moment yk() ve uzakln (d) bir arpmdr. Dipol momenti olmayan bileikler apolar molekllerdir. Bir molekln polar olabilmesi hem balarnn polar olmas hem de moleklde asimetrik yk dalmnn bulunmas gerekir. Dier bir deile balarn dipol moment vektrlerinin toplam sfr olmaldr. Ayn atomlu ve molekl dzeni AB2, AB3, AB4, AB5, AB6 olan bileikler apolar, dierleri polardr.

BF3 apolar

4. lemler Molekl model seti kullanarak eitli bileiklerin modellerini oluturunuz ve aadaki izelgeyi doldurunuz. Asistannza gsteriniz ve cevaplarnnz doruluunu kontrol ediniz. Molekller BrF5 SO3 PBr4+ I3COCl2 SO(CH3)2 CCl4 Lewis yaps Molekl Dzeni Molekl Geometrisi Ba alar (tahmini) Polaritesi

5. Sorular

1. Oktet kuralnda atomlar niin evresindeki elektron saysn 8e tamamlamak ister? 2. Hangi atomlar Oktet boluu olan bileikler bileikler oluturur? Bu bileiklere ait rnekler veriniz. 3. Hipervalent bileikleri tanmlaynz ve rnekler veriniz. Hangi atomlar bu bileikleri oluturur? Niin? 4. Oktet kuralna uymayan baka bileikler var mdr? ClO2, NO2 moleklleri oktet kuralna uyar m? Aklaynz. 5. gen iftpiramit geometrisinde ideal ba alar nedir? Balar eit uzunlukta mdr? Deilse nedenini belirleyiniz. 6. gen iftpiramit geometrisinde yaln iftler hangi konumu tercih eder? Niin?

7. PCl3(CH3)2 moleklnn molekl geometrisini belirleyiniz. Cl atomlar hangi konumu tercih eder? Niin? 8. CdCl2, SbCl5, TeCl4, PbCl2, AsCl3, TeCl2 molekllerinin geometrilerini ve polaritesini belirleyiniz. 9. PbCl6-, BrF4-, NH4+ iyonlarnn geometrilerini ve polaritesini belirleyiniz. 10. SCN-, CO3-2, NO3- ve, N3- bileiklerinin rezonans melezlerini yaznz. Lewis gsterimlerinin rezonans melezine katklarn tahmin ediniz.