Alevilerde Namaz Nasıl Kılınır

Okuyanların hatırlayacağı üzere bir önceki yazıda Bektaşilikte namaz meselesini ele almıştım. Bu sefer aynı soruyu Aleviler için soracağım ve cevabını aramaya çalışacağım.

Yazı iki bölümden oluşacak. İlk bölümde Aleviliğin yazılı kaynaklarında namaz ile ilgili görüşleri aktarmaya çalışacağım. İkinci bölümde ise ki bir sonraki yazı olacak, günümüz Alevilerindeki uygulamalara değinmeye çalışacağım.

Alevilik üzerine çalışmanın doğasından kaynaklanan birtakım zorluklar var. Şifahi kültüre dayandığı için tüm öğreti neredeyse hafızalarda taşınması ve nesilden nesile sözlü olarak aktarılması, yazılı kaynakların az ve metinlerin kimi sorunlar taşıması araştırmacıların işini güçlendiren maddi sorunlar. Bir de homojen bir Aleviliğin olmaması, ibadet ve inançların döneme ve coğrafyaya göre değişmesi gelince herhangi bir konu üzerinde genel değerlendirme yapmak iyice zorlaşıyor.

Bu problemleri göz önünde bulundurarak bilinen ve kabul gören yazılı kaynaklarda namaz ile ilgili kısımları aktarmaya çalışayım. Alevilik üzerine çalışan araştırmacıların kabul ettiği temel kaynaklar buyruklar, menkıbenameler, fütüvvetnameler ve beş büyük ozanın şiirleridir. Ayrıca gelenek içinde anlatılan Hz. Peygamber, Hz. Ali ve Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin ile ilgili menkıbe ve destanlar da zikredilebilir.

HACI BEKTAŞVELî'NİNVİLAYETNÂME'Sİ VE MAKALAT'I

Hacı Bektaş Veli'nin Makalât'ında namaz kuvvetli bir şekilde vurgulanır. Ancak Makalât'ın Hacı Bektaş'a ait olup olmadığı konusunda zaman zaman tartışmalar çıksa da son zamanlarda kabul gören genel görüş eserin Hacı Bektaş'a ait olduğu şeklinde. Makalât'ta susuz abdest, abdestsiz da namaz olmayacağı gibi namazsız da Allah'a yaranma ve yaklaşma olmayacağından bahsedilir. Bir başka yerde namaz ile insan ömrü arasında bir benzerlik kurulur. Çocukluk çağı irte yani sabah namazına, büluğ çağı öğle, yiğitlik çağı ikindi, olgunluk çağı akşam, yaşlılık ise yatsı namazına benzetilir. Hacı Bektaş Veli'nin kerametleri arasında zikredilen olaylardan biri de darı çeçinin üzerinde iki rekat namaz kılmaktır. Vilayetnâme'de ise Hacı Bektaş'ın riyazetinin derecesini anlatırken örnek olarak namaz kılarken yaşadıkları anlatılır.

BUYRUKLAR

Bir diğer kaynak olan Buyruklarda da namaz muhtelif şekillerde geçer. Hz. Peygamber'in iki rekat namaz kılması, evliyanın dostu olmak için namaz ve niyazın gerekli olması, şeriat makamında namazın cemaatle kılınmasının sevap olmasının tarikat makamında mürşid huzurunda cem olup sohbet halkasında oturup günahlardan dolayı tevbe edip affedilmenin istenmesi arasındaki ilişkiden bahsedilmesi, "Bunlar, hayvanlar gibidirler, hatta daha aşağılıktırlar." (Araf ) ayetinde geçen daha aşağılıkların salat ve zekat ehli olmayanlar olarak açıklanması sanırım yeterince bilgi vermekte.

İmam Cafer-i Sadık Buyruğu'nda, şeriat, tarikat, marifet, hakikat ve pirliğin Muhammed Ali'den kaldığı ve bu nedenle evlâd-ı Resül'den başkasının pirlik, seyhlik, meşayihlik yapması ve talip tutmasının caiz olmadıgı söylenir. Böylelerinin yedikleri haram, yıkadıkları murdar ve müfsittir, yeziddirler ve yoldan sürgündürler.

Şeyh Safi Buyruğu'nda, taliplerin dini konularda ibadetlerini yapacak kadar dini bili sahibi olmaları, namaz ve zekat gibi ibadetlerin yapılması gerektiği söylenir. Ancak namaz kılmanın yetmediği, asıl önemli olanın doğru sözlü olmak, güzel ahlak sahibi olmak, helal lokma yemek gerektiğini de ilave eder. Yalan söylemek, kötü huylu olmak ve haram lokma yedikten sonra namaz kılmanın faydası yoktur. Beş vakit namaz kılacak tarikat ehli kardeşlerin her sabah abdest alması, on iki imam ve on dört masumu yad ederek onlardan yardım istemesi, silsilede zikredilen şeyhlerin isimleri söylenerek ruhaniyetlerinden istimdad edilmesi, ehl-i beyt düşmanlarına teberra edip dostalarına tevellada bulunulması istenir. Beş vakit namazı kılmayan taliplerin imanlarının sakat olacağı, Şah'a layık ve dergaha makbul olmayacağını da ekler.

Bir başka Buyruk metninde şu ibareler yer alır:

Âl-i evlâdın vasfını her dil vasfedemez. Ve her kulak işitip anlayamaz. Muhibb-i âl-i evlâd olan günâh-ı sagâirden havf etmeye ki rûz-ı cezâda ona şefâat erişir. Eğer günâh-ı kebâir ederse ona şefâat erişmez, neûzu billâh. Bir kimse âl-i evlâda muhîb olmazsa cemi ömründe günah etmese, bir vakit namazı kazaya kalmasa ve her sene kurbanı Arafat'ta kesse cemi ef'âli fâsiddir. Ali ve evlâdına kast edene lanet, muhabbet edene rahmet.

Bir diğer Buyruk'ta sufilerin mürşidine nikahlı gibi bağlı olduğunu ve mürşidinin rızasını almadan yedi adım atsa nikahının düşeceği ve yenilenmesi gerektiğinden bahsedilir. Mürşidi kendisinden razı olmadıkça beş vakit namaz kılsa bile kıyamet günü cennetten mahrum kalacağı söylenir.

DÖRT KAPI KIRK MAKAM

Gelenekte kendisine sıkça atıfta bulunulan Ahmet Yesevî'nin Fakrnâme'sinde dört kapı kırk makamlardan bahsederken şeriatın on makamından biri namaz kılmak olarak zikredilir. Hacı Bektaş'ın Makalat'ında da aynı şekilde ilk kapı olan şeriatın makamları arasında namaz yer alır.

Risâle-i Şeyh Safi'de zikredilen şeriat kapısının yedi makamından biri de namazdır.

İmam Cafer Buyruğu'na göre ise şeriat beştir ve beş şey ile bağlanır ve açılır. İlk olarak ahmaklıkla bağlanır, kulluk ve namaz ile de açılır. Nefisle bağlanır, ibadet ile açılır. Asilik ve acele ile bağlanır, niyaz ile açılır. Küfür ile bağlanır, iman ile açılır. Şirk ile bağlanır, hayır ve ihsan ile açılır.

Şeriatın ne olduğunu ise yine Buyruk'tan öğrenelim:

"Şeriat kardesi kimdir?"

"Allah bir, Resul hak, Hz. Şah-ı Merdan-ı Ali ve on bir oğlunun imamlığını hak kabul etmekle müminler seriat kardesi olur,"

İmam Cafer Buyruku'nda dört nefis mertebesi dört unsur ile açıklanır. Nefs-i levvamenin özelliklerinden biri de namazdır.

FÜTÜVVETNAME

Fütüvvetnâmelerde bele bağlanan kuşağı beşe katlanmasının İslam'ın beş şartına ve beş vakit namaza işaret ettiği, İslam'ın beş temel üzerine yükseldiği ve bunlardan birinin de namaz olduğu söylenir. Fetalığın şartlarından birinin de namazları kazaya koymamaktır.

ŞİİRLERDE;;

Hatayî'nin şu dörtlüklerinde de namazdan bahsedilir:

Beş vakit farzdı r sünneti de kaç
Özünü tanış da müşkilini seç
Hakikat tarlasına marifet saç
Ek nazar eyle de hemen arif ol

Pir Sultan Abdal'ın

Kanı bizden evvel gelen
Beş vaktini tamam kılan
On parmağı pınar olan
El Muhammed Ali'nindir

Bir diğer şiir;

Gelin zikredelim Gânî Hudâ'y
Mü'minler kılar beş vaktin edâsı
İkrâr işitmiş dürür İblis sadası
Onu Hakk'a doğru döndüremezsin

Aleviliğin yazılı kaynaklarına baktığımızda namazın dört kapıdan ilkinin açılması için gereken anahtarlardan biri olduğu, ancak sadece namaz kılmanın yetmediği ve üç kapının daha olduğu bahsedilir. Daha birçok örnek verebilirim ama sanırım maksadı ifade için bu kadarı kafi.

Kaynaklarda anlatılan Alevilik bir tarikat. Peki uygulama ve günümüzde durum nasıl? Onu da bir sonraki yazıya bırakalım.

İsmail Güleç

Ezan, Müslümanların tevhidî sloganıdır.

Ezan, Allah&#;ın birliğine ve Hz. Muhammed&#;in elçiliğine şehadet etmektir.

Ezan, namaz vaktinin girdiğini ilân etmektir.

Şafak sökerken, öğle ve ikindi vakti, akşamın ilk vaktinde hava kararırken bütün İslâm beldelerinde ezan, ruhu okşayan ahengiyle herkese &#;Namaz vakti girdi&#; diye ilân etmektedir.

Günlük namazlardan önce ezan okunması önemle vurgulanan bir müstehaptır.

Ezan şöyle okunur:

Dört defa: &#;Ellahu ekber&#;
İki defa: &#;Eşhedu en lâ ilâhe illellâh&#;
İki defa: &#;Eşhedu enne Muhemmeden resûlullâh&#;
İki defa: &#;Eşhedu enne ‘Aliyyen veliyyullâh&#;
İki defa: &#;Heyye ‘eles-selâh&#;
İki defa: &#;Heyye ‘elel-felâh&#;
İki defa: &#;Heyye ‘elâ heyr-il ‘emel&#;
İki defa: &#;Ellahu ekber&#;
İki defa: &#;La ilâhe illellâh.&#;

Anlamı:

Allah nitelendirilemeyecek derecede büyüktür.
Şehadet ederim ki, Allah&#;tan başka tapılmaya layık bir ilâh yoktur.
Şehadet ederim ki, Hz. Muhammed (Allah ona ve Ehlibeyti&#;ne rahmet etsin) Allah tarafından gönderilmiş peygamber ve elçidir.
Şehadet ederim ki, Hz. Ali (ona selâm olsun) Allah&#;ın velisidir.
Namaza koş.
Kurtuluşa koş.
En hayırlı amel olan namaza koş.
Allah nitelendirilemeyecek derecede büyüktür.
Allah&#;tan başka ibadete layık bir ilâh yoktur.

İkamet

Ezandan sonra, namaza başlamadan önce ikâmetin okunması da önemle vurgulanan bir müstehaptır.

İkâmet şöyle okunur:

İki defa: &#;Ellahu ekber&#;
İki defa: &#;Eşhedu en la ilâhe illellâh&#;
İki defa: &#;Eşhedu enne Muhemmeden resûlullah&#;
İki defa: &#;Eşhedu enne Aliyyen veliyyullâh&#;
İki defa: &#;Heyye ‘eles-selâh&#;
İki defa: &#;Heyye ‘elel-felâh&#;
İki defa: &#;Heyye ‘elâ heyr-il ‘emel&#;
İki defa: &#;Ked kâmet-is selâh&#;
İki defa: &#;Ellahu ekber&#;
Bir defa: &#;La ilâhe illellâh.&#;

Anlamı:

Allah nitelendirilemeyecek derecede büyüktür.
Şehadet ederim ki, Allah&#;tan başka tapılmaya layık bir ilâh yoktur.
Şehadet ederim ki, Hz. Muhammed (Allah ona ve Ehlibeyti&#;ne rahmet etsin) Allah tarafından gönderilmiş peygamber ve elçidir.
Şehadet ederim ki, Hz. Ali (ona selâm olsun) Allah&#;ın velisidir.
Namaza koş.
Kurtuluşa koş.
En hayırlı amel olan namaza koş.
Namaz başlamak üzeredir.
Allah nitelendirilemeyecek derecede büyüktür.
Allah&#;tan başka ibadete layık bir ilâh yoktur.

CAFERİ MEZHEBİNE GÖRE NAMAZ NASIL KILINIR ?
[ RESİMLERLE ANLATIM ]

Birinci Rekat :

Namazın birinci rekâtı şunlardan ibarettir:

1- Tekbiret-ul İhram (iftitah tekbiri, yani namaza başlarken &#;Ellah-u Ekber&#; demek).
2- Kıraat (Fatiha ve herhangi bir sureyi tam olarak okumak).
3- Rükû ve zikri.
4- İki secde ve zikri.

1-TEKBİR

Namaza, &#;Ellah-u Ekber&#; söylenerek başlanır. Namaza başlarken &#;Ellah-u Ekber&#; söylemek, Allah&#;tan başka her şeyden koparak Allah&#;a yönelmek anlamındadır.

&#;Allah-u Ekber&#;, Allah&#;ın yüce olduğunu ilân etmek ve Allah dışındaki diğer bütün yalancı güçlerden uzak durmak demektir. Bu tekbirle namaza girilir ve bazı işleri yapmak insana haram olur.

Namaza başlarken hangi namazı kıldığımızın, örneğin öğle namazı mı, ikindi namazı mı kıldığımızın farkında olmamız gerekir ve onu sadece yüce Allah’&#;ın emrini yerine getirmek amacıyla kılmalıyız. İşte namazın asıl parçalarından sayılan bu amele &#;niyet&#; denir. Niyet ettikten sonra daha sonra açıklanacak olan namazı bozan şeylerden sakınmak gerekir.

Tekbir getirirken elleri kulak hizasına kadar kaldırmak müstehaptır.

2- KIRAAT

&#;Allah-u Ekber&#; söylenerek namaza başlandıktan sonra ilk önce Fatiha suresi okunur:

Fatiha suresi

Bismillahirrahmanirrahîm

1- Elhemdu lillâhi rabb-il ‘âlemîn
2- Er-rahman-ir rahîm
3- Mâliki yevm-id dîn
4- İyyâke ne‘&#;budu ve iyyâke neste‘în
5- İhdines-sirât-el mustakîm
6- Siratellezîne en&#;‘emte ‘aleyhim
7- Ğayr-il meğzûbi ‘eleyhim velezzâllîn.

Anlamı:

Dünyada mümin ve kâfire, ahirette ise yalnızca mümine merhamet eden Allah&#;ın adıyla başlıyorum.

Övgü, alemlerin Rabbi Allah&#;a mahsustur.

Allah, dünyada mümin ve kâfire, ahirette ise yalnızca mümine merhamet eder.

Allah cezâ ve mükâfat günü olan kıyametin sahibi ve sultanıdır.

Yalnız sana ibadet ederiz ve yalnız senden yardım dileriz.

Bizi doğru yola hidayet et.

Nimet verdiğin kimselerin yoluna; (onlar) ki ne kendilerine gazap edilmiştir ve ne de sapmışlardır.

İhlas suresi

Fatiha suresi okunduktan sonra Kur&#;an-ı Kerim&#;in herhangi bir suresi tam olarak okunmalıdır. Örneğin, İhlas suresi okunabilir:

Bismillahirrahmanirrahîm (Dünyada mümin ve kâfire, ahirette ise yalnızca mümine merhamet eden Allah&#;ın adıyla başlıyorum.)

Kul huvallahu ehed (Ey Muhammed! De ki: O Allah tektir.
Allah-us Samed (Allah&#;ın hiçbir şeye ihtiyacı yoktur, her şey O&#;na muhtaçtır.)
Lem yelid ve lem yûled (O doğurmamıştır ve doğmamıştır.)
Ve lem yekun lehu kufuven ehed. (Yaratıklarından hiçbir kimse O&#;nun dengi değildir.)

Kıraat (okuma) ile ilgili birkaç hüküm

1- Erkekler sabah, akşam ve yatsı namazlarında, birinci ve ikinci rekâtta Fatiha ve sureyi sesli, öğle ve ikindi namazında ise sessiz okumalıdırlar. Ama kadınlar sesli kılınması gereken yerleri sessiz okuyabilirler.

Kıraat Halinde eller yana salınır

2- Namazın birinci ve ikinci rekâtında Fatiha suresi ve peşinden herhangi bir sure tam olarak okunmalıdır. Üçüncü ve dördüncü rekâtta ise Fatiha suresi okunabileceği gibi tesbihat-ı erbaa da okunabilir.

3- Namazda kasıtlı olarak sesli okunması gereken yerleri sessiz ve sessiz okunması gereken yerleri sesli okumak câiz değildir. Ancak yanlışlıkla okunursa, sakıncası yoktur.

4- Tesbihat-ı erbaa ve tesbihat-ı erbaa&#;nın yerine okunan ve yine ihtiyat namazında okunan Fatiha suresi sessiz okunmalıdır.

5- Sessiz okunması gereken namazlarda birinci ve ikinci rekâtta &#;besmele&#;yi sesli okumak müstehaptır

3- RÜKU

Kıraattan sonra insanın, elleri diz kapaklarına değecek kadar eğilmesi ve en az bir defa:

&#;Subhane rebbiyel ‘ezîmi ve bi-hemdih&#;[1]

Veya en az üç defa &#;Subhanellah&#;[2] demesi gerekir.

[1]- Yüce Rabb&#;im her türlü eksiklikten münezzehtir ve O&#;na hamd ederim.

[2]- Allah münezzehtir.

Rükûyla ilgili birkaç hüküm

1- Rükû zikri okunurken beden hareketsiz olmalı.

2- Namazın her rekâtında sadece bir rükû yapılır.

3- Kadınların rükûda ellerini dizlerden yukarı koyması ve dizleri geri çekmemesi müstehaptır

Rüku zikri okunurken

4- SECDE
Daha sonra rükûdan tamamen doğrularak secdeye gidilir ve bedenin yedi organı (alın, iki elin içi, iki diz kapakları, iki ayağın baş parmakları) yere bırakılarak en az bir defa:

&#;Subhane rebbiyel e‘&#;lâ ve bi-hemdih&#;[1]

Veya en az üç defa &#;Subhanellah&#;[2] denir. İkinci secdenin bitişiyle namazın birinci rekâtı da bitmiş olur.

Secdeyle İlgili Birkaç Hüküm

1- Namazın her rekatında iki secde yapılır.

2- Birinci secdeden sonra tam olarak oturulur ve sonra ikinci secdeye gidilir.

3- Secde edilen yerle ayakların bırakıldığı yer bir hizada olmalıdır. Ancak biri diğerinden dört bitişik parmağı geçmeyecek miktarda yüksek veya alçak olursa, sakıncası yoktur.

4- Secde hâlinde vücut istikrar bulmalıdır.

Üzerine Secde Edilen Şeyin Şartları

1- Üzerine secde edilen şey; toprak, taş, çakıl gibi yer denebilecek veya yerden üreyip de yenilmeyecek ve giyilmeyecek bitkilerden olmalıdır.

2- Üzerine secde edilen şey pâk olmalıdır.

3- Üzerine secde edilen şey sabit olmalıdır.

Secdeyle ilgili birkaç nokta

1- Genellikle Caferiler arasında yaygın olan namaz mühürü, gerçekte namaz kılan kişinin namaz kılarken alnını bırakmak için yanında taşıdığı temiz topraktır.

2- Namazda secdeye giderken başı, insanlardan en üstününün İslâm dini uğrunda cihat ve şehadetini anımsatan İmam Hüseyin&#;in (ona selâm olsun) mezarının türbetine bırakmak daha iyidir.

3- Allah&#;tan başkası için secde yapmak haramdır. Çünkü secde insanın ibadet ve kulluk hâlidir; ibadet ve kulluk ise sadece Allah&#;a yapılır.

Secde zikri okunurken

[1]- Her şeyden yüce olan Rabbim münezzehtir ve O&#;na hamd ederim.

[2]- Allah münezzehtir.

İkinci Rekat

Birinci rekât bittikten sonra namazın şekli bozulmadan veya namaz amellerine ara verilmeden ayağa kalkılır ve tekrar birinci rekâtta olduğu gibi Fatiha sûresi ve Kur&#;an surelerinden herhangi biri tam olarak okunur.

KUNUT

Günlük namazların ikinci rekatında Fatiha ve Kur&#;an surelerinden herhangi biri tam olarak okunduktan sonra rükûya gidilmeden önce ellerin yüz hizasına kaldırılması, avuçların göğe doğru açılarak yanyana tutulup dua edilmesi müstehaptır; bu amelin adına &#;kunut&#; denir. Kunutta baş parmak dışındaki parmakların birbirine bitiştirilmesi ve avuçların içine bakılması müstehaptır.

Kunutta şu dua okunabilir :

Rebbenâ âtina fid-dunya heseneten

ve fil-ahireti heseneten &#; ve kinâ ‘ezâb-en nâr. (Bakara ayet)

Anlamı :

&#;Rabbimiz dünyada da iyilik ve güzellik ver bize, ahirette de iyilik ve güzellik ver ve bizi ateşin azabından koru.&#;

Cuma namazında iki kunut okunması müstehaptır. Bu kunutların birisi namazın birinci rekâtında rükûdan önce, diğeri ise namazın ikinci rekâtında rükûdan sonra okunur.

Resulullah (s.a.a) buyuruyor ki: &#;Namazının kunutu uzun olan kişinin kıyamette hesaba çekilişi kolay olur.&#; (Bihar-ül Envar c, s)

Kunuttan sonra birinci rekâtta olduğu gibi rükû ve secde yapılır.

Kunutla ilgili birkaç hüküm :

1- Cemaat namazı dışında kunutu yüksek sesle okumak müstehaptır.

2- Kunut unutularak okunmaz ve rûkuda farkına varılırsa, rûkudan sonra okunabilir.

3- Kunutta okunan duanın Arapça olması gerekmez; herhangi bir dille okunabilir.

Kunut okunurken

TEŞEHHÜD :

Namazın ikinci ve son rek’atında iki secdeden sonra kıbleye doğru oturularak teşehhüt okunur:

Eşhedu en lâ ilâhe illellâhu vehdehu lâ şerîke leh

Ve eşhedu enne Muhemmeden ‘ebduhu ve resûluh

Ellahumme selli ‘ela Muhemmedin ve âl-i Muhemmed

ANLAMI :

Şehadet ederim ki, Allah&#;tan başka kulluğa layık bir ilâh yoktur. O, tektir ve ortağı yoktur.

Şehadet ederim ki, Hz. Muhammed (Allah ona ve Ehlibeyti&#;ne rahmet etsin) O&#;nun kulu ve elçisidir.

Allah&#;ım! Hz. Muhammed ve Ehlibeyti&#;ne rahmet et.

Teşehhütten sonra namazın ikinci rekâtı da biter. Eğer sabah namazı gibi iki rekât olan bir namaz kılınıyorsa, teşehhütten sonra selâm verilerek namaz bitirilir.

Teşehhüt okunurken

SELAM :

Namazın son rekatında teşehhütten sonra selâm verilir. Selâm şöyle okunur:

Es-selâmu ‘eleyke eyyuhen-nebiyyu ve rehme-tullâhi ve berekâtuh

Es-selâmu ‘eleynâ ve ‘elâ ‘ibâdillâh-is sâlihîn

Es-selâmu ‘eleykum ve rehmetullâhi ve berekâtuh.

ANLAMI :

Selâm olsun sana ey Allah&#;ın peygamberi; Allah&#;ın rahmet ve bereketi senin üzerine olsun.

Selâm olsun bize ve Allah&#;ın iyi kullarına.

Allah&#;ın selâmı, rahmeti ve bereketleri siz müminlerin üzerine olsun.

Üçüncü Rekat (Tesbihatı Erbaa)

Eğer akşam namazı gibi üç rekât olan bir namaz kılınıyorsa, ikinci rekâtta teşehhüt okunduktan sonra selâm verilmeksizin üçüncü rekât için ayağa kalkılır. Namazın üçüncü rekâtı da ikinci rekât gibidir. Ancak üçüncü rekâtta bir sure ve kunut okunmaz; sadece bir defa Fatiha suresi veya üç defa tesbihat-ı erbaa zikri okunur. Sonra rükûya gidilir. Daha sonra secde yapılır. İki secdeden sonra oturulur teşehhüt ve selâm okunur ve böylece namaz bitmiş olur.

Tesbihat-ı Erbaa

Namazın üçüncü rekatında rükûya gidilmeden önce bir defa Fatiha suresi veya üç defa tesbihat-ı erbaa okunmalıdır. Tesbihat-ı erbaa şöyledir:

&#; Sübhanellahi &#; Velhemdu lillahi &#; Vela ilâhe illellahu &#; Vellahu ekber

Anlamı:

&#; Yüce Allah pâk ve münezzehtir &#; Bütün övgüler O&#;na mahsustur &#; Allah&#;tan başka kulluğa layık ilâh yoktur &#; O vasfedenlerin vasfından yücedir.

Dördüncü rekât

Eğer yatsı namazı gibi dört rekât olan bir namaz (öğle ve ikindi namazı) kılınıyorsa, üçüncü rekâtın iki secdesinden sonra teşehhüt ve selâm okunmadan dördüncü rekât için ayağa kalkılır. Üçüncü rekatta olduğu gibi Fatiha suresi veya üç defa tesbihat-ı erbaa okunduktan sonra rükû ve iki secde yapılır ve iki secdeden sonra oturularak teşehhüt ve selâm okunur ve böylece namaz bitmiş olur.

Hatırlatma

1- Namaz &#;Ellah-u Ekber&#;le başlar &#;selâm&#;la biter.

2- &#;Kunut&#; müstehap bir ameldir ve günlük namazların ikinci rekâtında Fatiha ve bir sure okunduktan sonra yapılır.

3- &#;Teşehhüt&#; namazın ikinci rekâtında ve son rekatında iki secdeden sonra okunur.

4- &#;Selâm&#; namazın bitişi olduğundan sadece namazın son rekâtında okunur.

Yani kısaca :

İki rekâtlık namazda sırasıyla şunlar yapılır:

1- Niyet ve Tekbir.
2- Kıraat (Fatiha suresi ve herhangi bir sureyi tam olarak okumak).
3- Rükû ve zikri
4- Kıyam (rükûdan doğrulmak).
5- İki secde ve zikirleri.
6- Kıraat.
7- Kunut okumak.
8- Rükû ve zikri.
9- İki secde ve zikirleri.
Teşehhüt.
Selam.

Üç rekâtlık namaz da şöyle kılınır:

İki rekâtlık namazda yapılan şeyler yerine getirilir. Ancak teşehhütten sonra selâm okunmadan ayağa kalkılır ve devamında şöyle yapılır:

1- Tesbihat-ı Erbaa 2- Rükû ve zikri 3- İki secde ve zikirleri 4- Teşehhüt 5- Selam.

Dört rekâtlık namaz ise şöyle kılınır:

Üç rekâtlık namazda yapılan şeyler yerine getirilir. Ancak teşehhütten sonra selâm okunmadan ayağa kalkılır ve devamında şöyle yapılır:

1- Tesbihat-ı Erbaa 2- Rükû ve zikri 3- İki secde ve zikri 4- Teşehhüt 5- Selam.

Âdâbına uygun olarak namaz nasıl kılınır ?

Namaz öncesi âlemlerin Rabbi olan Allâh’a yakınlık kastı ile güzel bir şekilde abdest alınır. Sonra, kılınacak namaz vakti girdiğinde, temiz ve üzerinde namaz kılınması münâsip olan bir şeyin üstünde, namaza başlamak üzere kıbleye yönelinir.

Üzerinde durulan yaygı, secde edilmesi câiz olmayan kumaş ve benzeri şeylerden îmâl edilmiş bir seccâde veya halı ve benzeri bir şey ise, secde mahalline, alnımıza gelecek şekilde topraktan yapılmış bir mühür (secde toprağı), düz taş, tahta, hasır ve kağıt parçası gibi temiz bir şey konulur.

Namazın farzı kılınacaksa, ayakta durularak, düzgün ve açık ifadelerle ve arada her hangi bir söz konuşulmadan hareketsiz bir halde kâmet getirilir.
Hangi vaktin namazı kılınacaksa o namaz için Allâh’a yakınlık amacıyla kalben niyet edilir. Mümkün ise dil ile de örneğin; “Bugünün öğle namazının dört rekatlık farzını Allâh rızâsı için kılmaya niyet ettim.” şeklinde, niyet ifade edilir.

Sâkin ve hareketsiz bir vaziyette kıyamda (ayakta) durulur. Namaza giriş tekbîri olan “Allâhu Ekber” cümlesini söylemek üzere eller yüz hizâsına kadar kaldırılarak tekbîr getirilir. Ve eller, esas duruştaki bir askerin duruşu gibi hazır ol vaziyetinde olacak şekilde yanlara salınır.

Eûzübesmele; yani “Eûzübillâhimineşşeytânirracîm. Bismillâhirrahmânirrahîm. çekilerek Fâtiha sûresi okunur. Sûre; her âyetin sonunda, âyetin sonuna gelindiğini belirtecek bir süre miktarı durularak tane-tane ve düzgün bir şekilde okunmalıdır.

Sûrenin sonunda “Elhamdu lillâhi Rabbil âlemîn” denilir ve besmele çekilerek tam bir sûre okumak üzere zamm-ı sûreye başlanır. Bu sûre de düzgün bir kırâat ile ve sükûnetle okunduktan sonra, eller yüz-kulak hizâsına kaldırılarak tekbîr getirilir ve rükûya gidilir.

Rükûda gereken zikir ve salavât okunduktan sonra yavaşça doğrulunarak “Semiallâhu limen hamideh, elhamdu lillâhi Rabbil âlemîn.” denilir. Beden sâkinleştikten sonra hareketsiz halde tekbîr getirilerek secdeye gidilir. Secdede zikirler ve salavât okunduktan sonra, doğrulunarak “Allâhu Ekber” denilir. Tekrar tekbîr getirilerek ikinci secdeye varılır, zikir ve salavâttan sonra doğrulunarak hafifçe oturulur. Ve sâkin bir halde iken tekbîr getirilerek ikinci rekatı kılmak üzere ayağa kalkılır.

İkinci rekatta da eûzübesmele ile Fâtiha ve zamm-ı sûre okunur. Rükûya gitmeden evvel tekbîr getirilerek eller bitişik vaziyette, avuç içi yukarı gelecek şekilde yüz hizâsına kadar kaldırılır ve kunût tutulur. Gereken duâ, zikir ve salavâtlar istenilen lisanla okunduktan sonra tekbîr getirilerek rükûya gidilir. İlk rekatta yapıldığı gibi ameller yerine getirilir ve ikinci secdeden sonra “teşehhüde” oturulur. Beden sakin bir durumda iken teşehhüd okunur.

Namaz iki rekatlık bir namaz ise (Sabah namazı ve sünnet namazları gibi), teşehhüdün peşinden baş hafifçe doğrultularak kıbleye doğru “selâm” verilir. Ve nihâyet, eller sünnet olduğu üzere üç kez tekbîr getirilerek yüz hizâsına kadar kaldırılır ve namazdan çıkılmış olur.

Üç rekatlı bir namazda ise, ikinci rekatın teşehhüdünden sonra, selâm verilmez. Tekbîr getirilerek veya “Bihavlillâhi ve kuvvetihi ekûmu ve ekudu” denilerek üçüncü rekata kalkılır. Kıyamda ya bir kez“Fâtiha” veya “Tesbîhâtı erbea”denilen zikir üç kez okunarak rükû ve secdeler yerine getirilir. İkinci rekatın sonunda ifade edildiği şekilde namaza son verilir.

Dört rekatlı namazdada, üçüncü rekattan sonra tekrar doğrulunarak hafifçe oturulur ve sâkin bir halde tekbîr getirilerek son rekata kalkılır. Üçüncü rekattaki gibi gereken ameller yerine getirilir. Rükû ve secdeden sonra teşehhüd, selâm ve üç tekbîr ile namazdan çıkılmış olur.

Ehl-i Beyt’e (a.s) bağlı bir Müslüman kılmış olduğu namazların akabinde, Hz. Peygamberin (a.s) Hz. Fâtıma (a.s) anamıza tavsiye ettiği ve Sünnî Müslüman kardeşlerimizin de titizlikle yerine getirmeye çalıştıkları “Tesbîhâtı”, (Otuz dört (34) kez Allâhu Ekber, otuz üç (33) kez Elhamdu lillâh, otuz üç (33) kez de Sübhânallâh) denir.

Ve mümkün olduğu kadar Kur’ân-ı Kerîm ve meâlini, ve her namazın arkasından okunulması özellikle tavsiye edilen duâları okumalı, hâcet ve ihtiyaçlarını, şükür ve niyazlarını ifâde eden yakarışlarını yapmalıdır. Çünkü kulluğun özü duâdır. Duâ; müminin silâhı ve belalara karşı bir kalkanıdır. Fikir, zikir ve şükür mümin olmanın nişânesidir.