Sürekli Ishal Olma Nedenleri

İshal Neden Olur? Ölümcül Bir Rahatsızlık Mıdır?

İshal; gevşek, sulu ve muhtemelen daha sık bağırsak hareketlerinin oluşmasına sebebiyet veren yaygın bir rahatsızlıktır. Tek bir belirti ile de oluşabilir, bunun yanında bulantı, kusma, karın ağrısı veya kilo kaybı gibi diğer belirtilerle de oluşabilir. İshal genellikle kısa ömürlü bir rahatsızlıktır, birkaç günden fazla sürmez. Ancak birkaç günden haftalara uzamaya başladığı görüldüğünde, genellikle başka bir problemin varlığına işaret eder. İrritabl bağırsak sendromu(IBS) veya kalıcı enfeksiyon, çölyak hastalığı veya inflamatuar bağırsak rahatsızlığı(IBD) gibi ciddi bozuklukların sinyalini verebilir.

Çoğu ishal vakası sabit bir düzeyde meydana gelirken, bazı durumlarda ciddi problemleri doğurabilmektedir. İshal dehidrasyona(su kaybı), elektrolit dengesizliğine(sodyum, potasyum ve magnezyum kaybı) ve böbrek yetmezliğine neden olabilir. Bu belirtileri önlemek için bol miktarda sıvı tüketimi önemlidir. Dehidrasyon, çözülmez ve kötüleşirse ve yeterince detaylı incelenmezse ciddi bir hastalığa sonuç açabilir.

Normal ishal ile şiddetli ishal arasındaki farklar nelerdir?

İshal türleri şiddet boyutuna ve tekrarına göre üçe ayrılır; akut ishal ve kalıcı ve kronik ishal olmak üzere.

Akut ishal: Yaygın bir ishal türü olan akut ishal, iki gün süren gevşek ve sulu ishal türüdür. Bu tip tedaviye ihtiyaç duymaz ve vücut kendi kendini iyileştirir.

Kalıcı ishal: Birkaç hafta süren ishal türüdür.

Kronik ishal: Bu tip ishal dört haftadan uzun süren veya uzun süre boyunca düzenli olarak belirtileri tekrarlayan ishal türüdür.

Kim İshal Olabilir? Risk Grupları Kimlerdir?

İshal yaygın ve herkesin başına gelen bir rahatsızlıktır, ancak birçok insanın yıl içinde tekrarlayan ishalinin olması yaygın değildir. 

Risk grupları

• Genç bireyler
• Genç yetişkin ya da yaşlılar
• Tıbbi rahatsızlığı olan bireyler
• Bu bireylerde özellikle ishal farklı ciddi sağlık problemlerine sebebiyet verebilir.

İshal Neden Olur?

Kendi kendini sınırlayan ishal genellikle tanımlanmamıştır. İshalin en yaygın nedeni bağırsaklarınıza bulaşan virüs kaynaklıdır. Enfeksiyon genellikle birkaç gün sürer ve bazen ‘’bağırsak gribi’’ olarak adlandırılır.

İshale neden olabilecek diğer etkenler:

Bakteri enfeksiyonu

Farklı organizmalar kaynaklı ve önceden formlaşmış toksinlerden kaynaklı enfeksiyonlar

Sindirim sisteminin düzenini bozan beslenme biçimi

Alerjiler ve belirli gıdalara toleranslı olmama durumu(çölyak hastalığı, laktoz intoleransı)

Radyasyon terapisi

Yiyeceklerin malabsorpsiyonu(zayıf emilmesi)

Antibiyotik benzeri ilaçların yan etkileri

Fruktoz tüketimi

Yapay tatlandırıcılar; sorbitol, eritritol ve mannitol gibi

Ameliyat; Kısmi bağırsak veya safra kesesi ameliyatları

Sindirim bozuklukları; Kronik ishalin IBS, Crohn hastalığı, Ülseratif kolit, mikroskobik kolit ve ince bağırsakta aşırı bakteri üretmesi(SIBO) gibi 

İshal Belirtileri

Hafif ishalin belirtileri:

• Karında şişkinlik veya kramplar
• Güçlü ve acil bir bağırsak hareketi ihtiyacı
• Mide bulantısı (mide rahatsızlığı)

Şiddetli ishal belirtileri:

• Ateş
• Kilo kaybı
• Dehidrasyon
• Şiddetli acı
• Kusma
• Kan

Şiddetli ishal önemli belirtilere neden olabilir. Bu belirtilere sahipseniz, doktorunuzla görüşün ve tıbbi yardım alın.

Yetişkinlerde dehidrasyon bulguları

• Aşırı susuzluk
• Ağız ve ciltte kurumalar
• Az ya da hiç idrara çıkamama
• Halsizlik, baş dönmesi
• Bitkinlik
• Koyu renkte idrar

Genç ve çocuklarda dehidrasyon bulguları

• 3 veya üzeri saat içinde bezde ıslaklık olmaması
• Ağız ve dilde kuruma
• 39 derece üstü ateş
• Gözyaşı olmadan ağlamak
• Uyuşukluk, tepkisizlik veya sinirlilik
• Yanak, göz ve karın bölgelerinde çökük görünüm

İlaç kullanmadan ishali tedavi edebilir miyim?

• Bolca su içmek ve diğer elektrolit dengeli sıvıları tüketmek(meyve suyu, kafeinsiz soda, et suyu) önemlidir. Her ishal olunduğunda vücut önemli oranda su kaybeder ve ekstra sıvı tüketimi vücudunuzu dehidrasyondan korur. 
• Diyetinizi değiştirin. Yağlı, kızartılmış gıdaları seçmekten kaçının ve şu gıdaları tüketmeye önem verin:
• Muz
• Pirinç
• Elma suyu
• Beyaz ekmek
• Kafein tüketiminizi kısıtlayın. Kafein içerikli yiyecek ve içecekler müshil etkisinden dolayı ishalinizi kötüleştirebilir. Bu yiyecek ve içecekler; kahve, diyet sodalar, sert çay ve yeşil çaylar, çikolata gibi ürünler olarak sayılabilir.
• Bağırsaklarınıza gaz yapan yiyecek ve içecekleri tüketmekten kaçının. Herhangi bir kramp ya da karın ağrısının ishalle beraber geldiğini deneyimlerseniz, gaz yapan yiyecek ve içecekleri sınırlandırmak durumunuzu iyileştirebilir. Bunlar; fasulye, lahana, brüksel lahanası, bira, gazlı içecekler olabilir.

İshal Rahatsızlığına Tanı Konulması

Kan testi: Elektrolitlerin ölçülmesi ve böbrek fonksiyon testleriyle, tam bir kan sayımı testi yapılır. Bu testler ishalinizin ciddiyetini belirlemeye yardımcı olur.

Dışkı testi: İshale sebebiyet veren bakteri veya parazit benzeri bir viral enfeksiyon olup olmadığını görmek için dışkı testi yapılır.

Hidrojen nefes testi: Doktorunuz laktoz toleransınızın olup olmadığını belirlemek için uygulanan bir testtir. Yüksek seviyede laktoz içeren bir sıkı içilerek, düzenli aralıklarla nefesinizdeki hidrojen miktarı analiz edilir. Çok fazla hidrojen solumanız, laktozu tamamen sindirmediğinizi ve ememediğinizi gösterir.

Esnek sigmoidoskopi veya kolonoskopi: İnce, ışıklı bir tüp kullanılarak dokunuzun içine bakılması işlemidir. Rektumunuza yerleştirilir ve cihaz vasıtasıyla incelenir. Bu cihaz ayrıca kolonunuzdan küçük bir doku örneği(biyopsi) almasını sağlayan bir donanıma sahiptir. Esnek sigmoidoskopi alt kolonun görünmesini sağlar ve kolonoskopi de doktorun tüm kolonu görmek istediği durumlarda kullanılır.

Üst endoskopi: Mide ve bağırsağın incelenmesinde kullanılan kameralı, uzun ve ince bir tüp kullanılması işlemidir. Laboratuvar analizleri için doku örneği(biyopsi) bazen kullanılabilir.

İshal Tedavisi Nasıl Yapılabilir?

• Antibiyotikler veya parazit önleyiciler
• Antibiyotik veya parazit önleyici ilaçlar, bakteri veya parazitlerin oluşturduğu ishal rahatsızlığına çözüm olabilir. Bir virüs ishale neden oluyorsa, antibiyotiklerin kullanılması faydasızdır.
• Yeme-içme alışkanlıklarınızı değiştirme

Sıvı ve tuz kullanımınızdaki değişimleri doktorunuz değiştirecektir. Çoğu yetişkin için bu, elektrolit, meyve suyu veya et suyu ile içme suyu anlamına gelmektedir. Sıvı içmek eğer kusma gibi rahatsızlıklara sebep oluyorsa, doktorunuz IV sıvı almanızı önerebilir. Yemek öncesi ve sonrasında sıvı tüketmeye çalışın. Kabuksuz patates ve muz gibi sodyumu yüksek içerikli gıdaları tüketin. Lif oranı yüksek gıdaları -muz, pirinç, yulaf ezmesi gibi-, dışkınızın kalınlaşması ve katılaşması için tercih etmelisiniz. İshalinizi daha kötü etkileyecek olan gıdalar ve içecekler:

• Şekersiz sakız,nane,tatlı kiraz,kuru erik
• Kafeinli içecekler ve ilaçlar
• Fruktoz içerikli meyve suları, üzüm,bal, fındık, hurma, incir, gazlı içecekler
• Laktozlu süt ürünleri
• Magnezyum
• Yapay tatlandırıcılı şekerler
• Vücudunuzun ihtiyacı olan gerekli tuz ve elektrolit miktarını(soydum ve potasyum gibi), sudan almanız mümkün değildir. Potasyum için meyve suyu tüketerek, soydum içinse çorba içerek elektrolit seviyenizi kontrol altına alabilirsiniz. Çocuklar için dehidrasyonu önlemek veya kayıp sıvıları yerine koymak için, oral rehidrasyon(kaybedilen suyun geri kazanılması) solüsyonu kullanımı konusunda doktorunuza danışın.

Aldığınız ilaçları ayarlamak

Eğer ilaç kaynaklı ishaliniz gelişiyorsa, dozunuz doktorunuz tarafından düşürülebilir veya başka bir ilaca geçilebilir.

Altta yatan koşulları tedavi etmek

İshalinize neden olan hastalığın bulunması, tedavi yönteminizin belirlenmesi için kayda değerdir. Eğer iltihaplı bağırsak hastalığı gibi daha ciddi bir durumdan kaynaklı ishaliniz oluşuyorsa, doktorunuz bu durumu kontrol altına almak adına çalışacaktır. 

Doktorunuza gitmeden önce yapmanız gerekenler

Daha fazla sıvı tüketmek: Dehidrasyon yaşamamak ya da olanı en aza indirgemek için bol bol su, meyve suyu, et suyu tüketin.

İshalinizi arttıracak yiyeceklerin tüketimini önlemek: Yüksek yağlı, lifli veya baharatlı yiyeceklerin tüketiminden kaçının.

Probiyotik kullanımı: Probiyotiklerin kullanımının ishalin üstünde olumlu ya da olumsuz etki yaptığına dair birçok karmaşık kanıt vardır. Seyahatlerde gerçekleşen kısa süreli, kronik olmayan ishal türleri için önlem sayılabilirler. Çocuklarda ishal hastalığını da 1 gün azaltabildikleri gözlemlenmiştir, ancak kesin bir çözüm olduğu konusu tartışmalıdır. Doktorunuzla görüşerek kullanıma devam edebilir ya da farklı yöntemler deneyebilirsiniz. 

İshal Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri Hakkında Bizimle İletişime Geçin

İshal sebepleriaraştırıldığında bu problemin altında yatan belli başlı etkenler olduğu görülür. Bunlardan birkaçı bozulmuş gıdalar, tatlandırıcı ürünlerin tüketimi, süt ve süt ürünleri olarak sıralanabilir. Bununla birlikte ishale sebep olan hastalıklar da vardır. Bunlara da örnek verecek olursak; crohn hastalığı, çölyak hastalığı ve ülseratif kolit diyebiliriz. İshal yapan şeyler bunlarla da sınırlı değildir. Gıdalar, hastalıklar dışında hamilelik dönemindeki hormonsal değişiklikler de ishal yapar. İshal neden olur? İşte ishal yapan yiyecekler, hastalıklar ve diğer nedenler…

İSHAL NEDEN OLUR?

Diyare ishalin diğer adıdır. Diyare neden olan yiyecekleri yukarıda sıralamıştık. Bunlar haricinde hastalıklarda diyare neden olur. Diyare nedenleri olarak sıralanan bu hastalıkların bazıları şu şekildedir:

• Mide gribi
• Gıda zehirlenmesi
• Bakteriyel bağırsak enfeksiyonu
• Gıda alerjileri
• Huzursuz bağırsak sendromu
• Laktoz intoleransı
• Ülseratif kolit
• Çölyak hastalığı
• Kolon hastalığı

BEBEKLERDE İSHAL NEDEN OLUR?

Bebeklerde su gibi ishal şikâyetleri de oldukça fazladır. Bebeklerde ishale neden olan birçok neden vardır. Enfeksiyonlar, besinler, antibiyotikler gibi nedenler bu listeye girer. Eğer ishal olmuş bir bebeğiniz varsa sebepleri şunlar olabilir:

• Kulak Enfeksiyonu
• Parazitler
• Antibiyotikler
• Meyve Suyu
• Gıda Hassasiyeti
• Zehirlenme

Bebeklerde ishale neden olan ölümcül bir virüs vardır. Bu virüsün adı Rota virüsü. Bebeklerde ilk 6 ay içerisinde rota virüsü aşısı yapılmaktadır.

YETİŞKİNLERDE İSHAL NEDEN OLUR?

Yetişkinlerde ishal sıklıkla görülen bir durumdur. Bazı ishaller gün içerisinde geçerken, enfeksiyonlara bağlı ishal durumunda 7 güne kadar sürebilmektedir. Yetişkinlerde ishal neden olur? Sorusunun yanıtının birçok farklı cevabı vardır. Havaların sıcak olmasıyla besinlerin bozulması ishale sebep olurken, havaların soğumasıyla da beraber soğuk algınlığı hastalıklarına bağlı olarak ishal ortaya çıkabilmektedir. En sık rastlanan ishal sebepleri şunlardır:

• Süt ve süt ürünleri
• Ispanak, kabak ve diğer sebzeler
• Müshil
• Su ile geçen enfeksyionlar
• Besinlerden geçen enfeksiyonlar
• Bazı ilaçların yan etkisi
• İnflamatuar bağırsak hastalığı
• İrritabl bağırsak hastalığı
• Bozuk gıdalar

İSHAL YAPAN YİYECEKLER

İshal olmaya sebep olan yiyecekler ve içecekler vardır. Bunları tüketirseniz ishal belirtilerini görebilirsiniz. Sindirim sorunu yaşayanlarda bağırsakları çalıştırmak için bu yöntemleri deneyebiliyorlar. İşte o besinler:

• Alkollü içecekler
• Yeşil sebzeler
• Süt
• Kızartma çeşitleri
• Karpuz ve kavun
• Kahve ve kola
• Baharatlı yemekler
• Hazır gıdalar
• Sarımsak ve soğan

İshal yiyecek nedenli ise gıda zehirlenmesine dikkat edilmesi gerekir. Bozuk, tarihi geçmiş, kurtlanmış gıdalardan uzak durulması gerekir. Özellikle ev hanımlarının uzun süre sakladığı yiyecekleri uygun koşullar altında saklamalı ve muhafaza etmelidir. Gıda zehirlenmesinin belirtileri ise; kilo aşırı mide bulantısı, kusma, ateşlenme, yorgunluk ve halsizlik, baş ağrısı ve şiddetli ishaldir.

İSHAL NEDEN KESİLMEZ?

İshalim geçmiyor gibi şikâyetler sağlık kuruluşlarında çok rastlanan bir durumdur. İshal genel olarak günde geçebilen bir rahatsızlıktır. Bu süre haftaya kadar çıkarsa artık ishalin adı kronik ishal olur. Kronik ishal genellikle bir hastalığın habercisidir. Özellikle kolon kanseri gibi ciddi hastalıklar olabilir. Uzun süre geçmeyen ya da düzensiz, yumuşak dışkılama olduğu zaman uzman bir doktora başvurmanız gerekir. İshalin geçmemesinin nedenleri bunlar olabilir:

• Huzursuz Bağırsak Sendromu
• Enfeksiyonlar
• İltihabi bağırsak hastalıkları
• Endokrin hastalıklar
• İlaçlar
• Kronik Pankreatit
• Cerrahi operasyonlar sonrası
• Laktoz intoleransı
• Çölyak hastalığı
• Kolon kanseri

ZEHİRLİ İSHAL BELİRTİLERİ NELERDİR?

Zehirli ishal özellikle çocukluk döneminde ortaya çıkmaktadır. Rota virüsünün sebep olduğu zehirli ishal; ateşlenme, halsizlik, baş ağrısı, susuzluk, kramp şeklinde karın ağrıları, kusma, bulantı gibi birçok belirti gösterir. Zehirli ishal ile ilgili yapılan araştırmalar en çok mayıs ve haziran ayında ortaya çıktığını ortaya koymuştur. Normal ishal ile belirtileri aynı olduğu için ayırt etmek zordur. Bebek ve çocuklarda gün geçmeyen ishal olursa bu durumdan şüphelenmelisiniz. Zehirli ishal ciddiye alınmazsa böbrek yetmezliğine kadar ilerleyebilir.

KÖPÜKLÜ İSHAL SEBEBİ NEDİR?

İshal mide ve bağırsakların iltihabı olarak adlandırılabilir. İshal çeşitleri arasında zehirli ishal, köpüklü ishal, kronik ishal gibi değişik türleri vardır. İshal dışkının yumuşak olması hali olduğu için köpüklü ya da farklı renklerde de olabilmektedir. Bu durum ishale neden olan etkeni de ortaya çıkarır. Köpüklü ishal sebebi ise çok fazla yağ ya da mukus bulunmasından kaynaklıdır. Bazı ilaçlar ve sindirim problemleri de köpüklü ishale neden olabilir. Köpüklü ishalin hastalık olarak belirtisi ise çölyak hastalığıdır.

İshal genellikle sık karşılaşılan ve nadiren ciddi seyreden bir bulgu olsa da, hangi durumlarda müdahale  gerektirdiğini bilmek önemlidir. Çünkü, uygun tedavi edilmediğinde, sıvı kaybına yol açarak, çocuğunuzun vücudundaki su ve tuz dengesini bozabilir.

Çocuğumun normal dışkısı nasıl olmalı?

Normal dışkının sıklığı ve kıvamı, çocuğunuzun yaşına göre değişiklik gösterir. Küçük bebeklerin günde kez cıvık-yumuşak kıvamlı dışkılaması normaldir (anne sütü alan bebekler, mama ile beslenenlere göre daha sık dışkılayabilir). İlk 3 ayda, bazı bebekler günde 2 veya daha fazla dışkılarken, diğerleri haftada bir yumuşak kıvamlı dışkılar. İki yaşına geldiğinde çoğu çocuğun günde en az bir kez yumuşak fakat katı kıvamlı dışkılaması olmaktadır. Daha büyük çocuklarda ise bağırsak alışkanlığı her çocuğa göre farklı olabilir; bazıları her yemek sonrası, bazıları ise günaşırı tuvalete gidebilir. Dışkının kıvamı ve rengi de yaşa göre değişiklik göstermektedir. Özellikle anne sütü alan küçük bebeklerin dışkısı sarı, yeşil veya kahverengi olabilir, tanecikler içerebilir.

Çocuğumun ishal olduğunu nasıl anlarım?

İshal, çocuğunuzun cıvık veya sulu dışkılaması, veya her zamankinden daha sık dışkılaması olarak tanımlanır. Bebeklerde normal dışkılama sıklığının iki katına çıkması, daha büyük çocuklarda ise üç veya daha fazla sulu dışkılama olarak tanımlanır. Tüm çocukların dışkı kıvamı ve rengi beslenme ile ilişkili olmakla birlikte, sulu ve sümüksü dışkılara dikkat edilmeli, kan içeren veya siyah- katran rengi dışkılamalarda mutlaka doktora başvurulmalıdır.

İshalin Nedenleri

• Virusler ; Çocuklardaki ishalin en sık nedenidir. Daha çok kış aylarında görülür, sulu ishal, kusma, hafif ateş, baş ağrısı, karında kramplar, kas ağrıları ve iştahsızlığa neden olur. Bakterilerin neden olduğu ishali çoğu zaman viruslere bağlı olan ishalden ayırmak zordur, fakat ateş genellikle daha yüksektir, ishal kanlı veya sümüksü olabilir. Bakteri ve parazitlerin neden olduğu ishal genellikle içme suyunun temiz olmadığı, lağımın uygun şekilde boşaltılamadığı bölgelerde görülür. Sebep olan mikrobun bulaştığı yiyeceklerin veya içeceklerin tüketilmesi veya mikrop ile temas etmiş ellerin ağza götürülmesi ile hastalık gelişebilir.

• Antibiyotikler ; Antibiyotiklere bağlı ishal genellikle hafif seyreder ve antibiyotiklerin kesilmesine gerek olmaz. Fakat antibiyotik bittikten sonra düzelmeyen, şiddetli seyreden veya kanlı ishale yol açan durumlarda doktora başvurmak gerekir.

Çoğu ishal gün içerisinde düzelmektedir. Onbeş günü geçen ishal, enfeksiyonlar, sindirim bozuklukları, genetik hastalıklar, besin alerjileri gibi farklı nedenlerden kaynaklanabilir ve farklı şekilde tedavi gerektirebilir. Bu nedenle, on günden uzun süren ishalde doktora başvurmak gerekir.

SIVI KAYBINA DİKKAT

İshal vücutta sıvı kaybına yol açabilir. Sıvı kaybı bebekler ve küçük çocuklarda daha sık görülür. Hafif derecede sıvı kaybında susama hissi, hafif ağız kuruluğu görülürken, orta derecede sıvı kaybında idrar miktarında azalma (altı saat içinde idrar yapmama), ağladığı zaman gözyaşının azalması-olmaması, ağız kuruluğu ve gözlerde çöküklük, ağır derecede sıvı kaybında ise uyku hali, nabızda hızlanma ve idrar yapmama görülür.

İshalli çocuk nasıl beslenmeli?

Sıvı kaybı olmayan ve ağızdan beslenebilen çocuklar normal beslenmeye devam etmelidir. Pirinç, buğday, patates, ekmek, yağsız et, sebze ve meyve tüketebilir. Anne sütü alan bebeklerin ise sık sık emzirilmesi gerekir. Yeterli su ve sıvı gıda verilmelidir. Yağlı gıdalar, meyve suları, çok şekerli içecekler ishali artırabileceğinden önerilmemektedir. İshale yönelik ilaç tedavisi genellikle gerekli değildir ve doktorunuz tarafından önerilmedikçe kullanılmamalıdır. Orta-ağır sıvı kaybı olan çocuklarda şeker ve mineral içeren ağızdan sıvı tedavisini doktorunuzun önerdiği şekilde verebilirsiniz. Bu şeker ve mineral (tuz) karışımları hazır paketlerde bulunur ve önerilen miktarda su ile karıştırılarak belirli bir süre içerisinde içirilir. Ağızdan beslenemeyen çocuklara damardan sıvı tedavisi verilmesi gerekebilir.

Ne zaman doktora başvurmalı?

• Kanlı ishali varsa

• 1 yaşından küçük ve birkaç saat içinde herhangi bir şey yemedi veya içmediyse

• Şiddetli karın ağrısı varsa

• Çok halsizse, sürekli uyku hali veya huy değişikliği varsa

• Sıvı kaybı bulguları varsa: ağzı kuru, ağladığında gözyaşı yok veya bebeklerde saat, daha büyük çocuklarda saat boyunca idrar yapmadıysa

• Yüksek ateşi varsa

• İshali 10 günden uzun sürdüyse doktorunuza başvurmanız gerekir

İshalden nasıl korunmalı?

• Eller sık sık ve uygun şekilde yıkanmalıdır (30 saniye süre ile sabun kullanarak

yıkanmalı, tırnak içleri, parmak araları ve el bileklerini de içermeli)

• Alt bezi değişimi dikkatle yapılmalı ve sonrasında eller yıkanmalıdır.

• Temizliğinden emin olunmayan veya kaynağı bilinmeyen sular tüketilmemelidir.

• Çiğ yenen gıdalar dikkatlice yıkanmalıdır.

• İshali toparlayana kadar çocuğun okula gitmemesi, diğer çocuklara yayılmasını

önlemeye yardımcı olacaktır.