Sri Lanka Da Neler Oluyor

Sri Lanka Meclis Başkanı Mahinda Yapa Abeywardena, yaptığı açıklamada, Rajapaksa’nın 13 Temmuz’da istifa etmeyi kabul ettiğini duyurdu.

Başbakan Ranil Wickremesingh da istifa etmeye hazır olduğunu bildirmişti.

Geniş kapsamlı hükümet karşıtı protesto düzenlenen Sri Lanka'da Başbakanlık Basın Ofisinden yapılan açıklamada, ülkedeki siyasi parti liderlerinin katılımıyla parlamentoda acil bir oturum düzenlendiği belirtilmişti.

Açıklamada, liderlerin Devlet Başkanı Rajapaksa ve Başbakan Wickremesingh'in istifasını istediği kaydedilmişti.

BAŞBAKANLIK KONUTUNU ATEŞE VERDİLER

Wickremesingh'in istifaya hazır olduğunu söylemesinden birkaç saat sonra göstericiler Başbakanlık konutuna girip binayı ateşe vermişti.

Protestocular, Devlet Başkanı Rajapaksa'nın resmi konutu ve ofisinin bulunduğu yerleşke çevresindeki barikatları aşarak konut ve ofise girmişti.

Yerleşkeye girilmesinin ardından Rajapaksa'nın yerleşkeden ayrıldığı ve güvenli bir yere götürüldüğü ileri sürülmüştü.

Tarihinin en büyük ekonomik kriziyle karşı karşıya olan ülkede halk, elektrik kesintilerinin günde 13 saati bulmasının ardından mart sonunda protestolarını yoğunlaştırmıştı.

Sri Lanka Başbakanlık Ofisi'nin çevresinde 9 Mayıs'ta toplanan göstericiler ile hükümet yanlıları arasında arbede yaşanmış, başkent Kolombo'da askeri birlikler göreve çağrılmıştı.

Sri Lanka Meclis Başkanı Mahinda Yapa Abeywardena, protestoların ardından ülkeden kaçan Cumhurbaşkanı Gotabaya Rajapaksa'nın istifa mektubunun teyit edildiğini söyledi. Abeywardena, "Rajapaksa'nın istifası kabul edildi" dedi. Rajapaksa dün Maldivler'den Singapur'a gitmişti.

Sri Lanka'nın başkenti Colombo'da halk, OHAL ve sokağa çıkma yasağı ilanına karşın, Rajapaksa'nın istifasını gece boyunca sokaklarda coşkuyla kutladı. Abeywardena, yarın Meclis'i toplamayı planladığını açıkladı. Bir hafta içinde yeni cumhurbaşkanınının seçilmesi planlanıyor.

Başbakan Ranil Wickremesinghe, yemin ederek Geçici Cumhurbaşkanı oldu. Partisi, Wickremesinghe'yi cumhurbaşkanlığına aday gösterdi.

Eski başbakan Mahinda Rajapaksa ve kardeşi eski maliye bakanı Basil Rajapaksa'nın ülkeden ayrılması ise mahkeme kararıyla yasaklandı.

Sri Lanka tarihinin en ağır krizini yaşarken, protestolar bitmiş değil. Wickremesinghe, orduya talimat vererek "düzenin tesis edilmesi için ne gerekiyorsa yapılmasını" istedi.

Ülkede ciddi bir benzin, gıda, ilaç ve temel ihtiyaç ürünleri yokluğu yaşanıyor ve eylemciler bu durumdan asıl olarak siyasi liderleri sorumlu tutuyor.

Sri Lanka yönetimi Çin'den, 4 milyar dolar ekonomik yardım istedi.

Çin'in bugüne kadar Sri Lanka'ya en az 5 milyar dolar borç verdiği ve Sri Lanka'nın borçlarının yüzde 10'unun Çin'e olduğu sanılıyor.

Sri Lanka'daki ekonomik ve siyasi krizin temel nedenlerini sıraladık:

22 milyon nüfuslu ada ülkesinde ekonomi bir süredir oldukça kırılgan.

Sri Lanka'nın merkez bankası, yıllık enflasyonun yüzde 50 üzerinde olduğunu, gıdada bu oranın yüzde 80'lere vardığını belirtiyor.

Sri Lanka para birimi rupi, dolar karşısında dibi gördü. Rajapaksa 'un Kasım ayında görevi devraldığında bir dolar rupi düzeyindeydi. Şimdi ise 1 dolar rupiye eşit.

Ülkede yeterli paraya sahip olanlar bile gıda ve benzin alamıyor çünkü bu mallara erişim oldukça zor. Dünya Gıda Programı, ülkede 6 milyondan fazla kişinin bir sonraki öğününü nereden elde edeceğini bilmediğini kaydetti.

Ukrayna'daki savaş gıda ve petrol ürünlerinin fiyatlarını yükseltti. Sri Lanka tüm petrol ürünlerinde ithalata dayalı bir ekonomiye sahip. Savaşın başlamasıyla ülke, tedarik için yeterli parayı bulamamaya başladı.

Bu durum, ekonominin diğer kısımlarını da yavaşlattı.

Mutfaklarda artık yakıt olarak gaz yerine odun kullanılmaya başlandı.

Gaz kıtlığı öyle bir düzeyde ki, bazı krematoryumlar kapanmak zorunda kaldı ve Sri Lankalılar geleneklerinde yer almamasına rağmen ölüleri toprağa gömmeye başladılar.

Lonely Planet adlı turizm dergisi, 'da Sri Lanka'yı önde gelen turizm adresi seçmişti.

Nisan 'daki saldırılarda üç otel ve üç kilise hedef aldın, kişi hayatını kaybetti.

Bu saldırılar turizmi etkilese de, aynı yılın Aralık ayında adadaki turizm tekrar toparlanmayı başardı.

Turizm sektörü Covid salgınından ise aynı şekilde çıkmayı başaramadı. Birçok kişi işini kaybetti, şirketler battı.

Covid önlemlerinin geçtiğimiz yıl azaltılmasıyla sektörde kıpırdanma olsa da, siyasi kriz turizme son darbeyi vurdu.

Nisan 'de Sri Lanka lideri Gotabaya Rajapaksa tüm suni gübre ithalatını durdurarak, çiftçileri organik alternatife yönelmeye zorladı.

Bu adım, ülkedeki kamuoyuna ve dış dünyaya "ekoloji dostu" bir hamle olarak yansıtılsa da, asıl neden tükenmekte olan döviz rezervleriydi.

Bu politika ters tepti. Ülkenin temel gıdası olan pirinçte rekolte düştü, ülke gıda ithalatına bağımlı hale geldi.

Bu yılın başında hükümet Hindistan ve Myanmar'dan bin ton pirinç almaya dönük planını açıkladı. Ancak bunun ne kadarının tüketiciye ulaştığı bilinmiyor.

Sri Lanka ihraç ettiği maldan 3 milyar dolar fazla değerde malı ithal ediyor. Ülkedeki döviz kıtlığının da başlıca nedenlerinden birisi bu.

Ülkedeki sanayi çarklarının dönmesi için gerekli petrol ürünlerinin alımı ise kaynak yetersizliği nedeniyle imkansız hale geldi.

sonunda Sri Lanka 7,6 milyar dolar döviz rezervine sahipti. Şimdi ise yalnızca milyon dolara sahip.

Sri Lanka'daki 30 yıllık iç savaş 'da sona erdi. Savaş sonrası dönemde hükümet yeniden inşaya girişti ve yol, liman gibi altyapı yatırımlarını artırdı.

Tüm bu inşa sürecinde para, borçlanarak elde edildi. Ülke 6,5 milyar doları Çin'e olmak üzere 51 milyar dolarlık borç yükünün altına girdi.

Borç döngüsü, gıda alımı gibi temel ihtiyaçlar için çok az kaynak ayrılmasını getirdi.

G7 grubu Sri Lanka'ya, borç ödemelerinde destek vereceğini açıkladı. Dünya Bankası da ülkeye milyon dolarlık kredi sağladı. Hindistan da 1,9 milyar dolarlık kredi verdi.

Sri Lanka hükümeti Uluslararası Para Fonu'yla (IMF) ayrıca 3 milyar dolarlık kredi için görüşme halinde.

Başkent Colombo sokaklarında istifa eden Cumhurbaşkanı Rajapaksa'nın yanı sıra, son 20 yıldır siyasete hükmeden ailesine de büyük bir öfke mevcut.

Sokaklardaki eylemciler, Cumhurbaşkanı'nı ve ailesini tüm bu kaos ve krizden sorumlu tutuyor.

Gotabaya Rajapaksa'nın büyük kardeşi Mahinda Rajapaksa Başbakan olarak belirlendi. Eylemlerin yoğunlaşmasının ardından Mayıs ayında istifa etti.

Gotabaya, yönetimine çok sayıda eski ordu mensubunu da dahil etti. Rajapaksa kardeşler siyasi yükselişlerini Tamil gerillalarının bastırılmasındaki rollerine borçlu olsalar da, birçok analist bu düşünceye karşı çıkıyor.

İktidardaki kardeşlerin ikisi de istifa etti, ancak onlardan boşalan iktidarın nasıl doldurulacağı muamma.