soma cenaze ilanları / Kırgızistan da Türk Dünyası Camii Açıldı - PDF Ücretsiz indirin

Soma Cenaze Ilanları

soma cenaze ilanları

Kuznetsov P I Turetskiy Yazyk Zavershayushchiy Kurs PDF

0 оценок0% нашли этот документ полезным (0 голосов)
5K просмотров страницы

Оригинальное название

kuznetsov_p_i_turetskiy_yazyk_zavershayushchiy_funduszeue.info

Авторское право

Доступные форматы

PDF, TXT или читайте онлайн в Scribd

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Этот документ был вам полезен?

0 оценок0% нашли этот документ полезным (0 голосов)
5K просмотров страницы

Оригинальное название:

kuznetsov_p_i_turetskiy_yazyk_zavershayushchiy_funduszeue.info

со
о
гз
GJ
ТУРЕЦКОГО
ЯЗЫ КА
^БК-9*(5Туц)
К 89

Печатается по постановлению
Издательского совета
Института стран Азии и Африки при МГУ
и Издательского Дома «Муравей»

Рецензенты
профессор Э. А. Грунина
доцент Г. П. Александров

ч Кузнецов П. И. Учебник турецкого языка. Завершающий


i курс. — М.: ИД «Муравей-Гайд», — с.

' Учебник излагает все основные сведения по фонетике турецкого языка,


вводит и закрепляет наиболее важные правила морфологии и синтакси­
са, самую употребительную лексику н фразеологию. Предназначен для
работы в аудиторных условиях, а также для лиц, желающих изучать язык
самостоятельно.

Издательский совет
ИСАА прн МГУ и ИД «Муравей»:

проф. М. С. Мейер (председатель)


проф. А. А. Вигасин
проф. А. М. Карапетьянц
В. Я. Кофман
проф. А. В. Панцов
проф. JI. А. Фридман

ISBN

© П, И. Кузнецов,
О Издательский Дом «Муравей-Гайд»,
ПРЕДИСЛОВИЕ

нием1аюно“!т 9 РС\У',еб',ИКа7>Рсщ:_0Г0я1ика яагмется прадолже-


" -гш п Т Г Г ’ ВМа"НОГ° курса. Этой книгой » .

грамматики турецкого языка Темном ИЗУЧеНие нормативного курса,


до усвоивший НС Менее’ ЧеловеК, достаточно твер-
Г ф р ^ о г и е й Т W ИВЛ»ДеЮЩИ* ВВадеНнбй в учебнике лексикой'
сочетаний и Лп ° К0Л° 00 СЛОВи окол° 1ОООустойчивых слово-

гг“-аЧ "^“
построенныхКпо v НаЧШ1ЬНЫЙ Курс’ “ ™ °raet и уроков (№№ 15—28), ,
тыре темы} слои * извеР™°и схеме: грамматическая часть (три-че-

вообразовательные^
прнипй „„ , аффтс^ы^с** ^раж невд^И^ на
; L упражнениями Ю^С ЯНеК°Т°РЫе ^вве­
закрепление
денной
стовымилексики и фразеологии и пйпИ.
общая (текстовая) часть с послетек-
стовыми Упражнениями.
чепгий гг В уучебнике ппспг^.
синике представлены также гГраммати-

лагаи,щ „йрео™ н” ™ и 1 Х Г е « Г “ еЛ
кто занимается языком без нренода^ля Г Ш> ’ - Т 0"
виду дополнить учебник фономаториатами лальне — ■
Лингнит^чГсктГтпГ,еРНЬг “ р"ант у ,е 6 »ика набирали студенты
ного университета ГИТУ иского государственного гуманитар-
Азии и Африки ГИГА д и ^ илологического отделения Института стран
ман, О. Хадарцев Е Копы ЛеЗКИНа’ ° ' СтреЛкович, М- Вуль, М. Гольд-
признательность.’ това и ДРУгие, которым автор выражает свою

3
УРОК 15{1)

ПРЕЖДЕПРОШЕДШЕЕ ВРЕМЯ
(b e lir s iz g e ç m iş z a m a n ın h ik â y e s i)

Преждепрошедшее I время образуется посредством сложного аффик­


са-mıştıf(T. e. -mış4+ i-di) и обозначает действие,совершившееся до опи­
сываемого момента в прошлом.
Можно говорить о следующих подзначениях (или оттенках значения)
этой формы: . ,
1. Ею обозначается второе из двух называемых действий, по времени
предшествующее первому.
İstasyona koşup geldi. Ne çare ki tren kalkmıştı (kalkmış idi). Он прибе­
жал на станцию. Увы, поезд (уже)ушел.
2. Внимание может фиксироваться не столько на действии (совершен­
ном до описываемого момента), сколько на его результате.
İyi giyinmişti. Он был хорошо одет (т. е. в то время, о котором ведет­
ся рассказ, находился в состоянии (уже) одетого). Форма на -miş(tir)
описывала бы состояние в момент речи: İyi giyinmiştir. Он хорошо одет
(сейчас, хотя действие— одет ься-—совершено ранее, и говорящий не
был ему свидетелем).
,, В описаниях наряду с -inişti часто употребляется также форма на
-(ı)yordu (определенный имперфект). При этом аффикс -dı (т. e. i-di) мо­
жет опускаться, но должен наличествовать в глаголе, который завершает
описание. '
Tablo bugünkü gibi gözümün önündedir. Büyük annem bir bahçe
iskemlesine oturmuş (oturmuş idi), Hüseyin namaz kılar gibi yanında diz
çökmüştü. Yavaş yavaş bir şey konuşuyorlardı (R. Nuri). Каргина, как жи­
вая, стоит у меня перед глазами. Бабушка сидела (букв, (уже) села) на
садовой скамейке, Хюсейин, словно совершая намаз,опустился рядом с
ней на колени. Они тихо о чем-то разговаривали.

4
3. Форма на -mıştı может обозначать действие, представляющееся гово­
рящему давно прошедшим.
— Babama bir şey söyleyeceğim. Karağıyı beiı kırm ıştım , otıu
söyleyeceğim.(Ö. Seyfettin). — Я должен признаться отцу. Это я (тогда)
сломал скребницу, вот об этом я (ему) скажу.
В видовом отношении давнопрошедшее I время равноценно формам
на-dı и -mış(tır): им обозначаются как однократные, так и многократные
действия.
Adamın yüzüne baktım ve hatırladım. Bu dairede onu birkaç defa
görmüştüm, bir gün konuşmuştukbile. Я взглянул ему в лицо и вспомнил. Я
его несколько раз видел в этом учреждении, однажды мы дажеразгова­
ривали.
В спряжении формы преждепрошедшего I времени нет никаких осо­
бенностей (по сравнению, в частности, с формой на -yordu — см.
урок 12).

Утвердительная форма

ben gelmiştim (gelmiş idim)


я (уже) пришел, приходил (к тому времени)
sen gelmiştin (gelmiş idin)
ты (уже) пришел, приходил (к тому времени)
о gelmişti (gelmiş idi)
он (уже) пришел, приходил (к тому времени)
biz gelmiştik (gelmiş idik)
мы (уже) пришли, приходили (к тому времени)
siz gelmiştiniz (gelmiş idiniz)
вы (уже) пришли, приходили (к тому времени)
onlar gelmişlerdi (gelmişler idi)
(gelmiştiler (gelmiş idiler))
‘они (уже) пришли, приходили (к тому времени)

Отрицательно-вопросительная форма

ben sormamış mıydım? (sormamış mı idim?)


я (еще) не'спросил, не спрашивал (тогда)?
sen sormamış mıydm? (sormamış mı idin?)
/ ты (еще) не спросил, не спрашивал (тогда)?
о sormamış mıydı? (sormamış mı idi?)
он (еще) не спросил, не спрашивал (тогда)?
5
biz sömiamış mıydık? (sormamış mı idik?)
мы (еще) не спросили, не спрашивали (тогда)?
siz sormamış mıydınız? (sormamış mı idiniz?)
вы (еще) не спросили, не спрашивали (тогда)?
onlar sormamışlar mıydı? (sormamışlar mı idi?)
(onlar sormamış mıydılar? (sormamış mı idiler?))
они (еще) не спросили, не спрашивали (тогда)?

ПРЕЖДЕПРОШЕДШЕЕ ИВРЕМЯ
( b e li r li g e ç m iş z a m a n ın h ik â y e s i)

Эта сложная временная форма, образующаяся посредством аффикса


-dıydı4/-tiydi4, (т. e. -dı/tı+ i-di), употребляется довольно редко. Ею обозна­
чаетсяранее илн когда-то совершенное действие, воспринимаемое как
отдельный, изолированный факт прошлого.
Форма на -dıydı4имеет два «конкурирующих» между собой типа спря­
жения:
I .geldimdi (gel-di-m i-di) «я приходил (тоща)», geldindi, geldiydi, geldikti
V.s.
II — geldiydim (gel-di i-di-m), geldiydin, geldiydi, geldiydik, v.s.
Отрицательно-вопросительная форма: sormadım mıydı (sor-ma-dı-m mı
i-di)? «разве я не спрашивал (тогда)?», sormadın mıydı?, sormadı mıydı?,
sormadık mıydı?, sormadınız mıydı?, sormadılar mıydı?.
ПРИМЕРЫ:
Biz buniı konuşmadık mıydı? — (Разве) мы не говорили об этом?
Konuştuktu: — Говорили.
О halde itiraz edemezsiniz. — В таком случае вы не можете возражать.
Hani akşamlan gelirim, dedindi, on beş gündür semtimize
uğramadın. (H. Edip)
— Помнишь, ты говорил «буду приходить по вечерам» и
вот уже полмесяца не появлялся у нас в квартале.

ALIŞTIRMALAR

1. Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çeviriniz:


1. Öğleden sonra metroyu gezdik. Moskova’nın meşhur metrosunu. Bu metro
hakkında az çok fikrim vardı. Fotoğraflarını da evvele^görmüştüm. (Z. Sertel)
2. Defteri Vaçfunduszeue.info\:yorulmuştu. (O. Atay) 3. İyi bir iş var— Ne? — Valinin
çocuğu için benden bir beyaz eşek istem işlerdi. Seksen liraya kadar
satabileceğiz. (Ö. Seyfettin)4. Yola öğle yemeğinden sonra çıktık. Babam çarşıya

6
gitm iş gelm iş, kahveye gitm iş gelm iş, sonunda yemeğe oturmuştuk.
(S. Kocagöz) 5. Düşünün bir kere, yüzünü ben bile unutmuşum. Hiç olmazsa
elli resmini çekmiştim. Çok değişmiş. (N. Hikmet). 6. Hani, sen ata binmeye
bayılırım (= binmeyi pek severim) demiştin. Unuttun mu? İşte Hakkı Bey
unutmamış. — A, ben ata binemem. O gün lâf olsun diye öyle bir şey
söylemiştim. (Y. Kadri) 7. Babam Andrey Petroviç Grinev gençliğinde graf
Münnich’in maiyetinde (=yanında)A/z/wef etmiş, yılında orâaâanayrılmıştı.
O zamandan beri Simbirsk’teki köyündeyayamı.? ve orada Avdotya Vasiliyevna
Yuile evlenmişti. Biz dokuz çocuktuk. Bütün erkek ve kızkardeşlerim daha
pek küçükken (= pek küçük yaşta) öldüler. (A. Puşkin. «Yüzbaşının kızı»
romanının başlangıcı) 8. Taş merdiveni koşarak indim, atımın yanına gittim. At
yiyemediği otların üstüne uzanmış, yatıyordu. 9. çitasını nereye koydun,
hanım?— Gene çocukların eline geçmesin diyesakladtydım. (İ. T.) Radko
beş dakikayı boş geçirmek istemedi Sabahtanberi hiç bir şey yememişti.
Hizmetçisini çağırdı. (Ö. Seyfettin) Dün gene Fakı Haşanın kızı buraya
gelmiş. — Geldi idi, ne olacak? (M. Yesari) Dün gece radyoyu neden
kapamadın? — Ben kapadımdı, geceyansma doğru odaya giren ağabeyim
açık bıraktı. kuyruğu (=sırasım) kim dinliyor? Ben kuyruğagirdimdi, birisi
önüme geçti. Başıma geleceği biliyordum. Kendisine söylediydim.
korkuyorum, dediydim. (O. Kemal) Vay, Nevres, nerede idin yahu?—
Dün Mısır’dan geldim. — Mısır’dan mı geldin? Sen Mısır’a mıgitmiştiri? Niçin
gittin? (funduszeue.info) Burası eski bir kontaktı. Altmış sene evvel, doksan yaştan
sonra on dört yaşında bir kızla evlenen bir ihtiyar tarafından yaptırılmıştı.
Mal sahibi bahçenin duvarlarını yapan ustaya mütemadiyen (=durmadan)
«İçerisini kargalar (=kara renkli kuşlar) bile görmesin!» demişti. (Ö. Seyfettin)
Yeryüzünde görmediğim memleket, gezmediğim yerkalmamış gibi idi. Yalnız
Sovyetler Birliğiyle Çini ziyaret etmemiştim. Bu iki memleketi görüp yakından
tanımak benim için bir ideal idi. (Z. Sertel)
2. Aşağıda sıralanan eylemlerden birini alıp Belirli geçmiş zamanın hikâyesi (= -diydi)
ve Belirsiz geçmiş zamanın hikâyesi (= -mişti)nin asıl (=olumlu), olumsuz, soru ve
olumsuz soru biçimlerine kişi ekleri getirerek sıra ile çekimlerini yapınız (çekimleyiniz):
işitmek, üşümek, korkmak, yanılmak, dökmek.

3. Üç noktanın yerine -mış, -mıştı, -dı, -dıydı, -yor, -yordu gibi biçimlerden birini
koyun, gereğinde bir kişi eki de ekleyin.
1. Evden çıkıp kenti dolaşmaya koyulduk. Arkadaşım kentimize ilk kezgel
Bu gezinti onun için çok ilginçti. 2. Yavaşça içeri girdim. Kardeşim kanapeye
otur, bir şey oku 3. Bunu bir defa Hilmi Bey Sabiha Hanımaлву/г (H. Edip)
4. Ne düşünüyorsun?— Bir gün Handan seni tarif et(=tanımla-, anlat-), onu
düşün (funduszeue.info) 5. Sokak kapısından bahçeye doğru bakındı. Herkes#//
Kendisi gitmek için geri dönüp şapkasını al, bu sırada kulağına müzik
odasından piyano seslerime/ (S. Ali) 6. Ona elbiselerimden bir şey ver. Pek
7
hafif giyin (A. Puşkin) 7. Annesine: — Kendine bir iş bulsun. Ne derdi var?
Neden bir şey yapmak isteme'? diye sordum. Esasen bu soruyu kendisine de
defarca sor 8. Yüzüme şaşkın şaşkın bakıyordu. Her halde sözlerimden bir
şey anlayama 9. Nihayet kapı açıldı, Nâzım göründü. Basit giyin Yavaş
adımlarla bize doğruyürü (Z. Sertel)

4. Aşağıdaki tümceleri Rusçadan Türkçeye çeviriniz.


1. Язаплакал, потому что говорил правду. Да, я видел его там. 2. Странно!
До вчерашнего дня ни он, ни я не понимали этого правила. 3. Как он
постарел! Впрочем, я не видел его пять лет 4. Был конецдекабря, но земля
еще не покрылась снегом. 5. Мы приехали в три десять. На перроне было
три-четыре человека. Пять минут назад поездушел. 6. Он согласился, так
как был приучен к этому с детства. 7. Почему вы ни у кого ничего не
спросили? — Мы спрашивали, но ннкто ничего не знал. funduszeue.info мы этого
тоща не делали? —Делали. — В таком случае что же вы хотите"} 9. По­
мнишь, ты говорил: «Он не делает того, что может». Оказывается, ты
ошибся. Я растерянно смотрел на его брата. Как изменила его бо­
лезнь!

ФОРМА -DIĞI ZAMAN


( - d ığ ı z a m a n b iç im i)

Сложная форма на -dığı zaman (или -dığı sırada, -dığı sıra, в старых
текстах-dığı vakit) состоит из нмени действия на-dık в сочетании с каким-
либо аффиксом принадлежности и служебного слова zaman (sıra, sırada,
vakit). Форма на-dık с аффиксом принадлежности может также стоять в
местном падеже: (-dığında1). Всеми этими формосочетаниями обознача­
ется сказуемое придаточного временного предложения. Подлежащее
такого предложения всегда ставится в основном падеже.
Перечисленные формы соответствуют по-русски словосочетанию:
союз «когда»+ та или иная форма изъявительного наклонения. Абсолют­
ное время совершения действия определяется по сказуемому главного
предложения, поэтому форма-dığı zaman (и другие) может переводиться
на русский язык не только прошедшим или настоящим, но также и буду­
щим временем. Названными формосочетаниями может обозначаться
действие завершенное или незавершенное, однократное или многократ­
ное.
Порядок слов внутри придаточного временного предложения обыч­
ный: форма -dığı zaman, как и всякое сказуемое, помещается в самом
конце придаточной конструкции, а сама эта конструкция обычно либо

1 Устаревшей являете* форма -dikta (-dik + -ta).


открывает сложное предложение, либо занимает место в его середине,
перед главным сказуемым. Возможны, однако, и случаи инверсии, тогда
придаточное временное замыкает собою предложение.

Образец спряжения глагола в форме


-dığı zaman (sırada, -dığında)

(ben) duyduğum zaman (sırada), duyduğumda


когда (я) (у)слышал, (у)слышу
(sen) duyduğun zaman (sırada), duyduğunda
когда (ты) (у)слышал, (у)слышишь
(о) duyduğu zaman (sırada), duyduğunda
когда (он) (у)слышал, (у)слышит
(biz) duyduğumuz zaman (sırada), duyduğumuzda
когда (мы) (у)слышали, (у)слышим
(siz) duyduğunuz zaman (sırada), duyduğunuzda
когда (вы) (у)слышали, (у)слышите
(onlar) duydukları zaman (sırada), duyduklarında
когда (они) (у)слышали, (у)слышат

ПРИМЕРЫ: (Ben) odaya girdiğim zaman (,girdiğim sıra(da), girdiğimde)


kardeşim uyumuştu (uyuyordu).
— Когда я вошел в комнату, мой брат уже заснул (спал).
Bana uğradığında (uğradığın zaman) sana o kitabı gösteririm.
— Когда ты зайдешь ко мне, я тебе покажу эту книгу.
Ona uğradığımız sıra(da) hep seni konuşur.
— Когда мы заходим к нему, он все время говорит
о тебе.
Birlikte olamadıkları zaman hemen her gün buluşurlar.
— Когда они не могут быть вместе, почти каждый
день встречаются.
1*
Формосочетание-acağı zaman (sıra, sırada) употребляется в тех слу­
чаях, когда в обозначаемое им действие включены значения намерения
или долженствования («когда собирался», «когда должен был» н т д.)
ПРИМЕР: *
Odadan çıkacağım zaman telefon çaldı.
— Когда я собирался выйти из комнаты, зазвонил
телефон.

Если слово zaman выступает в значении не послелога, а имейи суще­


ствительного («время»), то предшествующая ему форма на -dik (с аф­
9
фиксом принадлежности) является сказуемым придаточного определи­
тельного предложения (см. урок й Начального курса).
ПРИМЕР:
Sergim/ı açılacağı zaman henüz gelmedi.
— Время, когда откроется выставка, еще не пришло.

ALIŞTIRMALAR

5. Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çeviriniz:


1. Sigarayı, canım istediği zaman içerim. (Ş. Sıtkı) 2. Ben ok\ı\agittiğim zaman
öğretmenlerle öğrencilerin velileri (=anababaları) salonda konuşmaya
başlamışlardı. (Д. Nesin) 3. Topal gidip de odaya döndükleri zaman kadın
açtı ağzını, yumdu (=kapadı) gözünü. (O. Kemal) 4. Bu yazıyı bitirdiğim
zaman doğru gazeteye koştum. 5. Döndüğümüz zaman İstanbula Ordumuzla
döneceğiz. (S. Kocagöz) 6. O tarafa yürüdü. Kapısını açtığı sırada Macide
piyanonun kapağını kapamış, çantasını almıştı. (S. Ali) 7. Bizim üç ahbap
geldikleri sırada şehrin pazarıymış. (S. Ali) 8. Beni tekrar yukarı çıkardıkları
zaman âdeta bir zafer kazanmış (almış) gibiydim. (S. Ali) 9. en yakın
hastaneye geldiğimiz zaman çoktan gece olmuştu. (A. Nesin) Kapıya
doğru yürüdüğüm zaman, koğuşta (büyük oda, salon) hiç bir ses
duyulmuyordu. (T. Gürkay) Biraz sonra hepsi bir araya geldikleri zaman,
durumu kısaca anlattım. ve çocukların İstanbula döndükleri zaman
seni burada, benim evimde bulacaklar. (Y. Kadri) Bilseniz onlar sizi
gördükleri zaman nasıl sevinirler. (O. Pamuk) Kardeşlerim mışıl mışıl
uyuyordu ben yatağımagirdiğimde. (S. Kocagöz) Şu Alman doktorunun
karşısına, on üç yıl önce çıktığında böyle miydin ya? (B. Yıldız) «Siz ne
zamandan beri bu köydesiniz?» dedim. «Elli sene oluyor her halde. Babam bu
köye yerleştiğinde on beş yaşmda vardım (S. A.) İnsanlara inanmadığı
zaman onlardan kaçıyordu. (O. Atay) Sonraları iş değişti. Kerim olmadığı
zamanlar, onun işlerini Câzim Bey görmeye başladı. (A. Nesin) Dün yazıya
oturacağım zaman masanın üstünde uzun bir kâğıt elime geçti. (Ö. Seyfettin)
İçeriye (=odaya) gireceğim sıra, bir ses duydum. (B. Yıldız). Bir şey
istemeyeceğin zaman da gel! (O. P.)

6. Aşağıdaki tümceleri Türkçeye çevirin:


1. Когда мы вышли на улицу, вечерело (спускался вечер). 2. Завтра,
когда вы его увидите, вы можете сказать и об этом. 3. Когда мой стар­
ший брат был призван в армию, я еще учился в шестом классе средней
школы. 4. Пока сидите здесь. Когда поезд прибудет на станцию, вы ра­
зыщете Свой вагон. 5. Когда проводилось («делалось») это собрание,
наши товарищи еще не вернулись из Измита. 6. Когда по тем же доро­
10
гам они вернулись, время подходило к девяти часам вечера. 7. Когда
мы видим таких людей, мы нередко спрашиваем сами себя 8. Разве,
когда вы вышли из дома, в котором живете, слева от вас, у ворот,, не
было автомобиля? 9. Когда ваш дядя приедет; передайте ему от меня
прнвет. Когда я вошел в кабинет, он сидел у стола и писал письмо
своему отцу. Подходит время, когда три наших товарища по пригла­
шению ректора университета отправятся в Стамбул. Когда их дочь
не может посетить их, она звонит им («нщет их») по телефону.

ДОЛЖЕНСТВОВАТЕЛЬНОЕ НАКЛОНЕНИЕ
(g e r e k lik k ip i )

Долженствовательное наклонение передает идеюобъективного дол­


женствования, что по-русски выражается посредством оборотов типа
«(он) должен» в сочетании с инфинитивом основного глагола.
. Долженствовательное наклонение имеет форму настоящего време­
ни и форму прошедшего времени. Настоящее время образуется путем
присоединения к основе глагола сложного ударного аффикса -malı/-meli,
за которым следуют личны е аффиксы первой группы.

Образец спряжения

(ben) sevinmeliyim я должен (мне следует) радоваться


(sen) sevinmelisin ты должен радоваться
(о) sevinmelidir) он должен радоваться
(biz) sevinmeliyiz мы должны радоваться
(siz) sevinmelisiniz вы должны радоваться
(onlar) sevinmelidirler) они должны радоваться

Отрицательная форма долженствовательного наклонения образуется


посредством аффикса отрицания -ma/-me, а при при образовании отри­
цательно-вопросительной формы чаще используется слоро değil «не»:
-malı değil nii? «Разве не следует?» Не исключено и формосочета-
ние -mamalı mı?, семантически не равноценное первому: «следует
(ли) не?»
ПРИМЕРЫ:
Kendi kendime: «Buradan derhal gitmeliyim (uzaklaşmalıyım)» dedim.
— Я сказал сйм себе: «Мне следует тотчас же отсюда
уйти (удалиться)».

11
Ona bu soruyu sormamaksınız.
— Вы не должны задавать ему этого вопроса.
Bu bilgileriyaymalı değil miyiz!
— Разве мы не должны распространять эти сведения?
(или: yaymamalı mıyız?
— Нам не следует распространять эти сведения?)

Форма прошедшего времени образуется путем присоединения к ос­


нове наклонения (-malı/-meli) аффикса прошедшего времени-(y)di н тре­
буемого личного аффикса второй группы, например: (ben) gitmeliydim
(git-meli-i-di-m) «мне следовало уходить».

Образец спряжения
в отрицательно-вопросительной форме
(ben) aramalı değil miydim? (aramamalı mıydım?)
разве я не должен был искать? (следовало ли мне
не искать?)
(sen) aramalı değil miydin? (aramamalı miydin?)
(разве) ты не должен был искать?
(о) aramalı değil miydi? (aramamalı mıydı?)
(разве) он не должен был искать?
(biz) aramalı değil miydik? {aramamalı mıydık?)
(разве) мы не должны были искать?
(siz)aramalı değil miydiniz? (aramamalı mıydınız?)
(разве) вы не должны были искать?
(onlar) aramalı değil ıtriydiler? (aramamalı mıydılar?)
(разве) они не должны были искать?
%
ПРИМЕРЫ:
Çûcuğa bu kitabı okutmamalıydınız.
— Вам не следовало давать ребенку читать эту книгу.
О da mıgitmeliydn — Ему тоже следовало идти?
Особенностью форм 3-го лица единственного числа в настоящем и
прошедшем времени (-malı(dır), malıydı) является то, что они использу­
ются и в тех случаях, когда субъект действия является неопределенным
(неопределенно-личные предложения). Подлежащее в таких предложени­
ях отсутствует.
ПРИМЕРЫ:
Oraya bir gitmeli(dir). — С лезет сходить туда.
Bu soruyu sormamalıydi. — Не следовало задавать этого вопроса.

12
Формы долженствовательнош наклонения от глагола olmak («быть,
становиться») имеют дополнительное значение: «должно быть». Они мо­
гут присоединяться не только к именам, но и к основе настоящего време­
ни (-yor) или прошедшего субъективного (-mış) времени.
ПРИМЕРЫ:
Herhalde Tüıkçekonuşuyor olmalılardı ki anlamıyordum. (R. Nuri)
— Безусловно, они (должно быть) говорили по-турецки,
ноль скоро я не понимала

ALIŞTIRMALAR

7. Aşağıdaki eylemleri asıl gereklik kipi (-ıhalı) ile bu kipin geçmiş zamanı, yani
Bileşik hikaye zamanı (-malıydı)nın olumsuz, soru, olumsuz soru gibi çeşitli
biçimlerine sokarak çekimleyiniz:
tutmak, yıkamak, yüzmek, seçmek.

8. Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çevirin.


1. Beni dinle Rabia, sen mutlaka kocaya varmalısın. çocuklaryetiştirmelisin.
(H. Edip) 2. Bugün bir resim yapmaya karar vermişti bir şeylerbulmalıydı. (S. Ali)
3. Köpeği de hemen öldürmeli. Hemen. (A. Çehov). 4. «Artık sen de bizden mi
oldun? Çoktan böyle yapm alıydın .»(A. Puşkin). 5. İnsan olan bir insan evliliği
düşünmeli. (O. Kemal) 6. kara yoluyla döneceksin. Kımseşüphelenmemeli. Biz
hemen gitm eliyiz.^. Sıtkı) 7. «Buraya bir daha gelmeyeceğim! Daha çok
çalışacağım! Buraya bir dahagelmenKli.» (O. Pamuk) 8. Ama insan bunlan birisine
anlatmalı değil m il (O. Kemal) 9. Bütün bunlara tezelden (=çabuk, çabucak) bir
sonvermeliydim. (O. Kemal) Hemen dışarı çıkıp kapının önünde onubeklemeli
miydim? (S. Ali) bir tıraş olmalı değil mi idin ele güne (=her kese,
{tanımadığın} insanlara) karşı? (H. Taner) Almanlar Urallar’dan öteyegeçmeli
mi geçmemeli mi? (F. Baysal) Bu doğru ama ona bunu söylemeliydimj
(O. Pamuk) Nadire Hanım: «Evlendirmel'ı bu kızı!» diye düşündü. (O. Pamuk)
Bu Hilmi Bey buraya şık sıkgeliyor olmalı. (Miz. Hik., 4) Efendi, gene bir
oyun çıkarıyorsun olmalı. (M. Yesari)

9. Aşağıdaki tümceleri Türkçeye çevirin.


1. Мы обязательно должны посетить этот музей. 2. Мне не следует расска­
зывать ему об этом случае. 3. Вам следовало лучше готовиться к экзаме­
нам. 4. Следовало воспользоваться его предложением и посетить выстав­
ку, где ни один из нас не бывал. 5. «И действительно, мне не следовало
будить больного человека», — думает он. 6. К девяти часам ему следует
быть здесь. 7. Тебе следовало по крайней мере сказать об этом мне. 8. Не
нужно было этого делать. Ведь он и сам все знает. 9. Разве вам не следова­

13
ло навестить больного товарища? Я не понял: куда я должен ехать?
Он, должно быть, ничего н,е понял. Смотрит на нас с большим удивлени­
ем. Надо было верить ему или не верить? Разве не следует написать
ему письмо? Следует ли не писать ему писем?

РЕДУПЛИКАЦИЯ (УДВОЕНИЕ) ИМЕН


( ik ile m e le r )

Различают полную и частичную редупликацию имен.


Полной редупликации могут подвергаться некоторые существитель­
ные^ многие прилагательные.
удвоенные имена существительные обычно образуют сложное сло­
во (словосочетание), часто с наречным значением.
уег уег местами
zaman zaman (vakit vakit) временами, время от времени
Kenti sokak sokak dolaştı. Он обошел весь город улица за улицей.

Adım adım ilerliyorlar. Они шаг за шагом продвигаются вперед.


Удвоение имени прилагательного указывает на повышенную степень
качества.

büyük büyük (evler) большие-преболыние (дома)


san san (çiçekler) желтые-прежелтые (цветы)

Прилагательные может разделять вопросительная частица пи.


Buradaki nehir yer yer derin mi derin!
— Ну и глубока же местами здешняя река!

Многие прилагательные, особенно отглагольные прилагательные,


удваиваясь,приобретает наречное значение.
şaşkın растерявшийся, изумленный
şaşkın şaşkm растерянно, изумленно
Yavaş yavaş kendine geldi. Он постепенно пришел в себя.
В некоторых случаях второе слово может быть отличным от ^ервош,
но сходным с ним по значению или по форме (хотя бы и не имеющим
самостоятельного значения).
В других случаях начальный согласный имен существительных за­
меняется звуком ш.
şen neşeli развеселый (оба слова означают
«веселый»)
eğri büğrü искривленный, весь перекошенный (büğrü
самостоятельно не употребляется)
eski püskil старый, драный (püskü самостоятельно
не употребляется)
tek tük единичные, отдельные; понемногу
kitap mitap книги и прочее; всякие там книги
Частичной редупликации (pekiştirme) подвергаются только имена
прилагательные. В этом случае к началу слова (слева) присоединяется
первый звук (гласный) или же два звука (согласный и гласный) этого же
слова в сочетании с одним из четырех согласных звуков — m, р, г,s. Этим
способом образуются слова:
bambaşka совсем другой
bembeyaz белый-белый
bomboş совершенно пустой
dimdik крутой, отвесный, прямой
dümdüz совершенно ровный
sımsıkı очень тесный; крепко-накрепко
simsiyah черный-черный, чернущий
yemyeşil зеленый-презеленый
apaçık совершенно открытый; без (всякой) утайки, откровенно
арак белый-пребелый
арауп совсем другой
dopdolu переполненный
ipince тоненький
kapkara черный-пречерный
kapkaranlık мрачнейший
kıpkırmızı краснейший, красный, как рак
kupkuru совершенно сухой
sapsağlam очень прочный, абсолютно здоровый (невредимый)
sapsan совсем желтый, резко побледневший
sapsakin абсолютно спокойный
taptaze свеженький, наисвежайший
upuzun длинный-предлинный
yepyeni абсолютно новый
çarçabuk очень быстро, молниеносно
tertemiz чистейший
besbelli совершенно ясный, очевидный
büsbütün целиком и полностью
dosdoğru совершенно прямой; прямехонько; совершенно верно
kaskatı очень твердый, жесткий
masmavi синий-синий
tastamam совершенно готовый; ровнехонько
yusyuvarlak совершенно круглый — и ряд других слов.
Метод частичной редупликации неприменим по отношению ко мно­
гим прилагательным (ciddi, fena, geç, glizel, dik, iyi, kötü, tuhaf и мн. др.),
хотя, вероятно, допустимы (но не фиксируются словарями) i акие слова,
как gemgeniş, dipderin, ирисиги др.

ALIŞTIRM ALAR

Aşağıdaki tümceleri (ve parçayı) Rusçayaçeviıiniz.


funduszeue.info ev gezerek durumu anlatıyorlar. 2. Ben ata mata binmem. 3. Zaman zaman
görüşürüz. 4. Bu odada dolap molap yok. 5. Simsiyah bir masa. 6. Birdenbire
kıpkırmızı oldu (sapsan kesildi). 7. Kapı apaçık duruyor. 8. Uzun uzun
(=upuzun) koridorlardan geçtik. 9. Şen neşeli bir delikanlı. Kahveye tek tük
müşteri gelmeye başladı. Dün mağazaya araba araba mal geldi. Bana
şaşkın şaşkın ne bakıyorsun? Gökmasmavi, güneş kıpkırmızı. Bilmem
nereden eğri büğrü bir masa getirdiler.
Adamın biri, yeni bir eve taşınmak için bir arabacı çağırmış, evin
eşyalarım göstererek:
— Bak, bakalım, bıinlan kaldırmak için ne vereceğiz? demiş.
Arabacf:
— Efendi, on liradan aşağı kaldıramam bunu.
— Ama da çok istiyorsun.
"v—Bak bu eşyalara: karyola maryola, dolap molap, iskemle miskemle,
lamba mamba
—Eh, öyle ise beş lira veririm.
— Neden?
— Karyolayı al, maıyolayı bırak, dolabı al, molabı bırak, iskemleyi al,
miskemleyi bırak, lambayı al, mambayı bırak

Sözlük

1. iskemle — скамья, скамейка; табу- 5* ziyaret— посещение, визит


ретка •(birinin) -ine gitmek — нанести
2. kırm ak— (с)ломать; разбить; огор- визит (кому-л.)
чить; обидеть ~ etmek — посещать, наносить ви­
3. adım — шаг зит
шаг за шагом 6. yoklamak — осматривать; прове­
~ atmak —делать шаг, шагать рять; навещать
4. ıstırap(bı)— мучение, страдание 7. saklamak— прятать; скрывать; со­
~ çekmek— испытывать мучение, хранять
страдать 8. vali — губернатор

16
9. ek — 1) (ilâve) добавление, при­ -lenmek — развеселиться
ложение; 2) аффикс randevu— свидание, встреча
eklemek (ilâve etmek) — доба­ alıcı (reseptör, almaç, ahize) —
вить; присоединить приемник; телефонная трубка
sağlam — прочный; здоровый; на­ kulak — ухо
дежный ~ı ağır — он туг на ухо, глуховат
katı — твердый, жесткий ~ asmak — прислушаться
sa k in — 1) спокойный, тихий yapıştırmak — приклеить, приле­
2) житель, обитатель пить, влепить
dik — отвесный, крутой; перпен­ yapışkan — липкий, навязчивый
дикулярный özür (zrü) —•извинение, оправда­
lâf — слово; словеса; болтовня ние
(sizden) - dilerim — прошу (вас)
~ olsun diye для красного словца;
простить меня
для проформы
af (ffı) — прощение, извинение
dert(di) — горе, беда; боль (ду­
affınızı rica ederim — прошу (вас)
шевная); болезнь
извинить меня
~li — огорченный; страдающий
affetmek — прощать, извинять
yuvarlak— 1) круглый; округлый
kahraman — герой, храбрец
2) шар dikmek — 1) втыкать, водружать
yer ~ı — земной шар 2) шить
tez — быстро, скоро bıyık — усы
- elden — быстренько, на скорую ~ bırakmak — отпустить усы
руку sakal — борода
hafif ■— легкий ak— - почтенный старец, аксакал
ağır— тяжелый; медленный sarışıh — блондин, светловолосый
—başlı — серьезный, степенный kumral — шатен, светло-коричне­
~lık — тяжесть; вес вый
merdiven— лестница esmer — брюнет; (yağız) темный,
-den (veya -i) çıkmak, inmek—под­ смуглый
няться, спуститься по лестнице tüccar — купец, торговец
çehre (=yüz) — лицо, облик
* * *
kılık— внешность, внешний вид;
alışfmak (-e) — привыкать (к че­ одеяние
му, каиу-л.) * * *
~kan — привычный; привыкший
-kanlık (itiyat*(dı)) — привычка şişmek — пухнуть, раздаваться
öğüt (nasihat) — совет; наставле­ -kin — опухший, припухлый
ние -m an — полный, толстый (о чело­
tavsiye— рекомендация, совет веке)
~de bulunmak — дать совет omuz — плечо
~ etmek — рекомендовать (кого, parm ak — палец
что-л.), советовать - oynatmak — шевельнуть паль­
neşe (=sevinç) — радость, весе­ цем
лость dudak — губа
-1İ — веселый, радостный (о чело­ yanak — щека
веке) zayıf — слабый

17
-lam ak — слабеть, худеть kurt (du) — 1) волк;
zavallı— несчастный, бедный 2) червь; червь сомнения
olasılık (ihtimal) — вероятность yorgan — одеяло
olası (muhtemel, ihtimal) —г ве­ sarmak — обвязывать, перевязы­
роятный, вероятно вать; завертывать; окружать
boyun (ynu) — шея sanlmak(-e) — браться (за что-
bağ — узел, связка, связь то); бросаться, припадать (к
boyun ~ı (kıra vat) — галстук
eğmek — сгибать, наклонять
чему-л.)
baş (boyun)склонить голову; korumak — защищать, охранять,
смириться оберегать
kaş — бровь top — 1) пушка; 2) мяч;
~la göz arasında — в мгновенье kar topu — снежки
ока nikâh — обручение; бракосочета­
nöbet — 1) дежурство; черед ние
2) приступ (болезни) (i) ~ altına almak— взять в жены;
muhatap (bı)— собеседник жениться
buyurm ak— повелеть ipek — шелк; шелковый
-unuz! — пожалуйте! пожалуйста! adalet— справедливость; юстиция
kurtarm ak — спасать; выручать - yerini bulur — справедливость
vait, vaat (dı) —1обещание
восторжествует
-te bulunm ak— дать обещание
inşallah — если будет угодно Ал­
vadetmek — обещать
лаху; дай-то Бог; надеюсь (на
ilâç (cı) — лекарство
şü k ü r (teşekkür) — благодар­ это)
ность el — посторонний, чужак
ço k премного благодарен el oğlu — посторонний, незнако­
allah a слава богу мец
hele (еще) спасибо (что) aziz — а) дорогой, милый
ümit (di) (umut) — надежда б)святой
- (-ini) kesmek (-den)— потерять adî— простой, обычный; низкого
надежду качества
~siz— безнадежный; потерявший bizzat — лично
надежду alâka (= ilgi) — 1) (-е) интерес;
reçete — рецепт
2) (ile) отношение, связь
* * • müteşekkir— благодарный, при­
знательный
nitelik (vasıf (sfı)) — качество, medeni (uygar) — цивилизован­
свойство ный, культурный
tavır (vrı)— вид, манера boz — серый, бурый

Türemiş sözcükler
1. kapak— крышка; обложка (книги)
2. boyuna— беспрерывно
3. iler(i)lemck— продвигаться; прогрессировать
4. duygu (his (ssi)) — чувство
18
5. vııryUmak (-p)— влюбиться
6. bakış (nazar*)— взгляд, взор
ilk - t a — с первого взгляда
7. tam dık-г- знакомый
8. oyuncak — игрушка
9. benzetmek (-i, -e) — 1) находить сходство (с чем-л.)
2) принять за (другого)
3) сломать
b akan — министр
baş премьер-министр
başlangıç— начало
doğrulmak— 1) выпрямиться, подняться
2) направиться (куда-то)

Deyimler
1. ne çare k i—-увы
2. görülüyor (ki) — видно (что)
3. neredeyse (nerede ise) — того н гляди, вот-вот
4. akl(ın)a gelm ek— прнйти на ум; вспомнить(ся)
5. yan gözle bakm ak — посмотреть искоса
6. ne yapıp yapıp — во что бы то ни стало, приложив все усилия
7. nâsılsa (nasıl ise) —-как-то, каким-то образом

К ом м ентарий
Имена ağır и h a fif — антонимы, и соответствуют русским прилага­
тельным «тяжелый» и «легкий» в их основных значениях: «тяжелый ка­
мень», «тяжелая болезнь», «Тяжелая (=трудная) работа», «тяжелое ^ д о ­
рогое) пальто», «тяжело (медленно) идти» (ağır ağır уйгйтек)и т. п. В зна­
чении «это (сделаггь) легко/трудно» употребляются слова kolay/güç, zor.
Имя ihtimal в значении «вероятно» употребляется только как в в о д ­
н о е с л о в о (İhtimal gelir. «Вероятно, он придет»)иВ настоящее время
заменяется неологизмом olası, который употребляется и как п р и л а ­
г а т е л ь н о е : Buolası (muhtemej*) değil. «Это невероятно».
Глагол buyurmak «повелевать» при вежливо-почтительном обраще­
нии к собеседнику может заменять собою такие глаголы, как girmek, geçmek,
gitmek, almak, söylemek, а также вспомогательный шагал etmek.
ПРИМЕРЫ:
Şu odaya buyurun.
— Пожалуйте (=проходите, войдите) в эту' комнату.
Ne buyurdu?— Что он соизволил сказать?

19
Словообразовательный,аффикс -gan/-kan

Аффикс-gan, -gen/-kan, -ken присоединяется, как правило, к двуслож­


ным глагольным основам н образует от некоторых из них отглагольные
прилагательные обычно со значением постоянно проявляющегося при­
знака: konuşkan «разговорчивый», unutkan «забывчивый», çalışkan «тру­
долюбивый», çekingen «застенчивый», yapışkan «привязчивый, прилип­
чивый», alışkan «привыкший, приученный» и т. п.

Словообразовательный аффикс -gm/-kın

Аффикс-gın, -gin, -gun, -gün/-kın, -kin, -kun, -künприсоединяется в


основном к односложным глагольным основам, образуя прилагатель­
ные обычно со знамением завершенного действия, перешедшего в состо­
яние (чаще с пассивным оттенком): şaşkın «изумленный, изумившийся»,
şişkin «опухший, вздувшийся», seçkin «избранный», düşkün «падший»,
bitkin «слабый» (доел, «кончившийся»), yorgun «уставший, усталый»,
üzgün «огорченный» и др. Иногда образует также имена существитель­
ные: bilgin (âlim) «ученый, специалист», gezgin «путешественник».
Alıştırma Şu tamlama gruplan ile tümceleri Rusçaya çevirin:
1. Çalışkan öğrenci. 2. Ne yapışkan biri! 3. Seçkin eserler. 4. Şaşkın şaşkın ne
bakıyorsun bana! 5. Düşkün kadın. 6. Yorgun görünüyordu, sesi de bitkindi.
7. Şu bilgin (âlim) biraz çekingen ama, hiç te unutkan değil. 8. Hasta olacak.
Bak, bir yanağı şişkin. 9. Alışkan bir tavırla kapının ziline bastı. Üzgün
görünüyor. Daha üç fincan kırgın. Evliya Çelebi adındaki büyük Türk
gezgini Altmış yaşım geçkin bir adam.
Alıştırma Kalın harflarla yazılan sözcük ve deyimleri ezberlemek üzere aşağıdaki
tümceleri çeviriniz:
1. Allah Allah! Çocuk bardağı kırdı. 2. Kırdım mı? Üzülme canım. İsteyerek
yapmadım. 3. Dayısını ziyaret mi etmiş? Atıyor! 4. Galiba bi nsaklanıyorbmbda.
Evin her yanını yoklasınlar. 5. Yarın öğretmen bir yoklama ödevi verecek.
6. Vali kim, ben kim? Ne diye ziyaretine gideyim? 7. Bir iskemle al da otur
yanıma. 8. Yumurta (çatı olmuş. 9. Bu tahta katı, fakatgörülüyor ki pek sağlam
değil. Dik çizgi. Bugün deniz pek sakin. Müşterileri arasında bu
köyünsakinleri de var. Uzun/â/Â hacet (=gerek) yok. Lâ/zamanı bitmiş,
iş zamanı gelmiş. Ek bir zorluk. Sözüne birşey eklemek istiyor.
Yuvarlak hesapla bu kentin nüfusu iki yüz bini aşkın. Bu işi tez elden
yaptılar. Durum pek ağır. Hafifbir kahvaltı. 21 .Ağır ağ/r yürüyor (Ağır
adımlar atıyor). Bize dik dik bakıyor. Bütün eşya sağlam geldi.

20
— Ah doktor, tuhaf bir derdim var. Dert ağlatır,aşk söyletir, (atalar
sözü). Yani dert. ıstırap verir, aşk sevindirir.
1. Надо навестить больного товарища. 2. Шаг за шагом они приближа­
ются. 3. Я хотел нанести ему визит. Не получилось. 4. Тяжелая болезнь.
5. Дорогое пальто. 6. Он одет очень легко. 7. Каков вес этого камня? 8.
Легкая головная боль. 9. Лавочник огорчен. Это мы делаем не для
проформы. Прочное здание. Твердый согласный. Почему вы
скрываете истину? Сколько миллиардов лкщей проживает на земном
шаре! Собраться за круглым столом. Что у вас за беда? Видно, что
вы страдаете.
1. Bu yeni kurallara alışamıyorum. 2. Evet, bunlara alışkanlık (itiyat) gerek.
3. Şen neşeli bir delikanlı. funduszeue.infoeni çıktığında Öğüt terinizi kendinize
saklayın. 6. Reseptörü (alıcıyı, almacı) kulağına yapıştırdı. 7. Sizden özür
dilerim. Affediyor musunuz beni? 8. Biri esmer, biri sarışın, biri de kumral saçlı
üç çocuk Şu tuhaf kılıklı sakallı bıyıklı adam neci? Bîr tüccar mı?
Öykünün baş kahramanı kim? Kentin çehresi değişti. Bahçeye
ağaç diktiler. Gözleri yere dikilmişti. Ben o kıza randevu vermedirn.
Bu kılıkta sokağa çıkılır mı hiç?
1. Детям шьют одежду. 2. Поставьте («воткните») сюда часового. 3. Ка­
кой геройский поступок! 4. Он вдруг развеселился. 5. Вы не смотрите на
внешний облик этого смуглого человека. Он очень богатый купец. 6. Я
вперил взор в его лицо. 7. Рекомендую вам этого товарища. 8. Я никак не
могу привыкнуть к его наставлениям.
1. Geniş omuzlu gür sesli bir adam. 2. Siz önden buyurun. 3. Buyurunuz
kahvenizi. 4. Hastanın harareti yükseliyor. Sıkı bir ilâç için doktora fcay vurmalı
(müracaat etmeli). 5. Bir zamanlar pek şişmandı. Bak, ne kadar (ne denli)
zayıflamış. Buna olasılık (ihtimal) bile vermiyordum. 6. Muhatabım temiz
kıyafetli, boyun bağlı (kravatlı) efendiden bir adamdı. 1. Hasta ümitsiz gibi
görünüyor, fakat Allaha şükür, doktor hâlâ umutlu. Hattâ bir reçete yazdı.
8. Ne? Nöbet bende mi? Bir yanlışlık olacak. Benparmağımı bile oynatmam.
9. İnsanparmakları şöyle adlanır: baş parmak, ikinci parmak (işaret parmağı),
orta parmak, dördüncü parmak (adsız parmak), küçük parmak. Kız annesinin
boynuna atıldı. Aralarında kardeşlik bağları var. 12 . Zavallı adam derdine
ilâç bulamıyor. İnanmayın. Bunlar boş vaitler. Size hastayı kurtarmayı
vadeden kim? Istırap veren dert (hastalık), ıstırap çeken de zavallı
m uhatabınızın).
1. На лице каждого человека два таза, две брови, два уха, две щеки, и две
губы", верхняя губа и нижняя губа. 2. Премного благодарен, лекарство у
меня есть. 3. Ваши обещания нас не спасут. 4. Вы сегодня заступаете («вхо­
дите», «выходите») на дежурство! 5. Ярецептов не выписываю. Обра­
21
титесь к другому специалисту. 6. Вероятность этого мала . 7. В мгновенье
ока верхняя губа у негораспухла. 8. Надежда умирает последней. 9. Не­
счастная девушка все еще очень слаба. Я вам обещаю это. ^

1. Bu tarım aracının niteliklerini (vasıflarım) saysın. 2. Zavallı üzgün bir tavırla


içeri girdi. funduszeue.info kurdu yemez (atalar sözü). 4. Yorganına göre ayağım uzat
(a.s.). 5. Adalet bakanlığına kimi getirdiler? 6. İhtimal, beni başka birine
benzetiyorsunuz. 7. Evet, ilk bakışta bir tanıdığıma benzettim sizi. 8. Kitabın
kapağını beğendim, fakat başlangıcı ilginç değil. 9. Ele güne karşı bu kılıkta
çıkıjırmı? funduszeue.infor&p. Yasa (kanun) bizi korur. Şimdi aklıma geldi, o
söylediğiniz adam nikâh dairesinde çalışıyor. Ne yapıp yapıp kar topu
oynamak istiyorlar. Ancak kar yok, boyuna yağmur yağıyor. Yan gözle bize
baktı, fakat bir şey demedi. Bu ülke son yıllarda çok ilerledi: Benim
nazarımda (gözümde) o bir hiçtir. \1. İnşallah, yakında buluşuruz. eloğlu
neredeyse gene gelecek. Bu işe alâkanız tabiî. Uygar ülkeler (medenî
memlekefler).
I. Ни начала, ни конца! 2. Бесчувственный человек. 3. Он взял в жены
эту девушку с густыми шелковистыми волосами. 4. Они играют не в
футбол, а в ручной-мяч. 5. Ребенок сломал игрушку. 6. Он подошел ко
мне с обиженным видом. 7. Волков окружили с четырех сторон. 8. На
этом собрании министра юстиции нет. 9. Во что бы то ни стало надо
купить новое одеяло. Они шаг за шагом продвигаются вперед.
II. Несчастный вот-вот заплачет. Впрочем, понять его чувства легко.
Мне вспомнился один его знакомый. Он беспрерывно читал какую-
то книгу без обложки. Увы, он сумел отсюда каким-то образом
выйти. Я нахожу в вас сходство с моим другом. Дорогом мой,
почему ты проявляешь интерес к этому зверю? Это же обычный се­
рый волк. Вы лично видели этого незнакомца!. Я порвал связи с
этим человеком. Он признателен вам за оказанную ему помощь.

Alıştırma Kaim harflerle yazılan sözcüklerin yerine eşanlamlılarını kullanın:


1. Ben kravatsız oraya gitmem. 2. Ne hafifiş! 3. Adamı çehresinden tanıdım.
4. Elbette tanırım, eskiftoramdır. 5. Hanemize teşrif buyurunuz. 6. Bu düşünceyi
doğru bulmuyorum. 7. Çokciddi bir adam. 8. Onu sahiden tanımayız.

B ir randevu

Sabahleyin gözümü açtığım zaman saat dokuzu geçiyordu. Demek, ona bir
saatten az bir zaman vardı. Hemen yataktan kalktım. Dünkü telefon konuşması
aklıma gelmişti. O konuşan kimdi acaba? Bu koskocaman kentte ne akrabam

22
vardı, ne de bir tanıdığım. Oysa (halbuki) dün gecenin geç saatinde, buraya
geldiğim gündenberi masamın üstünde gereksiz bir oyuncak gibi duran telefon
birdenbire çalmıştı. «Acaba kim olabilir?» düşüncesiyle telefonu açmıştım (yani
reseptörü kaldırıp kulağıma yapıştırdım). Tanımadığım bir ses:
— Sermet Beyle görüşmek istiyordum Dedi. ‘
— Sermet Bey benim.
— Affımzı rica ederim, beyim. Sizi böyle geç saatte rahatsız ediyorum
daFakat başka çare yoktu—
— Zaran yok. Kiminle konuşuyorum?
— Siz beni tanımazsınız. Zaten ben de yalnız adınızı biliyorum.
— O halde
— O halde yarın sizinle görüşmeliyiz, daha doğrusu ben sizi bir iş için
görmek istiyorum (Bir rahatsızlık hissetmiştim. Çünkü böyle tanımadığım
kimserlerle görüşmek alışkalığı yok bende).
— Ne işi?
— Şimdi telefonla söyleyemem. Yarın buluşur, konuşuruz. Saat ondan sonra
boş vaktiniz var mı?
— Öğleye dek var.
— Ne âlâ. Öyleyse nerede buluşuruz?
— Oturduğum «Atlantik Palas» otelinin tâ karşısında bir kahve var. Sabahlan
orası bomboş
— Tamam efendim. O kahveyi bilirim. Yarın sabah saat onda beni orada
bulursunuz. İçeri girdiğinizde dikkat edin: solumda bir gazete bulunduracağım.
İsmimi de yazınız: Lütfı Bey.
I
***

Taş merdiveni çıkıp kahveye girdiğim zaman saat onu ya geçmiş ya


geçmemişti. Biraz karanlık olan salonda gerçekten de hemen hemen kimse yoktu.
Yalnız biri ortada biri arkada duran iki masada iki adam oturuyordu. Biraz
yavaşlayarak ikisine de şöyle bir baktım.
Arkadaki masada oturan tüccar kılıklı bir adamdı. Şöyle geniş omuzlu,
şişman, iri yarı biriydi. Garsonun getirdiği kahveyi içiyor, derin derin bir
şeyler düşünüyordu. Gözleri uzakça bir yere dikilmişti. Sol elinin parmaklan
ile bir gazete tutuyordu. Henüz ihtiyar tdeğildi, fakat 45 yaşını her halde
geçkindi. Bıyıklı sakallı çehresinde iri burunla kalın dudaklardan başka iki de
şişkin yanak insanın dikkatini çekiyordu. Kumral saçları karışmıştı.
İkinci müşteri sarışın, gözlüklü, boyun bağlı (kıravatlı) bir gençti. Temiz,
fakat basit giyinmişti. Olası (ihtimal), üniversite öğrencilerindendi. Ötekiden
çok daha zayıftı. Eline bir gazete almış, gözden geçiriyordu. En tuhafı şuydu ki
solunda bir başka gazete vardı.

23
Şaşkınlığımdan olduğum yferde durdum ve kendi kendime: «Acaba
hangisi?» dedim. Arkadaki müşteri geldiğim tarafa başını bile çevirmemişti.
Rahat rahat kahvesini içmeye devam ediyordu. Oysa daha yakın olanı
okuduğu gazeteyi biraz indirerek yan gözle bana bakmıştı. Birini bekliyor
gibiydi. Ben de nihayet kararımı verdim, oturduğu masaya doğru gittim.
Kulağına eğilerek: «Lütfi Bey?» dedim. Kaşlan yukarıya kalktı. Gülümseyerek:
«Benzetiyorsunuz, bayım. Dedi. Adım bambaşka». Bu kez şaşmak nöbeti
bana geldi. Demek, beni arayan öteki adamdı. Salonun arka tarafına doğru
yürümeğe yükümlü (mecbur) kaldım.
Evet, tüccar kılıklı adam, Lütfi Beydi. Selâmlaştık. Meğer babamın eski
ahbaplarından biriymiş. İzmir’deki telefon numaramı nasılsa öğrenmiş, babam
için yazdığı mektubu şimdi bana uzatıyordu.
— Son görüştüğümüz zaman babanız esmer, gür saçlı, yuvarlak yüzlü, şen
neşeli bir delikanlıydı. Eh, nerede o günler! Acaba şimdi nasıl görünüyor? Ne
yapıp yapıp görüşmeliyim onunla.
Muhatabım sordu, ben yanıt verdim. Böylece yarım saatten fazla konuştuk.
Öteki müşteri çoktan gitmişti. Nihayet ayağa kalktım: «Bayım, bana müsaade.
Öğleden sonra göreceğim acele bir işim var. Sizinle tanışmaya pek memnun
oldum. Konya’ya gittiğinizde bizlere buyurunuz (hanemize teşrif buyurunuz).»
Dedim. Hararetle el sıkıştık, ayrıldık.

Sağlık (bir konuşma)

Kerim: Hele şükür! Artık ayaktasınız.


Şahap: Özür dilerim! Geceleyin iyi uyuyamadım. Birazkeyfsizim.
Кл Öyle mi? neniz var?
Ş.: Ben de bilmiyorum. Epey zamandan beri boyuna başım ağrıyor, nöbet
geliyor.
K: Demek oluyor ki bir süredenberi ıstırap çekiyorsunuz. Fakat genellikle
Sağlığınız yerindedir, değil mi? İştahınız var mı?
Ş.: Son zaman bir şey yiyemiyorum.
Kj Aman, aç mı duruyorsunuz? Azizim, derhal bir doktora müracaat etmelisiniz
(baş vurmalısınız).
Ş.: Ettim, fakat verdiği ilâçlardan şimdiye dek hiç yarar (fayda) görmedim.
İşte yazdığı reçete de yanımdadır. Oysa beni kurtarmayı vadetmişti.
K: Size hangi doktor bakıyor?
Ş.: Aile doktorumuz. Âli Bey.
K : Anneme de o baktıydı.
Ş.: Bayan anneniz şimdi nasıldır?
K : Artık kalkıp dolaşabiliyor. Hatta biraz bahçede geziniyor.
Ş- Buna pek memnun oldum ŞeyHasta dedim de aklıma geldi. Hakkı Beyden

24
haberiniz var mı? Acaba şimdi nasıl oldu? İyi midir?
İ t: Maalesef, hastalığı epey ağır. Doktoru bile ümidini kesti.
Ş.: Vah zavallı! Hastalığı nasıl başladı?
K : Bay Hakkı’nın, çocukluğundan beri gözleri zayıftı. Bu derde bir çare
bulunamıyor.
Ş.: Ne yapıp yapıp yüksek nitelikli göz hastalıkları uzmanı doktor Orhan Beye
başvurmalı.
K: Ne çare ki Orhan Bey pek pahalı bir doktormuş. Hani, söz var ya: yorganına
göre ayağını uzat. Biliyorsunuz, Hakkı Bey zengin bir adam sayılamaz.
Ş,: Evet, fakat sağlığı korumaktan önemli şey yok, sanırım. Nitekim medeni
insanlarız.
K : Doğrusunuz (hakkınız var). Gördüğüm vakit doktor Orhanı onlara bizzat
tavsiye ederim. Şimdi nasılsınız? Başınızın ağrısı hafifledi mi? Dışarıya
çıkabilir misiniz?
Ş.: Tamamiyle geçti.
К : O halde çıkalım. Şimdi arkadaşımız Nuri Beyin ziyaretine gideceğiz, değil
mi?
Ş.: Hay hay. Biliyorsunuz, bir(kaç) zaman önce Nuri Bey ipek saçlı güzel bir
kızı nikâh altına aldı.
K : Artık adalet yerini bulur. EskidenNuri Bey futbol topuna vurulmuştu.
Bundan böyle işine ve ailesine sarılır.
Ş.: İnşallah!

Alıştırma Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çeviriniz:


1. Gene içime o kurt düşüyor. Zafere nasıl inanmalı? Lâkin (=fakat) işte, asıl bu
gördüğüm şeyler için zafere inanmalıdır. Türk köylüsü top arabalarım kendi
yoıganına sarıp taşıyor, işte bunun için inanmalıdır. (Y. Kadri. Yaban) 2. Ne ise,
olan oldu. Şimdi bana bilârdo öğretmeyi teklif etti. (A. Puşkin) 4. Denıek ki
komutanın evinde idim. M.I.-na yanıma gelmişti. Saveliç’e bazı şeyler sormak
istedim, fakat ihtiyar kulaklarını tıkadı. (A. Puşkin) 5. Sofada PugaçoFa
rasladım, yol elbisesi giymişti. (P.) 6. Her şeyi gördüydük debunu görmediydik.
(funduszeue.info)7. gözlerini gözlerimin içine dikmiş bakıyordu. (S. Kocagöz) 8. «Vah
vahKeşke bana varmalı idinizArtık nikâhınız olduğu gün kendimi
öldürmeli» demiş ve kaçmıştım. (R. Nuri) 9. Birinci soru: «Çocuğu hastalıktan
korumak için ne yapmalıdır?» (A. Nesin) Merhaba, diyorum. Otobüs
bulamadın mı? — Var, diyor. Köyüme dönemem ama. İş bulmalıyım
Ankara’d a — Var mı tanıdığın birisi?— Var.— Kim?— Bizim köyden çıkan
ilk hükümet adamı. — Görevi (=vazifesi)? — Adalet Bakanlığında kapıcı.
— İyi. diyorum. Hadi, bir kaç saat uyu. Otobüs neredeyse kalkar. Gitmeliyim
ben. Eyvallah. (B. Yıldız) Tuhaf kılıklı adam kapıdan içeri girdiği zaman
kabinede benden başka kimse yoktu. Baş vurmak istediği kulakçı henüz

25
çıkmıştı. Kumral sakalım karıştırarak düşünceli düşünceli odanın ortasında
durdu. Şişman adam başını çevirdi, parmağıyla boş sandalyeyi göstererek:
«Müsaade eder misiniz?» diye sordu. Öteki müşteri ona şaşkın' şaşkın
baktıktan sonra «Rica ederim. Oturunuz.» dedi ve başını eğerek gazetesini
okumaya devam etti. (O. Kemal) Niyazi hastalanmış, yattyordu. (O. Kemal)
Sonra «Şimdi ne yapmalı?» diye kendi kendime sordum. (S. Ali)
İçimden: «Mutlaka bütün bunlara alışmalıyım» diyordum. (Y. Kadri)
Ayol zavallı Hocanın kimi var ki? Kendi ölmüş, kendi geldi haber verdi!
Bizim de kimimizvaı? Kendi yazımızı kendimiz yazarız. (B. Felek) Meraktan
yerimde duramıyordum. Kalkacağım sırada o doğruldu, tekrar gitti. (S. A.)
Sonra, elindeki paralan sayacağı sıra Beytullah’i gördü. (B. Y.)

Alıştırma Aşağıdaki tümceleri Türkçeye çevirin:


1. До сегодняшнего дня я не знал этого. Точнее говоря, и сейчас не знаю.
2. Ну слава богу,приступ прошел. Но все же я очень слаб.— А что гово­
рит ваш !ран?— НичегоДва месяца тому назад, когда мы виделись впер­
вые, он обещал меня спасти. Но сейчас он, видимо, утратил надежду.
Такое у меня чувство. 3. Нам известны беды многих жителей этого горо­
да. Министерство юстиции должно проверить ситуацию и защитить не­
счастных. 4. Мое внимание привлекли его густые брови и ярко-красные
губы. 5. Мне не хотелось обижать моего собеседника. Но навестить я
хотел не его, а другого своего знакомого. 6. Вы хотите что-то добавить?
— Да, дать совет. Не следует ничего обещать. Особенно для красного
словца. 7. Такие прогулки дадут вам больше пользы, чем любое лекар­
ство. Сегодня вы выглядите не столько степенным, сколько здоровым и
веселым. 8. У этого незнакомца был вид морского волка. Кроме того, он
хорошо играл в ручной мяч. Другие его качества были пока неизвестны.
9. Ему как-то удалось войти в зал, но когда мы пришли, его там уже не
было. Я поднял трубку и стал говорить. Мне пришлось отклонить сви­
дание, которое хотел мне назначить мой знакомый. Ибо мне хотелось встре­
титься с девушкой, в которую я влюбился с первого взгляда и которую
хотел во что бы то ни стало взять в жены.

Alıştırma Aşağıdaki tümceleri Türkçeye çevirin:


Вы, конечно, знаете парк культуры в Измире. Несколько дней назад под
вечер я пошел туда, чтобы (дать голове) немного отдохнуть. Я живу неда­
леко от парка, в гостинице на бульваре Газилер, и время от времени посе­
щаю парк культуры. Когда я вошел (внутрь), часы уже пробили шесть.
Погода была теплой. Дождь, шедший после полудня, час назад прекратил­
ся, облака ушли на северо-запад. Вечерами здесь бывает многолюдно, но
сейчас гулявших по парку было мало. Я прошел мимо зоопарка и сел на

26
одну из скамеек. Поодаль сидел средних лет мужчина. Это был круглоли­
цый человек с каштановыми усами и внешностью чиновника или бизнес­
мена. Он не был толст, однако был крупным мужчиной. Одет он был
просто и легко, в парк пришел без пиджака и без галстука. Когда я сел, он
искоса взглянул на меня. Кого-то он мне напоминал (=я находил сход­
ство), но кого? Вдруг, поднявшись (со своего места), он подошел ко мне
и сказал:
— Прошу прощения, вы такой-то,
— Да, вы не ошибаетесь, я он (самый),— ответил я, несколько удивив­
шись. — А выНе могу узнать.
— Омер. Ваш одноклассник.
— Да, теперь узнал. Но до чего же ты изменился! Ты же был слабень­
ким, болезненным ребенком, а стал широкоплечим, сильным мужчиной.
Ты в Измире живешь?
— Да, работаю в резиденции губернатора. Пойдем,^) дороге погово­
рим.
Мы двинулись в направлении Лозаннских ворог.

Alıştırma Aşağıdaki atasözlerini ezberleyin:


1. Bir insanı tanımak için kendisiyle yol arkadaşlığı etmelidir. 2 Çok çocuk
anayı şaşkın babayı düşkün eder. 3. Dert derdi açar. 4. Dünyada rahat yaşamak
isteyen her şeyi hoş görmelidir. 5. Eğilen baş kesilmez. 6. El beş parmaktır,
hangisi bir boyda. 7. El işler baş buyurur. 8. Eski kurt yolunu şaşmaz. 9. Gezen
kurt aç kalmaz. İki iş bir olmaz, başka başka düşünmeli. Kırk kurda bir
a£lan ne yapsın. Kurdu kurt ile avlamalı. Lâfla iş bitmez. Mart ayı dert
ayı. Na oldum dememeli, ne olacağım demeli. Sakalım yok ki sözüm
dinlensin. Vaktine göre söz söylemeli. Yalan söyleyen unutkan olmamalı.
Yerin kulağı var. Yoıgamna göre ayağım uzat.
УРОК 16(2)

ПРИДАТОЧНЫЕДОПОЛНИТЕЛЬНЫЕ ПРЕДЛОЖЕНИЯ
(tü m le y ic i tü m c e )

В турецком языке придаточные дополнительные предложения, явля­


ющиеся частью сложного (полипредикативного) предложения, в струк­
турном плане напоминают распространенное дополнение простого пред­
ложения.
Ср.: Ben, ablanızın yeni çantasını (çanta-sı-n-ı) gördüm. «Я видел (кого?,
что?) новую сумочку вашей сестры».
Ben, ablanızın evden çıktığını (çık-tık-ı-n-ı) gördüm. «Я видел (что?), что
ваша сестра вышла из дома».
Сложные предложения указанного типа состоят из главного и прида­
точного предложений.
Главное предложение чаще всего разрывается: подлежащее (и отно­
сящиеся к нему слова) ставятся в начале сложного предложения, сказуе­
мое — в конце его: Ben (no/yresKai4ee)gördüm (сказуемое).
Придаточное предложение обычно помещается внутри главного.
Подлежащее представляет собой имя существительное (или, факульта­
тивно, местоимение) в родительном падеже (ср.: ablamz-ın), сказуемое—
глагол в форме на -dik или -асак с аффиксом принадлежности, обозна­
чающим лицо, совершающее данное действие, и с падежным аффиксом,
которого требует управляющий глагол (ср. : çıktığını: çık-tık-ı-n-ı (gördüm)).
Винительного падежа имен действия на -dik и на -асак требуют такие
глаголы, как açıklamak «разъяснить (что)», anlamak «понять»,anlatmak
«рассказать», belirtmek «передавать», bildirmek «сообщить», bilmek «знать»,
duymak«ycnbinıaTb, почувствовать», düşünmek «думать», farketmek «за­
метить», görmek «видеть», ispatlamak «доказать», öğrenmek «узнать», sanmak
«полагать», söylemek «сказать» (но не: demek!), yazmak «написать» и ряд
funduszeue.infoным падежом имен действия управляют глаголы bakmak
«смотреть (, как)», dikkat etmek «обратить внимание», inanmak «верить»,
karar vermek «решить (, что)», şaşmak «удивляться»,yanmak «сокрушаться
(по поводу того, что)» и некоторые др. Имя действия получает исход­
ный падеж, если оно предшествует, в частности, глаголу korkmak «бояться
(, что)».
28
Второстепенные члены придаточного предложения помещаются в
обычном порядкемежду подлежащим и сказуемым (ср.: ablanızınevden
çıktığını), иногда— перед подлежащим.
Имя действия на -dik указывает на то, что действие совершено в про­
шлом или совершается в настоящее время, например: Arkadaşım, ayın
yirmisinde Izmire’e geldiğini bildirdi. «Мой товарищ сообщил, что двадцато­
го числа прибыл (прибывает) в Измир».
Имя действия на -асак выступает в значении будущего времени на
-асак, настоящего-будущего на -ar/-ır, а также может заключать в себе
значение долженствования, например: Arabacıya iki sokak sonra sola
dönüleceğini söyledi. (O. Pamuk) «Он сказал извозчику (водителю), что
через две улицы нужно повернуть («будет повернуто») налево».
Спряжение имен действия на -dık/-acak с аффиксами принадлежно­
сти (выступающими в значении личных аффиксов) вутвердительной и
отрицательной формах не имеет никаких специфических особеннос­
тей.

Образец спряжения

О, (benim) gel(me)diğimi // gel(mey)eceğimi söyledi.


Он сказал, что я (не) приехал/приезжаю // (не) приеду.
О, (senin) gel(me)diğini // gel(mey)eceğini söyledi.
Он сказал, что ты (не) приехал/приезжаешь // (не) приедешь.
О, (onun) gel(me)diğini // gel(mey)eceğini söyledi.
Он сказал, что он (не) приехал/приезжает // (не) приедет.
О, (bizim) gel(me)diğimizi // gel(mey)eceğimizi söyledi.
Он сказал, что мы (не) приехали/приезжаем // (не) приедем.
О, (sizin) gel(me)diğinizi // gel(mey)eceğinizi söyledi.
Он сказал, что вы (не) приехали/приезжаете // (не) приедете.
О, (onlann) gel(me)diklerini // gel(mey)eceklerini söyledi.
Он сказал, что они (не)приехали/приезжают // (не) приедут.
К формам Ha-dık/-acak может присоединяться и вопросительная ча-
стицапи (mi, mu, mü), например:
О, (benim) gelebileceğimi // gelemeyeceğimi mi söyledi?
Он сказал, что я смогу // не смогу приехать?
Если подлежащее должно быть представлено личным местоимением, то
последнее в большинстве случаев опускается, так как лицо будет обозначено
аффиксом принадлежности (в сказуемом придаточного предложения), на­
пример: İzmir’e geldiğimi bildirdim. «Я сообщил, что прибыл в Измир».
29
Если подлежащее главного предложения является также и подлежа-
щим придаточного, то последнее всегда опускается, например:
Arkadaşım, İzmir’e geldiğini yazıyor. «Мой товарищ пишет, что приехал в
Изм&р».
Если имя действия образовано от непереходного глагола в страда­
тельном залоге, то подлежащее в придаточном предложении отсутству­
ет; а сказуемое (т. е. форма на -dık/-acak) всегда получает аффикс при­
надлежности 3-го лица единственного числа, например: Sonra tiyatroya
gidilecek. «Затем пойдут в театр». —> Sonra tiyatroya gidileceğini
söylüyor. «Он говорит, что потом пойдут в театр».
Подлежащее придаточного предложения иногда ставится в основ­
ном (а не родительном) падеже. Обычнсгэто бывает тогда, когда подле­
жащее непосредственно предшествует сказуемому и обозначает неоду­
шевленный или неопределённый предмет. Например: Gazete, caddenin
her iki yanında birçok yeni binalar kurulacağını yazıyor. «Газета пишет, что
по обеим сторонам проспекта будет построено много новых зданий».
, Чтобы трансформировать в придаточное дополнительное предложе­
ние простое именное предложение (с аффиксами сказуемости или пре­
дикативными именами var и yok), используется глагол olmak «быть»,
«стать», например: (Biz) Öğrenciyiz // öğrenciydik «Мы учащиеся //
были учащимися». —> (Bizim) Öğrenci olduğumuza dikkat çekti. «Он при­
влек внимание к тому, что мы учащиеся // были учащимися». <
(Onun) Oğlu var. «У него есть сын» —>(Onun) Oğlu (без родительного
падежа!) olduğunu söyledi. «Он сказал, что у него есть сын».
Когда логическое ударение падает на подлежащее главного предло­
жения, оно по общему правилу помещается непосредственно перёд
сказуемым, а придаточное дополнительное предложение перед ним, t. е.
в самом начале сЛожнОго предложения, например: Ablanızın evden
çıktığını ben de gördüm. « # тоже видел, что ваша сестра вышла из
дома».
Возможна также и такая инверсия: главное предложение, составляю­
щее рему (наиболее значимую часть) сообщения, помещается перед
придаточным предложением, например:
Benjde gördüm çıktığım. «Я тоже видел, что он вышел (она вышла)».
Формам на -dık/-acak могут предшествовать вопросительные сло-
ea (kim, ne, nerede, ne zaman, nasıl и т. п.). Предложения этого типа соот­
ветствуют аналогичным сложным предложениям русского языка, на­
пример: Arkadaşımın nereye gittiğini biliyorum. «Я знаю, куда уехал мой
товарищ». Ne yapacağımızı bilmiyorum. «Я не знаю, что нам делать
(что мы будем делать)».

30
Alıştırma İ. Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çeviriniz:
1. Sen Yüzbaşım, vapurların geldiğine, geleceğine şaşıyorsun. (S. Kocagöz)
2. Benim vefat ettiğimi (=öldüğümü) gazetelerde okumadınız mı? (A. Nesin)
3. Benim de Camus gibi bir ahmak olduğuma karar verdi. (O. Atay) 4. Hangi
insan kendisinin de hakikaten (^gerçekten) öteki insanlar gibi günün birinde
mutlaka öleceğine inanır. (N. Hikmet) 5. Nigâr nereye gittiğine bakmayınız,
nasıl gittiğine bakınız. (Y. Kadri) 6. Mühendislerin kesinliği olmayan (kesin
olmayan) sorunlarla ilgilenmediğini mi söylemek istiyorsunuz? (O. Pamuk)
7. Kurtulduğuma hâla inanamıyorum. («Milliyet») 8. Yeni öğreniyorum kimlerle
arkadaş olduğunu. Son zamanlarda ne yaptığını da kimse bilmiyor. 9. Şükür,
tek bacağımı kaybettiğime. (B. Yıldız) Alzylabaktıklarmı sandjm. (O. Kemal)
Kabahat(!) kimde olduğum biliyor musunuz? Babamda mı, onda mı?
(Y. Kadri) Pek yakında ordularımızla birlik İstanbul’a dönebileceğimizi
sanıyoruz. (S. Kocagöz) Ne zaman geleceklerini demin söylememiş miydim?
(Y. Kadri) Hepsi ne yapacağıma bakıyordu. (Ö. Seyfettin) Benbirşeyler
yapılacağına inanıyorum. (O. Pamuk) zamangel; beni kitaplarımın temiz
arkadaşlığından ayıracağından korkma. (S. Ali) Zeliha’yı bir sevdiğini
söylüyorsun, bir sevmediğini. (O. Atay) Güzel! Çok güzel! Böyle
yazacağınızı ummuyordum doğrusu. Ustaca yazılmış. (Çehov) Ne
gülüyorsun? dedi. Yoksa benim büyük çar olduğuma inanmıyor musun?
(Puşkin)
Alıştırma 2. Aşağıdaki tümceleri birer -dık’lı/-acak’lı tümce haline getiriniz:

Bir örnek: Dedi ki (kendisi) bu kitabı okumadı -(kendisinin).


Bu kitabı okumadığını söyledi.
söylüyor ki biz haklı değiliz. 2. Biliyorum ki kızı yoktur. 3. Dün bildirdi ki
gelmeyecekler. 4. Gazeteler yazıyor ki Ankara radyosuna genel müdür
olacaksınız. 5. Gazete bildiriyor ki festival iki ay sonra başlayacak.
Alıştırma 3. Aşağıdaki tümceleri, kaim harflerle yazılan sözcüğün yerine bir sora
sözcüğü kullandıktan sonra, Rusçaya çeviriniz:

Bir örnek: (sizin) İzmir 'den geldiğinizi biliyorum—


(sizin)Nereden geldiğinizi biliyorum.
1. Bu trende bulunduğunuzu bilmiyordum. 2. Bana bir şey söylemek istediğini
anlıyorum. 3. Ziya’mn buralara köylüleri aldatmak için geldiğini şimdi daha
iyi anlıyoruz. 4. Ancak gecenin ikisinde, doktorların saat on birde yatmayı
tavsiye ettiklerini hatırladık. 5. Masamda oturan genç kadın bana soruyor —
Nerelisiniz? Kendisine Türk olduğumu söylüyorum. 6. Bana bak, köpeği
generale götürüp sorarsın. Benim bulup gönderdiğimi de söyle. (Çehov)
7. Ablam mektubunda, bu haberimizden aldığını yazmıyor.

31
Alıştırma 4. Aşağıdaki tümceleri, kalın harflerle yazılan eylemleri yeterlik,
sonra yetersizlik biçimiyle genişlettikten sonra, Rusçaya çevirin:

Bir örnek. Dün buraya geldiğini biliyorum. —


Dün buraya gelebildiğini/gelemediğini biliyorum.
1. Tanıdığım, bunu yapacağını bildirdi. 2. Çocuk, kapıyı kapadığını söyledi,
i . Akrabamın buraların havasına alışacağına ihtimal(olasılık) vermiyorum.
4. Adamın bu sözleri işittiğini (duyduğunu) sanmıyorum (zannetmiyorum).
5. Onunla iyi geçineceğimi ne biliyorsunuz? 6. Uzmanların mühim bir şey
yaptıklarım anlıyorduk.

ПРИДАТОЧНЫЕ ПОДЛЕЖАЩНЫЕ ПРЕДЛОЖЕНИЯ


(« ö z n e -tü m c e » )

Если придаточное дополнительное предложение является как бы раз­


вернутым дополнением в составе предложения, то придаточное подле-
жащное играет роль развернутого подлежащего, (Ср.: «Сообщается
(кто?, что?) важная новость». «Сообщается (кто?, что?), что собрание
наннется в четыре часа».)
Формы на -dtk/-acak, выступающие в таких случаях в роли сказуе­
мого придаточного предложения и одновременно в роли подлежаще­
го главного предложения, оформляются аффиксами принадлежности
и нулевым падежным аффиксом (основной падеж). Сказуемым глав­
ного предложения обычно является какой-либо переходный глагол в
страдательном залоге или же слова типа belli «ясный; ясно», malûm
«известный; известно», yok «нет, не имеется» и некоторые другие.
ПРИМЕРЫ:
Toplantının saat dörtte başlayacağı bildiriliyor.
— Сообщается, что собрание начнется в четыре часа.
Bana inandığı yok. — Он мне не верит.

ОБЪЕКТНОЕ ЗНАЧЕНИЕ ПАССИВНЫХ ПРИЧАСТИЙ


НА -DIK/-ACAK

Следует различать: а) имена действия на -dık/-acak, выступающие в


значении непосредственно действия (okuduğum «то, что я читал (чи­
таю)») и б) омонимичные формы в значении объекта или результа­
та действия (okuduğum «то, чтб я читал/читаю»). В последнем случае
форма на -dık/-acak является не именем действия, а субстантивирован­
ным причастием с пассивным значением (okuduk «прочитанное/чита­
32
емое»; okuduk + um «прочитанное/читаемое мной», букв, «мое прочи­
танное/читаемое»)1.
Если глагол, следующий за причастием на -dık/-acak, требует по­
становки последнего в винительном (дательном, исходном) падеже, то
возникают конструкции, которые от придаточных дополнительных пред­
ложений отличают лишь следующие признаки:
1) Объект может быть множественным. Поэтому к пассивному
причастию может присоединяться аффикс -1ar. okuduklarım «все то
(многое), что мною прочитано/читаемо» (имена действия присоединя­
ют аффикс -1аг только в значении личного аффикса (3-е лицо множе­
ственного числа): bir kitap okuduklarını bilyorum «Я знаю, что они чита­
ли/читают какую-то книгу»);
2) Пассивное причастие, будучи объектом действия, не может
управлять прямым дополнением, т. е. именем в винительном падеже2;
3) Пассивному причастию не могут предшествовать вопроситель­
ные слова3.
ПРИМЕРЫ:
(Senin) gördüğünüZ/gördüklerini anlat.
— Расскажи, что//все, что ты видел.
(Benim) söylediğimi anladın mı?
— Ты понял, что я сказал/говорю
(сказанное/говоримое мной)?

Конструкции с пассивными причастиями в основном падеже омо­


нимичны придаточным подпежащным предложениям.
Gördüğüm şu(dur) — Я видел вот что.
(«Виденное мною — следующее».)
Alıştırma S. Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çeviriniz:
1. Kim o gülen?.. — Kimsenin güldüğü yok. (N. Hikmet) 2. Kabahatin bizde
olmadığı hepsmee malûm (O. Kemal) 3. Ne kadar ağır yük taşıdığı belli
işte(A. Nesin) 4. Fakat bu durum karşısında hâkimin duyduğu haklı öfkenin
gittikçe şiddetlendiği meydandaydı. (T. Gürkay) 5. Kimin ölüp kimin kalacağı

1Если субстантивированное причастие образовано от непереходного глагола,


оно не может считаться пассивным ( b Icz . Alışt. S, № 18).
2За исключением тех случаев, когда оно употреблено в значении не прямого, а
косвенного объекта, например: Özür dilediği kim? «У кого он просит прошения?»
{Тот. у кого он просит прощения, кто?); Çözünü diktiği ne? «Во что он вперил
взор?» (Что есть то, во что он вперил свой взор?).
1В отдаленном прошлом был и четвертый признак: связь объекта действия со
своим обладателем — притяжательная, а подлежащее придаточного предложения
родительного падежа не получало (пою не подпало под воздействие объектной кон­
струкции).

2— 33
belli olmaz ki Fettah efendi dedi. (Ş. Sıtkı) 6. ve nihayette bütün bildiklerintt
söylemeye mecbur etti. (R. Nuı 7. Üstat, şiirlerimden hangilerini çök
beğendiniz?— Okumadıklarınızı. («Meşh.») 8. Kim geliyor, Haşan?.. — Aha,
onlarSenin dediklerin. (Y. Kadri) 9. Bu yaptığımızın makul bir hareket
olduğuna emin misin? (Y. Kadri) Ne kadar iyi efendim, hep benim
söyleyeceklerimi, benim düşündüklerimi, hatta benim kendilerine tef’atle (çok
defa) söylediklerimi siz söylüyorsunuz. (Y. Kadri) Bizim de, o eserlerden
öğreneceklerim z elbette ki olacaktır. (E. Çölaşan) Herkese, müessesenin
kurulusunun yirminci yıldönümünün kutlanacağı bildirildi. (A. Nesin)
Mayısının 29’una rastlayan Pazar günü akşamı Yeşiköy Havaalanına
Ankara’dan uçaklarla yüzelli tutuklu getirileceği bildirildi. (T. Gürkay) Ama
Kantarcının istediği olmadı. (O. Kemal) Seninle konuşacağım var (B. Nuri)
Bir şey olacağı yok (O. Pamuk) Adam sen de Yemeyeceği şeker
olsun(0. funduszeue.info) Bizim çalıştığımız, onun en eski işiydi. (A. Nesin)
neden sizler serbest dolaşıyor, istediğinizle görüşüyorsunuz? (H. Edip)
Kulağına yapıştırdığı ne, bir alıcı mı (bir almaç mı)?

Alıştırma 6. Aşağıdaki tümleyici tümceleri «özne- tümce» haline »okunuz:

Bir örnek. Yönetmenimi.., (sizin) İzmir’e gideceğinizi söylüyor. —


(Sizin) İzmir’e gideceğiniz söyleniyor.
1. Dayısı, o kentin çok büyük ve güzel olduğunu söylüyor. 2. Saat altıda
bana gelerek elbisemizin yarın hazır olacağını bildirdi. 3. Son posta gazetesi,
dün ülkemize kalabalık bir ticaret heyeti geldiğim yazıyor. 4. Kumpanyamı an
tecim kuruluna baş seçildiğini hepimiz biliyoruz. 5. Bana bir şey söylemek
istediğini gözlerinden anlıyorum.
Alıştırma 7. Aşağıdaki «özne-tümce» leri tümleyici tümce haline sokun:

Bir örnek: (sizin) İzmir’e gideceğiniz söyleniyor. —


Arkadaşım (kardeşiniz) İzmir’e gideceğinizi söyledi.
1. Tjcim heyetinin kentimizde birkaç gün kalacağı bildiriliyor. 2. Yarın da bu
işe başlamayacaktan söyleniyor. 3. Bu güç ödevi yapmanın çok önemli ve
yararlı bir şey olduğu anlatılıyor. 4. Ali Ustanın şu bizim Cemal*' pek sevdiği
belli. 5. Şu adamın kim (kimin nesi) olduğu bilinmiyor mu?

Alıştırma 8. Aşağıdaki tümceleri Türkçeye çeviriniz:


1. Как, вы здеоь? Мы полагали, что вы несколько дней тому назад уехали
в Измир. 2. «Я вижу, что вы в хорошем настроении, — говорит мой
учитель. — Расска овайте, что вы видели на Востоке». 3. Слышали вы, о
чем говорили те двое? 4. Рефик, где ты? Пришли те, кого ты ждал. 5. Он
не знал, с чего ему начать. 6. Я, может быть, не прав. Но я же не знал,
что это будет так. 7. А теперь пусть переведет то, что прочитал. Ь. Изве­

34
стно, что у него нет ни земли, ни быка. Но корова все-таки есть! 9. Сооб­
щи своему брату, что мы завтра не сможем сюда приехать. Вы не
знаете, кого спрашивал приходивший сюда человек? И. Сообщают, что
во время этой поездки губернатор проконтролирует несколько учреж­
дений. Не обижай меня. Покажи то, что ты спрятал. Несчастный
сказал, что в ближайшее время обратится в министерство юстиции.
По его лицу было видно (ясно), что лекарство, которое порекомендовал
врач, пользы не принесло (не дало). У кого ты просишь прощения?

ДЕЕПРИЧАСТИЯ ОБСТОЯТЕЛЬСТВА ВРЕМЕНИ


(z a m a n u la ç la r ı)

Деепричастия этой группы (а равным образом сложные формы дее­


причастного значения) отвечают на вопрос «когда?» (ne zaman?), т. е.
вместе с относящимися к ним словами представляют собою разверну­
тое обстоятельство времени (zaman zarfı)1. В данном уроке вводятся
два деепричастия и одна из нескольких сложных форм деепричастного
значения (ранее уже была введена форма -diktan sonra «после того
как»).

ДЕЕПРИЧАСТИЕ НА -INCА
Деепричастие на -(y)ınca (восемь фонетических вариантов) обозна­
чает побочное действие, по окончании которого совершается главное
действие. Действие, обозначаемое деепричастием на -(y)ınca, может
быть как однократным, так и многократным. При переводе на русский
язык используются или деепричастия — чаще от глаголов совершен­
ного вида — или, когда деепричастный оборот имеет особое подлежа­
щее, глагольные конструкции (придаточные предложения), вводимые
союзами и союзными словами «когда», «как только», «стоило/стоит,
как» и т. п.
ПРИМЕРЫ:
Oğulunu görünce «Yanıma gel!» diye çağırdı (seslendi)
— Увидев сына, он позвал (окликнул): «Иди ко мне!»
General çıkınca subaylar oturdular.
— Когда (или: Как только) генерал вышел,
офицеры сели.
İki kadeh fazla içince akıllan başlarından gidiyor. (Y. Kadri)
— Стоит им выпить лишние две рюмки, и оии
теряют рассудок.
'В отличие от деепричастия образа действия (hal/durum ulacı) на -arak и соеди­
нительного (bağlama ulacı) деепричастия -ip.

2* 35
Значение деепричастия на -ınca, особенно когда речь идет о буду­
щем, может видоизменяться, приобретая смысловые оттенки, передава­
емые по-русски союзами и союзными словами «(до тех пор) пока»,
«если (уж)», «раз», «коль скоро» и т. п.
ПРИМЕРЫ:
Düşünce kim kaldırır? — А если она упадет, кто поднимет?
Deniz kenarında, güzel görüntülü geniş bahçeli, caddeye
yakın bir ev istiyordu. Olunca tam olmalı. (A. Nesin)
— Он хотел красивого вида дом на берегу моря,
с большим садом и вблизи проспекта.
Уж раз будет (дом), то должен быть что надо.

Отрицательная форма деепричастия (-mayınca) обозначает момент


или время, когда «не совершается» или выявляется невозможность со­
вершения побочного действия.. Она нередко передает также указанные
выше смысловые оттенки.
ПРИМЕРЫ:
Ali, aradığını bulamayınca (bul-a-ma-yınca) fena halde öfkelendi.
— Не найдя (не сумев найти) того, что искал, Али
страшно разгневался.
Gece olmayınca yıldız görünmez (atalar sözü).
— Пока не настанет ночь, звезд не видно.

Форма gelince(gel-ince), управляющая дательным падежом имени,


имеет еще особое значение: «что касается», например: bana gelince
«что касается меня».

СЛОЖНАЯ ФОРМА -IRM AZ

Эта сложная форма образуется путем присоединения к основе од­


ного и того же глагола сначала показателя настоящего-будущего време­
ни (-ar/ır), а затем отрицательной основы того же времени (-maz). На­
пример: alır almaz, gider gitmez. Форма -ırmaz является частичным си­
нонимом деепричастия на -ınca, однако ею специально подчеркивается
быстрота смены действий, что по-русски передается оборотами типа
«как только», «едва(как)».
ПРИМЕРЫ:
Para gelir gelmez size yeni bir palto alırız.
— Как только придут деньги, мы купим вам
новое пальто.
Sizi uzaktan görür görmez o kadar sevindim ki
— Едва завидев вас издали, я так обрадовался.

36
ДЕЕПРИЧАСТИЕ НА İKEN

Деепричастие на iken отличается от других деепричастий способом


своего образования. Оно представляет собою деепричастную — исто­
рически причастную — форму от недостаточного глагола i(m ek)
«быть»: i + -ken = iken «будучи», «когда был». Эта форма, как и все
формы глагола i(mek), присоединяется либо к именам, либо к основам
времен. При этом начальное i обычно отпадает, и форма iken превра­
щается в безударный аффикс -(y)ken, не подчинающийся закону гармо­
нии гласных.
ПРИМЕРЫ:
asker iken//askerken — будучи военным (=когда был военным)
birinci sınıfta iken//sımftayken — будучи на первом курсе
Öğrenciyken Orhan Kemal’in birçok eserlerini okudum.
— Будучи студентом, я прочитал многие
произведения Орхана Кемаля.

ФОРМА -(A)RKEN, -İRKEN


Наиболее часто аффикс -ken присоединяется к основе настояще-
го-будущего времени. Сложная форма (a)rken, -irken, имеющая семь
фонетических вариантов, обозначает побочное действие незавершен­
ного вида (действие в его развитии), которое протекает/протекало (не-
(быпо) завершено), когда совершается/совершилось главное действие.
Форме на -irken в русском языке соответствуют деепричастия от
глаголов несовершенного вида. Если деепричастный оборот имеет
особое подлежащее, то деепричастию на -irken соответствует сказу­
емое придаточного предложения, вводимого союзом «(в то время)
когда», причем опять-таки используются глаголы несовершенного
вида.
ПРИМЕРЫ:
Odaya girerken (gir-er-(i)ken) arkama baktım.
— Входя в комнату, я оглянулся.
Arkadaşım odaya girerken pencerenin önünde duruyordum.
— Когда мой товарищ входил в комнату, я стоял
у окна.
Ben dışarı çıkarken komşum: «Uğurlar olsun» diyor.
— Когда я выхожу из дома, мой сосед говорит:
«Счастливого пути!»

Лицо субъекта побочного действия обозначается местоимением


или определяется по ситуации (по контексту). Если, однако, субъект

37
представлен 3-м лицом множественного числа («они»), то между аф-
te p шцлояцего-будувдего времени и деепричастным аффиксом
pijşjijbraa' помещается показатель множественности -1аг, например:
iorotit konuşurlarken (konuş-ur-Iar-(i)ken) neredeydin? Где ты
Ф к когда они там разговаривали?
, Если за деепричастием на -irken следуют такие глаголы, как görmek
«видеть», bulmak «найти; застать» и т. п., то словосочетания такого типа
часто переводятся оборотами «видеть, как», «застать за (каким-то де­
лом)», например: Onu içeri girerken gördüm. — Я видел, как он входил
(ср. İçeri girerken onu gördüm. — Входя в помещение, я увидел его).
Деепричастие на -irken нередко выступает в противительно-усту­
пительном («в то время как» — «между тем как»), а иногда — в
причинно-следственном («раз уж») значении. В этих случаях чаще
фиксируется и употребление отрицательной формы настоящего-буду­
щего времени (-mazken).
ПРИМЕРЫ:
Biz burada eğlenirken arkadaşlarımız ders çalışıyorlar.
— Между тем как мы здесь развлекаемся,
наши товарищи готовят уроки.
Onlar bir şey yapmazlarken siz buna hoş bakıyorsunuz.
— Между тем как они ничего не делают,
вы потворствуете этому.
Alı$tırma 9. Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çeviriniz:
I. yolda üç beş sözle arkadaşlarına şehre varınca nasıl davranacaklarını
öğretmiş. (S. Ali) 2. Sofadaki muslukta yüzünü gözünü yıkadı. Tekrar odasına
gelip (minder)e oturunca biraz evvel elinden attığı kitabı aldı veyannki
dersi gözden geçirdi. (S. Ali) 3. Bu ödevleri öğretmenimiz evine gidince saat
kaçta okumaya başlar? (A. Nesin) 4. Daireye gidince «müdür seni istiyor»
dediler. (A. Nesin) 5. Bir gün hastalanınca, onu hemen hastaneye
göndermek istemiştim. (T. Gürkay) 6. Nigâr Hanım onu görür görmez tamdı.
(Y. Kadri) 7. Ve (ben) işe başlar başlamaz yanıma geleceksin. («T. Dili»)
8. Hele siz, şurada durup gözcü olun. Anastas gelirken bana haber verin.
(O. Cemal) 9. .. .mektepte (=okulda) en çok edebiyata çalışırken riyaziyatten
(=matematikten) birinci çıkıyordum. (Ö. Seyfettin) Sakin bir tatlılıkla
sordu: — Biz bunıda otururken yanımıza kimse geldi mi? (Ö. Seyfettin)
II. Biz burada soğuktan donarken sen kocanın annesininevinde, kim bilir
ne kadar rahattasın («Ulus») Evsahibi Hafız’a doğru yürüdü, Fakaf o
fırtınayı hissedince namaza durmuştu. (R. Nuri) Bir köşeyi dönünce
birdenbire o(0. Kemal) Galiba şu mektup meselesini soracaksınız.
Sabahtanberi gelirsiniz diye bekledimsiz görünmeyince her halde kendisi
de hatâsını (=yanlışını) anlamıştır, dedim. (S. Ali) Kapının önüne çıkarak

38
beklemiş, ancak araba gelmeyince evine girmiş ve o sıralarda vefat
etmişti(=ölmüştü). (M. Birand) Özal orada ev sahibi olarak Devlet
Başkanı’nı gelirken karşılamıştı. Giderken de uğurhiyordtf. (M. Birand)
Köprüyü geçerlerken Cevdet Bey saatine baktı. (O. Pamuk) Babamın
ahbaplarından birisi bana bir iş bulacağım vadetmişti ama iki haftadır bir ses
çıkmayınca ben de eskisi gibi balığa gitmeye başladım. (O. Kemal) Arada
dinlenmeyince olmuyor. (O. Atay) Onlar ge/ırge/znezhep birden ayağa
kalkıldı. (Y. Kadri). Döndüğümde Selim’i Zeliha’nın yanında onu
seyrederken buldum. Beni görmedi. (O. Atay) Ve genç adamın, ilk defa
bu cümleleri (=tümceleri) söylerkendir ki sesi titremeye başlamıştı. (Y. Kadri)
Gerçekten amca o gece eve gelmeyince meraklanmış, sabaha kadar
uyumamıştı. (K. Nadir) Çıkarken, kendisine iyi geceler diledim.
Teşekkür etti. Çıktım. (T. Gürkay)

Alıştırma Aşağıdaki tümcelerde kalın harflerle yazılan eylemleri çevirirken


-ınca, -irken, ir -maz, -diktan sonra, -ıp, -arak gibi biçimlerden
hangisini seçeceğinizi söyleyin:
1. И Ленский, жмуря левый глаз, стал также целить, (П.) 2. И усевшись
под сосной, кашу есть, ссутулясь. (Тв.) 3. А вы, уходя от его жены,
одели мои сапоги. (Ч.) 4. Чуть утро осветило пушки и леса синие вер­
хушки — французы туг как тут. (Л.) 5. Он метил в умники, (а) попался
в дураки. (Л.) 6. Шоссе Россию здесь и тут, соединив, пересекут. (П.)
7- И, в новый мир вступая, знаю, что люди есть и есть дела. (Бл.) 8. Он
крался над вечным покоем, жестокую месть утоля. (Бел.)

Alıştırma U. Aşağıdaki tümceleri Türkçeye çeviriniz:


1. Закончив это дело, он сел у стола. 2. Заслышав вдалй шаги, она повернула
пшову. 3. По правде говоря, я не знал, как следует вести себя, встречая
главу государства: 4. Не заметив насмешливых взглядов, поэт успокоился.
5. Почувствовав, что его обманули, разгневанный клиент направился к су­
дье. Но Вто время, как он был уверен, что продавец виноват, судья возлагал
вину на нега самого. 6. Как же его фамилия? Коща шел сюда, помнил
7. То, что, я предлагаю, это надежный и разумный путь. Но если ты проиг­
раешь, ты не должен на меня сердтъся. 8. Сообщая категорически, что он
отправится послезавтра утром самолетом, маэстро не скрывал своей оза­
боченности, волнения и даже страха. 9. «Милости прошу!» — говорил хо­
зяин дома, улыбаясь своим гостям. Как только придут деньги, мы выпу­
стим подготовленный нами поэтический сборник. В то время как его
младший брат был далеко не глупец, его самого невозможно было назвать
разумным человеком. Коща я взял в руки и раскрыл журнал, они с
интересом стали слушать перевод статьи известного литератора.

39
ФОРМОСОЧЕТАНИЕ -МАК AMACIYLA
(-так maksadıyla)
В книжкой речи употребляется ряд формосочетаний, первым со­
ставляющим которых является форма инфинитива, а вторым — слово­
формы типа amariyla, maksadıyla, şartıyla, suretiyle и др. Формосочета-
ние -так amacıyla (или maksadıyla) употребляется для обозначения цели
главного действия: «с целью».
ПРИМЕРЫ:
Yeni Demokrasi Partisi’nde aktif politika yapabilmek amacıyla
— С целью получить возможность вести активную
политическую работу в партии новой демократии
Türkçeyi öprenmek maksadıyla Türkiye’ye gittiler.
— Они поехали в Турцию с целью изучения
турецкого языка.

Sözlük

1. belirmek — 1) показываться, по­ kaybetmek — 1) (yitirmek) поте­


являться; ■ рять; 2) проиграть (что-л.)
2) выявляться, выясняться suç (kabahat) — вина, проступок
belirtmek — определять; выяв­ ~ işlemek — провиниться, совер­
лять, прояснять шить проступок
2. fark— отличие, различие ummak (-i; -den) — надеяться,
4 ı — отличный, отличающийся рассчитывать (на что-л.), задать
-etm ek — различить, заметить (чего-л. от кого-л.), думать
3. ispat — доказательство, подтвер­ aldatmak— обманывать, вводить
ждение в заблуждение
~ la m a k (~ etmek) — доказывать, aldanmak — обмануться
подтверждать yük — груз, ноша; бремя
4. yanmak — 1) гореть; сгорать; ■Чешек (-İ -е) — нагружать; воз­
«погореть»; 2) (-е) сокру­ лагать (обязанности и пр.)
шаться (о чем-то) yargıç (hâkim) — судья
5. ahmak (kı) — глупец, дурак hfikimiyet // hâkimlik (egemen­
lik) — господство, владыче­
6. kesin (kati) — окончательный, ка­
ство; суверенитет
тегорический
öfke (hiddet) — гнев, ярость
~ lik — категоричность, реши­
-lenm ek (funduszeue.info) — разгне­
тельность, твердость
ваться
7. alay — 1) насмешка; 2) процессия;
şiir — стихотворение, поэзия
толпа, полк; şair (ozan) — поэт
b ir много, куча, толпа makul — разумный; разумно
~ etmek (ile)— смеяться (над кем-л.) emin (-dan ve -e) — уверенный
8. bacak — нога (голень) (в ком, чем-л.); верный, надеж­
~ kadar крошечный, «от горшка ный;
два вершка» uçmak —летать
9. kayıp (ybı) — потеря uçak — самолет

40
davranmak — действовать; вести anî— моментальный; внезапный
себя (как-то)', basmak — 1) ступать, наступать;
gitmeye собираться уйти; начинаться; 2) нажимать; 3) на­
silâha ~ — браться за оружие грянуть
yazar (edip) — писатель, литера­ baskın — 1)налет, нападение;
тор; автор 2) превосходящий
yazın (edebiyat) — литература bağımsız (müstakil) — независи­
edebiyat yapmak — выражаться мый
высокопарно, мудрствовать bağımlı (tabi) (-e)— зависимый
donmak — мерзнуть, замерзать rivayet (söylenti) — предание,
namaz — намаз, молитва молва
~ kılmak — совершать намаз - etmek — рассказывать, переда­
~а durmak — становиться на мо­ вать
литву havali — округа, местность, край
titremek — дрожать; трястись zaptetmek (ele geçirmek) — за­
heyecan — волнение, возбужде­ хватывать, покорять; фиксиро­
ние вать
Чаптак — волноваться damla — капля; капли (мед.)
uygulamak (tatbik etmek) — ~ hastalığı — апоплексия
осуществлять, применять, mustarip (-dan) — страдающий
проводить в жизнь; cenaze — покойник, тело
haksız uygulamalar — незакон­ ~ alayı— похоронная процессия
ные действия türbe— усыпальница, гробница
*** , gömmek — зарыть, закопать, хо­
ронить
torun — внук
gazi — победитель * * *

başbuğ — главнокомандующий


tez — 1) тезис; 2) диссертация
fetih (thi) — завоевание, покоре­
denemek — пробовать, испыты­
ние
вать
fethetmek — завоевывать, поко­
deneme (= tecrübe)— испытание,
рять
проба, опыт
fatih — завоеватель, покоритель
anahtar — ключ hayran — изумленный, ошелом­
ленный; восхищенный
sunmak — вручать; направлять
ırıalik(-e) — владеющий, облада­ 4 ık —; изумление, восхищение
ющий kalp (Ы) (yürek) — сердце
~ane (yurtluk) — владение; по­ gizlemek — прятать, маскировать
местье gizli — скрытый, тайный
düğün — свадьба çağ— пора, века
~ yapmak — устроить свадьбу orta средние века
tuzak — капкан, западня; ловуш­ ~daş — 1) современник;
ка 2) (muasır) современный
~ kurmak — устроить западню lehçe — диалект
kale — крепость; ворота (фут­ Türk -leri— тюркские языки (ди­
больные) алекты)
ап— мгновение, миг vadi — долина

41
bu ~de — в таком духе; в этой ~ gelmek — победить
области galebe (=yengi) — победа
saptamak (tesbit etmek) — уста­ galebe çalmak — победить
новить, определить ortam — обстановка, среда
odak — средоточие, фокус dizmek — расставлять, распола­
~lamak — сфокусировать, наце­ гать (рядами); нанизывать
лить dizin— список, опись, индекс
üretmek (istihsal etmek) — про­ ifade — 1) выражение; 2) объясне­
изводить, изготовлять ние; показание; 3) значение
üretim (istihsal) — I) производ­ ~ etmek — выражать; объяснять,
ство; 2) продукция излагать; означать
detay — деталь tutar (meblağ) — сумма, итог
4 ı — детальный borç (си) — долг; долг, обязанность
kavramak — 1) охватывать; pusu — заёада
2) постигать, схватывать р. kurmak (-е) — устроить засаду
güven — 1) (itimat /dı/) доверие; damat (dı) — зять
2) уверенность bozmak — 1) портить; нарушать;
- т е к (-е) — доверять(ся), пола­ 2) конфузить; теряться; 3) раз­
гаться менять
tanım (tarif) — определение, опи­ bozuk— 1) испорченный; 2) мел­
сание кий (о монете)
-lam ak (tarif etmek) — опреде­ şahıs(hsı) (zat) — особа, лицо
лять, описывать cihaz — прибор, аппарат
garip — странный, непонятный; malzeme — материал
чужой gütmek — 1) пасти; 2) вести, про­
dönem — период; созыв (парла­ водить, преследовать;
мента) . amaç преследовать цель
azim (zmi) — решимость, воля menfaat — интерес, заинтересо­
azmetmek(-e) — намереваться, ванность, выгода
решаться aykırı(-e) — противоречащий,
galip— победитель; побеждающий идущий в разрез

Türemiş sözcükler
1. ilgilenmek (ile) — интересоваться
ilgili (ile) — связанный (с кем, чем-л.)
2. kurtulmak — освободиться, спастись, отделаться
3. şiddetlenmek — усилиться
4. üstat (dı) — маэстро, мэтр
5. rahatlamak — успокоиться
6. kuruluş — 1) создание, устройство;
2) учреждение, организация
7. gözcü — 1) наблюдатель; дозорный;
2) окулист
8. hissetmek — чувствовать

42
9. başkan — председатель
devlet ~ı — глава государства, президент
karşılamak — встречать
karşılaşmak — встречаться
uğurlamak — провожать, желаггь счастливого пути
meraklanmak — 1) тревожиться; 2) интересоваться
kurucu — основатель, создатель
memur etmek (kimi neye) — поручить, уполномочить
ölüm — смерть
hükümdar — монарх, правитель, властелин
bilgisayar — компьютер
söz etmek (-den) — говорить (о ком, чем-л.)
sınırlı — ограниченный
matematiksel — математический
işlem — процедура, операция, действие
gerekmek— требоваться
yetinmek (ile) — ограничиться
satış — продажа
korku — страх
işletim — эксплуатация, использование
karıştırmak — путать; перемешать
karışık — запутанный, смешанный, сложный

Deyimler
1. arada (bir) — иногда, время от времени
2. yakınlarım olarak — ориентировочно, приблизительно
3. ortadan kaldırmak — устранять; отменять
4. (bir şeyin) altından kalkmak — преодолеть (что-то),
справиться (с чем-то)
5. kargacık burgacık — кривой, искривленный
6. Osmanlı İmparatorluğu — Османская империя
7. ortaya çıkmak — возникнуть, появиться
8. hoş görmek, bakmak — относиться снисходительно, прощать

Словообразовательный аффикс -İş


Словообразовательный аффикс -(y)ış\ свободно присоединяющий­
ся к любым глагольным основам (кроме производных основ с показате­
лем взаимного залога: -(ı)ş-4, образует глагольные имена, обозначаю­
щие название действия или манеру совершения действия. Превращаясь
в отглагольное имя, получает более конкретные значения существитель­
ного, называющего каюе-то явление или предмет.
43
ПРИМЕРЫ:
atış — бросание; стрельба
yürüyüş — ходьба; марш; походка
yazış — манера писать, почерк
kuruluş — создание, устройство; учреждение, организация

Alıştırma Aşağıdaki sözcüklerin anlamlarını bilmeye (veya hatırlamaya) bakın:


açılış (toplantının açılışı), bakış, görüş (görüşleri belli), görünüş (görünüşüne
göre), kapanış, biniş, kalış, kalkış (uçağın kalkışı), basış, vuruş, gülüş (pek
tatlı (içli) bir gülüşü var), sarılış, akış (nehrin akışı; akış aşağı; akış yukarı),
duruş (esas duruş), tanış (biliş tanış çok), düşüş, katılış.

Alıştırma Kalın harflerle yazılan sözcükleri ezberlemek üzere aşağıdaki


• tümceleri çeviriniz:
1. Amacımı belirttim. Alayla baktı. 2. Hiç te ahmak değildir ama, herkesten
farklıdır. 3. Bacak kadar bir çocuk bu ağır suçu işler mi? Yargıca (hâkime)
kabahatsiz olduğunu ispatlamaya çalıştım. İnandığı yok. 4. Ozan
öfkeleniyor. Çok emek verdiği şiir kitabı satılmıyor. Fakat şair satıcının
kendisini aldattığına emin. 5. Yazar (edip) fazla sert davrandı. Böyle
davranacağım ummamıştım (ondan). Suçu bize yüklemek istiyor. Seçtiği yol
makul sayılamaz. 6. Yalancının evi yandı, kimse inanmadı. 7. İnsan kuş
değildir. Uçmak için bir uçağa binmelidir. 8. Heyecandan mı titriyor, ne? —
Hayır, burası epey soğuk. Ben de donmaya başladım. 9. Günde kaç kez
namaza durulur? — Kural olarak beş defa. Haksız uygulamalara yer
vermemelidir.
1. Я не понял. Пусть пояснит свою мысль. 2. Это был другой человек,
с короткими ногами и густыми бровями. Решительно не наш поэт. Но
в темноте я не разобрал. Мои глаза меня обманули. 3. Они с гневом
требуют (хотят) полного суверенитета и готовы взяться за оружие. Я
надеюсь, что мы найдем разумный выход. 4. Вы смеетесь надо мной?
Разве я могу нести такой груз? 5. Вот глупец'. В то время как у него
горит дом, он сел писать стихотворение! 6. Летайте (совершайте по­
ездки) самолетами нашей компании (нашего общества). 7. Он, конечно,
не виноват (его вины нет). Но уверен ли ты, что сумеешь доказать это
судье? 8. Вероятно, направляясь (идя) сюда, он потерял эти три стихо­
творения. Большая потеря для нашей литературы! 9. Нет причин вол­
новаться. Правительство вот уже год осуществляет эту политику.
Он замерз. На молитву встал, но дрожал от холода и потом долго не
появлялся в зале.
1. Bir erkek torununuzun dünyaya geldiği rivayet ediliyor. 2. Başbuğ olarak
birkaç büyük kent fethetmiştir. Bundan dolayı adına Osman Gazi denir.

44
3. Kalpten tebriklerimi sunanm efendim! 4. Düğünden sonra yurtluğuna
(malikanesine) çekildi. 5. Bu havali güzel bir iklime malik. 6. Tuzak
kapanmıştı. Anî bir baskından sonra kale ele. geçirildi (zaptedildi). 7.
Ayaklarımızın ucuna basarak çıkalım. Zavallı edip ağır hastalıktan mustarip.
Demin damla içmiş, uyuyor. 8. Cenaze alayına katılmak istiyoruz. Ancak
nereye gömüleceğini bilmiyoruz.
1. Вероятно, ключ взяла моя младшая внучка. 2. Он главнокомандую­
щий, но имени покорителя не заслуживает. Из девяти сражений восемь
проиграл. Несколько дней назад мы потеряли еще одну важную кре­
пость. 3. В связи с его свадьбой мы вручили ему ценный подарок.
4. Ключа при мне нет. Нажмите на звонок. 5. Передают, что его усы­
пальница находится в этой округе. 6. К сожалению, я не зафиксировал
его слов. Что за капли он рекомендовал? 7. Да, страна некогда была
захвачена. Но сейчас она независима. 8. Он погряз в долгах. 9. Он стра­
дал от апоплексии. Сейчас его тело в больнице. В одно мгновение
ловушка захлопнулась (закрылась).
1. Tezi hayranlığımı uyandırmadı. 2. Bu değerli mallar üzerine fiyatlar henüz
saptanmadı (tespit edilmedi). 3. Üretimde son dönemde de önemli bir artış
hissediliyor. 4. Ortam elverişli. Makinayı detaylı bir denemeden geçirmeli.
5. Ancak yapılan matematiksel işlemlere karşı tam bir güvenim yok. 6.
Ortaya çıkan zorluklara galip çıktı. 7. Bütün azmine karşın orta çağ lehçeleri
gramerinin altından çıkamadı. 8. Bilgisayardan söz ediyorsunuz. Oysa ben
bu vadide uzman değilim, kavrayamıyorum. Her şeyden önce bilgisayar
nedir, tanımını verir misiniz. 9. Borcumun tutarını görünce bozmadım,
damadıma baş vurdum. Genç devletin kurucusu olan Devlet Başkanı
hava alanında yaşlı hükümdarı uğurladı. Meraklanmayın. Üstadı
karşılamaya başkan sizi değil, beni memur etti. Üstat yakınlama olarak
ne tarihte gelecek? — Garip, dersiniz ama, bu tarih henüz gizli tutuluyor.
Yüzünün ifadesinden alana galebe çalmak {galip gelmek) için çıktığı
anlaşılıyordu. Üstadın korkusundan çok şaşırdım, her şeyi karıştırdım,
gereken matematiksel işlemi yapamadım. Gözcü olun. Yeni model
bilgisayar satışa çıkarıldı, fakat işletimi hususunda pek sınırlı bilgim var.
Bunun için de bir deneme dönemine gereksinim var. Bizimkileri buna
odaklayın. Topladığımız malzemeye göre güttükleri gaye
(amaç)»ıen/aarimize aykırıdır.
1. Современный мир иногда кажется странным. А иногда мы смотрим на
него с восхищением. 2. В Институте стран Азии и Африки изучают мно­
гие современные тюркские языки. 3. В этой долине расположены два
больших города. 4. В то время эти испытания, разумеется, проводились
тайно. 5. Вы победили. Но обстановка не была благоприятна. Я не могу
постичь причины этого успеха. 6. Его показания были путаными, да и

45
сумма, которую он называл, очень отличалась от той, что мы знали.
7. Конечно, наш завод не может производить все требующиеся товары.
8. Они расставит часовых (дежурных), устроили засаду. 9. Период
(срок) эксплуатации этого прибора не очень велик. Не описаны также
многие детали. Он испортил нам дело. Теперь уж мы не можем
ограничиться возвратом нашего долга. Не сбиться бы нам с пути
Я не очснь-то полагаюсь на этого человека. Правитель поручил вам
встретить и проводить высокого гостя. Избавиться бы нам от
страха. Тогда успехи будут большими. И все это почувствуют. Он
любит говорить о зяте президента. Однако этот вопрос не в фокусе (не в
центре) нашего внимания. Прежде всего установим сумму вашего
долга. Лицу, о котором я сказал, этот прибор не требуется.

Türkiye tarihinden. Osman I


(— )
Osmanlı devletinin kurucusudur. Ertuğrul Bey’in oğlu, Süleyman Şah’ın
torunudur. Söğüt’te doğmuştur. Ona Osman Gazi de derler. Anadolu Selçuk
devletinin Bizans hududunda bir uçbeyi' olan babasının ölümü üzerine
de başbuğluğa geçirilmiştir. Osman babasının ölümünden birkaç gün önce
Karacahisar’ı fethetmiş, oğlu Orhan da o yıl içinde doğmuştur. Osman Bey,
Karacahisar’ın anahtarını Selçuk sultanına sunmuş, bunun üzerine Selçuk
hükümdarı Karacahisar’ı ona malikâne (yurtluk) olarak vermiştir. Bu hâdise
(olay) yakmlama olarak tarihindedir. Rumlar, Osman Beyi ortadan
kaldırmak için, onu Bilecik tekfurunun (= valisinin) düğününe davet
etmişlerdir. Fakat kurulan tuzağı haber alan Osman Bey kırk kişi ile Bilecik
kalesine âni olarak bir baskın yapmış, yolda düğün alayına pusu kurarak
damadı ortadan kaldırmış, ele geçirdiği güzel Nilüfer’i oğlu Orhan’a
peylemiştir (saklamıştır). Selçuk devleti — de batınca Osman Bey
müstakil (bağımsız) kalmıştır. Osman’ın amcası Dündar Bey bu sıralarda
ölmüştür, ki Osman’ın eliyle öldürüldüğü de rivayet edilir (söylenir). Bu
olaylardan sonra Osman, oğlu Orhan’ı İzmit ve havalisini almaya, sonra gene
Orîıan’ı Bursa’yı zapta memur etmiş, kendisi damla hastalığından muztarip
olarak Yenişehir’de otururken Bursa’nm fethini haber aldıktan biraz sonra
68 yaşında ölmüştür. Cenazesi Bursa’ya götürülerek oradaki türbesine
gömülmüştür. Osman'ın başbuğluğu 11, müstakil hükümeti 27 yıl sürmüştür.

B ir tezin hikâyesi
Üniversite yıllarımda Montaigne’ın Denemeler' ini büyük bir hayranlıkla
okumuştum. Denemelerde insan kalbinin derinlikleri gizlidir. İlim adamlarının
1 Sınır boyundaki bir küçük devletin başı.

46
nasıl çalıştıklarım hep merak etmişimdir. Ben de bu vadide yol almak
istiyordum.
O günlerde, değerli bir ilim adamı olan Ahmet Hoca’dan çağdaş Türk
lehçeleriyle ilgili dersler alıyorduk. Türkmence çalışmaya karar verdim.
Türkmenceyle ilgili bir tezin kolayca altından kalkabileceğimi sanıyordum.
Ancak Türkmenlerin yirminci yüzyılda yaşayan en büyük şairinin kim
olduğunu tespit etmek bile benim için büyük sıkıntı oldu. Türkmenistan’dan
sınırlı sayıda insan, Türkiye’ye gelip gidiyordu ve bunlarla
karşılaşamıyordum.
O günlerde kendini bilgisayar dünyasına odaklayan arkadaşım İbrahim,
bana bilgisayarla çalışmanın öneminden söz etti. Ben, o zamana kadar
bilgisayarın yalnız matematiksel işlemler yapmada kullanılan bir âlet
olduğunu zannediyordum.'Daha sonra sosyal bilimlerle ilgilenenlerin yavaş
yavaş bilgisayar kullanmaya başladıklarını gördüm. Kısa sürede çok iş
üretiyorlardı. Dostlarımı sevindirmek amacıyla ben de bilgisayar almaya
karar verdim.
Tanıdığım bir arkadaşımın çalıştığı bilgisayar firmasına gitmekle ne
kadar iyi ettiğimi sonradan anladım. Çünkü detaylı izah etmeye çalışan on
yıllık arkadaşımın bile ne demek istediğini tam olarak kavrayamamıştım.
Hayatımda ilk defa duyduğum kelimelerle konuşuyordu. «Disketle mi
çalışacaksın? Remi ne kadar olsun?..» Ne cevap vereceğimi şaşırmıştım.
Önce kendisine itimat ettiğimi söylemekle yetindim. Bana vermek istediği
bilgisayarı çalıştırdı. Satış yapmanın da heyecanıyla birçok şey anlattı. Çok
önemli olan bilgileri bir kâğıda not etmeye çalıştım. Sevinç ve korkuyla
kanşık bir his kaplamıştı içimi. Bilgisayarımı alıp evin yolunu tuttum. Tarif
ettikleri şekilde masamın üstüne kurdum. Sıra çalıştırmaya gelmişti.
Arkadaşımın yazdırdığı notlan uygulamaya başladım; ekranda garip şeyler
oluyordu. Hemen telefona sarıldım. Sattıkları âletin bozuk olabileceğini
söyledim. Arkadaşım güldü. Telefonla yardımcı olmaya çalıştı. Ama ben
işin böyle yürümeyeceğini anlamıştım. İşletim sistemiyle ilgili kitaplar
aldım. Bu dönem tam iki ay sürdü. Artık bilgisayarımı ne çocuklarım
seviyordu, ne de eşim.
Hocam, ana metinde bütün uzun ünlüleri göstermenin gerektiğini
söylemişti. Metne baktığımda hiç bir uzun ünlünün bulunmadığını fark
ettim. Zaten Kiril harfleri gözlerime kargacık burgacık görünüyordu. Neden
sonra çalışma azmi bütün hislerime galip geldi, bütün metni bilgisayar
ortamına taşımaya karar verdim. Bir yandan bunu yaparken bir yandan da
uzunluklarla ilgili bilgiler ediniyordum. İlk yirmi sayfada öğrendiklerimi
uygulamaya başladım. O kadar çok uzunluk vardı ki birinci sayfada
uyguladığım uzunluğu ikinci sayfada unutuyor ve her şeyi birbirine
karıştırıyordum.
Bir cumartesi günü bilgisayarı aldığım firmaya gittim, bilgisayar
programcısına, dizin programına ihtiyaç duyduğumu belirttim .
47
Yapabileceğini ifade etti. Ancak bilgisayarın yan fiyatına yakın bir meblağ
söyledi. Sonradan programcının mobilya borcunun da o kadar olduğunu
öğrenince şaşırmadım değil
(Mehmet Kara; kısaltılmıştır).
Çalıştırma Yukarıdaki metinleri anlatmaya hazırlanırken aşağıdaki sorulan
yanıtsız bırakmayın:
1. Ertuğrul Bey’in oğlu Osman kaç yılında ve nerede doğmuştur?
Söylediğiniz yer Anadolu’nun neresindedir? 2. Osman kaç yaşındayken, kaç
yılında ve ne gibi olay üzerine Anadolu Selçuk Devletinin başbuğluğuna
getirilmiştir? 3. Yakmlama olarak bir yıl sonra ne kalesi fethedilmiştir? Bunun
üzerine de neler olmuş? 4. Bilecik tekfuru (valisi) Osman Beyi düğününe
davet ederken ne gibi bir amaç (gaye) güdüyormuş? Bu zat (şahıs)
Osmandan korkuyor muymuş? Bu olaym sonu ne olmuştur? 5. Selçuk
Devleti batınca (kaç yılında?) Osman Beyin durumunda bir şey değişmiş
midir? Osman’ın amcası Dündar Bey’in davranışları bu sıralarda (fikrinizce)
Osmanın menfaatlerine neden aykm olmuş? Sonucunda Dündar Beyin
başına ne gelmiş? 6. Osman nerede, ne zaman ve oğlu Orhan’ın hangi büyük
kenti fethettiğini haber aldıktan sonra gözlerini dünyaya kapamıştır?
Gömüldüğü yer neresi? 7. Mehmet Kara, kimin öğütlerine (tavsiyelerine)
kulak vererek kendine bir bilgisayar almaya karar vermişti? Türkmenceye
dair topladığı malzeme zengin miydi? 8. Cihazı alıp evine götürdükten sonra
ne gibi güçlükler (zorluklar) ortaya çıktı?
Çalıştırma Aşağıdaki parçayı Türkçeye çeviriniz:
Вы знаете, что основателем Османской империи был Осман Первый,
родившийся в середине XIII века. Разумеется, независимое княжество
(beylik), которое он создал в Западной Анатолии в нанале XIV века, пос­
ле того как распалось («утонуло») Сельджукское государство, еще не
было империей. Однако это государство быстро расширялось. В год,
когда родился сын Османа Орхан, т. е. в году, был завоеван неболь­
шой город Караджахисар, а через 38 лет; т. е. в году, когда умирал
сам Осман, его сын Орхан завоевал крупный город Бурса. Сюда из Ени-
шехира перенес Орхан столицу своего государства. Вообще говоря, у
Османа было два сына — Орхан и Аляэттин. Точно не известно, кто
(который) из них был старшим братом. Впрочем, властелином стал Ор­
хан, одержавший много побед. Поэтому его, как и его отца, называют
«Победитель».
Когда по приказу Орхана его сын Сулейман-Паша перешел в Румелию,
император Византии (Bizans) Кантаюозен стал думать, как ему действо­
вать в дальнейшем. Когда один за другим падали города, такие, как Гели-
болу, Текирдаг, Ипсала и другие, император с целью установить друже­

48
ственные отношения с Орханом отдал ему свою дочь принцессу Теодо­
ру. Орхан обвенчался с ней, но продолжал захватывать города и посел­
ки, находившиеся вблизи от столицы Византийской империи. Впрочем,
известно, что взял Константинополь лишь седьмой султан Мехмед Вто­
рой Фатих. Это событие произошло почти через сто лет после смерти
Орхана, в году.

Çalıştırma Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çevirin:


1. Düğün yaparken, nasılsa bir düğün armağanı getirmeyi unutmuştu.
2. Mektubu okuyunca bir ağladı, bir ağladı. 3. Yanlarından geçerken hepsi
birden kalkıp bana selâm verdiler (Y. Kadri). funduszeue.infoi Muhammet gibi, dağ
ayağına gelmeyince, o dağın ayağma gitti (Ş. Sıtkı). 5. İsmaile yolun üstünde
raslıyorum. Ya ben giderken o dönüyor, yahut ben dönerken o gidiyor
(Y. Kadri). 6. Bak, bu kadar yıldır bir evde otururuz, karşı karşıya geçip iki lâf
etmemişizdir. Şimdi icap etti (= gerekti). Ortada neler olup döndüğünü
bilmiyorum (S. Ali). 7- Çocuk hasta mı ki? Günler var, bahçede göründüğü
yok (M. Yesari). 8. Merhum Hamdi Beyin hiç bir defa kendisine ait bir iş için
üzüldüğü, kızdığı, meraklandığı olmamıştır (Y. Kadri). 9. Otele döndüm. Bir
çay söyledim oturur oturmaz (B. Yıldız). Nasıl hiç haber aldığın var mı?
(Y. Kadri.) Korktuğum da başıma geldi (S. Kocagöz). Ahmet Vefık
Paşa, Bursa’ya vali olur olmaz, bir tiyatro kurmayı düşünmüştür (gaz).
Yaşadıklarımız bizi şaşırtmıyor, üzüyor («Zaman»). Özal, bazı
konularda (= sorunlarda) nasıl davranacağını kestıremiyordu (M. Birand).
Hepsi ne yapacağıma bakıyordu (ö. Seyfettin). O akşam üstü,
yabancı kadından, öğreneceklerimi öğrendikten sonra odama gidiyordum
(R. Nuri). Tam Menderes çıkarken, Ada Kumandanının gür sesi duyuldu
(T. Gürkay). Sizi uzaktan görür görmez, ne sevinmiştim bilseniz! (M. S.)
Konuk umduğunu değil, bulduğunu yen Kol kesilirken parmak acımaz.
t
Çalıştırma Aşağıdaki tümceleri Tüıkçeye çevirin:
1. В то время как мы сокрушались о том, что его обманули и он потерял
столько денег, он в душе посмеивался над нами. Потому что знал, что
деньги ему вручат в другом месте. 2. Вот поэтому, переходя улицу, сле­
дует посмотреть сначала налево, а потом направо. 3. Всем известно, что
Турция — страна гористая. 4. Сын Орхана Сулейман-паша погиб. Но в
этом не было чьей-либо вины. Впрочем, мы не знаем, кто это доказал.
5. Борьба за национальный суверенитет, которую турки вели после Пер­
вой мировой войны, была необходимой и разумной. 6. Когда я был сту­
дентом, у меня было множество разных намерений. 7. Он не пояснил,
как будет действовать, если не докажет своей невиновности. Ведь судья
может принять неприятное для него окончательное решение. 8. Моло­
дая особа рассказывала: — Господи, недавно в трамвае был случай.

49
Когда кондуктор сзади сказал: «Османбей» (это название района в Стам­
буле), спереди толстый человек произнес: «Да. Я здесь». Мы умерли от
смеха. 9. Этот край обладает приятным климатом. Даже зимой мы не
мерзнем, не дрожим от холода. Ясно, что они что-то от нас скрыва­
ют. Надо установить, что они производят. Если не объяснят, мы не мо­
жем им доверять. Обстановка сложная.
Çalıştırma Aşağıdaki tümceleri ağızdan Türkçeye çevirin:
1. Кто победитель? 2. Странное определение! 3. Это не требуется. 4. Они
говорят о математических действиях. 5. На этой дороге они устроили
засаду. 6. Его зять очень сконфузился. 7. Мы, кажется, потеряли дорогу.
8. Их успехи были очень ограниченными. 9. Кого он уполномочил сде­
лать это (кому поручил)? Он не справится с этим делом. При
виде похоронной процессии ребенка охватил страх. Он глава госу­
дарства, но не его основатель. Этот закон давно отменен. Экс­
плуатация компьютера (эксплуатировать, (заставить) работать)— дело
не простое, особенно для нашего мэтра. От волнения он все перепу­
тал. Этот молодой человек — внук главнокомандующего. Завтра у
него свадьба. Я не схватываю его слов (сказанного им). Постарай­
тесь зафиксировать. В это мгновение начался воздушный налет.
Они устроили западню. В этой долине находится старинная кре­
пость. — Как его сердце? — Он страдает от апоплексии. Услышав
названную сумму, он встревожился. Его лицо выражало решимость
(решимость действовать). Он председатель этой организации. Пи­
сатель собирается уходить. Проводим его.

Çalıştırma Aşağıdaki atasözlerini ezberlemeye bakınız:


1. Akıl olmayınca ne yapsın sakal. 2. Alışın oğlu veriş. 3. Araba kırılınca yol
gösteren çok olur. 4. Ay doğuşundan insan yürüyüşünden bellidir. 5. Bir
kere aldanışta kabahat aldatanın, iki kere aldanışta kabahat aldananın.
6. Bilerek yapan aldanmaz. 7. Çok yeyen ahmak olur. 8. Fena haber tez
duyulur. 9. Gireceğini düşünme çıkacağını düşün. Gökte ararken yerde
buldum. Gönül çocuğa benzer gördüğünü durmayıp ister.
Güvendiğimiz dağlara karlar yağdı. İnsanı görürsün yüreğindekini ne
bilirsin. İstediğini söyleyen istemediğini işitir. Kale içinden alınır.
Kaş yaparken göz çıkarır. Köpek suya düşmeyince yüzmeyi
öğrenmez. Misafir umduğunu yemez bulduğunu yer. Ne kumaş
olduğunu biliriz. Perşembenin gelişi çarşambadan bellidir.
Урок 17(3)

ПРОШЕДШЕЕ НЕОПРЕДЕЛЕННОЕ ВРЕМЯ (-ARDI / -IRDI)


(geniş zamanın hikayesi)

Основа прошедшего неопределенного времени (или: неопределен­


ного имперфекта) слагается из ударного аффикса настоящего-будущего
времени -(a)r/-ır и безударного показателя прошедшего времени (i)di.
Таким образом, эта сложная форма имеет восемь фонетических вари­
антов: -rdı/rdi, -ardı/-erdi,-ırdı/irdi/-urdu/-ürdü. Например: uğrâ-rdı, уё-
rdi, sor-ârdı, ed-erdi, san-ırdı bil-ırdi, ol-ürdu, öl-ürdü. Спряжение осуще­
ствляется посредством личных аффиксов второй группы, например: ben
uğrâ-rdım (uğra-r i-di-m), sen uğrardın (uğra-r i-di-n) и т. д.
Прошедшее неопределенное время во многом сходно с настоящим-
будущим временем (см. урок 10), содержание которого перенесено в
прошлое. Оно имеет два основных значения.
Значение первое: форма на -ardı/-ırdı обозначает «абстрактное»
прошедшее действие, т. е. действие, не связанное с каким-либо конкрет­
ным моментом или отрезком времени. Такое действие может быть:
а) естественным по своей природе («Аму-Дарья некогда впадала в Кас­
пийское море»); б) совершавшимся в силу установленного порядка,
укоренившейся привычки и т. п. («Он ложился спать не позже 12 часов
ночи»).
Прошедшее неопределенное время в первом его значении всегда пе­
редается по-русски прошедшим временем несовершенного вида -
«брал», «приходил» и т. п.1
ПРИМЕРЫ:
Amu-Derya (Ceyhan) ıfehri eskiden Hazar denizine dökülürdü.
— Аму-Дарья некогда впадала в Каспийское море.
Her sabah uyanıp yataktan kalkınca jimnastik yapardı.
— Каждое утро, проснувшись и встав с постели,
он делал зарядку.
1 Однако форма прошедшего времени несовершенного вида в зависимости от
содержания высказываемой мысли может соответствовать различным турецким фор­
мам: 1) -yordu, 2) -irdi, 3) -dı, 4) -mış(tır), 5) -mıştı.

51
Значение второе. Утрачивая значение прошедшего времени,
форма на -irdi передает содержание своего рода сослагательного накло­
нения, т. е. обозначает: а) действие, совершению которого что-то пре­
пятствует («Я пошел бы сейчас в театр, но у меня нет билета»); б) дей­
ствие, которое при определенных условиях могло бы совершиться в
любой временной плоскости («Я дал бы такой совет»), включая и плос­
кость прошедшего времени («Разве я не мог (бы) (тогда) туда пойти?»)1.
ПРИМЕРЫ:
Şimdi tiyatroya giderdim ama biletim yok.
— Я сейчас пошел бы в театр, но у меня нет билета.
Bir dakika susamaz mıydınız?
— Разве вы не могли (бы) минуту помолчать?

Образцы спряжения глаголов


в прошедшем неопределенном времени
1. Утвердительная форма:
ben alırdım «я брал (вообще)», «я взял бы, брал бы», sen alirdın, о
alırdı, biz alırdık, siz alırdınız, onlar alırlardı (alırdılar).
2. Отрицательная форма:
ben gelmezdim «я не приходил (вообще)», «я не пришел бы», sen
gelmezdin, о gelmezdi, biz gelmezdik, siz gelmezdiniz, onlar gelmezlerdi
(gelmezdiler).
3. Вопросительная форма:
ben bilir miydim? «(разве) я знал (вообще)?», «знал ли бы я?», sen
bilir miydin?, о bilir miydi?, biz bilir miydik?, siz bilir miydiniz?, onlar bilirler
miydi? (bilir miydiler?)
4. Отрицательно-вопросительная форма:
ben sormaz mıydım? «(разве) я не спрашивал (вообще)?», «(разве) я
не спрашивал бы?», sen sormaz miydin?, о sormaz mıydı?, biz sormaz
mıydık?, siz sormaz mıydınız?, onlar sormazlar mıydı (sormaz mıydılar)?

Alıştırma 1. Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çeviriniz


1. Amcam, akşamlan, çok defa, odasında pencerenin önünde iskemleye
oturur, Marmara’ya, uzaklardaki dağlara bakar, şarkı söylerdi.
(S. Üstüngel) 2. Macide etrafmdakilerde hoşuna gitmeyen herhangi bir şey

1 Отличие формы на - irdi от русского сослагательного наклонения в том, что


она не передает оттенков совета, рекомендации ( «Пошел бы ты прогуляться» - см.
урок 11).

52
gördüğü zaman aklına ilk olarak: «Acaba ben de aynı şeyi yapmıyor
muyum?» düşüncesi gelirdi. (S. Ali) 3. Kâğıtta ince, düzgün bir el yazısı ile
iki satır: «Selim'in bir arkadaşıyım. Sizinle görüşmek isterdim.» Ne imza, ne
adres. (O. Atay) 4. Size Almanca, Fransızca öğretirim — Teşekkür ederiz
ama — Goethe' den şiirler okurum — çok iyi olurdu ama
Hapisane doktoru (O. Kemal) 5. Bizim lokantanın* bitişiğindeki
apartmanda, eski paşalardan birinin kızı olduğunu söyleyen bir kadın
oturuyordu: Naciye, gayet güzel türkçe konuşurdu. Hemen ahbap olduk,
bize hayatını anlattı. (O. Kemal) 6. Araba hareket etti, önlerinde durdu. Bu
yirmi sekiz yaşmda, ama bembeyaz saçli adamı şehrin bütün arabacıları
sayarlardı. Üstelik o şehrin yerlisiydi. (Ş. Sıtkı) 7. sordum: «Kendisini
tebrik etmek istemez miydiniz?» (T. Gürkay) 8. «Bir çay içmez miydiniz'?»
dedi (T. G.) 9. Biz şimdi böyle düşünüyoruz, o zamansa büsbütün başka
türlü düşünüyorduk. Şimdi ona bin ruble bile verirdim, halbuki o zaman on
rubleyi de vermedim. (Çehov) Gruşnitski yanıma yaklaşıp kolumu
tutarak: - Bunu senden beklemezdim, dedi. (Lermontof) Amcam, iyi
yürekliydi. Halk adamlarını severdi. (S. Üstüngel).

Alıştırma 2. Aşağıdaki tümceleri Türkçeye çeviriniz.


1. Мы знали: президента всегда встречал и провожал премьер-министр.
2. Он просыпался довольно рано и немного погодя совершал свой пер­
вый намаз. 3. Они, конечно, устроили бы засаду в этой долине или со­
вершили внезапный налет на крепость. Однако противник может дей­
ствовать разумно, и тогда их план обнаружится и не даст результата, на
который они рассчитывают. 4. До часа работали, потом обещали. После
обеда работа продолжалась еще несколько часов. 5. Я бы с удовольстви­
ем прочитал новое произведение нашего уважаемого метра. Но нигде
не вижу его книги. Взять на неделю у Вас? 6. Летом мы не\ знали, как
спастись (как спасемся) от жары, зимой дрожали и замерзали от холо­
да. 7. Он насмехался и над ним самим, и над стихами, которые слышал.
Тот, естественно, втайне сердился (гневался) и ждал своего часа. 8. По­
чему ты не послушал меня (моего слова)? Мы бы вернулись в гостини­
цу, поужинали, выспались, а завтра утром продолжали бы свой путь.
I
#
УСЛОВНЫЕ ФОРМЫ И КОНСТРУКЦИИ
(koşul kipi//şart sıygası)
Условные формы турецкого глашла сводятся к двум основным типам.
Формы первого типа называются формами условного накло­
нения. Условное наклонение совпадает с желательным (дезидератив-
ным) и в турецкой грамматике носит название условно-желательного
(dilek şart kipi).
53
Основная форма (иначе -настоящее время) этого наклонения обра­
зуется путем присоединения ударного аффикса -sa, -se к основе глаго­
ла: alsa (al-sa), gel-s£ (gel-se) (см. урок 11).
Форма прошедшего времени условно-желательного наклонения об­
разуется путем присоединения к ударному аффиксу -sa, -se показателя
прошедшего времени (i)di: -sâydı, -şeydi (-sa idi, -se idi), например:
alsaydı, gelseydi. Спряжение всех условных форм осуществляется по­
средством личных аффиксов второй группы (-m, -n, -k, -nız).
В значении желательного наклонения форма -saydı, как форма
главного сказуемого, обозначает неисполнимое желание, например:
(Keşke) gelseydi! «(Ах,) пришел бы он!» (но он не пришел (или: не при­
дет)).
Форма прошедшего времени условного наклонения является фор­
мой придаточного условного предложения. Эта форма (-saydı) всегда,
а основная форма (-sa) в большинстве случаев соответствует русскому
сочетанию «если бы» + глагол в форме прошедшего времени: gelseydi
если бы он пришел (чаще о прошлом); gelsd «если бы он пришел»,
«приди он», «если он придет».

Образец спряжения в форме прошедшего времени


условного наклонения
funduszeue.infoительная форма:
ben alsaydım «если бы я взял (брал)», sen alsâydın, о alsaydı, biz
alsâydık, siz alsâydınız, onlar alsâydılar (alsalardı).
2. Отрицательная форма:
ben âlmasaydım «если бы я не брал (не взял)», sen âlmasaydın, о âl*
masaydı, biz âlmasaydık, siz âlmasaydımz, onlar âlmasaydılar (âlmasalardı).
Формой прошедшего времени условного наклонения всегда переда­
ется нереальный тип условно-следственной связи; формой настоящего
времени — нереальный, а также предположительный тип (о котором
см. в последующих уроках).
Нереальный тип условно-следственной связи имеет место тоща, ког­
да выставленное условие оказывается в действительности неосуществ­
ленным или неосуществимым, что по-русски передается путем исполь­
зования союза (союз + частица) «если бы». Например: Если бы вчера
он пришел, то увидел бы нас (но в действительности он не пришел).
По-турецки в придаточном предложении используется любая форма
условного наклонения (несколько чаще - форма прошедшего времени), в
главном предложении —прошедшее неопределенное время. Формула
нереального случая (типа) условно-следственной связи такова: -saydı (или
-sa) irdi (в отдельных случаях также: -s a ır (или -асак)).

54
Примечания: 1. Порядок слов в придаточном условном предложении в
принципе аналогичен порядку слов в любом простом распространенном пред­
ложении. 2. Придаточное предложение может вводиться персидским по проис­
хождению союзом eğer «если» (изредка — şayet «ежели»), но постановка его
отнюдь не обязательна. Постановка каких-либо союзов или частиц между при­
даточным и главным предложениями недопустима.
ПРИМЕРЫ:
(О) gelseydi (gelse) bizi bulurdu (görürdü).
— Если бы он пришел, то нашел бы (увидел бы) нас.
(Eğer) Vaktiyle onunla konuşsâydık (konuşsak) bunu yapmazdı.
— Если бы мы в свое время поговорили с ним, он бы
этого не сделал.
Условные формы второго типа представляют собой форму -se
от недостаточного глагола i(mek) быть : i + -se = ise, причем возникает
безударный четырехвариантный аффикс -(y)sa, -(y)se, присоединяющий­
ся к именам, а также к основам времен: öğrenciyse (öğrenci ise), alırsa (alır
ise), geldiyse (geldi ise) v.s. Такие формы, называемые формами услов­
ной модальности, выражают реальный тип условно-следственной свя­
зи, передаваемый по-русски посредством союза «если», например:
«Ест он придет, то найдет», «Если он не ушел, то позови его сюда»
ит. п
Вводимая в данном уроке форма условной модальности от настоя­
щего-будущего времени (-ırsa; türkçesi: geniş zamanın şartı), как прави­
ло, соответствует по-русски сочетанию союза «если» с одной из форм
будущего времени, изредка настоящего; в главном предложении исполь­
зуется необходимая по смыслу форма изъявительного или повелитель­
ного наклонения.

Образец спряжения глагола


в утвердительной форме условной модальности
от настоящего-будущего времени

Ben alırsam («если я возьму, буду брать»), sen alırsan, о alırsa, biz
alirsak, siz alırsanız, onlar alırlarsa.
Отрицательная форма:
ben almâzsam («если я не возьму, не буду брать»), sen
almazsan, о almazsa и т. д.
ПРИМЕРЫ:
(Eğer) Yarın öğleden sonra bana uğrarsanız birlikte Kültürparka gideriz.
— Если завтра после полудня вы зайдете ко мне,
мы вместе пойдем в Культур-парк.

55
(Eğer) Selim* i bulamazsan bana haber ver.
— Если не сумеешь разыскать Селима, сообщи мне.
Форма ise, -(y)sa? (в «чистом» виде, без предварительного форманта
изъявительного наклонения) составляет формальную часть именного
сказуемого придаточного условного предложения. Поскольку глагол
i(mek) не имеет будущего времени и формы прошедшего времени ус­
ловного наклонения (форма *iseydi вышла из употребления), он в этих
случаях заменяется (как и предикативные слова var и yok) соответству­
ющими формами глагола olmak. Например: (о) öğrenci olursa «если
он будет, станет учащимся », (о) öğrenci olsaydı » если бы он был
студентом», kızı olursa «если у него будет дочь».
ПРИМЕРЫ:
(Eğer) Fakültemizin öğrencilerinden ise (öğrencılerinddnse) onu
da topla ıtıya çağırsınlar.
— Если он студент нашего факультета, пусть и его
позовут на собрание.
Yarın hava güzel olursa parka gideceğiz.
— Если погода завтра будет хорошая, мы пойдем
в парк.
Husuri otomobili olsaydı bu yaz ailece Sofya’ya giderdi.
— Если бы у него был свой автомобиль, он этим летом
(со своей) семьей поехал бы в Софию.
В главном предложении вместо формы olurdu обычно употребляют
именную форму idi, например: Yardımına koşsaydmız hali daha iyiydi —
Если бы вы поспешили ему на помощь, его состояние было бы лучше.

Alıştırma 3. Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çeviriniz:


1. .. .Hele Yusuf kızı Şakir’e verseydi tabiî vaziyetleri ( =durumlan) başka
türlü olurdu. (S. Ali) 2. Manastırın kapısını kapadım, dünyaya döndüm.
Annem tabiî bir kadın olsaydı, ben de normal bir hayata dönerdim.
Olamadı. Beni affetmedi. (H. Edip) 3. — Aman Paşa, sen de herkesi
evlendirmek istiyorsun, Rabia kocaya varırsa beni akşamları kim
eğlendirecek! (H. E.) 4. Tevfik evlenirse, sen görürsünl — İşte o olmaz.
(H. E.) 5. Paşadan yazılı kâğıt getirmezsen yanına koymazlar. — Paşa
efendi buradaysa bana izin verir. (H. E.) 6. Eğer oğlumuz olursa ben bu
mektebe (=okula) veririm. (H. E.) 7. Efendimizin düşüncesini bilmem ama,
bizim hanım çok başka bir kadındır. Bir daha gelirse size tanıttıracağım, çok
seversiniz. (H. E.) 8 .0 cesur, o akıllı, o sevimli Rabia! Eğer kalbinde Buâl’e
zerre kadar (=azıcık olsun) alâka varsa mutlak paşa onları birbirine verecek.
(H. E.) 9. «Yerimizden aynlmasak başımıza bu işler gelmezdi. (S. Ali)
Ömer, Bakır Efe’nin yanında değil mi? — Emine’ye sorarsan, konakta

56
diyor. Ben, hiç ummuyorum Bakır Efenin niyetini bilseydim, Ömerin nerede
olduğunu söylerdim. (MYesari) «içinde onlara karşı en küçük bir
düşmanlık sakladığınıfarkederlerse seni ezerler» (S. Ali) Karısını merak
etmeye başladı. Yakın komşularda olsalar muhakkak Yusufun geldiğini
mahalle çocuklarından duyup gelirlerdi. (S. A.) Bağda köpek filân
olsaydı halim haraptı. (R. Nuri) Zannederim ki, başka bir mektepte
(=okulda) bunu yapsam ya hapsedilir, yahut da bir başka ceza görürdüm.
(R. N.) Cemal isterse misafirler geldiği zaman ben üe bulunurum. (H. E.)
Memlekette, bir avukat, bir gazetecinin oğlu olmaktan bıkmıştım.
.. .Öyle ki kaç sefer (= kerre, defa), ah, keşke bir eskicinin çocuğu olsaydım,
diye düşünmüştüm. (O. Kemal)

Alıştırma 4. Parantez içindeki eylemi gerekli biçime (biçimlere) sokarak ikişer


«şart-sonuç» tümcesi kurunuz (şu örneklere dayanarak:
Arkadaşım (gelmek), ben oı unla (konuşmak)
1. Arkadaşım gelseydi, (ben) onunla konuşurdum.
2. Arkadaşım gelirse onunla konuşurum)
1. Sen bize (gelmemek), biz sensiz (gitmek). 2. Okuduğunuz kitabı kitaplığa
(vermek), onu ben (almak). 3. Otomobilim (olmak), sizi her gün (gezdirmek).
4. Üstat (buradadır), mutlaka bizim odaya (uğramak). 5. Sevdiğin kız (hasta
düşmek), tiyatroya yalnız mı (gitmek). 6. Yazdığı şiirle (siz alay etmek), şair
öfkesini (tutamamak). 7. Yaptıkları denemeleri (devam ettirmek), belki bir gün
çalıştığımız kuruluş adına (namına) onları (kutlamak). 8. Gördüğü şeylere
hayranlığım (belirtmemek), duygusuz bir adam olduğuna (hüküm verilmek).

Alıştırma 5. Aşağıdaki tümcecikleri Türkçeye naklediniz:


I. Если бы он пришел 2. Если бы он мог прийти 3. Если бы он не
мог прийти.. Если бы он купил 5. Если бы он был куплен 6. Если
бы он мог быть куплен 7. Если бы он не мог быть куплен 8. Если он
обманет 9. Если он сможет обмануть Если он будет обманут
II. Если у него есть сын Если у него будет сын Если бы у нею
был сын Если бы у вас не было сына Я рассказал бы Я
мог бы рассказать Я (обычно) рассказывал Я не мог бы рас­
сказать. .. (Разве) вы не могли (бы) рассказать Если мы привык­
нем Если бы мы привыкли Если бы мы могли привыкнуть
Если вы нас приучите Если бы вы нас не смогли приучить
Если я смогу испытать Если ты сможешь применить Если
мы не сможем установить Если вы не сможете произвести
Если они не смогут постичь Если бы они не выбирали
Если бы мы не выражали (не излагали) Если бы они не намере­
вались уйти Если вы вознамеритесь зафиксировать Если вы
вручите.. Если он будет завоеван Если он не разгневается
57
Alıştırma 6. Aşağıdaki tümceleri Türkçeye geçiriniz:
funduszeue.info бы он позавчера зашел к нам после полудня, то застал вы всех
нас дома. 2. Если он сейчас в библиотеке, то мы, конечно, его \зйдим.
3. Если ты не придешь к 6 часам вечера, то мы поедем в театр &з тебя.
4. Если бы у меня было столько денег, я бы давно купил себе автомо­
биль новой модели. 5. Он поступил разумно; он был бы глупцси, если
бы действовал иначе. 6. Он надежный товарищ. Впрочем, если бы
деньги потерялись (подумайте об этой сумме!), вина была бы его. 7. Я
бы с удовольствием прочитал ваши новые стихотворения, ноу меня
нет последнего номера журнала. 8. Я надеюсь, что он не виноват. Если
бы у судьи (у суда) были верные (окончательные) доказательств, па­
рень был бы давно арестован. Если бы мы проиграли этот дач, то
первенство не могло бы быть завоевано. Теперь же у нас все еде есть
надежда. Если бы я знал, что он не сумеет выполнить тако'о про­
стого задания, я поручил бы вам проводить нашего литератора.
Если свадьба будет проведена в поместье, то, возможно, наИпред­
стоит встретиться в тех краях. Бедняга! Уж лучше бы он умер!
Очень странное определение! Разве вы не могли изложить это как-
то иначе. Если бы мы прислушались (послушали) к их советам, то
еще в тот период и в той обстановке избавились бы от (любой) зависи­
мости. Если у них нет каких-либо тайных целей, если на нгаможно
положиться, давайте установим с ними нормальные отношена.

ФОРМЫ -DIĞI//-ACAĞI İÇİN, -DIĞINDAN//-AСAĞINDAÜ


Присоединением послелога için к имени действия на -dik (или и -асак)
в личной форме образуется сказуемое придаточного предложенширычи-
ны (sebeptik tümce). Придаточное причины всеща предшествует ггвному
предложению (или помещается внутри его). Подлежащее приданного
причины ставится в основном (именительном) падеже. Все членыприда-
точного причинного предложения располагаются в обычном поря^е (см.
порядок слов в простом распространенном предложении).
Формосочетание-dığı/-acağı фппередается по-русски посредством
подчинительных союзов и союзных слов «поскольку», «так как»,«ввиду
того, что», «из-за того, что» и т. п. Например: (ben) aldığım için,.— по­
скольку (так как) я беру / взял, брал(onlar) alamayacakları için../—так
как они не смогут взять (брать)
ПРИМЕРЫ:
Dün arkadaşımı görmediğim için bunu haber veremedim.
— Поскольку я вчера не видел своего тоьрища,
я не мог сообщить ему of этом.

58
Salih Bey konsere gidemeyeceği için biletini size verebilirim.
— Так как Салих-бей не сможет пойти на концерт,
я могу отдать вам его билет.
Форме -dığı/-acağı için синонимична форма -dığından /-acağından,
представляющая собой имя действия на -dik или -асак в личной форме с
аффиксом исходного падежа: (ben) aldığımdan— поскольку я беру
(взял, брал).
ПРИМЕР:
Çantamı bulamadığımdan (=bulamadığım için) çantasız
gitmeye mecbur oldum.
— Так как я не нашел (не смог найти) своего портфеля,
я был вынужден идти без него.
К форме -dığından/-acağından могут присоединяться послелоги ötürü
или dolayı, а к форме dığı/-acağı изредка также служебное имя hasebiyle
«вследствие», которые не вносят в содержание формы существенных
оттенков: (о) hasta olduğundan ötürü, hasta olduğu hasebiyle —
вследствие того, что он (был) болен
Примечания. 1. Постановка подлежащего в родительном падеже (анало­
гично подлежащему дополнительного предложения) является ошибкой - за
исключением тех, очень редких, случаев, когда форма -dığı/-acağı, сопровожда­
емая послелогом için («ради»), получает объектное значение (см. урок 16),
например: (onun) gördüğü için— ради того, что он видел / видит («ради види­
мого им»)
2. Следует учитывать, что сказуемое придаточного дополнительного
предложения также может иметь форму -dığından/-acağından (см. урок 16).

Alıştırma 7. Aşağıdaki tümceleri Türkçeden Rusçaya çevirin:


1. Köylüler pek bir şey anlamadıkları için tercüman açıklamak zorunda
kaldı. (A. Nesin) 2. Size bir yardımda bulunamayacağım için çok üzgünüm.
(F. Baysal) 3. Necla, kendisi telefon ederken annesi girdiği için belki bu
adı işitebileceğini düşünmüştü. (K. Bekir) 4. Bana beş, on milyon dolar
kazandırdığınızdan dolayı size teşekkür ederim. (A. N.) 5. Daha önceden
tanışık olduklarından büyük bir içtenlikle el sıkştılar. (A. N.) 6. Havalar hayli
(=pek) serinlediği, üşündüğü için, deniz kıyısına inmiyor lardı.
(O. Kemal) 7. sözünden dönmek mecburiyetinde kalacağı için üzülüyor
mu? (S. Ali) 8. Metin, yatak odasına gittiği için, sözlerinin sonu içerden
geliyordu. (A. N.) 9. Umduğundan önce eve döndüğünü anlayarak
sevindi.(0. Pamuk) Anadili sayesinde kültürlü, aydın, başarılı insanlar
yetiştireceğimiz hasebiyle bu ders için genel lise, meslek lisesi gibi bir ayırım
son derece yanlıştır. («T. Dili»)

59
Alıştırma 8. Aşağıdaki tümceleri Rusçadan Türkçeye çevirin:
1. Поскольку ученик не понял, что спросил учитель, вопрос остал­
ся без ответа. 2. Поскольку с той поры (aradan) прошло восемь лет и к
тому же человек отпустил усы, я, конечно, не узнал его. 3. Поскольку
завтра вы, будучи в отпуске, собираетесь ехать за город, нам следует
поговорить сегодня. 4. Чтобы иметь возможность принять участие в
этом празднике, я полетел самолетом. 5. Так как автобус двигался
очень медленно, то когда мы подъехали к театру, опера уже началась.
6. В связи с тем, что мы выиграли два крупных сражения, противник,
можно сказать, подавлен. 7. Поскольку принять такое решение не в его
власти, дело мое гиблое. 8. Поскольку эти люди косо на меня смотре­
ли, у меня отнялся язык, я не смог говорить. 9. В связи с тем, что сути
дела я не знал, это заседание быстро мне надоело. Поскольку пред­
ложенный вами метод не нов, давайте не поднимать (не открывать)
вопроса о первенстве.

Sözlük

1 .şarkı — песня 8. düşman — враг; противник


- söylemek — петь песни -—lık — вражда
2. düzmek— 1) упорядочивать, уст­ 9. ezmek — раздавить, истолочь;
раивать; 2) выдумывать, со­ подавить, изнурять
чинять harap — разрушенный, запущен­
düzgün (muntazam) — упорядо­ ный; жалкий, гиблый
ченный, устроенный, пра­ - etmek — разрушать; терзать
вильный И. hapis (psi) — заключение в тюрь­
düzen — 1) (intizam) порядок; му
строй, система; 2) интриги, hapsetmek — арестовать, запе­
козни реть; заключить (кого-л. ку-
3. masal — сказка да-л.)
- düzmek — сочинять сказки ~(h)ane — тюрьма
4. satır — строка -e girmek — попасть в тюрьму
~ başı — красная строка, абзац -te yatmak — сидеть в тюрьме
5. imza —: подпись cesur -— храбрый, смелый
~ atmak (-а) — поставить под­ cesaret — смелость, отвага
пись cesaret etmek (-e) — осмелиться,
-lamak (-İ) — подписать отважиться (сделать что-л.)
6. boylamak (-i) — 1) пройти, отма­ mahalle — квартал (города)
хать ( какое-л. расстояние)-, ceza —- наказание
2) шутл. попасть, «загре­ - görmek — понести наказание
меть» (куда-л.) - hapis —sı— тюремное заключение
7. paşa — генерал para -sı kesmek — оштрафовать
-m! -— почтенный!, любезный! ~4andırmak — наказать

60
sokmak— всовывать, втискивать; тельный (о мужчине); подо­
впускать; жалить бающий, уместный
yılan — змея fırsat — подходящий случай
nakil (kli) — 1) перевозка, пере­ ~ düştü — представился удобный
броска; 2) перевод, пересказ случай
-etm ek — перебрасывать, от­ ~ kaçırmak — упустить случай
правлять; переводить; пере­ - bu ~! — вот он, случай!
сказывать ansiklopedi — энциклопедия
nalkiye (ta şıt) — транспорт; usul (lü) — метод, способ
транспортировка (metot(du))
taşıt (nakliye) araçları — транс­ kurnaz — хитрый, хитрец
портные средства ~lık yapmak — схитрить
belediye — муниципалитет ansızın — внезапно, вдруг
~ taşıtları — городской транс­ atlamak — прыгать, впрыгнуть,
порт спрыгнуть, перепрыгнуть; пе­
mahkeme — суд рескочить, пропустить
~уе düşmek — попасть под суд kafa — голова
mahkûm (-е) — осужденный, об- ~lı — с головой, головастый
реченый (на что-л.) dam — крыша
mahkûm etmek — осудить, при­ -dan düşer gibi — ни с того ни с
говорить (кого-п. к чему-л.) сего
kazanmak — зарабатывать, приоб­ saniye — секунда
ретать; выигрывать, завоевать
mahıv(hvı) — уничтожение, ис­
sınavı выдержать экзамен
требление
* * * -etmek— уничтожать, разрушать
-olmak — быть уничтоженным,
ense — затылок
погибать
sinek — муха; комар
rezil — опозоренный
- avlamak — бездельничать
rezalet — позор, срам
sivri — заостренный, острый
-sinek — комар * * *

mizah — юмор felâket — несчастье, бедствие


telâş — тревога, беспокойство sıtma — лихорадка; малярия
~ etmek (~а düşmek, -lanm ak)
-ya tutulmak (yakalanmak) —
— тревожиться, волноваться,
заболеть малярией
суетиться
~Ь — больной малярией, малярик
dehşet — ужас
mücadele (=savaş) — борьба
~е düşmek — ужаснуться
savaşmak (~ etmek) — бороться,
-И — ужасный; ужасно, страшно
сражаться (с кем-то)
din — религия, вера
çirkin — безобразный, некраси­
mikrop — микроб, бактёрия; зло­
вый вредный тип, зараза
yakışık — 1) пригожесть; 2) при­ yaka — 1) воротник; 2) берег
личие, уместность (реки); сторона
- alm ak — приличествовать, -lamak — поймать, схватить
быть уместным ters — 1) оборотная сторона, из­
-Ь — симпатичный, привлека­ нанка; наизнанку;

61
işi ~ gidiyor— у него дело не кле­ bıkmak (-dan) — надоедать, пре­
ится сыщаться
2) нелюбезный; bundan bıktım — мне это надоело
~ adam— строптивый человек karakol — караул, патруль;
- bakmak— косо смотреть участок
-ine — наоборот polis -и — полицейский участок
-temek — осадить, поставить на iddia — 1) утверждение; 2) притя­
место (кого-л.) зание, претензия; обвинение
kanat(dı) — крыло; фланг - etmek — 1) утверждать; 2) (-а
sallamak — махать, размахивать; hak) претендовать (на что-л.)
кивать; ayna — зеркало
başını salladı — он кивнул голо­ • • •
вой bağırmak — кричать
elini salladı — он махнул рукой bağrışmak — кричать (о многих)
tokat — оплеуха, пощечина kavga— ссора, скандал; драка
~ yemek — получить пощечину ~ etmek— ссориться, скандалить
~ yapıştırmak (atmak) — вле­ hız — скорость, быстрота
пить оплеуху 4 ı — скорый, быстрый; быстро;
düdük — дудка; свисток, гулок громко
- çalmak — свистеть, гудеть silmek(-i) — стирать, вытирать;
şaka — шутка вычеркнуть
- etmek — шутить, подшучивать silinmek — стереться; исчезнуть
- (olsun) diye — в шутку kanape — диван
~cı — шутник esna — промежуток времени; мо­
tesadüf — совпадение; случайная мент
встреча alelâde — обыкновенный, обыч­
bir - (eseri) — случайное совпа­ ный
дение, по случайному совпа­ aşırı — 1) чрезмерный, крайний;
дению 2) по ту сторону; через
- etmek (-е) — повстречаться; gün через день
приходиться (на какое-л. чис­ azar — нагоняй, нарекание
ло) - lamak (-İ)—давать нагоняй, по­
herif — субъект; тип; малый прекать, отругать
inat — упрямство, упорство aptal—глупый; глупец
- (olsun diye) (-а) — назло кому-л.;
- yerim koymak (-i) — принять
из упрямства
за дурака
cins — 1) род, вид, сорт; 2) поро­
~«ı — упрямый, упрямец
да; 3) пол; род
defi — сумасшедший, помешан­
- köpek — породистая собака
ный
beriki — находящийся по эту сто­
- olmak, -ye dönmek — обезу­ рону, тот, что ближе, этот
меть (прям, и перен.) beyan— изложение; разъяснение
gayet — очень, весьма - etmek (-İ) — излагать, разъяс­
yenmek — побеждать, обыграть нять; заявлять
(кого-л.) ~at — заявление;
yenilmek (-е) — быть побежден­ -atta bulunmak — сделать заяв­
ным (кем-л.) ление
Türemiş sözcükler
L üstelik — к тому же, вдобаво , впридачу
2. sayın — уважаемый
3. sevimli — милый, симпатичный
4. birincilik — первенство
- i kazanmak — завоевать первенство
5. kaçırmak — дать убежать; упустить
tre n i опоздать на поезд
6. yollamak — посылать, направлять
yollanmak — быть посланным; направляться (куда-л.)
7. düşürmek — повергнуть (в какое-л. состояние)
(bu) beni meraka düşürdü — (это) возбудило во мне любопытство
8. gözlemek (-i) — 1) наблюдать (за кем-л., чем-л.); 2) ожидать (кого-
л., чего-л.)
9. konmak — быть поставленным; останавливаться (на ночлег,
и т. п.)
soğukluk— 1) прохлада; холодные отношения, холодок; 2) прохла­
дительный напиток
açmak — открыть (тайну), поведать (о чем-л.)
12i üzgün — расстроенный, огорченный; измученный
içten — сердечный, искренний
-lik — сердечность, искренность
ayrım — различие; различение, разветвление, подразделение; дис­
криминация
köpoğlu — сукин сын
kızgın — раскаленный, жгучий, распаленный; злой
belirli (muayyen) — определенный
serinle(ş)mek — стцровиться прохладнее, посвежеть
sözde — на словах; так сказать

Deyimler
1. günün birinde (=günlerden bir gün) — в один прецгасный день
2. yan bakmak — косо смотреть (на кого-то)
3. iş güç sahibi — занятой человек
4. neyse (ne ise) — ну (да) ладно; еще ладно
'5. ha bre (ha bire) — безостановочно, все время
6. (deli olmak) işten değil — тут недолго // ничего не стоит (сойти с ума)
7. (işin) iç yüzü — подоплека, суть (дела)
8. sessiz sedasız — беззвучно, молча
9. ne diye? — чего ради?, для чего?, зачем?
dilim tutuldu — у меня отнялся язык, я онемел
aklım başıma geldiği zaman — когда я опомнился, пришел в себя
bir aralık — в один из моментов, в какой-то момент у л у ч и в момент

63
aradan çok vakit geçti — с тех пор (с того момента) прошло
уже много времени
(bu) elimde değildir — (это) не в моей власти, не от меня зависит
elimde olmayarak — будучи не в состоянии противиться себе
(hasta) olmasın ■— уж не (болен) ли он?, как бы он не был (болен)
göz göre (göz göre göre) — прямо на глазах
aman yarabbi — о боже!, боже мой!
arkasına düştüm — я пошел следом за ним
önüne düştüm — я пошел впереди него
var kuvvetimle, olanca kuvvetimle — изо всех (моих) сил
ortalık karıştı — все перемешалось; началась сумятица
düşündüm taşındım — я поразмыслил, пораскинул умом
altı ayı giydi — он получил шесть месяцев (полгода)

Аффикс -gı/-kı
Отглагольный аффикс -gı/-kı4 образует

а) имена с конкретным значением:


çal-gı — музыкальный инструмент
iç-kı — напиток (чаще спиртной)
sar-gı — повязка; бинт
sil-gi — тряпка; резинка (для стирания)

б) имена с абстрактным значением:


bas-kı — печатание; давление, гнет; нападение, налет; издание;
тираж
bil-gi — знание
duy-gu — чувство
say-gı (hürmet) — уважение, почет
sev-gi — любовь
ver-gi — налог
vur-gu — ударение

К именам с показанием -gı/-kı могут присоединяться другие слово­


образовательные аффиксы (-Ü, -sız и др.):

bilgili(bii-gi-Ii)— знающий, сведущий


bilgisizlik (bil-gi-siz-lik)— незнание, невежество
saygılı (say-gı-h)— почтительный, учтивый, вежливый
saygısızlık (say-gı-sız-lık)— непочтительность
sevgili (sev-gi-li)— любимый
vuıgulu (vur-gu-lu) — ударный (слог и т. п.)
64
А ф ф икс -m
Относительно малопродуктивный отглагольный аффикс -ш4 образу­
ет несюэлько имен существительных (ak-ın «наплыв; налет, атака», bas­
ın «печать, пресса», ek-in «посев, всход(ы)», gel-in «невестка» (т. е. при­
ходящая в дом мужа), yay-ın «публикация, издание; передача») и прила­
гательное say-ın «уважаемый».

Alışırma 9. Aşağıdaki birkaç cümleciği Rusçaya geçiriniz:


İçkili lokanta, sevgili çocuğum, duygulu çocuk, sargılı kol, vurgulu hece,
bilgili adam, kitabın üçüncü baskısı; içkici midir?, bu içkiyle aranız nasıl?,
eğri çizgi, düz çizgi, herkesin sevgisini kazanmak, çok saygılı bir genç,
saygısız biri, saygısızlığı herkesi şaşırtıyor; Basın ve yayın bakanı, ekinlere
bakmak, hava akınlan, sayın (hürmetli) profesör.

Alışırma Altı çizilen sözcükleri ezberlemek üzere aşağıdaki tümceleri çeviriniz:
I. Şu satırların altma imza(nızı) atar mısınız? 2. Konuştuğumuz ülkenin
politika düzeni ne imiş biliyor musun? 3. «O gün eve biraz geç dönmüştüm.
Niyazı hastalanmış, yatıyordu. Babam başucunda Beni görünce: “Bu
çocuk niye hasta ulan?” diye sordu. “Bilmem” dedim. “Bilmezsin ha? Ben
sana sorarım bilmemi Kim bilir nasıl sokmuşsundur oğlanı yılan gibi”»
(O. Kemal. Baba evi.) 4. Kentin bu mahallesinde harap binalar da yok
değildir. Belediye nereye bakar? 5. Nakil işini de düzene sokmalı. Belediye
taşıtları gereği gibi işlemiyor. 6. Efendiden sayın bir adam Üstü başı
düzgün Fakat odasındaki intizamsızlık adeta şaşırtıcı.. . — İş güç sahibi bir
adam. Ha bre şiir, şarkı, masal düzüyor. Etrafındaki şeylere dikkat ettiği yok.
7. Bunu yapmağa nasıl cesaret etti? Yaptığı, bir suç sayılırsa ceza görüp
hapse girebilir. 9. O, böyle şeyleri her zaman dinlemeye mahkûmdur.
Nitekim, çalışan kazanır. önce mahkemeyi boyladı, sonra hapisaneyi.
II . Düşmanı adeta ezdiler. Adam mahkemelik oldu. Kendisini harap eden
de budur. Zaten Bulgaristanda her tarafta geniş ve muntazam yollar
yapılmış. Ülkenin her tarafını otomobille dolaşabilirsiniz. (Z. Sertel.) İçeri
soksun diye biletçinin yanma sokuldu. Paşam buraya gelsene. Her çeşit
mallarımız vair. Üç yıl hapse mahkûm edildi.
1. В нашем квартале суда нет. 2. Этого сюда не пускай. Песен петь он
не может, а чтобы сочинять и рассказывать сказки, пусть поищет дру­
гое место. 3. Подпись не моя. Я это могу доказать. 4. Я не отважусь
подписать эту бумагу. 5. Он приговорен к пяти годам тюремного за­
ключения. 6. Сидел в тюрьме четыре года. 7. Не женщина, а змея1. И
всегда остается безнаказанной. 8. Его смелость подорвана (разбита). Он

Э— 65
прямо-таки раздавлен. 9. Мой личный автомобиль сломан. Такси не
найдешь. Воспользуемся городским транспортом. Бедняга попал
под суд. Однако выиграл. К сожалению, этот матч наша команда
выиграть не сумела. Мы его проиграли. А они вдобавок и первенство
выиграли. Любезнейший). Не забудьте зайти к нам. Самый лучший
товар — у нас. Он отмахал длинный путь.

1. Duvardan atladı. 2. Din sözcüğünü atladınız. 3. Oğlu hapse girince kadm


telâşa düştü. 4. Bu ne rezaleti 5. Aferin! Hem yakışıklı, hem çesur. Korku
nedir, bilmiyor. 6. Baksana onlara, sinek avlıyorlar. 7. Böyle davıamş yakışık
û/maz. 8. Bir saniye bekleyin, mizah dergisini yanıma alayım. 9. Böyle çirkin
hareket ondan beklenemezdi. Bu bıçak sipsivri. Tavsiye ettiğim usule
baş vursunlar. Dehşetli kurnaz biri. Harap olmak, ezilmek,mahvolmak
— bu üç eylem hemen hemen aynı anlama gelir. Damdan düşer gibi: «Bu
fırsatı kaçırmayayım!» dedi. Ansızın top kaleye sokuldu (girdi).
1. Дом с зеленой крышей? Знаю. 2. Увидев это, я ощутил ужас. 3. Я
погиб. 4. Видали способ? Ну н хитрый же он человек! 5. Разве он все
еще не уехал? — Нет, он опоздал на поезд. 6. Сути дела никто не знает.
7. «Вот он, подходящий случай!» — думал я. Но когда я сел сней рядом,
у меня отнялся язык. 8. Куда это он направился? 9. Когда я опомнился,
вокруг никого не было. Уместно ли задавать такого рода вопросы?

1. Nefelâket] Evi yanmış. 2. Sol kanadımızın önünde düşman yoktur. 3. Şu


kaim enseli harife bak. Mikrobun biri. 4. Ciddi bir adamdır, fakat inatçının
biri. 5. Bak, bize elini sallıyor, galiba bizim kitaplar uçmuş, 6. Herif ceza
görmedi. Neyse, öyle olsun. 7. Şaka olsun diye bir toka atılır mı?
8. Paltosunun yakasını kaldırmış, hızlı hızlı yürüyordu. 9. İş bununla kalsaydı
neyse. Bu herif her zaman bizi gözlüyor. Bizi o kadar sıktılar ki bir
aralık: «Elimde olsaydı buradan hemen giderdim» diye düşündüm.
Herkes Mersine, o tersine. Kitabı ters tutuyorsun. Bize ters
bakıyorlar. Gayet kuvvetli, fakat ben ona yenilmem. Takımımız dijn
«Ankar9gücü»'nü yendi. Bu nevi yemeklerden bıkılır иг? Pek
üzgündü, içtenlikle söylediğime inanmıyordu. Bizde gençler de var,
yaşlılar da var. Yaş ayırımı yapmıyoruz. Aramızda çoktanberi soğukluk
var. Şimdi de bana inat (olsun diye) dediğimi yapmayacak. Bir terslemeli
herifi. Bu toprağa hak iddiasına ne dersiniz?
1. Это же несчастье! А вы шутите. 2. «Эго он получил оплеуху?» Я
кивнул головой. 3. Парня быстро поймали. Теперь он понесет наказание.
4. У них натянутые отношения. 5. Женщины закричали, началась сумяти­
ца. 6. Хотел бы вам помочь, но это не в моей власти. 7*Прямо на глазах
у человека украли чемодан. 8. Я хотел поведать ему обо всем, но с тех
пор прошло уже много времени. 9. Он пошел следом за мной, но я сразу

66
же сел в «долмуш» и уехал. Это, конечно, не что иное, как случайное
совпадение. Мне надоело каждый раз его обыгрывать. К тому же
после каждой партии он сходил с ума. Но из упрямства снова садился
шрать. Его вина была налицо. Боже! Как бы он не попал под суд и не
получил тюремного заключения ( и не получил подгода). — Даст Бог,
ограничатся штрафом (назначением штрафа). Надо зайти в полицейский
участок. Я не утверждаю, что он сошел с ума. Но в таком случае его
надо поставить на свое место.

1. Bizimle kavga mı çıkaracak? Hep bağırıp dunıyor. 2. Alelâde bir adam


dersiniz, fakat aşırı solcu diye tanınıyor. 3. Deniz aşırı ülkelerde
bulunmadım. 4. Ortadan silindi, bu esnada hızlı hızlı yürüyor. 5. Sizinki cins
köpek mi? — Nerede! Ama erkek cinsi. 6. Beni azarlarken aptal aptal
yüzüne baktım. 7. Buraya muayyen (belirli) günlerde gelir. 8. Savaş esnasında
bu kent yeryüzünden (haritadan) silinmişti. 9. O kalemi istemedim, berikini
ver. Yanlış var. Bunu beyan eden ben değilim, ben hiç bir beyanatta
bulunmadım.
1. Как громко говорит этот человек!. 2. Смотри не в зеркало, а в окно:
как быстро он бежит. 3. Мы видимся с ним чер'ёз Дёйь. 4. Они живут
через два дома от нас. 5. Его можно принять за дурака, но не обманы­
вайся, такого рода люди могут быть очень хитрыми. 6. Обыкновенный
диван. А тебе какой нужен? 7. Что ты кричишь? Кто дал тебе право
ругать меня? 8. Вычеркни его фамилию из списка. 9. Этот что спро­
сил, и тот что сказал? На этом берегу (на этой стороне) я его не
видел. Он так изложил свою мысль. По этому поводу надо сде­
лать заявление.

Ensesinde bir sinek

(Hikâye. Kısaltılarak ve biraz değiştirilerek bir mizah


dergisinden alınmıştır)
Allah korusun, günün birinde mahkemeye düşersem halim dumandır.
Çünkü sabıkalıyım1. Dört sene önce bir sivrisinek öldürdüğüm için altı ay
hapse mahkûm olmuştum.
Bir sivrisinek yüzünden insan hapse girer mi? Girdim işte!.. Hem de altı
ay yattım.
O yaz Çegelköyüne gitmiştik. Sözde dinlenme için! Benim gibi iş güç
sahibine dinlenme olur mu? Sabahleyin erkenden İstanbula in; akşam üstü
geç vakit dön! \&puru kaçırdım kaçracağım telâşı da var üstelik.

1 Sabıka = geçmişte işlenmiş suç.

3*
67
Neyse orası lâzım değil; her sabah aynı vapurla indiğim için her gün
hemen hemen aynı yüzlerle karşılaşıyordum. Bunların arasında bir yolcu
vardı ki beni dehşetli meraka düşürmüştü.
Kim olduğunu ne iş yaptığını, hatta ne dinden ne milliyetten olduğunu
bilmiyordum. Gençten bir adamdı. Güzel, çirkin, yakışıklı, yakışıksız, nasıl
olduğunun farkında bile değildim. Yalnız gözlüklü olduğunu biliyorum.
Bu adam her gün vapurda birkaç gazete alır, cebinden kalemini çıkanr;
okur, okur ve habre birçok kelimelerin altını çizerdi. Bir gün, beş gün, on
gün Hep böyle!.. Bu adamm ne yaptığını sözcüklerin altım niçin çizdiğini
çok merak ediyordum.
Hepimizin böyle merak ettiğimiz şeyler, vardır. Fakat çok defa sorup
öğrenmek cesaretini yahut fırsatını bulamayız. Ben de ne cesaret, ne de fırsat
bulabiliyordum. Adamın gazeteden baş kaldırdığı, bir an için olsun
etrafındakilerin yüzüne baktığı yoktu ki.
Bir gün yanındaki yere oturdum ve hangi sözcüklerin altım çizdiğine
baktım. Çok dikkat ettim; çok düşündüm ama sözcüklerin altını ne maksatla
çizdiğini bir türlü anlayamadım.
Deli olmak işten değildi. Hiç kimse ile konuşmuyordu ki onunla ahbap
olup sorayım. Ykpur köprüye gelinçe yerinden kalkar dosdoğru kapıya
yollanırdı.
Düşünüyordum: Bu kelimeleri niçin çizebilir? Belki bir ansiklopediye
hazırlık yapıyordur! Eğer öyle ise, pek garip bir usul.
Ancak işin iç yüzünü öğrenmek kolay değil. Siz benim yerimde
olsaydınız ne yapardım€1 Ben kurnazlığa baş vurmaya karar verdim, şöyle
bir çare buldum.
Bir gün tekrar adamın yanıbaşına oturdum. O yine elinde kalemi, hem
okuyor, hem çiziyordu. Bir zaman onu sessiz, sadasız seyrettikten sonra bir
aralık ansızın parmağımı uzatıp çizmediği bir kelimeyi göstererek:
— Atladınız! dedim.
— Hiç cevap vermedi, dönüp yüzüme bile bakmadı, gösterdiğim
kelimenin altını çizip işine devam etti. Fırsat bu fırsat. «Canım bu sözcüklerin
altını niçin çiziyorsunuz»? diye sorsaydım ya! Dilim tutuldu, soramadjm.
Aklım başıma geldiği zaman da aradan çok vakit geçmişti.
Bu işi ertesi güne sakladım. Ertesi gün yiiıe yanındaki yere oturdum.
Kafamı yaklaştırarak bir zaman yaptığı işi seyrettikten sonra damdan düşer
gibi:
— Bu çizdiğiniz sözcükleri ne yapıyorsunuz?
Diye sordum.
Başını bir saniye bana çevirdi. Günlerce uğraşarak topladığım cesareti bir
anda yok eden bir sertlikle:
— Lâzım mı?
Diye cevap verdi.
68
Aynaya bakmadım ama her halde kıpkırmızı kesilmiştim. Mahvoldum, rezil
oldum. Ne cevap verebildim, ne de bir şey yapabildim. Bir daha adamın
yanına da oturmadım.

***

Bir sabah (oturacak) yer bulamamış, ayakta kalmıştım. O-oturuyordu.


Gittim oturduğu kanapenin arka tarafında, ayakta durdum. Elimde olmayarak
onun durmadan kelimelerin altım çizen kalemini gözlüyordum.
Bu sırada kulağımın dibinde hafif bir ses iştildi: bir sivrisinek. Sol
kulağımdan burnuma doğru inerek tatlı bir uçuş yaptıktan sonra,dosdoğru
gitti, bizimkinin ensesine kondu.
Birden aklıma sıtma mücadelesi geldi. Mikroplu sivrisineklerden biri
olmasın bu! Hayvana dikkatle baktım, ta kendisi! Sıtma taşıyan
sivrisineklerden biri. Şimdi ne yapmalı? Mesele gayet ciddi idi. Göz göre
göre bir adam, hem de gayet çalışkan, ciddi bilgili bir adam sıtmaya
yakalanıyordu.
— Bayım, ensenize bir şey kondu. Bir sivrisinek!
Diyeceğim ama bir ters cevap verirse? Zaten aramızda bir soğukluk var.
— Sana ne?
Derse ne cevap veririm?
Köpoğlu sinek bir türlü uçup gitmez! Evet, ne kalkacağı var, ne de
gideceği..;. Eğer mikroplu ise herif yandı. Değilse iki ihtimal (olasılık) var.
Bu adam ya sıtmalıdır, yahut değildir. Sıtmalı değilse mesele yok. Fakat ya
sıtmalı ise hastalığı hayvan vasıtasıyla başka bir vatandaşa geçebilir. Aman
yarabbi! Burada büyük bir sıtma felâketi hazırlanıyor.
Ben böyle düşünürken sinek keyifli keyifli kanatlarını sallıyordu. O sırada
Köprüye gelmişiz. Vapurdan inmek için adam ayağa kalkınca hemen arkasına
düştüm. O gider, ben giderim. Sinek keyfinde Deli olmak işten değil
Birden ne oldu, nasıl oldu, nasıl yaptım, bilmiyorum, bilemiyorum. Olanca
kuvvetimle herifin ensesine bir tokat aşketmişim (=atmışım, yapıştırmışım).
Adam tokatı yer yemez düştü. Hem nereye? Denize!
Bitabiî ortalık karıştı. İnsanlar bağrıştı, düdükler çaldı, polis yetişti.
Kollarımdan yakalanınca aklım başıma geldi. Adamı çabucak kurtardılar. Tabiî
ben de karakolu, oradan da mahkemeyi boyladım.
Yolda düşündüm taşındım. Bu işi bir sivrisinek yüzünden yaptım dersem
gülecekler; kimse inanmayacak. Akıl muayenesi yaptıracaklar. Akıllı
olduğunu kim ispat edebilmiş ki ben edeyim?
Baktım ki o ceza daha ağır; sivrisinek sorununu hiç açmadım. Arkadan,
kendisini bir arkadaşa benzettiğimi, şaka diye ensesine bir tokat attığımı,
fena bir tesadüf eseri denize düştüğünü, kendisine karşı hiç bir düşmanlığım
olmadığını söyledim.

69
Fakat herif inatçı çıktı. Çoktandır kendisini takip ettiğimi, hattâ geçenlendç
işine karıştığım için beni terslemek zorunda kaldığını, bu yüzden kavga
çıkarmak ıtediğimi ve sonunda kendisini denize attığımı iddia etti. Kısası altı
ayı giydik!
Hiç bir şeye yanmıyorum. O adam gazetedeki sözcüklerin altım ne diye
çiziyor, onu bir türlü öğrenemedim, deli olacağım!
(Rakım Çalapala)
Alışırma Aşağıdaki somlan yanıtlayın:
1. Okuduğunuz mizah öyküsünde başlıca kaç kahraman var? 2. Öyküyü
anlatan, birkaç yıl önce ne yüzden hapse girmişti? 3. İiban bir sivrisinek
öldürdüğü için hapis cezası (veya hatta para cezası) görür mü? 4, O yaz
nereye, ne için gitmişlerdi? 5. Hikâyeci istirahattan söz edeıken neden «sözde»
sözcüğünü kullanır? 6. Her sabah tstanbula indiği vapurda öykücünün
dikkatini çeken, merakım uyandıran adamı tarif eder misiniz*? Aledâdebir i ısan
mıydı? 7 .0 adam vapurda her gün ne yapardı? 8. Sözcüklerin altım çizmekte
amacı ne olabilirdi? 9. Beriki işin içyüzünü neden cğrenem:yordu? Nihayet
ne yaptı? Hazırladığı soruyu neden sormadı? Ertesi sabah sorunca ne
oldu? Öteki bizimkini azarladı mı? Kavga mı çıkardı? bağırıp çağırdı mı? Nasıl
oldu da berikini aptal yerine koyda? Bir sabah gencin ensesine konan
sivrisinek nasıl bir sinekti? Bununla ilgili olarak beriki, akl ndan ne gibi
ihtimalleri geçirdi? Sineğin konduğunu söylemeye neden cesaret
edemiyordu? Söyleseydi ne olabilirdi? Bizimki, sineği öldürmek için nihayet
fırsat bununca ne oldu? MaLkemede ne söyledi? Sivrisinek meselesini
niçin açmadı? Genç adamın söyledikleri neydi? Sonunda beriki
duyduğu hissi beyan edencen ne diyor? Yandığı şey neymiş?

Abşırma Üç nokta yerine gerekli ekleri koyunuz:


1. Eğer (sent ileride bir daha kurnazlığa baş vur.,, (ben) seninle arkadaşlı*
etm e 2. Dün (ben) arkasına düş nerede oturduğunu b il 3. Size yan
baktıklarına şaşmıyorum. Az çok cesur ol telâşa düşmeyip onlara yardım
göster 4. İşiniz duman. Eğer anlattıklarınızı ispat etme, ceza gör.. „ hapse
gir . 5. Keşke biz meraka düşme de yolumuza devam et . 6. (Siz)
zamanında her şeyi bana aç şimdi her şey yerinde . 7. Şaka etmeyin.
İleride başımıza bir felâket gel, bunun cezasını siz g ö r 8. Uzaktan bir
polis filân görün, bana haber ver. 9. Otoyu o kadar hızlı sürme. Polis dikkat
etpara cezası kesebilir. gün kavgaya girişme, şimdi hapiste yatma,
annesi de üzülme Alelade bir olay. O esnada aşırı heyecanlanıp kavga
çıkarmaadamla pekâlâ anlaşabil

Abşırma Aşağıdaki tümceleri Rusçaya nakledin:


1. Başkanın asıl kızgınlığı otelci Hüsnü’ye idi. Üstünde frak olduğu için en
başa geçmiş, birdenbire bir önem almıştı. Frakı giyince kimse de ona «Geri
70
Air!» deyemiyordu. (A.N.) 2 Lokantanın dehşetli iş yaptığını söyledin.
Herif cuma günü gelince rezil olacağız! (A.N.) 3. Treni kaçıracağım
telâşından evden çıkarken çantamı unutmuştum. 4. Türkiye’ye gezi yapmak
fırsatı düşerse vallahi kaçırmam. 5. Gazeteme röportaj göndereyim
düşüncesiyle postaya yollandım. 6. O herifi yakalatıp hapse yatırtmak
lüzumunu (gereğini) çoktanberi duyuyoruz ama, bunu yaptırmak elimizde
(değildir. 7 .0 yıllarda iyi kötü küçük bir sermayem (param) olsaydı, bugün
ben de en azından birkaç yüzbin liralık adamdım! (O.K.) 8. Meselâ N.
Hikmet’in hayatına bakınız. Nâzım Türkiyede hayatını kazanmak için bin
bir çareye başvurur, gazetelere yazı yazar, tiyatrolara piyes hazırlar,
sinem aya rejisörlük yapardı. Şiirlerinde beş para kazandığını
hatırlanıyorum. (Z.S.) 9. Bir plaja gitseydiniz? — Sonunda öyle yaptım.
(A.N.) Bir gün sıkıldı:— Ben kitapların olduğu yere gitsem, dedi. (Ö.S.)

Alışırma Aşağıdaki parçayı Türkçeye geçiriniz:


Селим и Кямиль — два одноклассника, выпускники одной школы.
Селим был серьезным, воспитанным и немного хитрым мальчиком. Он
хорошо учился и всегда оказывался первым среди своих товарищей,
Кямиль — смелый, но резкий человек и большой упрямец. В школе он
был лентяем, на уроках бездельничал («ловил мух»). Селим его иноща
стыдил, но он не слушал.
Недавно на голову Кямиля обрушилась (пришла) беда. Между ним н
каким-то человеком возникла ссора. О подоплеке этого дела Кямиль
рассказывать не хочет. Кто-то кому-то дал несколько оплеух, к тому же
изо всех сил. Кого-то увезли в больницу, кто-то попал в полицейский
.участок. Если Кямиль попадет под суд и понесет тюремное наказание,
то положение его семьи ужасное. Особенно при нынешней дороговиз­
не жнзнн. Кямиль и сам не знает, как ему следует действовать. Чтобы
получить какой-то совет, он едет к Селиму. Кямиль говорит:
«Два года тому назад Селим с неизвестной мне целью уехал в Кыр-
шехир, и с тех пор я с ним не виделся. Сегодня утром я случайно увидел
fero, проезжая на трамвае по улице Мешрутийет, и, конечно, очень об­
радовался. Селим симпатичный парень высокого роста. Я его сразу от­
личу среди сотни людей. Если бы я крикнул и махнул рукой, он, вероят­
но, меня узнал бы. Но у меня отнялся язык — кричать в трамвае пока­
залось стыдно. От растерянности я не знал, что делать. Потом, наконец,
я пришел в себя и на следующей остановке сошел с трамвая. Однако
Селим не показывался. Проходя мимо одного кафе, я подумал: «Уж не
здесь ли он?» — и зашел внутрь. Но и там его не было. Значит, я его
упустил. Однако, поразмыслив, я сказал сам себе: «Селим — занятой
человек. Но вечером он должен быть дома. Зайду к нему, и все будет в

Hazar World - Sayı: 21 - Ağustos

HAZAR STRATEJİ ENSTİTÜSÜ YAYINIDIR publıcatıon of caspıan strategy ınstITUTE<br />

AĞUSTOS <strong></strong> SAYI <strong>21</strong> - AUGUST <strong></strong> ISSUE <strong>21</strong><br />

13 YIL<br />

SONRA<br />

TARİHİ<br />

ZİYARET<br />

HISTORIC<br />

VISIT<br />

AFTER<br />

13 YEARS<br />

Fİyat- PRICE 5 TL<br />

краткое изложение

funduszeue.info<br />

ÖNSÖZ / EDITORIAL<br />

haldun yavaş<br />

<strong>Hazar</strong> Strateji Enstitüsü<br />

Genel Sekreter<br />

haldun yavaş<br />

Caspian Strategy Institute<br />

Secretary General<br />

YÖNETİM / MANAGEMENT<br />

İmtİyaz Sahİbİ<br />

OWNER<br />

<strong>Hazar</strong> İletişim, Tanıtım ve<br />

Yayıncılık A.Ş. Adına<br />

Haldun YAVAŞ<br />

Genel Yayın Yönetmenİ<br />

EDITOR-IN-CHIEF<br />

Gökhan ÇAY<br />

haber müdürü<br />

NEWS MANAGER<br />

Selin Şen Saltaş<br />

YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ (Sorumlu)<br />

MANAGING EDITOR<br />

Merve Damcı<br />

Geçtiğimiz ay Dışişleri Bakanı Ahmet<br />

Davutoğlu’nun Taşkent’e gerçekleştirdiği<br />

resmi ziyaret ile Özbekistan-<br />

Türkiye ilişkilerinde yeni ve dinamik<br />

bir döneme girilmiş oldu. Özbekistan<br />

Devlet Başkanı İslam Karimov’un<br />

“Türkiye’nin başarılarıyla gurur duyuyoruz”<br />

iltifatı ve Dışişleri Bakanı<br />

Davutoğlu’nun “Özbekistan’ın başarısı<br />

bizim başarımızdır” cümlesi, on üç yıllık<br />

aranın güven ve saygıyla kapatılabileceğinin<br />

teminatı olma niteliği taşıyor.<br />

Heyetler arası yapılan görüşmelerde<br />

ticaret ve sanayinin yanı sıra demiryolu<br />

ve havayolu ulaşımının teşvik edileceği<br />

ve bu doğrultuda diyalog ve istişarelerin<br />

artacağı kararlaştırıldı. Türk<br />

dünyasını heyecanlandıran bu olumlu<br />

gelişmeyi bu sayımızda kapak konusu<br />

yaptık.<br />

’te Bosna Hersek’te yaşanan<br />

Srebrenitsa katliamı 19’uncu yıl dönümünde<br />

anıldı. 8 bini aşkın Bosnalının<br />

hayatını kaybettiği katliamı ve<br />

TİKA’nın desteğiyle gerçekleşen, o<br />

günleri anlatan fotoğraf sergisini sayfalarımıza<br />

taşıdık. Asya’da enerji dengelerini<br />

değiştirecek olan, Rusya ve<br />

Çin’in imza attığı milyar dolarlık<br />

gaz anlaşmasını analiz ettik. Son<br />

dönemdeki gelişmeler sonrasında<br />

önemi giderek artan enerji arz güvenliği<br />

konusunu HASEN uzmanlarından<br />

Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın sizler için<br />

mercek altına aldı. İtalyan doğal gaz<br />

piyasasında Avrupa’daki gaz tüketimi<br />

krizinin yansımalarını HASEN uzmanlarından<br />

Dr. Matteo Verda inceledi.<br />

Bu ay dergimizin lifestyle sayfalarında<br />

Azerbaycanlı ressam Sabir Mehdiyev’i<br />

ağırladık.<br />

Bir sonraki sayıda görüşmek<br />

dileğiyle.<br />

Last month Minister of Foreign Affairs<br />

Ahmet Davutoğlu’s visit to Tashkent<br />

has started a new and dynamic era in<br />

the relations between Uzbekistan and<br />

Turkey. President of Uzbekistan Islam<br />

Karimov’s compliment “We are proud<br />

of Turkey’s success” and Minister of<br />

Foreign Affairs Davutoğlu’s statement<br />

“We share Uzbekistan’s success” indicate<br />

that year interruption in relations<br />

will be left behind with respect<br />

and trust.<br />

During the meeting, delegations agreed<br />

upon supporting trade, industry, rail<br />

and air transport, increasing dialogue<br />

and negotiations in this regard. In this<br />

issue, our cover story is the positive<br />

development in the relations, which<br />

created excitement within the Turkic<br />

world.<br />

Srebrenica massacre, happened in <br />

in Bosnia Herzegovina, was commemorated<br />

in its 19th anniversary. In this<br />

issue, we covered the massacre which<br />

has a total death toll over 8 thousand<br />

Bosnians and the photograph exhibition<br />

about those days, organized with<br />

the support of TIKA. We analyzed the<br />

$billion gas deal signed by Russia<br />

and China, which will change the energy<br />

balances in Asia. HASEN expert<br />

Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın examined<br />

the energy security issue and its<br />

increasing importance due to recent<br />

developments. Besides, HASEN expert<br />

Dr. Matteo Verda went through the<br />

effects of the European gas consumption<br />

crisis on the natural gas market of<br />

Italy.<br />

In the lifestyle pages of this issue, we<br />

hosted Azerbaijani artist Sabir<br />

Mehdiyev.<br />

Hope to see you next month.<br />

EDİTÖR<br />

EDITOR<br />

Hande Yaşar ÜNSAL<br />

İNGİLİZCE EDİTÖRÜ<br />

ENGLISH EDITOR<br />

Cansu ERTOSUN<br />

RUSÇA EDİTÖRÜ<br />

RUSSIAN EDITOR<br />

Rufat AGHAYEV<br />

GRAFİK TASARIM<br />

GRAPHIC DESIGN<br />

Hülya ÇETİNOK<br />

FOTOĞRAF EDİTÖRÜ<br />

PHOTO EDITOR<br />

Tarık ÜZGÜN<br />

Yayın Kurulu<br />

PUBLICATION BOARD<br />

Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın<br />

Doç. Dr. Bekir Günay<br />

Doç. Dr. Fatih Özbay<br />

Doç. Dr. Fatih Macİt<br />

Dr. Efgan Nİftİ<br />

Emin Akhundzada<br />

Zeynep KAPTAN<br />

BASKI / PRINTING<br />

İstanbul Form Matbaacılık<br />

Esentepe funduszeue.infoönü Cad<br />

Verim Sanayi Sitesi<br />

B Blok Kat 2 Kartal-İstanbul-TÜRKİYE<br />

Tel: +90 <strong>21</strong>6 60 30<br />

BASKI TARİHİ / Publication DATE<br />

<strong>Ağustos</strong> <strong></strong> / August <strong></strong><br />

Yayın Türü / Publication Type<br />

Yaygın Yerel Süreli<br />

Yayın Süresi - Dili<br />

Publication Period - Language<br />

Aylık - Türkçe, İngilizce, Rusça<br />

Monthly - Turkish, English, Russian<br />

ISSN: <strong>21</strong><br />

İLETİŞİM<br />

MAILING ADDRESS<br />

Veko Giz Plaza, Maslak Meydan Sok.<br />

No:3 Kat:4 Daire 10 Maslak, <br />

Şişli / İstanbul - TÜRKİYE<br />

Tel: +90 <strong>21</strong>2 66 00<br />

Faks: +90 <strong>21</strong>2 66 01<br />

funduszeue.info<br />

[email protected]<br />

HAZAR WORLD<br />

1

IÇINDEKILER<br />

CONTENTS<br />

04<br />

HAZAR’A DAİR<br />

CASPIAN OVERVIEW<br />

04<br />

THE EURASIAN ECONOMIC UNION<br />

TÜRKMENİSTAN, AVRASYA<br />

EKONOMİK BİRLİĞİ’NE<br />

KATILMAYACAK<br />

TURKMENISTAN TO STAY OUT OF<br />

26<br />

KAPAK / COVER<br />

ÖZBEKİSTAN’A 13 YIL<br />

SONRA İLK ZİYARET<br />

FIRST VISIT TO<br />

UZBEKISTAN AFTER<br />

13 YEARS<br />

13 yıl aradan sonra Türkiye’den<br />

Özbekistan’a ilk kez resmi bir<br />

ziyaret gerçekleşti. Dışişleri<br />

Bakanları düzeyindeki bu ziyaret,<br />

Türkiye ve Özbekistan ilişkilerinde<br />

yeni bir dönemin başlangıcı<br />

oldu.<br />

26<br />

Turkey paid an official visit to<br />

Uzbekistan for the first time in<br />

13 years. Realized at the Foreign<br />

Ministry level, this visit has<br />

started a new era in the<br />

relations between Turkey and<br />

Uzbekistan.<br />

04<br />

10<br />

09<br />

ETKİNLİK / event<br />

KAZAKİSTAN’DA YILDÖNÜMÜ<br />

COŞKUSU<br />

ANNIVERSARY<br />

<br />

EXCITEMENT IN<br />

KAZAKHSTAN<br />

09<br />

Etkinlik / Event<br />

09<br />

TO TEARS<br />

TÜRKİYE’Yİ AĞLATAN<br />

MADENCİYE SÜRPRİZ<br />

TEKLİF<br />

SURPRISE OFFER TO THE<br />

MINER WHO MOVED TURKEY<br />

10<br />

HABER ANALİZ / IN DEPTH<br />

19 YILDIR<br />

10<br />

DİNMEYEN ACI:<br />

SREBRENİTSA<br />

UNRELIEVED SORROW<br />

FOR 19 YEARS:<br />

SREBRENICA<br />

2<br />

AĞUSTOS <strong></strong> SAYI <strong>21</strong> - AUGUST <strong></strong> ISSUE <strong>21</strong>

funduszeue.info<br />

16<br />

14<br />

YAZI DİZİSİ / ARTICLE SERIES<br />

KIRGIZİSTAN HAKKINDA<br />

BİLİNMESİ GEREKEN<br />

15 ŞEY<br />

15 THINGS TO KNOW<br />

ABOUT KYRGYZSTAN<br />

20<br />

HABER ANALİZ / IN DEPTH<br />

20<br />

ENERJİDE MİLYAR<br />

DOLARLIK RUSYA-ÇİN<br />

İTTİFAKI<br />

RUSSIA AND CHINA’S $<br />

BILLION ALLIANCE IN THE<br />

ENERGY SECTOR<br />

16<br />

44 20<br />

34<br />

GÖRÜŞ / OPINION<br />

34<br />

ENERGY SUPPLY<br />

ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ<br />

VE YENİ<br />

POLİTİKALAR<br />

SECURITY AND<br />

NEW POLICIES<br />

50<br />

We compiled cultural activities such<br />

50<br />

KÜLTÜR & SANAT<br />

CULTURE & ART<br />

Bölge ile ilgili konser, sergi ve<br />

tiyatro faaliyetlerini sizin için<br />

derledik.<br />

as concerts, exhibitions, and plays<br />

about the region.<br />

50<br />

44<br />

40<br />

40<br />

BLOG / BLOG<br />

40<br />

İTALYAN DOĞAL<br />

GAZ PİYASASI:<br />

KRİZ BİTMEYECEK Mİ?<br />

THE ITALIAN NATURAL GAS<br />

MARKET: AN ENDLESS<br />

CRISIS?<br />

44<br />

RÖPORTAJ / INTERVIEW<br />

44<br />

“BİR HALKI<br />

SANATIYLA<br />

TANIYACAKSIN”<br />

“A NATION IS<br />

RECOGNISED<br />

BY ITS ART”<br />

HAZAR WORLD<br />

3

HAZAR’A DAİR / CASPIAN OVERVIEW<br />

ALİYEV’DEN İTALYA’YA<br />

RESMİ ZİYARET<br />

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham<br />

Aliyev 3 günlük resmi bir ziyaret çerçevesinde<br />

İtalya’nın başkenti Roma’daydı.<br />

Aliyev, ziyareti kapsamında İtalya Cumhurbaşkanı<br />

Giorgio Napolitano ve İtalya<br />

Başbakanı Matteo Renzi ile bir araya<br />

geldi. Görüşmelerde iki ülke arasındaki<br />

siyasi, ekonomik ve kültürel işbirlikleri,<br />

enerji alanındaki projeler, Ermenistan ve<br />

Azerbaycan arasındaki Dağlık Karabağ<br />

sorunu gibi konular gündeme geldi.<br />

ALIYEV’S OFFICIAL VISIT TO<br />

ITALY<br />

President of Azerbaijan Ilham Aliyev<br />

paid an official visit to Rome, capital<br />

city of Italy. As part of the 3-day visit,<br />

Aliyev had a meeting with Italian<br />

President Giorgio Napolitano and<br />

Prime Minister Matteo Renzi. At the<br />

meeting, issues such as the political,<br />

economic and cultural cooperation<br />

between the two states, projects in<br />

the energy field, and the Nagorno<br />

Karabakh issue between Armenia and<br />

Azerbaijan were discussed.<br />

BDT ÜLKELERİ<br />

SAVUNMA BAKANLARI<br />

ASTANA’DA BULUŞTU<br />

Kazakistan Ulusal Savunma<br />

Üniversitesi’nde düzenlenen<br />

BDT Savunma Bakanları<br />

Konseyi olağan toplantısına,<br />

Kazakistan’ın yanı sıra<br />

Azerbaycan, Belarus, Rusya,<br />

Kırgızistan, Tacikistan ve<br />

Özbekistan savunma bakanları<br />

katıldı. Toplantıda mayın<br />

temizleme operasyonları,<br />

radyasyon güvenliği, hava<br />

saldırılarına karşı savunma<br />

sistemleri ve uzay araçlarının<br />

ortaklaşa kullanımı gibi konular<br />

ele alındı.<br />

CIS DEFENCE<br />

MINISTERS MET IN<br />

ASTANA<br />

Defence Ministers of<br />

Kazakhstan, Azerbaijan,<br />

Belarus, Russia, Kyrgyzstan,<br />

Tajikistan and Uzbekistan<br />

participated in the Ordinary<br />

Meeting of the Council of<br />

CIS Defence Ministers held<br />

at the National Defence<br />

University of Kazakhstan.<br />

Main discussion topics<br />

of the meeting were mine<br />

clearance operations,<br />

radiation safety, defence<br />

systems against aerial<br />

attacks, and joint use of<br />

space vehicles.<br />

YILIN STARLARI<br />

ÖDÜLLERİ KEZ<br />

SAHİPLERİNİ BULDU<br />

Ekonominin Oscar’ları<br />

olarak nitelendirilen, aylık<br />

ekonomi ve iş dünyası dergisi<br />

Ekovitrin’in düzenlediği Yılın<br />

Starları ödül töreni İstanbul<br />

WOW Otel’de gerçekleşti.<br />

Yılın Starları ödül gecesinde<br />

yılın en başarılı isimleri,<br />

kurum ve markaları 30<br />

kategoride yarıştı. “Yılın<br />

Bakanı” ödülü Maliye Bakanı<br />

Mehmet Şimşek’e giderken,<br />

“Yılın CEO’su” ödülüne ise<br />

SOCAR Türkiye Başkanı ve<br />

Petkim Yönetim Kurulu Üyesi<br />

Kenan Yavuz layık görüldü.<br />

STARS OF THE YEAR<br />

AWARDS GRANTED<br />

FOR THE 13 TH TIME<br />

Regarded as the Oscars of<br />

the economy, Stars of the<br />

Year awards were given by<br />

Ekovitrin, monthly magazine<br />

on economy and the business<br />

world, in a ceremony held<br />

in WOW Istanbul Hotel.<br />

The most successful names,<br />

agencies and brands of the<br />

year competed in 30 categories<br />

to receive the Stars of the Year<br />

awards. Minister of Finance<br />

Mehmet Simsek received the<br />

“Minister of the Year” award,<br />

and President of SOCAR<br />

Turkey and PETKIM Board<br />

Member Kenan Yavuz received<br />

the “CEO of the Year” award.<br />

4 AĞUSTOS <strong></strong> SAYI <strong>21</strong> - AUGUST <strong></strong> ISSUE <strong>21</strong>

funduszeue.info<br />

GÜRCİSTAN’IN ESKİ<br />

CUMHURBAŞKANI<br />

ÖLDÜ<br />

Uzun süredir tedavi gören 86<br />

yaşındaki Eduard Şevardnadze<br />

yaşamını yitirdi. yıllarında<br />

Gürcistan Meclis<br />

Başkanlığı görevini yürüten<br />

Şevardnadze, ’te<br />

Cumhurbaşkanı seçilmişti.<br />

yılında yapılan seçimlerde<br />

ikinci kez<br />

Cumhurbaşkanlığı koltuğuna<br />

oturan Şevardnadze, Mihail<br />

Saakaşvili önderliğindeki<br />

muhalif güçlerin baskısıyla<br />

istifa etmek zorunda kalmıştı.<br />

FORMER PRESIDENT<br />

OF GEORGIA PASSED<br />

AWAY<br />

year-old Eduard<br />

Shevardnadze passed<br />

away after a long period of<br />

treatment. After serving as<br />

the Parliamentary Speaker<br />

between and ,<br />

Shevardnadze was elected<br />

as President in Having<br />

been elected as President<br />

for the second time in<br />

presidential elections held<br />

in , Shevardnadze was<br />

forced to resign under the<br />

pressure of opposition forces<br />

led by Mikhail Saakashvili.<br />

PETKİM LİMANINA<br />

GOLDMAN DEMİR<br />

ATTI<br />

PETKİM’in yüzde iştiraki<br />

olan Petlim Limancılık<br />

A.Ş.’ye dünyanın en büyük<br />

yatırım bankalarından Goldman<br />

Sachs ortak oluyor. Yapılan<br />

ön anlaşma ile Petlim<br />

hisselerinin yüzde 30’unun,<br />

milyon Amerikan Doları<br />

bedel ile Goldman Sachs’a<br />

satılması planlanıyor.<br />

Ayrıca, yapılacak sözleşmede<br />

Goldman Sachs’ın bir<br />

zarara uğramaması için ilgili<br />

hisseleri SOCAR Türkiye’ye<br />

satma hakkı da yer alacak.<br />

GOLDMAN<br />

ANCHORED AT THE<br />

PORT OF PETKIM<br />

One of the largest investment<br />

banks in the<br />

world, Goldman Sachs<br />

has become a partner in<br />

PETKIM’s % affiliate<br />

Petlim Limancılık A.Ş. A<br />

preliminary agreement<br />

has been reached to sell<br />

Petlim’s 30% stakes for $<br />

million to Goldman Sachs.<br />

Besides, a reservation will<br />

be included in the contract<br />

allowing Goldman Sachs to<br />

sell those stakes to SOCAR<br />

Turkey to avoid any loss.<br />

KIRGIZİSTAN’DAKİ<br />

ABD ASKERİ ÜSSÜ<br />

KAPANDI<br />

Kırgızistan’ın başkenti<br />

Bişkek’te 16 Aralık ’den<br />

bu yana faaliyette olan<br />

ABD’nin Transit Sevkiyat<br />

Merkezi, 11 Temmuz’da<br />

kapatıldı. Yılda 60 milyon<br />

dolar kira ücreti alan Kırgız<br />

hükümeti, üsten elde ettiği<br />

gelirin kesilmesiyle bütçede<br />

doğabilecek açığı, Manas<br />

Uluslararası Havaalanı’nı<br />

uluslararası yük taşımacılığı<br />

için kullanarak kapatmayı<br />

planlıyor.<br />

U.S. MILITARY BASE<br />

IN KYRGYZSTAN IS<br />

CLOSED<br />

U.S. Transit Delivery Center,<br />

which was operational in<br />

Kyrgyzstan’s capital Bishkek<br />

since December 16, ,<br />

was closed on July Kyrgyz<br />

government was receiving<br />

$60 million rental fee per<br />

year from the base, and it<br />

plans to meet the possible<br />

budget deficit to arise from<br />

the shutdown of the military<br />

base by using Manas International<br />

Airport for international<br />

freight transport<br />

HAZAR WORLD 5

HAZAR’A DAİR / CASPIAN OVERVIEW<br />

TÜRKMENİSTAN,<br />

AVRASYA EKONOMİK<br />

BİRLİĞİ’NE<br />

KATILMAYACAK<br />

Türkmenistan’ın Moskova<br />

Büyükelçisi Berdimurat<br />

Recepov, ülkesinin Rusya’yı<br />

stratejik bir ortak olarak<br />

gördüğünü, ancak Avrasya<br />

Ekonomik Birliği’ne katılmayacağını<br />

söyledi. Recepov,<br />

“Türkmenistan ve Rusya;<br />

BM, AGİT, BDT ile diğer<br />

uluslararası kuruluşlarda<br />

birbirlerine destek veriyorlar.<br />

<strong>Hazar</strong> Denizi ile ilgili<br />

sorunlarda da iki ülke aynı<br />

görüştedir” ifadelerini kullandı.<br />

TURKMENISTAN<br />

TO STAY OUT OF<br />

THE EURASIAN<br />

ECONOMIC UNION<br />

Ambassador of<br />

Turkmenistan in Moscow<br />

Berdimurat Rejepov stated<br />

that Turkmenistan regards<br />

Russia as a strategic<br />

partner, but they will<br />

stay out of the Eurasian<br />

Economic Union. Rejepov<br />

said, “Turkmenistan and<br />

Russia support each other<br />

in the UN, OSCE, CIS<br />

and other international<br />

organizations. Both<br />

countries share the same<br />

opinion about the issues<br />

related to the Caspian Sea.”<br />

YENİ İPEK<br />

YOLUNUN<br />

GELECEĞİ YAZ<br />

OKULUNDA<br />

TARTIŞILDI<br />

Romanya’nın başkenti<br />

Bükreş “Türkiye’nin<br />

Yeni İpek Yolu<br />

Jeopolitiği: Diplomasi,<br />

Güvenlik Stratejileri,<br />

Rekabet ve İşbirliği’’<br />

konulu yaz okuluna ev<br />

sahipliği yaptı. Beşincisi<br />

düzenlenen yaz okulunun<br />

konuşmacılarından<br />

SOCAR Romanya<br />

Başkanı Hamza<br />

Kerimov, Azerbaycan’ın<br />

Avrupa’nın enerji<br />

güvenliğinde oynadığı<br />

önemli role vurgu yaparak,<br />

SOCAR’ın çalışmaları<br />

ve gerçekleştirdiği<br />

projeler, yakın gelecekte<br />

Avrupa’nın enerji haritasını<br />

değiştirecek<br />

TANAP ve TAP boru<br />

hatları konusunda yaz<br />

okulu katılımcılarına<br />

bilgi verdi.<br />

NEW SILK<br />

ROAD’S FUTURE<br />

WAS DISCUSSED<br />

AT THE SUMMER<br />

SCHOOL<br />

Romania’s capital<br />

Bucharest hosted the<br />

“Turkey’s New Silk<br />

Road Geopolitics:<br />

Diplomacy, Security<br />

Strategies, Competition<br />

and Cooperation”<br />

themed summer school.<br />

State Oil Company of<br />

Azerbaijan (SOCAR)<br />

Romania President<br />

Hamza Kerimov<br />

gave a speech at the<br />

fifth annual summer<br />

school, and briefed<br />

the participants about<br />

SOCAR’s works and<br />

projects to be realized in<br />

the near future as well<br />

as the Trans Anatolian<br />

Natural Gas Pipeline<br />

and Trans Adriatic<br />

Pipeline that will change<br />

the energy map of<br />

Europe by emphasizing<br />

Azerbaijan’s important<br />

role in European energy<br />

security.<br />

6 AĞUSTOS <strong></strong> SAYI <strong>21</strong> - AUGUST <strong></strong> ISSUE <strong>21</strong>

AĞUSTOS <strong></strong><br />

AUGUST <strong></strong><br />

<br />

ÇİN ULUSLARARASI<br />

PETROL&PETROKİMYA<br />

TEKNOLOJİSİ VE<br />

EKİPMANLARI FUARI<br />

AĞUSTOS <strong></strong><br />

PEKİN - ÇİN<br />

Çin’in başkenti Pekin bu yıl altıncısı<br />

düzenlenen önemli bir etkinliğe ev<br />

sahipliği yapıyor. Pekin Yeni<br />

Uluslararası Expo Merkezi’nde 3 gün<br />

sürecek olan Çin Uluslararası Petrol<br />

ve Petrokimya Teknolojisi ve<br />

Ekipmanları Fuarı sektörün önde<br />

gelen firmalarını bir araya getiriyor.<br />

6 TH CHINA INTERNATIONAL<br />

PETROLEUM &<br />

PETROCHEMICAL<br />

TECHNOLOGY AND<br />

EQUIPMENT EXHIBITION<br />

AUGUST , <strong></strong><br />

BEIJING - CHINA<br />

Beijing, the capital city of China, is<br />

hosting the 6th China International<br />

Petroleum and Petrochemical<br />

Technology and Equipment<br />

Exhibition this year. Taking place in<br />

the New International Expo Center,<br />

the event will gather leading firms of<br />

the sector for three days.<br />

<br />

6. BORU HATTI VE ENERJİ<br />

FUARI<br />

AĞUSTOS <strong></strong><br />

TULSA – ABD<br />

Cox Business Center’da düzenlenecek<br />

olan “Boru Hattı ve Enerji Fuarı”<br />

bu yıl enerjinin tüm biçimlerini içerecek<br />

şekilde kapsamını genişletti.<br />

Altıncısı düzenlenen fuar, boru hattı<br />

ve enerji konularını gündeme taşıyarak<br />

ekonomik büyümeyi teşvik<br />

etmeyi planlıyor.<br />

6 TH PIPELINE AND ENERGY<br />

EXPO<br />

AUGUST , <strong></strong><br />

TULSA - USA<br />

To take place in Cox Business Center<br />

this year, the Pipeline and Energy<br />

Expo has expanded its focus to<br />

include all forms of energy. The Expo<br />

will be held for the 6 th time this year<br />

with the aim of stimulating economic<br />

growth by showcasing pipeline and<br />

energy businesses.<br />

<br />

<strong></strong> ENERJİ PROJESİ:<br />

MEVCUT PROGRAMLAMA<br />

DÖNEMİNDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ<br />

VE YENİLENEBİLİR KAYNAKLARIN<br />

FİNANSMANI<br />

AĞUSTOS <strong></strong><br />

BERLİN - ALMANYA<br />

Almanya’nın başkenti Berlin’de 2 gün<br />

sürecek olan seminer, katılımcılara<br />

finansman için pratik bir bakış açışı<br />

sunmayı hedefliyor. Seminer ayrıca AB<br />

desteğinden yararlanan tüm kamu ve<br />

özel kurumlara yeni finansman imkanları<br />

sunacak.<br />

ENERGY PROJECT <strong></strong><br />

FINANCING ENERGY EFFICIENCY<br />

AND RENEWABLES IN THE<br />

CURRENT PROGRAMMING PERIOD<br />

AUGUST , <strong></strong><br />

BERLIN - GERMANY<br />

Offering the participants a practical<br />

overview on financing, the seminar will<br />

take place in Berlin, the capital city of<br />

Germany, for two days. The seminar<br />

will also provide new financing opportunities<br />

to all public and private institutions<br />

which receive EU support.<br />

HAZAR TAKVİMİ / CASPIAN CALENDAR<br />

funduszeue.info<br />

ağustos <strong></strong><br />

PETROL VE GAZ KONFERANSI<br />

THE OIL AND GAS CONFERENCE<br />

<strong>21</strong> <strong>Ağustos</strong> <strong></strong><br />

August <strong>21</strong>, <strong></strong><br />

Denver, Abd / Denver, Usa<br />

ICAT ’14 ULUSLARARASI İLERİ<br />

TEKNOLOJİ VE BİLİM KONFERANSI<br />

ICAT ’14 INTERNATIONAL<br />

CONFERENCE ON ADVANCED<br />

TECHNOLOGY AND SCIENCE<br />

<strong>Ağustos</strong> <strong></strong><br />

August , <strong></strong><br />

Antalya, Türkiye / Antalya, Turkey<br />

PETROL PİYASASI AĞUSTOS<br />

RAPORU<br />

AUGUST OIL MARKET REPORT<br />

12 <strong>Ağustos</strong> <strong></strong><br />

August 12, <strong></strong><br />

Paris, Fransa / Paris, France<br />

AUGUST <strong></strong><br />

HAZAR WORLD<br />

7

ETKİNLİK / event<br />

KAZAKİSTAN’DA<br />

YILDÖNÜMÜ<br />

COŞKUSU<br />

Kazakistan’da Astana’nın<br />

başkent oluşunun <br />

yıldönümü Temmuz<br />

tarihleri arasında ülke<br />

genelinde coşkuyla kutlandı.<br />

Astana’nın Kazakistan’a başkent<br />

oluşunun yıldönümü münasebetiyle<br />

Astana’da etkinlik<br />

düzenlendi. Kutlamaların,<br />

Cumhurbaşkanı Nursultan<br />

Nazarbayev’in doğum günü olan 6<br />

Temmuz’a denk gelmesi etkinliklere renk<br />

kattı. Astana Günleri kutlamaları resepsiyonuna<br />

katılan Nazarbayev, Astana’nın<br />

yüzyılda 10 yıl içinde inşa edilmiş tek<br />

başkent olduğunu söyledi. Bağımsızlığın<br />

ve devletin sembolü haline gelen<br />

Astana’nın kalkınmasının halkın ve<br />

memleketin kalkınmasıyla direkt alakalı<br />

olduğunu ifade eden Nazarbayev,<br />

Astana’nın Kazakistan tarihinde yeni<br />

bir sayfa açtığını ve geleceğe güvenle baktıklarını<br />

kaydetti. Nazarbayev, tören<br />

sonunda Astana’nın kalkınması ve tanıtımında<br />

emeği geçen Rixos Hotels Grubu<br />

Yönetim Kurulu Başkanı Fettah Tamince,<br />

Astana Opera ve Bale Tiyatrosu Müdürü<br />

Tölegen Muhamedjanov ve Modern Sanat<br />

Müzesi Müdürü Nelly Shivrina’ya fahri<br />

vatandaşlık madalyası takdim etti.<br />

yılında Kazakistan’ın başkentinin<br />

Almatı’dan Astana’ya değiştirilmesi kararı<br />

alındıktan sonra Astana, ’de<br />

Kazakistan’a başkent oldu.<br />

NAZARBAYEV:<br />

“ASTANA,<br />

KAZAKİSTAN<br />

TARİHİNDE YENİ BİR<br />

SAYFA AÇTI.”<br />

NAZARBAYEV:<br />

“ASTANA OPENED A<br />

NEW PAGE IN<br />

KAZAKH HISTORY.”<br />

ANNIVERSARY<br />

EXCITEMENT IN<br />

KAZAKHSTAN<br />

16 th anniversary of Astana’s<br />

becoming capital city<br />

was celebrated on July<br />

with great excitement<br />

throughout Kazakhstan.<br />

W<br />

ithin the scope of “Astana Day”,<br />

events were held in Astana on<br />

the occasion of the 16th anniversary<br />

of Astana’s becoming capital<br />

city. This year, celebrations coincided with<br />

the birthday of President Nursultan<br />

Nazarbayev on July 6, which brought more<br />

excitement to the country. Attending the<br />

reception for celebrating the Astana Day,<br />

Nazarbayev said that Astana is the only capital<br />

city which was built in 10 years during the<br />

20th century. Nazarbayev stated that as the<br />

symbol of independence and state, Astana’s<br />

development is directly associated with<br />

development of the people and country, and<br />

added that Astana turned a new page in the<br />

history of Kazakhstan and they are looking<br />

to the future with confidence. At the end of<br />

the ceremony, Nazarbayev presented the<br />

honorary citizenship medal to Fattah<br />

Tamince, Chairman of the Board of Rixos<br />

Hotels; Tölegen Muhamedjanov, Director of<br />

Astana Opera and Ballet Theatre; and Nelly<br />

Shivrina, Director of the Museum of Modern<br />

Art, for their contribution to Astana’s growth<br />

and introduction to the world. Astana<br />

became the capital city of Kazakhstan in <br />

with the decision to replace Almaty with<br />

Astana in <br />

8 AĞUSTOS <strong></strong> SAYI <strong>21</strong> - AUGUST <strong></strong> ISSUE <strong>21</strong>

funduszeue.info<br />

TÜRKİYE’Yİ AĞLATAN<br />

MADENCİYE SÜRPRİZ<br />

TEKLİF<br />

Soma’daki maden<br />

faciasından sonra getirildiği<br />

hastaneden ayrılırken<br />

sedyenin kirlenmemesi için<br />

“Çizmelerimi çıkarayım mı?”<br />

diye soran ve tüm Türkiye’yi<br />

duygulandıran Murat Yalçın,<br />

Türkiye’nin en büyük<br />

sanayi kuruluşlarından olan<br />

SOCAR Türkiye’den sürpriz<br />

iş teklifi aldı.<br />

SOCAR Türkiye geçtiğimiz ay Soma’da<br />

bir iftar programı organize etti. Şehit<br />

aileleri için düzenlenen iftarda<br />

SOCAR Türkiye Başkanı Kenan<br />

Yavuz, Murat Yalçın ile sohbet etme fırsatı<br />

buldu. Yalçın’a, davranışının herkese örnek<br />

olduğunu söylediğini aktaran Yavuz,<br />

“Sohbet sırasında Murat Yalçın’ın edindiği<br />

deneyim nedeniyle aslında iyi bir iş güvenliği<br />

görevlisi olabileceği aklıma geldi.<br />

Spontane olarak yapımı devam eden rafineride<br />

iş güvenliği ve işçi sağlığı teknisyeni<br />

olarak görev yapmak isteyip istemeyeceğini<br />

sordum. Kabul etti. Murat’ın çalışmalarıyla<br />

da örnek olmaya devam edeceğine inanıyorum”<br />

dedi. Maden faciası sonrası şoka girdiğini,<br />

artık orada çalışmak istemediğini söyleyen<br />

Yalçın, yeni işinden kazanacağı parayla<br />

kızının okul masraflarını karşılayacağını,<br />

hayatını kuracağını daha sonra da yoksullara<br />

ve şehit ailelerine yardım edeceğini ifade<br />

etti. Yapımı devam eden rafineride işçi sağlığı<br />

ve iş güvenliği teknisyenliği görevini üstlenecek<br />

olan Yalçın, ailesiyle birlikte<br />

Aliağa’daki lojmanda yaşayacak.<br />

01<br />

Manisa’nın Soma<br />

ilçesinde, işçinin<br />

şehit olduğu maden<br />

faciasından sağ kurtulan<br />

Murat Yalçın, Petkim’de<br />

iş sahibi oldu.<br />

01<br />

Murat Yalcin, surviving<br />

the Soma mine<br />

disaster in Manisa<br />

where workers<br />

became martyrs, was<br />

employed by Petkim.<br />

01<br />

SURPRISE OFFER TO<br />

THE MINER WHO MOVED<br />

TURKEY TO TEARS<br />

Having touched the entire<br />

Turkey by asking the medical<br />

team if he should take off<br />

his muddy boots not to stain<br />

the stretcher while leaving<br />

the hospital after Soma<br />

mine disaster, Murat Yalçın<br />

received a surprise offer<br />

from SOCAR Turkey, one of<br />

Turkey’s largest industrial<br />

enterprises.<br />

SOCAR Turkey organized an iftar dinner<br />

last month in Soma. Kenan Yavuz,<br />

President of SOCAR Turkey, had the<br />

opportunity to chat with Murat Yalçın at<br />

the iftar dinner organized for the families of<br />

Soma martyrs. Yavuz told Yalçın that his<br />

behavior set an example for everyone, and<br />

added, “During our conversation, I thought of<br />

his experience and had the idea that Murat<br />

Yalçın may be a good occupational safety officer.<br />

I asked him spontaneously whether he<br />

would like to work as an occupational health<br />

and safety technician at the refinery under construction.<br />

He accepted the offer. I believe that<br />

Murat will continue to set an example with his<br />

works. Murat Yalçın said that he went into a<br />

shock after the mine disaster and he does not<br />

want to work there anymore. He added that he<br />

would pay his daughter’s education expenses<br />

and make a good life for his family with his<br />

new job, and then he would help the poor and<br />

the families of martyrs. Yalçın will work as an<br />

occupational health and safety technician at the<br />

refinery under construction and live with his<br />

family in one of the lodgings in Aliağa.<br />

HAZAR WORLD<br />

9

HABER ANALİZ / IN DEPTH<br />

SREBRENİTSA / SREBRENICA<br />

19 YILDIR DİNMEYEN ACI:<br />

SREBRENİTSA<br />

Tüm dünyanın gözleri önünde gerçekleşen son yüzyılın gördüğü en<br />

büyük toplu kıyım olan Srebrenitsa Katliamı’nın üzerinden tam 19 yıl<br />

geçti. Katliamda yaşamını yitirenler bu yıl da olayların yıldönümünde<br />

törenlerle anıldı.<br />

UNRELIEVED SORROW FOR 19<br />

YEARS: SREBRENICA<br />

19 years has passed since the Srebrenica<br />

massacre happened in front of the whole world<br />

as the largest massacre of the last century. This<br />

year, people who lost their lives in the massacre<br />

were commemorated with ceremonies on the<br />

anniversary of the event.<br />

SELİN ŞEN SALTAŞ<br />

10<br />

AĞUSTOS <strong></strong> SAYI <strong>21</strong> - AUGUST <strong></strong> ISSUE <strong>21</strong>

funduszeue.info<br />

8<br />

binin üzerinde Bosnalının katledildiği<br />

Srebrenitsa’da halen 2 bin kişinin<br />

cenazesi bulunamadı. Kazılarda tespit<br />

edilen cenazeler ise her yıl katliamın<br />

yıldönümünde toprağa veriliyor. Bu yıl da<br />

Potoçari mezarlığında düzenlenen törenlerde<br />

Srebrenitsa şehidi toprağa verildi. Son<br />

definlerle birlikte toprağa verilebilen kişi<br />

sayısı 6 bin ’e yaklaştı.<br />

Ölüm yolunda yiten yaşamlar<br />

Srebrenitsa şehitlerini anma programı her yıl<br />

olduğu gibi soykırımdan kaçmak isteyen<br />

Boşnakların kullandığı ve “ölüm yolu” olarak<br />

bilinen orman yolundaki yürüyüşle başladı.<br />

Tuzla yakınlarındaki Nezuk kasabasından<br />

başlayan yürüyüşte yine gözyaşı ve yas vardı.<br />

Ölüm yolundan canlı olarak çıkmayı başaranlar<br />

ve o yolda yakınlarını kaybedenler<br />

yine omuz omuza yürüdü.<br />

O korkunç anların canlı tanıklarından biri<br />

Rifet Salihoviç’di. Salihoviç ölüm yolunu<br />

geçebilen şanslı azınlıktan biriydi. O yoldan<br />

yürürken sanki her şeyi yeniden yaşadığını<br />

söyledi gazetecilere. ‘’Yaşadıklarım bir bir<br />

gözümün önüne geliyor. O günkü hislerle<br />

aynı yolu yürümek çok zor’’ diyebildi.<br />

Bu yıl toprağa verilenler arasında son nefesini<br />

ölüm yolunda veren üç kardeş de vardı.<br />

Orman yolundan kaçmaya çalışırken can<br />

veren Dahmo, Hamdiya ve Sulyo… Üç kardeşin<br />

ölüm yolundan sağ çıkabilen ablası<br />

Canan Deliç, yola 5 kardeş olarak çıktıklarını<br />

ancak 2 kardeş olarak bu yolu tamamlayabildiklerini<br />

anlattı:<br />

“Beş kardeş yola birlikte çıkmıştık. Tuzla’ya<br />

ise sadece ikimiz vardık. Yola çıktıktan<br />

sonra, Kravitsa’da verdiğimiz ilk molada<br />

Sulyo’yu son kez gördüm. Dahmo ve<br />

Hamdiya’yı ise yola çıktıktan sonra hiç görmedim.<br />

Kardeşlerimin en genci, öldürüldüğünde<br />

20 yaşında olan Sulyo’ydu. Dahmo 27,<br />

Hamdiya ise 35 yaşındaydı. Sulyo ile son<br />

konuşmamda bana ‘Sen git Tuzla’ya. Ben<br />

gelir miyim bilmiyorum. Bir his bana oraya<br />

ulaşamayacağımı söylüyor’ demişti.”<br />

Potoçari’de hüzünlü tören<br />

Bu yıl da ulaşılabilen cenazeler Potoçari Anıt<br />

Mezarlığı’nda kılınan namazın ardından gözyaşları<br />

arasında toprağa verildi. Türkiye’yi<br />

temsilen Adalet Bakanı Bekir Bozdağ da oradaydı.<br />

Törene Bosna Hersek Üçlü Devlet<br />

Başkanlığı Konseyi Başkanı Bakir<br />

İzzetbegoviç, Konsey’in Hırvat üyesi Jelyko<br />

Komşiç, Bosna Hersek Temsilciler Meclisi<br />

Başkan Yardımcısı Denis Beçiroviç, Bosna<br />

Hersek Savunma Bakanı Zekeriyah Osmiç,<br />

BU YIL TOPRAĞA<br />

VERİLENLER<br />

ARASINDA SON<br />

NEFESİNİ ÖLÜM<br />

YOLUNDA VEREN ÜÇ<br />

KARDEŞ DE VARDI.<br />

THREE SIBLINGS<br />

WHO DIED ON THE<br />

ROAD OF DEATH<br />

WERE AMONG THE<br />

VICTIMS BURIED<br />

THIS YEAR.<br />

Bodies of two thousand and three hundred<br />

people are still not found in Srebrenica<br />

where over eight thousand Bosnian people<br />

were killed. Every year, bodies found<br />

during the excavations are buried on the anniversary<br />

of the massacre. This year, newly<br />

identified victims have been buried in the<br />

Potocari cemetery with ceremonies. With the<br />

last burials, number of buried victims has<br />

increased to nearly six thousand and five hundred.<br />

Lost Lives on the Road of Death<br />

As a ritual every year, Srebrenica commemoration<br />

program began with a walk on the forest<br />

path known as “the Road of Death” which the<br />

Bosnians used while trying to escape the genocide.<br />

There were tears and mourning during the<br />

walk starting from the Nezumi town near<br />

Tuzla. People who had managed to survive on<br />

the Road of Death and those who lost their<br />

beloved ones on that road walked shoulder to<br />

shoulder.<br />

Rifet Salihovic is one of the living witnesses of<br />

those horrible moments. Salihovic was among<br />

the lucky few that managed to pass the Road of<br />

Death. He told the reporters that he felt like he<br />

re-experienced everything while walking on the<br />

road. He hardly said: “I remember everything<br />

one by one. It is very hard to walk on the same<br />

path with that day’s feelings.”<br />

Among those buried this year, there were three<br />

brothers who had breathed their last on the<br />

Road of Death. Dahmo, Hamdiya and Sulyo<br />

who died while trying to escape through the<br />

forest path Canan Delic, surviving sister of<br />

those three brothers, told us that they took the<br />

road as five siblings but only two siblings could<br />

reach the end of the road.<br />

“We took the road together as five siblings. But<br />

only two of us could arrive in Tuzla. After<br />

departing, I saw Sulyo for the last time in our<br />

first break in Kravitsa. I never saw Dahmo and<br />

Hamdiya after departing. Sulyo was my youngest<br />

brother; he was only 20 years old when he<br />

was killed. Dahmo was 27 years old and<br />

Hamdiya was In our last conversation, Sulyo<br />

said, “Go to Tuzla! I don’t know if I can manage<br />

to get there. I have a feeling that I will not be<br />

able to reach Tuzla.”<br />

Sad ceremony in Potocari<br />

The funerals found this year were buried in<br />

tears after the prayer in Potocari Memorial<br />

Cemetery. Minister of Justice Bekir Bozdağ represented<br />

Turkey at the ceremony. Bakir<br />

Izetbegovic, President of the Council of<br />

Tripartite Presidency of Bosnia and<br />

HAZAR WORLD<br />

11

SREBRENİTSA / SREBRENICA<br />

AB’nin Bosna Hersek Yüksek Temsilcisi<br />

Valentin İnzko, Saraybosna’da görev yapan<br />

büyükelçiler, belediye başkanları ile uluslararası<br />

örgütlerin Bosna Hersek’teki temsilcileri<br />

katıldı.<br />

Cenaze namazı Bosna Hersek Reis-ul<br />

Uleması Husein Kavazoviç tarafından kıldırıldı.<br />

Kılınan namaz ve okunan duaların<br />

ardından kurbanların cenazeleri, törene katılanların<br />

yakınları ve vatandaşlar tarafından<br />

toprağa verildi.<br />

TİKA’dan Saraybosna’da Anlamlı Sergi<br />

Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı<br />

(TİKA) da her yıl olduğu gibi hem resmi<br />

törenlerde bulundu hem de özel programlar<br />

düzenledi. Bu kapsamda bu yıl, Srebrenitsa<br />

Anma Galerisi’nde TİKA’nın desteğiyle yapılan<br />

ek odada İngiliz fotoğrafçı Paul Lowe’un<br />

“Saraybosna Kuşatması” adlı fotoğraf sergisi<br />

açıldı. Sergiye, Türkiye’nin Saraybosna<br />

Büyükelçisi Cihad Erginay, TİKA Saraybosna<br />

Koordinatörü Fatih Karaca ile çok sayıda<br />

davetli iştirak etti.<br />

Gazeteci ve fotoğraf sanatçısı Paul Lowe ile<br />

kuşatma günlerinde çektiği o fotoğrafları<br />

konuştuk. Lowe, çektiği o kareleri anlatırken<br />

olan bitenin kendisine henüz yaşanmış gibi<br />

geldiğini söylüyor.<br />

Fotoğraflarla ilgili hikayeniz ne? Onlara<br />

baktığınızda ne hissediyorsunuz?<br />

Paul Lowe: Tüm bunların 20 yıl önce bu<br />

caddelerde yaşandığını hayal etmek zor.<br />

Buralarda gezinirken Saraybosna’nın tarih<br />

şehri olduğunu hatırlıyorsunuz. Burada <br />

yüzyılı şekillendiren inanılmaz olaylar<br />

yaşandı. Bu olayların tekrar yaşanmaması<br />

için tarihimizi öğrenmemiz lazım.<br />

01<br />

Gazeteci ve fotoğraf<br />

sanatçısı Paul Lowe.<br />

01<br />

Journalist and<br />

photographer Paul<br />

Lowe.<br />

02<br />

Fotoğraf sanatçısı Tarık<br />

Samarah.<br />

02<br />

Photographer Tarik<br />

Samarah.<br />

Herzegovina, Željko Komši, Croat member of<br />

the Council, Denis Beirovic, Vice President at<br />

the House of Representatives of Bosnia and<br />

Herzegovina, Zekerijah Osmic, Minister of<br />

Defense of Bosnia and Herzegovina, Valentin<br />

Inzko, EU High Representative for Bosnia and<br />

Herzegovina, Ambassadors and Mayors serving<br />

in Sarajevo, and representatives of international<br />

organizations in Bosnia and Herzegovina<br />

attended the ceremony.<br />

Husein Kavazovic, Reis-ul-Ulema of Bosnia<br />

and Herzegovina, performed the funeral<br />

prayer. Bodies of the victims were buried by<br />

their relatives and the citizens attending the<br />

ceremony after the prayer.<br />

Meaningful Exhibition by TIKA in Sarajevo<br />

Turkish Cooperation and Coordination Agency<br />

(TIKA) attended the formal ceremonies and<br />

organized special programs as it does every<br />

year. In this context, the photo exhibition<br />

“Sarajevo Siege” by the British photographer<br />

Paul Lowe was held in the exhibition hall built<br />

with TIKA’s support in the Srebrenica<br />

Memorial Gallery. Turkish Ambassador in<br />

Sarajevo Cihad Erginay, TIKA Coordinator in<br />

Sarajevo Fatih Karaca and many other guests<br />

participated in the exhibition.<br />

We talked to the journalist and photographer<br />

Paul Lowe about the photos he took during the<br />

days of siege. While talking about the photos,<br />

Lowe said that he feels as if everything has<br />

happened just now.<br />

What is your story about the photos? How<br />

do you feel when you look at them?<br />

Paul Lowe: It is hard to imagine that all of this<br />

happened in these streets 20 years ago. While<br />

walking around, you remember that Sarajevo is<br />

01 02<br />

12 AĞUSTOS <strong></strong> SAYI <strong>21</strong> - AUGUST <strong></strong> ISSUE <strong>21</strong>

funduszeue.info<br />

Savaş sırasında Saraybosna’da yaşadığınız<br />

en kötü anınız hangisiydi?<br />

P.L.: Yaşadığım en kötü an bir pazar yerine<br />

düzenlenen saldırıydı. Bir anda çok sayıda<br />

insan hayatını kaybetti. O an orada benim<br />

tanıdığım insanların da ölmüş veya yaralanmış<br />

olabileceğini düşündüm. Şehir dışındaydım<br />

ve ne olup bittiğini kestirmek güçtü.<br />

Aynı salon ünlü fotoğraf sanatçısı Tarık<br />

Samarah’ın Srebrenitsa’da çektiği fotoğrafların<br />

yer aldığı sergiye de ev sahipliği yaptı.<br />

Tarık Samarah fotoğrafları çekerken yaşadıklarının<br />

onu değiştirdiğini anlattı.<br />

Srebrenitsa’da katliama şahitlik eden o<br />

kareleri çekerken neler hissettiniz?<br />

Tarık Samarah: Bunun gibi bir tecrübe sizi<br />

insani anlamda değiştiriyor. İnsanlığın<br />

diğer tarafını da görüyorsunuz. Daha doğrusu<br />

insanlığa sığmayan bir şeyler görüyorsunuz.<br />

Sizin gibi, kan ve etten ibaret bir<br />

insanın bunu yaptığını anlıyorsunuz. Daha<br />

sonra o zamana kadar sahip olduğunuz<br />

dünya görüşünüz değişiyor. Sizden büyük<br />

bir şeyin olduğunu, anlayamayacağınız ve<br />

anlatamayacağınız bir şey olduğunu görüyorsunuz.<br />

Bütün bunlar insanın içinde inanılmaz<br />

acı ve üzüntü oluşturuyor. Fakat<br />

Srebrenitsalılardan öğrendiğim ve bu fotoğraflarla<br />

göstermeye çalıştığım, bu acıdan<br />

nefretin değil aşkın doğması gerektiğidir.<br />

Bu, hayatta kalmanın ve devam etmenin tek<br />

yoludur.<br />

Kendi çektiğiniz hangi kare sizi en çok<br />

etkileyendi?<br />

T.S.: Yalnızca bir anı ayırmak zor. Toplu<br />

mezarların açılışlarından hayatta kalanlar<br />

ile yapılan röportajlara kadar bütün bir tecrübe<br />

söz konusu. Bu ikisinden hangisi daha<br />

zor bilemiyorsunuz. Bu projeye başladığımda<br />

Srebrenitsa’da olanları çok iyi biliyordum.<br />

Soykırımın büyüklüğünü, kronolojiyi,<br />

bütün detayları ve gerçekleri de biliyordum.<br />

Fakat tüm bunları gördüğünüz zaman, olayları<br />

farklı bir şekilde yorumlamaya başlıyorsunuz.<br />

İçinde yüzlerce insana ve çocuklara<br />

ait kemik parçalarının olduğu açık bir<br />

toplu mezarın yanında bulunuyorsunuz,<br />

hiçbir şey diyemiyorsunuz. Ancak susuyorsunuz.<br />

Bir anne, beş oğlunu nasıl kaybettiğini<br />

anlattığı zaman, onun akabinde söyleyecek<br />

söz bulamıyorsunuz. Bütün bu suskunluk<br />

ve imkansızlık anlarının benim üzerimde<br />

ciddi etkisi olmuştu. Elimden hiçbir<br />

şey gelmediği anlarda çektiğim bu fotoğraflar,<br />

acı ve üzüntünün parçaları olarak ortaya<br />

çıktı.<br />

SAMARAH: “İÇİNDE<br />

YÜZLERCE İNSANA<br />

VE ÇOCUKLARA AİT<br />

KEMİK<br />

PARÇALARININ<br />

OLDUĞU AÇIK BİR<br />

TOPLU MEZARIN<br />

YANINDA<br />

BULUNUYORSUNUZ,<br />

HİÇBİR ŞEY<br />

DİYEMİYORSUNUZ.<br />

ANCAK<br />

SUSUYORSUNUZ.”<br />

SAMARAH: “YOU<br />

STAND NEXT TO AN<br />

OPEN MASS GRAVE<br />

WHERE THERE ARE<br />

HUNDREDS OF<br />

BONES BELONGING<br />

TO HUNDREDS OF<br />

ADULTS AND<br />

CHILDREN, AND YOU<br />

CAN SAY NOTHING.<br />

YOU JUST KEEP<br />

QUIET.”<br />

an historical city. Incredible events shaping the<br />

20 th century happened here. We need to know<br />

our history to prevent such incidents in the<br />

future.<br />

What was your worst moment in Sarajevo<br />

during the war?<br />

P.L: The attack against a market place was my<br />

worst moment. A great number of people lost<br />

their lives at a time. I thought that people I knew<br />

might be dead or wounded there at that<br />

moment. I was out of town and it was difficult<br />

to predict what was going on.<br />

Same exhibition hall also hosted the photographs<br />

of Srebrenica taken by the famous<br />

photo artist Tarık Samarah. Tarık Samarah<br />

noted that what he lived while taking those<br />

photos changed him.<br />

What did you feel while taking those photos<br />

which witnessed the Srebrenica massacre?<br />

Tarık Samarah: Such an experience change<br />

who you are. You can see the other side of<br />

humanity. More precisely, you see things that<br />

are definitely not humane. You understand that<br />

a human being, consisting of blood and flesh<br />

like you, do such things. Then your world view<br />

changes. You see that there is something bigger<br />

than you, which you cannot understand and<br />

cannot tell. All those things lead to incredible<br />

pain and sorrow. But what I have learnt from<br />

people from Srebrenica and what I have wanted<br />

to show with these photographs is that love<br />

must be born from this pain, not hate. This is<br />

the only way to survive and continue.<br />

Which of your photographs impressed you<br />

the most?<br />

T.S.: It is difficult to pick a single memory. An<br />

entire experience from the opening of mass<br />

graves to interviews with survivors is the point<br />

in question. You cannot even tell which one is<br />

more difficult. When I started this project I had<br />

vast information about what happened in<br />

Srebrenica. I knew the magnitude of the massacre,<br />

chronology, all the details and facts. But<br />

when you see all these things in person, you<br />

begin to interpret the events in a different way.<br />

You stand next to an open mass grave where<br />

there are hundreds of bones belonging to hundreds<br />

of adults and children, and you can say<br />

nothing. You just keep quiet. When a mother<br />

told how she lost five sons, you are not able to<br />

say a single word. All these moments of silence<br />

and impossibility had a significant impact on me.<br />

The photos I took when I was not able to do anything<br />

emerged as a part of the pain and sorrow.<br />

HAZAR WORLD<br />

13

SREBRENİTSA / SREBRENICA<br />

NE OLMUŞTU?<br />

Katliama giden gelişmeleri anlamak için <br />

yılına gitmek gerekiyor, kuşatma yıllarına.<br />

Srebrenitsa, Sırbistan sınırına en yakın kent<br />

olması sebebiyle Sırpların kolayca kuşatabildiği,<br />

savunması oldukça zor bir konumdaydı.<br />

O dönemde Sırp Ordusu’nun Başkomutanı<br />

olan Ratko Mladiç, sivil-askeri hedef farkı<br />

gözetmeksizin kente havan topu yağdırıyordu.<br />

Bu esnada Mladiç’in büyük bir katliam<br />

hazırlığında olduğu bilgisi kente yayıldı.<br />

Katliam endişesiyle yılının Mart ayında<br />

60 bin kişi kasabayı terk etti.<br />

Bu sırada tehlikeyi gören Barış Gücü misyonu<br />

görevlisi Fransız Komutan General<br />

Philippe Morillon kasabaya gidip,<br />

Srebrenitsa’nın ‘BM koruması’ altında olduğunu<br />

ilan etti. Ancak bu adım, katliamı 2 yıl<br />

geciktirmekten öte bir anlam ifade etmeyecekti.<br />

Toplanan BM Güvenlik Konseyi bugün<br />

bile tartışılan tarihi bir karar verdi. no’lu<br />

karar ile Srebrenitsa ve 50 kilometrekarelik<br />

çevresini ‘Güvenli Bölge’ ilan etti. Karar akabinde<br />

Hollandalı bir birlik Srebrenitsa yakınlarındaki<br />

Potoçari’ye konuşlandırıldı.<br />

BM Barış Gücü, Bosnalıların tek umudu olan<br />

komutan Nasır Oriç ve silahlı grubundan<br />

bölgeyi terk etmesini istedi. Bosnalıların ellerindeki<br />

silahlar toplandı. Bu esnada NATO,<br />

Belgrad’a hava harekatı düzenledi. Bunun<br />

üzerine Mladiç komutasındaki Sırp güçleri, 3<br />

yıldır kuşatma altında bulunduktan sonra<br />

BM’nin Güvenli Bölge olarak ilan ettiği<br />

Srebrenitsa’ya girdi ve Avrupa’nın kalbinde<br />

bir katliam gerçekleştirdi.<br />

03<br />

“Saraybosna<br />

Kuşatması” adlı fotoğraf<br />

sergisi.<br />

03<br />

“Sarajevo Siege”<br />

photography exhibition.<br />

WHAT HAPPENED?<br />

We need to go back to , the siege years, to<br />

better understand the events leading to the<br />

massacre. As the closest town to the Serbian<br />

border, Serbs could easily surround Srebrenica<br />

which was quite difficult to defend due to its<br />

location. At that time, Ratko Mladic, the<br />

Commander in Chief of the Serbian Army, was<br />

shelling the city without discriminating civilians<br />

from military targets. In the meantime,<br />

information that Mladic was in preparation for<br />

a big massacre spread to the city, and sixty<br />

thousand people had to leave town in March<br />

with the fear of massacre. Then the<br />

French Commander General Philippe<br />

Morillon, officer of the UN Peacekeeping<br />

Force, went to the town and declared that<br />

Srebrenica was under ‘UN protection’.<br />

However, this step could just postpone the<br />

massacre for two years. UN Security Council<br />

gave a historic decision, which is still a controversial<br />

issue today. UN Security Council<br />

passed the Resolution , declaring Srebrenica<br />

and the 50 square-kilometer area around the<br />

town as a “safe zone”. Right after the decision,<br />

a Dutch troop was deployed in Potocari near<br />

Srebrenica. UN Peacekeeping Force asked<br />

Commander Naser Ori, who was the only hope<br />

for Bosnians, and his armed group to leave the<br />

area. Weapons held by Bosnians were collected.<br />

In the meantime, NATO commenced an air<br />

operation over Belgrade. Thereupon, Serbian<br />

forces under the command of Mladic entered<br />

Srebrenica after three years under siege, and<br />

slaughtered them at the heart of Europe.<br />

03<br />

14 AĞUSTOS <strong></strong> SAYI <strong>21</strong> - AUGUST <strong></strong> ISSUE <strong>21</strong>

funduszeue.info<br />

HAZAR WORLD<br />

15

YAZI DİZİSİ / article series<br />

KIRGIZİSTAN / KYRGYZSTAN<br />

1<br />

Kırgızistan’daki<br />

Tokmok kenti<br />

yakınlarında yer alan<br />

Burana Kulesi sıra<br />

dışı bir mimariye<br />

sahip.<br />

Burana Tower,<br />

located near the City<br />

of Tokmok in<br />

Kyrgyzstan, has a<br />

unique architecture.<br />

KIRGIZİSTAN HAKKINDA<br />

BİLİNMESİ GEREKEN<br />

15 ŞEY<br />

Bu ay Manas Destanı’nın anavatanı olan<br />

kardeş ülke Kırgızistan’a uzanıyoruz.<br />

Dünyaya Cengiz Aytmatov gibi değerli bir<br />

yazarı kazandıran Kırgızistan, hem tarihi<br />

hem de doğal güzellikleriyle görülmeye<br />

değer.<br />

15 Things<br />

THINGS TO KNOW ABOUT<br />

KYRGYZSTAN<br />

This month we are going to our sister<br />

country Kyrgyzstan, motherland of<br />

the Epic of Manas. Having introduced<br />

the precious author Chingiz Aitmatov<br />

to the world, Kyrgyzstan is worth<br />

seeing with its history and natural<br />

beauty.<br />

MERVE DAMCI<br />

2<br />

Birbirinden farklı<br />

balık türlerinin<br />

bulunduğu Issık Gölü,<br />

dünyanın en büyük<br />

krater gölü olarak<br />

biliniyor.<br />

Containing<br />

different fish<br />

species, Lake Issyk<br />

is known as the<br />

largest crater lake<br />

in the world.<br />

3<br />

Kırgız yazar Cengiz<br />

Aytmatov dünya<br />

edebiyatının en<br />

önemli isimleri<br />

arasında yer alıyor.<br />

Kyrgyz author<br />

Chingiz Aitmatov is<br />

among the leading<br />

figures in world<br />

literature.<br />

16<br />

AĞUSTOS <strong></strong> SAYI <strong>21</strong> - AUGUST <strong></strong> ISSUE <strong>21</strong>

funduszeue.info<br />

Meşhur Manas Destanı,<br />

Kırgız halk edebiyatında<br />

önemli bir yer tutuyor.<br />

4<br />

<strong>World</strong> famous Epic of Manas<br />

has an important place in<br />

Kyrgyz folk literature.<br />

Kırgızistan’da<br />

eğitim ve<br />

sağlık<br />

hizmetleri<br />

ücretsizdir.<br />

Education and<br />

health<br />

services are<br />

free of charge<br />

in Kyrgyzstan.<br />

5<br />

6<br />

Kısrak sütünün ekşitilmesiyle elde edilen<br />

kımız ve deve sütünün ekşitilmesiyle<br />

yapılan şubat, Kırgızların milli içecekleri<br />

arasında.<br />

Sour mare milk ‘kymyz’, and sour camel<br />

milk ‘shubat’ are the national drinks of<br />

Kyrgyz people.<br />

8<br />

Kırgızistan, 31 <strong>Ağustos</strong><br />

’de Sovyetler<br />

Birliği’nden ayrılarak<br />

bağımsızlığını ilan etmiştir.<br />

Kyrgyzstan declared<br />

independence from the<br />

Soviet Union on August 31,<br />

<br />

Beş parmakla yenilen “biş<br />

parmaq” Kırgızların en<br />

meşhur yemeklerinden biri.<br />

One of the most popular<br />

Kyrgyz dishes is “biş<br />

parmaq” which is eaten<br />

with five fingers.<br />

7<br />

9<br />

Kırgızistan’ın<br />

para birimi<br />

Som’dur.<br />

Currency<br />

of Kyrgyzstan is<br />

Som.<br />

HAZAR WORLD<br />

17

KIRGIZİSTAN / KYRGYZSTAN<br />

Demir, bakır, çinko<br />

ve cıva<br />

Kırgızistan’ın<br />

yeraltı zenginlikleri<br />

arasında bulunuyor.<br />

Iron, copper, zinc and<br />

mercury are among<br />

Kyrgyzstan’s rich<br />

underground<br />

resources.<br />

10<br />

11<br />

Kırgız adı kırk boy anlamındaki<br />

“Kırk-uz” sözcüğünden gelir.<br />

Kırgızistan bayrağındaki 40 kollu<br />

güneş de bu boyları<br />

simgelemektedir.<br />

The name ‘Kyrgyz’ comes from<br />

‘Kırk-uz’ which means forty<br />

tribes. On the flag of Kyrgyzstan,<br />

the yellow sun having 40 rays<br />

represents these tribes.<br />

“Ak İlbirs” Milli Sinema Ödülleri<br />

iki yıldır en iyi filmleri<br />

ödüllendiriyor.<br />

‘Ak Ilbirs’ National Film Awards are<br />

granted to the best films for two<br />

years.<br />

12<br />

Kırgız mutfağının en özel lezzetlerinden biri<br />

samsa, tandıra yapıştırılarak pişiriliyor.<br />

Among the most delicious Kyrgyz dishes,<br />

‘samsa’ is cooked on the walls of the tandoor.<br />

15<br />

13<br />

14<br />

Başkent Bişkek’in ana<br />

meydanı Ala-Too, çoğu<br />

zaman politik gösterilere ve<br />

festivallere ev sahipliği<br />

yapıyor.<br />

Main square of the capital<br />

city Bishkek, Ala-Too mostly<br />

hosts political<br />

demonstrations and<br />

festivals.<br />

Kırgızistan’da ilk milli gazete 7 Kasım<br />

yılında yayınlanmaya başladı.<br />

First national newspaper of<br />

Kyrgyzstan was published on<br />

November 7, <br />

18 AĞUSTOS <strong></strong> SAYI <strong>21</strong> - AUGUST <strong></strong> ISSUE <strong>21</strong>

funduszeue.info<br />

HAZAR WORLD<br />

19

GÖRÜŞ / OPINION<br />

RUSYA- ÇİN / RUSSIA - CHINA<br />

ENERJİDE MİLYAR<br />

DOLARLIK RUSYA-ÇİN<br />

İTTİFAKI<br />

Mayıs ayının sonunda Gazprom, tarihinin en büyük<br />

anlaşmasına imza attı. Anlaşmaya göre Rusya 30 yıl boyunca<br />

Çin’e yıllık 38 milyar metreküp gaz satmayı planlıyor.<br />

RUSSIA AND CHINA’S $<br />

BILLION ALLIANCE IN THE<br />

ENERGY SECTOR<br />

Gazprom has signed the biggest deal of its history at the end<br />

of May. Based on the deal, Russia plans to sell annually 38<br />

billion cubic meters of gas to China for 30 years.<br />

DOÇ. DR. FATİH MACİT<br />

HASEN ENERJİ VE EKONOMİ<br />

ARAŞTIRMALARI MERKEZİ UZMANI<br />

ASSOC. PROF. FATIH MACİT<br />

HASEN EXPERT, CENTER ON ENERGY<br />

AND ECONOMY<br />

20 AĞUSTOS <strong></strong> SAYI <strong>21</strong> - AUGUST <strong></strong> ISSUE <strong>21</strong>

funduszeue.info<br />

01<br />

Her ne kadar fiyat açıklanmamış olsa<br />

da milyar dolarlık toplam anlaşma<br />

tutarı Çin’in Rusya’ya her <br />

metreküp için ortalama dolar<br />

civarında bir rakam ödeyeceğini gösteriyor.<br />

Çin’in şu an toplam ithal gaz talebinin yarısını<br />

karşıladığı Türkmenistan’a her <br />

metreküp için dolar dolayında bir<br />

rakam ödediği düşünüldüğünde anlaşma,<br />

Çin açısından biraz pahalı görülebilir.<br />

Peki, bu anlaşma her iki taraf için ne ifade<br />

ediyor? Rusya kanıtlanmış 31,3 trilyon metreküp<br />

doğal gaz rezervi ile İran’ın ardından<br />

dünyadaki en büyük ikinci rezerve sahip<br />

ülke konumunda bulunuyor. Rusya yılı<br />

sonu itibariyle milyar metreküpe yakın<br />

üretimi ile ABD’nin ardından doğal gaz üretiminde<br />

yine dünyada ikinci büyük ülke<br />

durumunda olup, dünyadaki toplam üretimin<br />

yaklaşık %18’ini gerçekleştirmektedir.<br />

Japonya ve Güney Kore’ye az miktarda LNG<br />

ihracatı gerçekleştiriyor olsa bile Rusya’nın<br />

gaz ihracatının büyük bir kısmı boru hattı<br />

ile Batı’ya gerçekleşmektedir. AB ülkelerinin<br />

tükettiği doğal gazın yaklaşık %35’i<br />

Rusya’dan gelirken Türkiye, Ukrayna ve<br />

Belarus gibi ülkeler de tükettikleri gazın<br />

yarıdan fazlasını Rusya’dan tedarik etmektedir.<br />

Gaz ithalatçısı ülkeler, enerji güvenliği açısından<br />

tedarik çeşitlendirmesine gitmeye<br />

çalışırlarken ihracatçı ülkelerin de gelirlerini<br />

koruma adına pazar çeşitlendirmesine<br />

gitmeleri olağan görülmelidir. Bu anlamda<br />

Rusya’nın dünyada gaz tüketimi anlamında<br />

en hızlı büyüyen pazarlardan biri olan<br />

01<br />

Çin Halk Cumhuriyeti<br />

Devlet Başkanı Xi<br />

Jinping, Rusya Devlet<br />

Başkanı Vladimir Putin,<br />

Gazprom CEO’su<br />

Aleksey Miller ve Çin<br />

doğalgaz şirketi CNPC<br />

Başkanı Zhou Jiping.<br />

01<br />

Chinese President<br />

Xi Jinping, Russian<br />

President Vladimir<br />

Putin, Gazprom CEO<br />

Alexei Miller, and<br />

Chinese state energy<br />

giant CNPC Chairman<br />

Zhou Jiping.<br />

Although the price has not been disclosed,<br />

the total contract amount of<br />

$ billion shows that China will<br />

pay approximately $ per thousand<br />

cubic meters to Russia. Considering<br />

that China pays approximately $ per<br />

thousand cubic meters to Turkmenistan<br />

which meets half of the total gas import<br />

demand of China for now, the deal may<br />

seem slightly expensive for China.<br />

So, what does this deal mean for both<br />

sides? Russia has the second largest<br />

reserves in the world with its proven natural<br />

gas reserves of trillion cubic<br />

meters, preceded only by Iran. At the end<br />

of , Russia was also the second largest<br />

country in natural gas production, preceded<br />

by USA, with its production of<br />

around billion cubic meters. It produces<br />

approximately 18% of total production<br />

in the world. Even if Russia exports<br />

LNG in small quantities to Japan and<br />

South Korea, it exports natural gas to the<br />

West mostly via pipelines. Countries such<br />

as Turkey, Ukraine and Belarus supply<br />

more than half of their gas consumption<br />

from Russia while EU countries import<br />

about 35% of their gas consumption from<br />

Russia.<br />

It should be ordinary to see that gas<br />

exporting countries apply to the market<br />

diversification for protecting their income<br />

while gas importing countries apply to<br />

supply diversification in terms of energy<br />

security. In this respect, Russia’s heading<br />

for the Asia-Pacific market, which is one<br />

HAZAR WORLD<br />

<strong>21</strong>

RUSYA- ÇİN / RUSSIA - CHINA<br />

Asya-Pasifik pazarına, özellikle Çin pazarına<br />

yönelmesi ticari bir davranış olarak<br />

görülebilir. Son dönemde Avrupa pazarlarına<br />

yönelik yaşanan gelişmeler de aslında<br />

1 YAZ YIL 3 SAYI 11 TÜRK DÜNYASI BELEDİYELER BİRLİĞİ UNION OF TURKISH WORLD MUNICIPALITIES СОЮЗА МУНИЦИПАЛИТЕТОВ ТЮРКСКОГО МИРА Kırgızistan da Türk Dünyası Camii Açıldı Doboj İstok Şehitlik Anıtı Açıldı Arnavutluk Skrapar Belediyesine İtfaiye Aracı

2 Doğumunun Yılında BAYMİRZA HAYİT ve Günümüzde Türkistan Tarihi Araştırmaları ULUSLARARASI SEMPOZYUMU BİLDİRİLERİ Orta Boy Sayfa Baymirza Hayit in hayatı ve Türkistan tarihi Doğumunun Yılında Baymirza Hayit ve Günümüzde Türkistan Tarihi Araştırmaları Uluslararası Sempozyumu nun bildirileri Prof. Dr. Abdulvahap Kara, Yrd. Doç. Dr. Ömer Kul ve Arş. Gör. Filiz Ferhatoğlu nun editörlüğünde kitaplaştırılarak TDBB yayınları arasında yayınlandı.

3 S U N U Ş Türk Dünyası nda Belediyeler Birliği (TDBB) tarafından Birlik faaliyetlerine, üyelerimizin bulunduğu ülkelerde gerçekleşen faaliyet ve gelişmelerle ilgili haberlere yer vermek üzere, 3 ayda bir ve 3 dilde hazırlanan Avrasya da Yerel Gündem isimli süreli yayınımızın on birinci sayısı ile sizlerle birlikteyiz. Bültenimizde; Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) nin gerçekleştirdiği, destek verdiği ve katılım sağladığı faaliyetlerin yanı sıra, üye belediyelerimizin Türk Dünyası başta olmak üzere, dost ve kardeş ülkelere yönelik gerçekleştirdiği faaliyet haberleri, ortak kültür mirasımıza ilişkin bilgilendirici içerikleri sizlere sunmanın gayretindeyiz. Bültenimizin on birinci sayısındaki kapak konularımız; TDBB tarafından Kırgızistan da yaptırılan Türk Dünyası Camii nin açılması, TDBB ile Doboj İstok Belediyesi işbirliğinde yaptırılan Şehitlik Anıtı nın açılması ve TDBB tarafından Arnavutluk un Skrapar Belediyesi ne itfaiye aracı verilmesi şeklinde sıralanıyor. Bu sayımızda yer alan diğer konular arasında, Azerbaycan Kadın Yerel Yöneticiler, TDBB Moğolistan Bayan-Ulgi Heyeti ve TDBB Azerbaycan Üye Belediyeler Bilgi ve Tecrübe Paylaşım Programları, TDBB Yaz Staj Programı, Srebrenitsa Soykırımının Anma Törenlerine ve Ayvaz Dede Şenliklerine TDBB tarafından destek verilmesi, TDBB Faaliyet Raporu, Tecrübe Paylaşımı ve Uzman Eğitimleri Raporu ve Doğumunun Yılında Baymirza Hayit ve Günümüzde Türkistan Tarihi Araştırmaları kitabının yayınlanması, TDBB tarafından Filistin e Ramazan Kolisi Yardımı, Bişkek Ulusal Çocuk Forumu na katılımcı desteği verilmesi, Bişkek Atatürk Parkı nın Yenilenmesi Projesi Mutabakat Zaptı nın imzalanması, Gelecekle İletişim Çalıştayı nın Özbekistan da yapılması ve Gagauz Özerk Yeri Kazakliya ilçesinde yapılan Türkiye Parkı nın açılması gibi başlıklar yer alıyor. Bunların yanı sıra desteklenen ve işbirliği halinde gerçekleştirilen faaliyetler, TDBB İdari Toplantıları ve Üye Belediyelerimizle ilgili haberlerin de yer aldığı bültenimizde, diğer ülkelerdeki üyelerimiz ve okuyucularımız için haberlerin İngilizce ve Rusça özetleri de yer almaktadır. Bültenimizin on birinci sayısının da üye belediyelerimiz arasında iletişime katkıda bulunmasını diliyor, tüm üyelerimize ve işbirliği kuruluşlarımıza teşekkür ediyoruz.

4 i ç i n d e k i l e r YAZ YIL 3 SAYI 11 AZERBAYCAN KADIN YEREL YÖNETİCİLER BİLGİ VE TECRÜBE PAYLAŞIM PROGRAMI KOCAELİ VE İSTANBUL DA YAPILDI 9 19 TDBB ADINA İMTİYAZ SAHİBİ BİRLİK BAŞKANI İBRAHİM KARAOSMANOĞLU TDBB den Ayvaz Dede Şenliklerine Destek GENEL YAYIN YÖNETMENİ FAHRİ SOLAK TDBB Moğolistan Bayan-Ulgi Heyeti Bilgi ve Tecrübe Paylaşımı Programı İstanbul da Yapıldı 25 SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ ESRA GÜZELYAZICI YAYINA HAZIRLAYANLAR ESRA GÜZELYAZICI, HATİCE BİNER, ÖMER AYÇİÇEK, ZULEYHA GURBETOVA, HÜSEYİN CAN, SEMA HAYBER TDBB Azerbaycan Üye Belediyeler Bilgi ve Tecrübe Paylaşım Programı Ankara ve İstanbul da Yapıldı Gagauz Özerk Yeri Kazakliya İlçesinde Türkiye Parkı Açıldı TEKNİK HAZIRLIK GRAFİK TASARIM MAHMUT SELİM YÖNETİM YERİ ADRES Merkezefendi Mah. Merkezefendi Konağı No: 29 () Zeytinburnu İstanbul Türkiye Tel : Faks : [email protected] facebook/tdbbweb twitter/tdbbweb ÜYELERDEN HABERLER ENGLISH / RUSSIAN SUMMARY КРАТКОЕ ИЗЛОЖЕНИЕ НОВОСТЕЙ BASKI RUMİ MATBAA Maltepe Mah. Fazılpaşa Cad. No: 8/4 Topkapı, Zeytinburnu İstanbul Tel :

5 TDBB Tarafından Kırgızistan da Yaptırılan Türk Dünyası Camii Törenle Açıldı Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) tarafından, Türkiye Üye Belediyelerinin katkılarıyla Kırgızistan ın Issık-Göl Vilayeti, Bulan Sögöttü beldesinde yaptırılan Türk Dünyası Camii, 26 Mayıs Cuma günü düzenlenen törenle ibadete açıldı. osmanlı mimarisi özelliklerini taşıyan camide aynı anda kişi namaz kılabilecek. Kırgızistan ın Issık Göl bölge yönetiminin talebi doğrultusunda, ülkenin tatil merkezi ve Dünya Göçebe Oyunlarının yapıldığı Çolpon-Ata kentinin doğusunda Bulan-Sögöttü beldesinde, kişinin namaz kılabileceği Osmanlı mimarisi özelliklerine sahip cami, Türk Dünyası Belediyeler Birliği tarafından Bağcılar, Başiskele, Beykoz, Denizli, Gebze, İnegöl, Keçiören, Kocaeli, Mersin, Sancaktepe, Selçuklu ve Zeytinburnu belediyelerinin katkıları ile yaptırıldı. Camiin Açılış törenine, TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak, Dünya Göçebe Oyunlarından sorumlu Kırgızistan Başbakan Danışmanı Ashat Akibayev, Issık Göl İlçe Kaymakamı Danir İmanaliyev, Türkiye den Kocaeli, Selçuklu ve Keçiören belediyeleri yetkilileri ve meclis üyeleri, Issık Göl Müftülük görevlileri ile çok sayıda belde sakini katıldı. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 3

6 Kur an-ı Kerim okunmasıyla başlayan açılış töreninde yaptığı konuşmada Kırgızistan Başbakan Danışmanı Ashat Akibayev, Türkiye nin yardımıyla Kırgızistan da birçok proje ve cami inşaatı gerçekleştirildiğini belirterek Türkiye ye teşekkür etti ve inşallah bu cami de iki halk arasındaki kardeşliğin simgelerinden olur dedi. TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak da bin dolara mal olan caminin yapımında Birlik dışında, Türkiye de 10 dan fazla belediyenin katkısı olduğunu dile getirerek katkıda bulunan belediyelere teşekkür etti. Belde sakinlerinin önerisiyle caminin adının Türk Dünyası Camisi olarak belirlendiğini belirten Solak, caminin Türkiye ile Kırgızistan arasındaki kardeşlik ve dostluğun somut simgelerinden biri olduğunu ifade etti. TDBB nin yerel yönetimler alanında işbirliği çalışmaları yürüttüğü 29 ülke arasında en yakın çalıştığı ülkelerden birinin de Kırgızistan olduğunu belirten Solak, Dünya Göçebe Oyunları için özgün mimarili cami talebi üzerine bu eserin yapıldığını söyledi. Eserin yapılmasında katkıda bulunan başta Kırgız yerel yöneticiler olmak üzere herkese teşekkür etti. Törende, Türkiye den giden konuklara Kırgız geleneksel kıyafetleri giydirildi, teşekkür plaketleri sunuldu. Törende, Kırgız yetkililer tarafından Türkiye den giden konuklara Kırgız geleneksel kıyafetleri giydirildi, teşekkür plaketleri sunuldu. Yetkililerin kurdele keserek ibadete açtığı camide ilk Cuma namazı, Issık Göl Bölge Müftüsü Almazbek Sagınbayev tarafından kıldırıldı. 4 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

7 TDBB ile Doboj İstok Belediyesi İşbirliğinde Yaptırılan Şehitlik Anıtı Açıldı Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) ve Doboj İstok Belediyesi (Bosna Hersek) işbirliğinde, savaş zamanında ( ) Tugaydan Şehit Düşen Asker ve 38 Sivilin anısına yaptırılan Şehitlik Anıtı, 4 Temmuz tarihinde düzenlenen törenle açıldı. Açılış törenine, TDBB Genel Sekreteri Dr. Fahri Solak ve Doboj İstok Belediye Başkanı Kemal Bratiç in yanı sıra şehit ve gazi yakınları, yerel yöneticiler, STK temsilcileri ve çok sayıda Doboj İstok sakini katıldı. Bosna Hersek milli marşı ile başlayan tören, asker ve sivil şehitlerin isimlerinin tek tek okunmasının ardından yapılan dua ile devam etti. Kendisi de bir savaş gazisi olan Doboj İstok Belediye Başkanı Kemal Bratiç törende yaptığı konuşmada, Belediye Başkanı ve bir vatandaş olarak TDBB nin katkılarıyla Bosna Hersek milli marşı ile başlayan tören, asker ve sivil şehitlerin isimlerinin tek tek okunmasının ardından yapılan dua ile devam etti. gerçekleştirdiğimiz bu proje benim için en değerli proje olmuştur. Bölgemizde her beldede ufak çapta şehitlik anıtı var, fakat merkezi şehitlik anıtımız eksikti. TDBB Başkanı İbrahim Karaosmanoğlu ve TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak ın gayretleriyle projeyi tamamladık. Bu anıt savaşta yaşadıklarımızı unutmamamızı ve devamlı o günleri hatırlamamızı sağlayacak. Bu güzel vatanımıza bugün sahip olabilmemiz için canlarını feda eden şehidimizin isimleri anıtının üstünde yazıyor. Onları daima hatırlayıp dua edeceğiz şeklinde konuştu. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 5

8 TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak da konuşmasında, Böyle anlamlı ve özel bir günde sizinle beraber olmaktan duyduğum memnuniyeti ifade etmek isterim. Şehitlikte yazan isimlere baktığımızda çoğunun bizim yakınlarımızın isimleri ile aynı olduğunu görüyoruz. Bu durum bizim aynı ailenin mensupları olduğumuzun en somut göstergesidir. Şehitlerin kanı vatan topraklarının tapu senedidir. Tüm şehitlerimizi rahmetle anıyorum. Yakınlarına sabır ve metanet diliyorum. Bosna nın acısı bizim de acımız, Bosna nın sevinci bizim de sevincimizdir. TDBB nin Bosna Hersek teki 24 üyesinden biri olan Doboj İstok la böyle bir projeyi gerçekleştirmenin memnuniyetini yaşıyoruz. Bosna Hersek e desteğimiz farklı şehirlerde çeşitli projelerle de devam edecek dedi. Kurumlar adına şehitliğe çiçek konulması, günün anısına hediyeleşme ve fotoğraf çekimi ile tören sona erdi. Açılış töreninin ardından TDBB Genel TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak, Emmaus Yardım Derneği ve TDBB işbirliğinde, Doboj İstok ta yaptırılan Gençlik Evlerini ziyaret ederek ilgililerle görüştü. Sekreteri Fahri Solak, Emmaus Yardım Derneği ve TDBB işbirliğinde, Doboj İstok ta yaptırılan Gençlik Evlerini ziyaret ederek ilgililerle görüştü. Yine Glamoç şehrinde TDBB nin mali desteği ile yapımı devam eden Glamoç Kültür Merkezi inşaatını da gezerek çalışmalar hakkında bilgi aldı. Solak ayrıca Bosna ziyareti çerçevesinde, Travnik Müftüsü, Bosna Sırp Bölgesi Başkan yardımcısı ve Novi Grad Belediye Başkanı ile de ayrı ayrı görüşerek ortak projeler ve yeni işbirliği imkanları hakkında görüş alış verişinde bulundu. 6 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

9 TDBB den Arnavutluk Skrapar Belediyesine İtfaiye Aracı Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) ve Bağcılar Belediyesi işbirliğinde alınan itfaiye aracı, 12 Mayıs tarihinde düzenlenen törenle Skrapar (Arnavutluk) Belediyesi ne teslim edildi. Törene, Kardeş şehir Bağcılar Belediye Başkanı Lokman Çağırıcı, TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak, Skrapar Belediye Başkanı Nesim Spahiu, Arnavutluk Parlamentosu Milletvekili Nasip Naço ve davetliler katıldı. Skrapar Belediye Başkanı Nesim Spahiu törende yaptığı konuşmada, Bugün sizleri şehrimizde ağırlamaktan onur duyuyorum. Skrapar son yıllarda çok değişti ve önemli bir turizm şehrine dönüştü. Bağcılar ve Skrapar Belediyesi arasındaki kardeş şehir ilişkisini ekonomik, sosyal ve kültürel bir işbirliğine dönüştürerek, deneyim ve tecrübelerimizi paylaşmak istiyoruz. Ayrıca itfaiye aracının bize hediye edilmesinde gösterdikleri çaba ve katkılardan Skrapar Belediye Başkanı Nesim Spahiu törende yaptığı konuşmada, Bugün sizleri şehrimizde ağırlamaktan onur duyuyorum. Skrapar son yıllarda çok değişti ve önemli bir turizm şehrine dönüştü dedi. dolayı TDBB yöneticilerine çok teşekkür ediyorum. TDBB ile işbirliğimizi bu vesile ile daha da arttırmak istiyoruz dedi. Bağcılar Belediye Başkanı Lokman Çağırıcı ise yaptığı konuşmada İki yıl önce kardeş şehrimiz Skrapar a gelmiştim. İki yıl içinde Skrapar çok değişmiş, büyük gelişme göstermiş. Bu nedenle Skrapar ı değiştiren ve özel bir bakış açısı kazandıran yönetiminizi kutluyorum. Bugün burada anlamlı bir proje için bir arada olmaktan onur duydum. Türkiye ve Arnavutluk uzun bir ortak tarihi geçmişe sahiptir. Bağcılar da yaşayan çok sayıda Arnavut vatandaşımız var. Sizleri de Bağcılar da ağırlamak isterim ifadelerini kullandı. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 7

10 Arnavutluk Milletvekili Nasip Naço da, Bu itfaiye aracının Skrapar Belediyesi ne verilmesi, kardeş şehir olmanın ve işbirliği yapmanın ne kadar önemli olduğunun bir göstergesidir. Bu araç doğru zamanda, doğru yere verilmiştir. Halkımız adına Türkiye ye ve TDBB ye müteşekkiriz şeklinde konuştu. Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) Genel Sekreteri Fahri Solak da törende yaptığı konuşmada, Bu sıcak ve samimi karşılama için teşekkür ediyorum. Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) nin ortak çalışmalar yürüttüğü 29 ülkeden biri de Arnavutluk tur. Halen Arnavutluk tan 13 üye belediyemiz var. Bu 13 belediyeyle ilişkilerimizi geliştirmek yanında, katılmak isteyen diğer belediyelerle de bu sayıyı artırmak isteriz. Skrapar ın doğal güzelliklerini Türkiye den daha fazla insanın görmesini de arzu ederiz. Bu projenin Bağcılar Belediyesi işbirliğinde gerçekleşmiş olması, kardeş şehir ilişkilerinin aktif örneklerinden birini oluşturmaktadır. Umarız bu itfaiye aracı yangınlar için değil, sadece şehrin güzel bahçelerini sulamak için kullanılır dedi. Program Skrapar Belediyesi ile TDBB arasında teslim protokolünün imzalanması, karşılıklı hediyeleşme ve Skrapar Kanyonunun gezilmesi ile tamamlandı. Bağcılar Belediye Başkanı Lokman Çağırıcı ve TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak, Arnavutluk Cumhurbaşkanı Ilir Meta tarafından kabul edildi. Arnavutluk Cumhurbaşkanı TDBB Heyetini Kabul Etti Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) ve Kardeş Şehri Bağcılar Belediyesi işbirliğinde alınan itfaiye aracının teslim töreni için Arnavutluk ta bulunan Bağcılar Belediye Başkanı Lokman Çağırıcı ve TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak, Arnavutluk Cumhurbaşkanı Ilir Meta tarafından kabul edildi. Görüşmede TDBB heyetinin yanında Skrapar Belediye Başkanı Nesim Spahiu de hazır bulundu. 8 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

11 Azerbaycan Kadın Yerel Yöneticiler Bilgi ve Tecrübe Paylaşım Programı Kocaeli ve İstanbul da Yapıldı Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) tarafından, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Başakşehir, Beylikdüzü, Küçükçekmece, Zeytinburnu Belediyeleri ve İŞKUR işbirliğinde düzenlenen, Azerbaycan Kadın Yerel Yöneticiler Bilgi ve Tecrübe Paylaşım Programı, Temmuz tarihleri arasında Kocaeli ve İstanbul da gerçekleştirilen sunum ve saha gezileri ile tamamlandı. Programa, Azerbaycan Kadın Belediyeciler Birliği Başkanı ve Garaçuxur Belediyesi Başkan Yardımcısı Lyudmila Khalilova, Göranboy, Fahralı Belediye Başkanı Sevda Valiyeva, Terter, İrevanlı Belediye Başkanı Natella Ibrahimova, Mehdiabad (Abşeron) Belediyesi Başkan Yardımcısı Afet Aslanova, Ramana (Bakü) Belediye Başkanı İntizar Rzayeva, Binegedi (Bakü) Belediye Başkanı Aytaç PROGRAMIN İLK GÜNÜ İSMEK HAYAT BOYU ÖĞRENME MERKEZİ ZİYARETİYLE BAŞLADI. Aliyeva, Keşle (Bakü) Belediye Başkan Yardımcısı İrada Hasanova, Azerbaycan Şehir Belediyeleri Birliği Danışmanı Bahar Hamidova, Garaçuxur (Bakü) Belediyesi Mahalle Komitesi Başkanı Laman Khalilova, Azerbaycan Kasaba Belediyeler Birliği Bölüm Müdürü Sevil Hajiyeva, Yasamal (Bakü) Belediyesi Mahalle Komitesi Başkanı Bika Akbarli ve Sumgayit Belediyesi Şube Müdürü Ramila Gambarova katıldı. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 9

12 BAŞAKŞEHİR BELEDİYESİ ZİYARETİNİN ARDINDAN PROGRAMIN İKİNCİ GÜNÜ İŞKUR VE İBB SPOR İSTANBUL ZİYARETİ İLE DEVAM ETTİ. Programın ilk günü olan 23 Temmuz Pazartesi günü heyet, İSMEK i ziyaret etti ve Yerel Yönetimlerin Meslek Edindirme Uygulamaları ile ilgili sunumu dinledi ve ardından saha gezisi yaptı. Aynı gün heyet, Başakşehir Belediye Başkanı Yasin Kartoğlu nu ziyaret etti. Ziyaretin ardından heyet Başakşehir de Yerel Yönetimlerde Kadın ve Aile Çalışmaları ile ilgili sunumu izledi ve ardından saha gezisi yaptı. Programın ikinci günü katılımcıların, İŞKUR ve İBB Spor İstanbul ziyareti ile devam etti. İŞKUR da Kadın İstihdamına Yönelik Çalışmalar adlı sunumu izleyip saha gezisi yaparken, Spor İstanbul ziyaretinde de Kadınlara Yönelik Çalışmalar konulu sunumu dinledi ve saha gezisi yaptı. 10 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

13 Programın üçüncü günü olan 25 Temmuz Çarşamba günü ise heyet, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kadın ve Aile Hizmetleri Müdürlüğünü ve Kocaeli Büyükşehir Belediyesi KO-MEK i ziyaret etti, ardından sunum izledi ve saha gezisi yaptı. programın ÜÇÜNCÜ günü KOCAELİ BELEDİYESİ KADIN VE AİLE HİZMETLERİ MÜDÜRLÜĞÜ ZİYARET EDİLDİ. Programın dördüncü günü kadın yerel yöneticiler, Beylikdüzü Belediyesi Toplumsal Eşitlik Birimi ve Kadın Dayanışma Merkezi ni ziyaret etti, ardından sunum dinledi ve saha gezisi yaptı. Aynı gün yöneticiler, Küçükçekmece Belediyesi ni ziyareti ederek, Sosyal Belediyecilik Uygulamaları konulu sunumu dinledi ve saha gezisi yaptı. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 11

14 Sertifika Töreni 27 Temmuz Cuma günü program heyetin TDBB yi ziyareti ile devam etti. Birlik merkezinde TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak la bir araya gelen heyet, TDBB nin çalışmaları hakkında bilgilendirildi. Aynı gün öğleden sonra heyet Zeytinburnu Belediyesi ni ziyaret etti ve Aile Kadın Destekleme ve Engelliler Merkezi (AKDEM) projesi hakkında sunumu dinledi ve saha gezisi yaptı. Programın kapanış yemeği ve sertifika töreni Zeytinburnu Belediyesi ev sahipliğinde Zeytinburnu Belgradkapı Sosyal tesislerinde yapıldı. Törene heyetin yanı sıra TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak, Zeytinburnu Belediyesi Sosyal Yardım İşleri Müdürü Sami Ünlü, Zeytinburnu Belediyesi AKDEM Uzman Psikolog Bihter Erdendoğdu katıldı. Program, 28 Temmuz Cumartesi günü heyetin İstanbul turunun ardından akşam saatlerinde ülkelerine dönmesi ile sona erdi. 12 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

15 TDBB Yaz Dönemi Staj Programı Tamamlandı Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) ve Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi işbirliğinde devam eden staj programlarının dördüncüsü, Temmuz tarihlerinde gerçekleştirildi. Birlik merkezinde düzenlenen staj programına Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü öğrencileri, Aygerim Almazbekova, Meerim Egemberdieva, Janylai Markisova ve Symbat Toksombaeva katıldı. Öğrenciler, TDBB nin farklı birimlerde çalışarak uluslararası yerel yönetim ilişkilerinin nasıl yürüdüğünü, uluslararası yazışma usullerini, kardeş şehir ilişkilerinin nasıl kurulduğunu ve TDBB nin Öğrenciler, TDBB nin farklı birimlerde çalışarak uluslararası yerel yönetim ilişkilerinin nasıl yürüdüğünü, uluslararası yazışma usullerini, kardeş şehir ilişkilerinin nasıl kurulduğunu yakından takip etti. çalışmalarının nasıl ilerlediğini yakından takip etti. Öğrenciler ayrıca, TDBB tarafından Temmuz tarihleri arasında Kocaeli ve İstanbul da gerçekleştirilen Azerbaycan Kadın Yerel Yöneticiler Bilgi ve Tecrübe Paylaşım Programında heyete eşlik ederek bilgi ve tecrübe paylaşım programlarının nasıl yapıldığını gözlemlediler. Staj programı öğrencilerin 29 Temmuz tarihinde düzenlenen törenle katılım belgelerini almaları ile tamamlandı. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 13

16 TDBB Temmuz Ayı Yönetim Kurulu Toplantısı Düzce de Yapıldı Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) Temmuz Ayı Yönetim Kurulu Toplantısı, 18 Temmuz Çarşamba günü, Türkiye nin yanı sıra Azerbaycan, Bosna Hersek, KKTC, Kırgızistan, Makedonya ve Tataristan dan Yönetim Kurulu üyelerinin katılımı ile, Düzce Belediyesi ev sahipliğinde Akçakoca da yapıldı. TDBB Başkanı ve Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı İbrahim Karaosmanoğlu Başkanlığındaki toplantıya, TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak, TDBB Yönetim Kurulu Üyeleri, Düzce Belediye Başkanı Dursun Ay, Kırgızistan Yerel Yönetimler Devlet Ajansı Başkanı Bahtiyar Saliyev, Azerbaycan Şehir Belediyeleri Birliği Başkanı Temraz Tağıyev, Bosna Hersek Novi Grad Belediye Başkanı Semir Efendic, KKTC Güzelyurt Belediye Başkanı Mahmut Özçınar, Makedonya Ohri Belediye Başkan Yardımcısı Dr. Konstantin Georgieski, Tataristan Nijnekamsk Belediyesi Başkan Yardımcıları Lenar Ahmetov ve Radmir Belyayev, Toplantının başlangıcında, Kırgızistan Yerel Yönetim Bakanlığınca TDBB Başkanı İbrahim Karaosmanoğlu na Takdir Madalyası takdim edildi. Bağcılar Belediye Başkanı Lokman Çağırıcı, Bayrampaşa Belediye Başkanı Atila Aydıner, Beykoz Belediye Başkanı Yücel Çelikbilek, Gebze Belediye Başkanı Adnan Köşker, Kartepe Belediye Başkanı Hüseyin Üzülmez, Keçiören Belediye Başkanı Mustafa Ak, Sancaktepe Belediye Başkanı İsmail Erdem, Selçuklu Belediye Başkanı Ahmet Pekyatırmacı, Şahinbey Belediye Başkanı Mehmet Tahmazoğlu nun yanı sıra Konya Büyükşehir Belediye Başkanı Uğur İbrahim Altay, Tataristan İstanbul Temsilciliğinden Albert Yalishev ve Akçakoca (Düzce) Belediye Başkanı Cüneyt Yemenici katıldı. 14 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

17 Toplantının başlangıcında, yılları arasında TDBB Yönetim ve Yürütme Kurulunda yer alan Konya Büyükşehir Belediye Başkanı Uğur İbrahim Altay a Teşekkür Plaketi ve Kırgızistan Yerel Yönetim Bakanlığınca TDBB Başkanı İbrahim Karaosmanoğlu na Takdir Madalyası takdim edildi. TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak, 18 Nisan tarihindeki Yönetim Kurulu toplantısından bu yana gerçekleştirilen çalışmalar ve gündem hakkında bilgi verdi. Daha sonra, TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak ın 18 Nisan tarihindeki Yönetim Kurulu toplantısından bu yana gerçekleştirilen çalışmalar ve gündem hakkında bilgi vermesi ve gündemdeki konuların görüşülmesiyle toplantı devam etti. Bu çerçevede, Doğu Türkistan Maarif ve Dayanışma Derneği tarafından, Temmuz tarihleri arasında gerçekleştirilecek olan Dünya Doğu Türkistanlılar Kardeşlik Buluşması na Birliğimiz tarafından destek verilmesine, TDBB koordinasyonunda 29 Temmuz Ağustos tarihleri arasında Bosna Hersek heyetinin Azerbaycan a gerçekleştireceği ziyaret programına Birliğimizi temsilen katılım sağlanmasına, Makedonya Ohrid Belediyesi tarafından talep edilen 1 adet itfaiye aracının Birliğimiz ve kardeş şehirler işbirliğinde alınmasına, Bosna Hersek Doboj-İstok Belediyesi tarafından talep edilen 1 adet itfaiye aracının, Birliğimiz ve kardeş şehirler işbirliğinde alınmasına, Bosna Hersek in Bihaç ilçesinde yapılması planlanan Bihaç Şehitler Anıtı projesine Birliğimiz ve Birlik üyelerimiz tarafından destek verilmesine, Birliğimiz, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve Bişkek Büyükşehir Belediyesi (Kırgızistan) işbirliğinde AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 15

18 gerçekleştirilecek Atatürk Parkı Yenileme Projesi için Kırgız ve Türk mimarların ortak çalışma yürütmesine, Moğolistan Dornogobi Valiliği ve Sainshand Belediyesi heyetine yönelik yılı içerisinde gerçekleştirilmesi planlanan bilgi ve tecrübe paylaşım programının, kardeş şehri Düzce Belediyesi işbirliğinde düzenlenmesine, yılı içerisinde TDBB ye yeni üye olan Filistinli Belediyelere yönelik bilgi ve tecrübe paylaşım programı düzenlenmesine, Eylül tarihleri arasında Tataristan da gerçekleştirilecek Doğumunun Yılında Tatar Tarihçi Şehabeddin Mercani toplantısına Birliğimizi temsilen katılım sağlanmasına, Çin Uluslararası Kardeş Şehirler Birliği tarafından, Kasım tarihleri arasında, Çin in Wuhan şehrinde gerçekleştirilecek olan Çin Uluslararası Kardeş Şehirler Konferansı na Birliğimizi temsilen katılım sağlanmasına, Safranbolu Belediyesi tarafından, Eylül tarihleri arasında gerçekleştirilecek Uluslararası Altın Safran Belgesel Film Festivali ne Birliğimiz tarafından destek verilmesine, Srebrenitsa Belediyesi tarafından, Bosna Hersek te düzenlenen Srebrenitsa Katliamının Yıldönümü Anma Programı na Toplantı günün anısına karşılık hediyeleşme ve aile fotoğrafı çekimi ile tamamlandı. Düzce Akçakoca da gerçekleştirilen Yönetim Kurulu Toplantısı na ulusal ve yerel basın yoğun ilgi gösterdi. Toplantı sonrası Belediye Başkanları Düzce nin tarihi, kültürel ve turistik yerlerini gezdi ve Düzce Belediye Başkanı Dursun Ay dan çalışmalarla ilgili bilgi aldı. Birliğimiz tarafından maddi destek verilmesine, Balaken (Azerbaycan) Belediyesi ile Kartepe (Kocaeli) Belediyesi arasında kardeş şehir ilişkisi kurulması için gerekli çalışmaların yürütülmesine, Yunusemre Belediyesi tarafından, Eylül tarihleri arasında Manisa da gerçekleştirecek III. Yuntdağı Yağlı Güreşleri etkinliğine Birliğimiz tarafından destek verilmesine, karar verildi. Yeni Üyeler Toplantıda ayrıca, Orhaneli (Bursa), Karesi (Balıkesir), Zavidovici (Bosna Hersek), Banovici (Bosna Hersek), Tsenkher (Moğolistan), Batnorov (Moğolistan), Bor-Undur (Moğolistan) Belediyelerinin TDBB ye üyelik talepleri kabul edildi. Toplantı günün anısına karşılık hediyeleşme ve aile fotoğrafı çekimi ile tamamlandı. Düzce Akçakoca da gerçekleştirilen Yönetim Kurulu Toplantısı na ulusal ve yerel basın yoğun ilgi gösterdi. Toplantı sonrası Belediye Başkanları Düzce nin tarihi, kültürel ve turistik yerlerini gezdi ve Düzce Belediye Başkanı Dursun Ay dan çalışmalarla ilgili bilgi aldı. 16 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

19 TDBB Faaliyet Raporu Yayınlandı Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) nin yılı çalışmalarının yer aldığı Faaliyet Raporu yayınlandı. TDBB nin kurumsal bilgilerinin yanında bir yıllık çalışmalarının da yer aldığı faaliyet raporunda, TDBB Heyetinin Mayıs ayında Başbakan Yıldırım refakatinde Moldova ziyareti ve temasları, TDBB ve Türkiye üye belediyeler işbirliğinde, Bosna Hersek in farklı şehirlerinde 20 den fazla Türkçe sınıfı açılması, yılının En Başarılı Belediye Birliği seçilmesi, Yüksek Lisans ve Doktora Tezlerini destekleme programı ve yurtdışında Türkçe öğrenim gören öğrencilere staj imkânı sağlanması gibi öne çıkan başlıklar yer alıyor. Ayrıca, yılı içinde Bosna Hersek te Doboj Istok Çocuk ve Gençlik Merkezi TDBB Kültür Evleri nin yapımı ile Glamoç Gençlik ve Kültür Merkezi ve Kırgızistan Issık-Göl Bulan Söğüttü Camii inşaatlarının üye belediyeler işbirliğinde başlaması, TDBB Kardeş Şehir Çalışmaları Toplantısı ve Özel Kalem Müdürleri Toplantısı konularına da yer veriliyor. Tecrübe paylaşım ve eğitim programları çerçevesinde, üyelerin bulunduğu ülkelerden yerel yönetim uzmanlarının katıldığı tematik Uzman Eğitim Programları ve Arnavutluk, Bosna Hersek, Kırgızistan, Kosova ve Moldova Gagauz Özerk RAPORDA YER ALAN BAŞLIKLARDAN BAZILARI: BİLGİ VE TECRÜBE PAYLAŞIM PROGRAMLARI, BASILI YAYINLAR, BİRLİK İDARİ TOPLANTILARI, TEMSİL VE ZİYARETLER, MALİ BİLGİLER, YILINDA ÜYE OLAN BELEDİYELER. Yeri nden katılım sağlayan 90 Belediye Başkanının ve Üst Düzey Belediye yetkilisinin katılım sağladığı Bilgi ve Tecrübe Paylaşım Programları nın da yer aldığı Faaliyet Raporunda ayrıca, birlik idari toplantıları, işbirliği ile düzenlenen ve desteklenen programlar, basılı yayınlar, katılım sağlanan uluslararası etkinlikler, temsil ve ziyaretler, mali bilgiler, yılında üye olan belediyeler, TDBB üyelerinin Türk Dünyası ile ilgili faaliyetleri ve Basında TDBB de raporda yer alan diğer başlıklar olarak sıralanıyor. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 17

20 TDBB den Srebrenitsa Soykırımının Anma Törenlerine Destek Srebrenitsa kurbanları, katliamın yıl dönümünde 11 Temmuz tarihinde Potoçari de düzenlenen törenle anıldı. Etkinliklere TDBB tarafından mali destek verildi. Srebrenitsa Belediyesinin talebi üzerine, etkinliklere TDBB tarafından mali destek verildi. Srebrenitsa Soykırımı Bosna-Hersek de Srebrenitsa katliamının kurbanları, yıl dönümünde 11 Temmuz de Potoçari de düzenlenen törenle anıldı. Toplu mezarlarda bulunarak kimliği tespit edilen 35 katliam kurbanı da buradaki Anıt Mezarlıkta toprağa verildi. Kimlik tespiti yapılan 35 kurbanın toprağa verilmesiyle Potoçari Anıt Mezarlığı na defnedilenlerin sayısı 6 bin a yükseldi. Bu yıl defnedilen kurbanların en genci 16 yaşındayken şehit edilen Vesib İbric, en yaşlısı ise 71 yaşındaki Sahin Halilovic. Potoçari Anıt Mezarlığı ndaki cenaze namazı ve anma törenine farklı ülkelerden binlerce ziyaretçi katıldı. Potoçari deki törende Türkiye yi Adalet Bakanı Abdulhamit Gül temsil etti. Anma programı kapsamında, Mostar şehrindeki tarihi Mostar Köprüsü nden de Srebrenitsa soykırımında yaşamını yitiren kurbanlar anısına, katliamın gerçekleştiği saat olan de sessiz atlayış yapıldı. Potoçari deki törende Türkiye yi Adalet Bakanı Abdulhamit Gül temsil etti. Anma programı kapsamında, Mostar şehrindeki tarihi Mostar Köprüsü nden de Srebrenitsa soykırımında yaşamını yitiren kurbanlar anısına, katliamın gerçekleştiği saat olan de sessiz atlayış yapıldı. 11 Temmuz te Ratko Mladiç komutasındaki Sırp birliklerinin Srebrenitsa yı işgalinin ardından tarihin kara lekelerinden biri, Srebrenitsa Soykırımı yaşandı. İkinci Dünya Savaşı nın ardından Avrupa da yaşanan en büyük insanlık trajedisi olarak kabul edilen ve en az 8 bin Boşnak sivilin katledildiği Srebrenitsa soykırımında, Sırp ordusu, Müslüman Boşnak sivilleri katlederek, toplu mezarlara gömdü. Bosna Kasabı olarak bilinen Sırp komutan Ratko Mladiç komutasındaki birlikler, Bosna Hersek in Srebrenitsa kentini işgal ederek İkinci Dünya Savaşı sonrası dünyanın gördüğü en büyük soykırım ve etnik temizliği gerçekleştirdi. Merkezi Hollanda nın Lahey kentinde bulunan Uluslararası Adalet Divanı, yılında Srebrenitsa da yaşananları soykırım olarak tanıdı. Sırp Komutan Ratko Mladiç yılında müebbet hapse mahkum edildi. Bosnalı Sırpların eski lideri Radovan Karaciç de yılında, Srebrenitsa katliamı dahil 10 ayrı suçtan 40 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Farklı mahkemelerde görülen Srebrenitsa davalarında bugüne kadar 45 Sırp toplam yıl hapis cezası aldı. Srebrenitsa kenti Birlemiş Milletler Barış Gücünde görev yapan Hollanda askerlerinin sorumluluğundaki güvenli bölgeydi. Ancak Sırp güçlerinin gerçekleştirdiği katliama engel olmayan Hollanda askerleri de suçlu bulundu yılında Srebrenitsa anneleri 6 bin mağdur adına Hollanda aleyhine dava açmış, Lahey Bölge Mahkemesi, kurban yakınlarına tazminat ödenmesine karar vermişti. 18 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

21 TDBB den Ayvaz Dede Şenliklerine Destek Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB), 17 Haziran 01 Temmuz tarihleri arasında Bosna- Hersek te gerçekleştirilen Ayvaz Dede Şenlikleri ne mali destek verdi. Türkiye den turistlerin, yerel yöneticilerin, siyasilerin, sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin de katıldığı şenliğe, Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyi Başkanı Bakir İzetbegovic, Bakanlar Konseyi Başkanı Denis Zvizdic, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Sefik Dzaferovic, İslam Birliği (Diyanet İşleri) Başkanı Husein Kavazovic ve vatandaşlar katıldı. Ülkenin en uzun soluklu etkinliğine katılmak için günler öncesinden farklı şehirlerden yola çıkan den fazla atlı, öğle öncesinde programın yapıldığı alana ulaştı. Yağmura rağmen sabahın erken saatlerinden itibaren alanı dolduran binlerce kişi, geleneksel kıyafetleriyle alana ulaşan atlıları coşkuyla karşıladı. Atlı birliklerin alana varmasının ardından sancaktarlar eşliğinde, rivayete göre yıl önce yaşanan kuraklıkta Ayvaz Dede nin dua etmesiyle suyun çıktığı kayalık alandan geçildi. Binlerce kişi, inanışa göre kayanın yarılıp suyun çıktığı ve kuraklığın son bulduğu bu yerde dua etti, namaz kıldı. Daha sonra namazın kılınacağı alana gelen katılımcılar, Bursa Karabaş-i Veli Kültür Merkezi Sema ekibinin gösterisi ile Türk Silahlı Kuvvetlerinin (TSK) Mehteran Birliğinin performansını ilgiyle izledi. Bosna Hersek İslam Birliği Başkanı Kavazovic, burada yaptığı konuşmada, bölge ülkelerinde yaşayan Müslümanların yanı sıra Avrupa ve ABD den de Boşnakların şenlikte buluştuğunu belirterek: Bugün hepimiz manevi meclisimiz Ayvaz Dede kayalıklarının önüne geldik. Geldik ki niyetlerimizi, istikametimizi ve dualarımızı onaralım. Geldik ki barış içinde bir Bosna hayalimizi onaralım dedi. Ayvaz Dede nin suyu bulmak için 40 gün 40 gece dağa yaptığı yolculuğun Bosnalı Müslümanların gücünün ve birliğinin yansıması olduğunu vurgulayan Kavazovic, Her yıl buraya Atlı birliklerin alana varmasının ardından sancaktarlar eşliğinde, rivayete göre yıl önce yaşanan kuraklıkta Ayvaz Dede nin dua etmesiyle suyun çıktığı kayalık alandan geçildi. Binlerce kişi, inanışa göre kayanın yarılıp suyun çıktığı ve kuraklığın son bulduğu bu yerde dua etti, namaz kıldı. gelerek bu gücümüzü onarıyor ve herkese gösteriyoruz diye konuştu. Ayvaz Dede Şenlikleri, Travnik Müftüsü Ahmed Adilovic in okuduğu duanın ardından, öğle namazının kılınmasıyla sona erdi. Akhisarlı bir Anadolu ereni olan Ayvaz Dede nin, nesillerdir anlatılan efsaneye göre 40 gün süren ibadetinin ardından Prusac köyüne suyun gelmesini engelleyen kayanın ikiye ayrılmasının anısına, Osmanlı nın Balkanlardaki varlığından itibaren ( arası yasaklanmıştı) her yıl gerçekleştirilen ve Avrupa nın en geniş kapsamlı İslami Festivali niteliğindeki Ayvaz Dede Şenlikleri süresince Bosna-Hersek ve çevresinden yaklaşık bin kişi (kapanış töreninde bin kişi) ağırlanmaktadır. Bir ay boyunca bilimsel forum, konferans, kitap tanıtımı, sanatsal sergiler, dini müzik konserleri, spor müsabakaları, geleneksel atlı yürüyüş, halk dansları gibi 90 etkinliğin gerçekleştiği şenlik, 13 Belediye ve Müftülük (Travnik, Bugojno, Jajce, Busovača, Donji Vakuf, Novi Travnik,Vitez, Livno, Duvno, Prnjavor, Zenica ve Prusac) tarafından organize edilmektedir. Ayvaz Dede Şenlikleri, Bosna üye belediyelerimizden Travnik Belediyesi nin talebi üzerine, yılından bu yana TDBB tarafından mali olarak destekleniyor. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 19

22 TDBB Tecrübe Paylaşımı ve Uzman Eğitimleri Raporu Yayınlandı Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) tarafından yılında gerçekleştirilen Tecrübe Paylaşımı ve Uzman Eğitimi faaliyetlerini içeren UYEM (Uluslararası Yerel Yönetimler Eğitim ve Araştırma Merkezi) Raporu yayınlandı. Ayrıca, raporun Türkçe nin yanı sıra İngilizce olarak da basılması, Birlik faaliyetlerinin uluslararası alanda daha geniş bir okuyucuya ulaşmasını da mümkün kılıyor. 20 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

23 TDBB den Filistin e Ramazan Kolisi Yardımı Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) tarafından Ramazan ayı vesilesiyle, Filistin Üye Belediyelerden Jabalia Al Nazlh bölgesinde (Gazze Şeridi) aileye gıda kolisi dağıtımı yapıldı. Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) tarafından finanse edilen ve Türk Kızılayı tarafından yerelden tedarik edilen ve temel gıda maddeleri içeren adet ramazan kolisi, Gazze Şeridi Jabalia bölgesinde yaşayan ve geçimini sağlamakta zorluk çeken yoksul ve muhtaç ailelere dağıtıldı. Yapılan yardımlar sonucunda 5 bin ihtiyaç sahibine ulaşıldı. Tdbb tarafından finanse edilen adet ramazan kolisi gazze şeridi jabalıa bölgesindeki muhtaç ailelere dağıtıldı. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 21

24 TDBB den Bişkek Ulusal Çocuk Forumuna Katılımcı Desteği Roza Otunbayeva Uluslararası Vakfı tarafından, Kırgızistan ın başkenti Bişkek te Mayıs tarihlerinde düzenlenen ve çocukların erken gelişimini konu alan 1. Ulusal Çocuk Forumu na, Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) tarafından katılımcı desteği verildi. Foruma Türkiye nin yanı sıra ABD, Avusturya, İngiltere ve UNICEF den uzmanlar katıldı. TDBB nin desteği ile foruma, Türkiye den Eğitim uzmanı olarak MEB Küçükçekmece Papatya Anaokulu Müdürü Bülent Demir ve Kağıthane Çağdaş Yaşam Eşref ve Sadullah Kıray Anaokulu Müdürü Erdoğan Ergin katıldı. Türk uzmanlar, Türkiye de Okul Öncesi Eğitimin gelişimi ve yapılan çalışmalar hakkında bir sunum yaptı. Ayrıca, Türkiye deki okul öncesi eğitim hakkında forum katılımcılarından gelen sorular da uzmanlarca cevaplandırıldı. Türkiye den Foruma katılan eğitim uzmanları, Kırgızistan daki anaokullarını da ziyaret etti. Türkiye den Foruma katılan eğitim uzmanları, TDBB tarafından Şubat tarihleri arasında düzenlenen Kırgızistan Okul Öncesi Eğitim Yöneticileri Türkiye Programı na katılan yöneticilerin daveti üzerine Kırgızistan daki anaokullarını da ziyaret etti. Okulların fiziki yapıları ve uyguladıkları eğitim sistemleri hakkında ayrıntılı bilgi edinilerek daha iyi bir eğitim için karşılıklı fikir alış verişinde bulunuldu. 22 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

25 Bişkek Atatürk Parkının Yenilenmesi Projesi Mutabakat Zaptı İmzalandı Bişkek Atatürk Parkının Yenilenmesi Projesi Kapsamında, Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) ile Bişkek Büyükşehir Belediyesi Arasında Mutabakat Zaptı 24 Mayıs tarihinde, TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak ile Bişkek Belediyesi Başkan Yardımcısı Erkinbek İsakov tarafından Bişkek te İmzalandı. Mutabakat, Bişkek te bulunan Atatürk Parkı nın bir kısmının, Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) ve Kocaeli Büyükşehir Belediyesi işbirliğinde yeniden inşa edilmesinde ana esasları ve tarafların yükümlülüklerini içeriyor. Proje kapsamında, daha önce TDBB ve Kocaeli Büyükşehir Belediyesinden teknik bir heyet Atatürk Parkı nda incelemelerde bulunmuş ve sonrasında hazırlanan yenileme projesi, Bişkek Büyükşehir Belediye Başkanı Albek İbraimov a takdim edilmişti. Gelinen noktada, Bişkek Büyükşehir Belediyesinin önerilen proje ile ilgili yerel hukuki süreci tamamlaması sonrasında, uygulama sözleşmesinin imzalanmasıyla inşaat çalışmalarının başlaması öngörülüyor. BİŞKEK ATATÜRK PARKI YENİLEME PROJESİ İLE İLGİL MUTABAKAT ZAPTI, TDBB GENEL SEKRETERİ FAHRİ SOLAK VE BİŞKEK BELEDİYE BAŞKAN YARDIMCISI ERKİNBEK İSAKOV TARAFINDAN İMZALANDI. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 23

26 Doğumunun Yılında Baymirza Hayit ve Günümüzde Türkistan Tarihi Araştırmaları Kitabı TDBB Tarafından Yayınlandı Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB), İstanbul Üniversitesi, Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul Rumeli Üniversitesi, Türk Tarih Kurumu ve Türk Ocakları İstanbul Şubesi işbirliğinde düzenlenen, Doğumunun Yılında Baymirza Hayit ve Günümüzde Türkistan Tarihi Araştırmaları Uluslararası Sempozyumu bildirileri kitabı TDBB tarafından yayınlandı. Kitapta, Baymirza Hayit, Veli Kayyum, Mustafa Çokay, Tahir Çağatay, Cengiz Dağcı, Abdulvahap Oktay, Hüseyin İkram Han, Ziyaeddin Babakuran oturumları ve Özel Oturum olmak üzere dokuz başlık altında sunulan bildiriler yer alıyor yılı, Özbekistan ın Namangan şehrinde doğan ve II. Dünya Savaşında Almanlara esir düşen ve Almanya da kalarak tarih alanında doktora yaptıktan sonra Türk tarihine önemli eserler kazandıran Baymirza Hayit in (17 Aralık Ekim ) doğumunun Yılı. Bu vesileyle, onlarca kitabı ve yüzlerce makalesi ile özellikle Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin Çarlık ve Sovyet dönemi tarihlerinin açıklığa kavuşturulmasında büyük katkıları olan tarihçi Hayit in hayatı ve eserlerinin bilim adamları tarafından değerlendirilmesi amacıyla İstanbul da düzenlenen Uluslararası Sempozyumun bildirileri bu kitapla okuyucuya sunuluyor. Sempozyumda sunulan bildirilerde, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, bildirilerde, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Rusya, Türkmenistan, ABD, Almanya ve Türkiye gibi ülkelerden gelen 35 tarihçi ve yazar günümüzde Türkistan Tarihi Araştırmalarının geldiği noktayı da irdelemektedir. Özbekistan, Rusya, Türkmenistan, ABD, Almanya ve Türkiye gibi ülkelerden gelen 35 tarihçi ve yazar günümüzde Türkistan Tarihi Araştırmalarının geldiği noktayı da irdelemektedir. 24 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

27 TDBB Moğolistan Bayan-Ulgi Heyeti Bilgi ve Tecrübe Paylaşım Programı İstanbul da Yapıldı Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) tarafından, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Bağcılar, Sancaktepe, Zeytinburnu Belediyeleri ve Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) işbirliğinde düzenlenen Moğolistan Bayan-Ulgi Heyeti Bilgi ve Tecrübe Paylaşım Programı, Mayıs tarihleri arasında İstanbul da gerçekleştirilen sunum ve saha gezileri ile tamamlandı. HEYEt, PROGRAM BOYUNCA İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ, SANCAKTEPE VE ZEYTİNBURNU BELEDİYELERİ İLE TÜRKİYE SEYAHAT ACENTALARI BİRLİĞİ (TÜRSAB) Nİ ZİYARET ETTİ. Programa, Bayan-Ulgi Meclis Başkanı Bauırjan Dalyel, Vali Yardımcısı Kameliyat Akhmedıa, İl Meclis Encümen Üyeleri Byerdmurat Khajnabi, Encümen Tulyeubyek Bikhumar, Bakhıt Saudabai, Byekbolat Shaıkhan, Devlet Hastanesi Müdür Yardımcısı Manchuk Khavdyrash, 4. Devlet Lisesi Müdürü Khairat Khajyekbyer, Doktor Beis Şifa Hastanesi Müdürü Byeisyen Bulan, Suat Ltd. Şti Müdürü Adalbyek Jusren, State Bank Başkanı Januzakh Khuan, Devlet Hastanesi Muhasebe sorumlusu Uuganbaatar Bolat, Ak Dam Ltd. Şti Müdürü Amantai Shamshii, Sum Dundin Hastane Müdürü Guljan Dalyelkhan, İl Meclis Üyesi Yerbol Jylkhyshybai, İç Denetim ve Değerlendirme Daire Başkanı Taukye Mauit, Sosyal Sigorta Daire Başkanı Usyerkhan Tulkıbai, Tsagannuur Köy İdarecisi Yesbolat Daut, Shınbulak Ltd Şti Müdürü Ailanysh Khakhtan, İl Meclisi Muhasebeci Siyezd Khibat, İl Meclisi Kıdemli Memur Barshagul Myerzyet, Meclis Başkan Yardımcısı Tercüman Guljamila Mankyei, Ulgii Büyükşehir Belediye Meclis Üyesi Tercüman Yertai Oral ve Ulgii Büyükşehir Belediyesi Şehir Süsleme Dairesi Yardımcısı Arai Myeiram katıldı. Programın ilk günü 8 Mayıs ta heyet, Sancaktepe Belediyesini ziyaret ederek Belediye Başkanı İsmail Erdem le görüştü. Heyet daha sonra Kentsel Dönüşüm Projeleri ile ilgili sunumu dinledi ve saha gezisi yaptı. Aynı gün program Zeytinburnu Deri Sektörü Ziyareti ile devam etti. Heyet İstanbul da deri sektörünün çalışmalarını saha gezisi yaparak yerinde gördü. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 25

28 Programın ikinci günü 9 Mayıs ta heyet, İBB Avrupa Park Bahçeler Müdürlüğünü ziyaret etti. Katılımcılar burada Belediyelerde Yeşil Alan Yönetimi konulu sunumu dinledi, ardından saha gezisi yaptı. Aynı gün öğleden sonra ise TÜRSAB ziyaret edildi ve TÜRSAB Başkan Yardımcısı Hasan Erdem in yaptığı, Türkiye de Turizm Sektörü ve İşbirliği İmkânları konulu sunum dinlendi. Programın üçüncü günü olan 10 Mayıs ta heyet, Zeytinburnu Belediyesi ni ziyaret etti. Belediye Başkan Yardımcısı Zafer Alsaç Zeytinburnu Belediyesi nin çalışmaları hakkında heyete bilgi verdi, ardından Tıbbi Bitkiler Bahçesi sunumu dinlendi ve saha gezisi yapıldı. Aynı gün heyet, TDBB yi ziyaret etti. Birlik merkezinde TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak la bir araya gelen heyet, TDBB nin çalışmaları hakkında bilgilendirildi ve katılım sertifikaları takdim edildi. Törenin ardından heyet Miniatürk, Panorama Müzesi ve Türk Dünyası Kültür Evlerini gezdi. Programın dördüncü gününde heyet, İSTAÇ ı ziyareti etti ve Belediyelerde Atık Yönetimi konulu sunumu dinledi, sonrasında da saha gezisi yaptı. Aynı gün öğleden sonra ise katılımcılar, Bağcılar Belediyesi Ambalaj Atığı Toplama ve Ayırma Tesisi konulu sunumu dinleyip saha gezisi yaptıktan sonra Bağcılar Belediye Heyet, programın üçüncü günü TDBB yi ziyaret etti. Birlik merkezinde TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak la bir araya gelen heyet, TDBB nin çalışmaları hakkında bilgilendirildi ve katılım sertifikaları takdim edildi. Başkanı Lokman Çağırıcı yı ziyaret etti. Daha sonra Bağcılar da verilen kapanış yemeğinde Bağcılar Belediye Başkan Yardımcıları Kenan Gültürk ve Cemil Şahin katılımcılara eşlik etti. Programın beşinci günü olan 12 Mayıs Cumartesi günü heyet İstanbul turu yaptı. Program, heyetin 13 Mayıs Pazar günü ülkelerine dönmesiyle sona erdi. 26 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

29 Gelecekle İletişim Çalıştayı Özbekistan da Yapıldı Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) tarafından düzenlenen ve Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) tarafından da desteklenen, Gelecekle İletişim Çalıştaylarının onuncusu, Mayıs tarihleri arasında Taşkent, Buhara ve Semerkant ta gerçekleştirildi. Gelecekle İletişim Çalıştayı na Balkan ülkelerinden Bosna-Hersek, Bulgaristan, Moldova, Sırbistan, Yunanistan dan Türk soylu öğrenciler katıldı. Türkiye de farklı üniversitelerde iletişim alanında yükseköğrenim gören 15 ülkeden 30 öğrenci katıldı. Gelecekle İletişim Çalıştayı, RTÜK, TİKA, BYEGM, TDBB, TRT Avaz, Anadolu Ajansı, Özbekistan Cihan Dilleri Üniversitesi ve Özbekistan Uluslararası Basın Kulübü kurumlarının işbirliği ile gerçekleşti. Çalıştayda katılımcı öğrenciler tarafından, Reklamların Kültürü Yansıtması: Özbekistan ve Bosna Hersek Örneği, Buhara ve Semerkant ın Bulgaristan Müslümanları İçin Önemi, Uluğ Türkistan ın Avazı: Özbek Halk Müziği, Türkistan ın Çekilmiş Kılıcı: Emir Timur un Mirası ve Timurlular Rönesansı, Kudüs ü Şerif i Moğol Yağmasından Kurtaran Kıpçak Komutan: Baybars, Emir Timur un Başkenti Semerkand, Türkistan da Astronominin Gelişiminde Uluğ Bey Rasathanesi, Maveraünnehir in Beyaz Altını Pamuk ve Özbekistan da Dokuma Sanatı, Batı da Avicenna Olarak Bilinen İbn-i Sina gibi başlıkların ele alındığı 30 bildiri sunuldu ve tartışıldı. Çalıştay 7 Mayıs ta Özbekistan ın Buhara kentinde saha sunumları ile Kasrı Arifan da başladı. Daha sonra sırasıyla Samaniler Ziyaretgâhı ve Koş Medresesi nde devam etti. 9 Mayıs ta ise Semerkant kentine geçilerek Hz. Kusem İbn Abbas Türbesi, Registan Meydanı, Görü Emir, İmam Maturidi türbesi, Uluğ Bey Rasathanesi ve İmam Buhari türbesi ziyaret edildi. Çalıştay 7 Mayıs ta Özbekistan ın Buhara kentinde saha sunumları ile Kasrı Arifan da başladı. Daha sonra sırasıyla Samaniler Ziyaretgâhı ve Koş Medresesi nde devam etti. 9 Mayıs da ise Semerkant kentine geçilerek Hz. Kusem İbn Abbas türbesi, Registan Meydanı, Görü Emir, İmam Maturidi türbesi, Uluğ Bey Rasathanesi ve İmam Buhari türbesi ziyaret edildi. Özbekistan ın Buhara şehrinde 7 Mayıs ta başlayan ve ardından Semerkant ta devam eden çalıştayın Taşkent te yapılan Açılış Törenine RTÜK Başkanı Prof. Dr. İlhan Yerlikaya, Taşkent Büyükelçisi Ahmet Başar Şen, Özbekistan Cihan Dilleri Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ganişer Rahimov, TİKA Taşkent Program Koordinatörü Dr. Ali İhsan Çağlar, akademisyenler, çalıştay heyeti ve çok sayıda davetli katıldı. Açılışta konuşan Yerlikaya, görsel ve işitsel medya hizmetleri alanlarında küresel ve bölgesel düzeydeki ilişkilerin altyapısını oluşturmanın RTÜK ün görevleri arasında yer aldığını, bu çerçevede 10 yıl önce başlatılan çalıştayların her sene gerçekleştirilmekte olduğunu belirterek, çalıştayın temel amacının kardeş ülkelerden gelen öğrencilerin kendi aralarında ve medya ile bağ kurmalarını sağlamak olduğunu kaydetti. Çalıştayda, Saray Bosna dan Dakka ya, Sana dan Astana ya uzanan geniş kültür coğrafyasından gelen öğrencileri bu kadim topraklarda bir araya getirdiklerini AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 27

30 dile getiren Yerlikaya, kültürel değerlerin tanıtımında medyanın rolü: Özbekistan Örneği ana temasının işlendiği çalıştayda Türk-İslam coğrafyasının daha da yakınlaşması, tecrübe paylaşımı imkanlarının geliştirilmesinde medyanın katkısı konularının ele alındığını söyledi. Taşkent Büyükelçisi Ahmet Başar Şen de farklı ülkelerden birçok akademisyen ve öğrencinin bu vesileyle ata yurdu Özbekistan ı ve onun kadim kültürel değerlerini öğrenmek için son derece önemli bir fırsata sahip olduğunu vurguladı. Bu toprakların binlerce yıllık kadim Türk yurdu, Türk kültürünün beşiği ve ata yurdu olduğunu belirten Şen, etkinliğin kardeş halkların kültürel zenginliklerinin birbirine ne kadar yakın olduğunu anlamaya imkan verdiğini anlattı. Çalıştay kapsamında Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü tarafından Özbekçe hazırlanan Türkiye den Afrin e Zeytin Dalı, Tuzağa Düşme başlıklı kitap ve broşürler katılımcılara takdim edildi. Özbekistan Cihan Dilleri Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ganişer Rahimov da bu organizasyonu Özbekistan da düzenledikleri için RTÜK yönetimine teşekkür ederek, etkinlik dolayısıyla kardeş ülkelerin temsilcileriyle bir araya gelerek fikir alışverişinde bulunmalarından dolayı duyduğu memnuniyeti dile getirdi. Türkiyeli ortaklarıyla eğitim ve medya alanlarındaki karşılıklı iş birliğini geliştirmeye hazır olduklarına dikkati çeken Rahimov, bu etkinliğin atılan ilk adım olduğunu ve bunun tam kapasiteli iş birliğine dönüştürülmesi için ellerinden geleni yapacaklarını söyledi. Rahimov, kendilerinin Türkiye nin medya alanındaki zengin tecrübelerinden istifade etmek istediklerini vurguladı. Çalıştay kapsamında Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü tarafından Özbekçe hazırlanan Türkiye den Afrin e Zeytin Dalı ve Tuzağa Düşme başlıklı kitaplar ve broşürler katılımcılara takdim edildi. Katılımcılar ayrıca genç iletişimciler tarafından hazırlanan fotoğraf sergisini gezdi. 28 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

31 Gagauz Özerk Yeri Kazakliya İlçesinde Türkiye Parkı Açıldı Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) ve Altındağ, Büyükçekmece, Gölbaşı (Ankara), Isparta, Karatay (Konya), Keçiören, Ortahisar (Nevşehir), Osmangazi (Bursa), Belediyelerinin katkılarıyla Moldova Gagauz Özerk Yeri, Kazakliya ilçesinde yaptırılan Türkiye Parkı, 6 Mayıs Pazar günü düzenlenen törenle açıldı. Açılış törenine, Moldova Cumhurbaşkanı İgor Dodon, Gagauz Yeri Başkanı İrina Vlah, Moldova Eğitim ve Kültür Bakanı Monika Babuk, TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak, Moldova Büyükelçilik temsilcileri, Milletvekilleri, TİKA Moldova Koordinatörü, Türkiye-Moldova Dostluk Derneği Başkanı Rafet Köksal, Gagauz ilçe belediye başkanları, Türkiye den yerel yöneticiler, STK temsilcileri ve elinde Gagauzya ve Türkiye bayrakları olan Gagauzlar katıldı. Açılış konuşmasını yapan, Gagauz Yeri Halk Tobuşu Milletvekili Ivanna Köksal, Hıdırellez bayramında bu anlamlı ve güzel Parkın açılışını yaptığımız için çok mutluyuz. Katkısı olan herkese çok teşekkür ederiz dedi. Gagauz Yeri Başkanı Irina Vlah ise, Kazakliya sakinleri bugün bu güzel parkta Hıdırellez bayramını yoğun bir katılımla ve coşkuyla kutladı. Parkın yapımında emeği geçen ve katkıda bulunanlara, Gagauz halkı adına teşekkür ediyorum dedi. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 29

32 TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak açılış töreninde yaptığı konuşmada, Moldova Cumhuriyeti nin ve Gagauz Yeri nin yakın çalışılan ve çok sayıda ortak proje yürütülen üye ülkelerden biri olduğunu belirterek, açılışı yapılan Türkiye Parkı nın da bu işbirliğinin somut örneklerinden biri olduğunu ifade etti. Solak, parkın yapılmasında işbirlikleri için Türkiye Belediyelerine teşekkür etti ve sözlerini Moldova halkının Hıdrellez bayramını tebrik ederek tamamladı. Moldova Cumhurbaşkanı İgor Dodon parkın açılışında yaptığı konuşmada, Bugün bu önemli parkın açılışında sizlerle beraber olduğum için çok mutluyum. Bugün burada görmüş olduğunuz gibi ellerinde Türk ve Moldova bayrakları olan binlerce vatandaş var. Bu da iki ülke arasındaki bağların ve ilişkilerin ne kadar güçlü olduğunu gösteriyor. Bugün bu parkın açılmasında katkı sunan Türk dostlarımıza ve ülkemize her konuda destek olan Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan a teşekkür ediyorum. Son on yılda Türkiye Moldova ya çok büyük yatırımlar yapmıştır. Bu yatırımlardan dolayı Türkiye ye minnettarız İfadelerini kullandı. TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak yaptığı konuşmada, Moldova Cumhuriyeti nin ve Gagauz Yeri nin yakın çalışılan ve çok sayıda ortak proje yürütülen üye ülkelerden biri olduğunu belirterek, açılışı yapılan Türkiye Parkının da bu işbirliğinin somut örneklerinden biri olduğunu ifade etti. Türkiye-Moldova Dostluk Derneği Başkanı Rafet Köksal da, park inşaatının dokuz ay sürdüğünü kaydederek, Parktaki Envanterin tamamı ve yapı malzemelerinin önemli bir kısmı Türkiye tarafından sağlandı. Parkta çocuk oyun alanları, çardaklar, spor aletleri, oturma grupları, aydınlatma, yeşil alanlar ve çeşmeler yapıldı. Kazakliya sakinleri de parkın inşaatında gönüllü olarak çalıştı dedi. Hıdrellez Bayramı Çadır Lunga da Kutlandı Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) Gagauz Yeri üyelerinden Çadır Lunga Belediyesinde Hıdrellez Bayramı etkinlikleri Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Romanya ile birlikte 5 binden fazla ziyaretçinin katılımıyla, 6 Mayıs tarihinde At çiftliğinde gerçekleştirildi. Türkiye den e yakın ziyaretçinin de bulunduğu kutlamalara Moldova Cumhurbaşkanı İgor Dodon, Moldova Eğitim ve Kültür Bakanı Monika Babuk, Gagauz Yeri Başkanı İrina Vlah, TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak, Gagauz ilçe belediye başkanları, Moldova Büyükelçilik temsilcileri ve diğer misafirler katıldı. Türkiye Parkının açılışı Moldova ve Gagauz basınında geniş yer buldu. 30 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

33 TDBB Azerbaycan Üye Belediyeler Bilgi ve Tecrübe Paylaşım Programı Ankara ve İstanbul da Yapıldı Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) tarafından, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Bayrampaşa, Beykoz, Keçiören, Pendik Belediyeleri ve T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı işbirliğinde düzenlenen, Azerbaycan Üye Belediyeler Bilgi ve Tecrübe Paylaşım Programı 11 Belediye Başkanının katılımı ile, 29 Nisan - 5 Mayıs tarihleri arasında Ankara ve İstanbul da gerçekleştirilen sunum ve saha gezileri ile tamamlandı. Programa, Nerimanov Belediye Başkanı ve Azerbaycan Şehir Belediyeleri Birliği Başkanı Tamraz Taghiyev, Azerbaycan Şehir Belediyeleri Birliği Başkan Yardımcısı ve Gence Şehri Nizami Belediye Başkanı Goshgar Mammadov, Azerbaycan Şehir Belediyeleri Birliği Genel Sekreteri Tofıg Hasanov, Balaken Belediye Başkanı Afgan Safarov, Berde Belediye Başkanı Sadıg Khalilov, Yevlax Belediye Başkanı Elmı Safaraliyev, Şirvan Belediye Başkanı Kurdoghlu Muradov, Şemkir Belediye Başkanı Vugar Hasanov, Sumgayit Belediye Başkan Yardımcısı Musa Hasanov, Sumgayit Belediyesi Hukuk Bölüm Başkanı Zaur Shahbalayev ve Milli Meclis Bölge İşleri Kurulu Milletvekili Danışmanı ve Yasamal Belediyesi Mahalle Komitesi Başkanı Mammad Mammadli katıldı. Programın ilk günü olan 30 Nisan Pazartesi günü heyet, Keçiören Belediyesini ziyaret etti ve Belediye Başkanı Mustafa Ak la görüştü. Bu görüşmenin ardından heyet, Belediyelerde Stratejik Planlama ve Sürdürülebilir Kalkınma ve Park ve Bahçe Düzenleme Hizmetleri konulu sunumları dinledi ve saha gezisi yaptı. Programın ikinci günü de, Keçiören Belediyesi nde Sosyal Belediyecilik Faaliyetleri konulu sunum ve saha gezisi ile devam etti. Aynı gün heyet Ankara turu yaptı. Programın DÖRDÜNCÜ GÜNÜ heyet, PENDİK BELEDİYE BAŞKANI KENAN ŞAHİN İ ZİYARET ETTİ. ZİYARET KAPSAMINDA BELEDİYELERDE FİNANS YÖNETİMİ SUNUMU YAPILDI ARDINDAN PENDİK BELEDİYESİ ATIK AYIRMA TESİSİNDE SAHA GEZİSİ YAPILDI. Programın üçüncü günü olan 2 Mayıs Çarşamba günü İstanbul ayağında ise heyet, Spor İstanbul u ziyareti etti. Spor İstanbul Ziyaretinde Belediyelerin Spor Etkinlikleri ve Hizmetleri konulu sunum dinlendi ve ardından saha gezisi yapıldı. Aynı gün program, İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ziyareti ile devam etti. Ayasofya Müzesi İçerisinde bulunan Sübyan Mektebi nde İstanbul da Yürütülen Turizm Faaliyetleri konulu sunum dinlendi, ardından müze ve saha gezisi yapıldı. Programın dördüncü gününde (3 Mayıs- Perşembe) heyet, Pendik Belediye Başkanı Kenan Şahin i ziyaret etti. Ziyaret sonrası heyete, Belediyelerde Finans Yönetimi ile ilgili sunum yapıldı ve ardından Pendik Belediyesi Atık Ayırma Tesisinde saha gezisi yapıldı. Programın dördüncü günü öğleden sonra katılımcılar, Beykoz Belediye Başkanı Yücel Çelikbilek i ziyaret etti. Heyete Emlak AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 31

34 Vergisi ve Tapu İşlemleri ile ilgili sunum yapıldı. Başkan Çelikbilek Heyete akşam yemeğinde de eşlik etti. Programın beşinci günü olan 4 Mayıs Cuma günü heyet, İBB Avrupa Park Bahçeler Müdürlüğünü ziyaret ederek Belediyelerde Yeşil Alan Yönetimi konulu sunumu dinledi, ardından saha gezisi yapıldı. Programın beşinci günü öğleden sonra Bayrampaşa Belediyesi ziyaret edildi ve Türkiye de Belediyecilik Faaliyetleri sunumu dinlendi. Programın BEŞİNCİ gününde, Bayrampaşa Belediyesi ev sahipliğinde kapanış yemeği ve sertifika töreni gerçekleştirildi. Aynı gün akşamı Bayrampaşa Belediyesi ev sahipliğinde kapanış yemeği ve sertifika töreni gerçekleştirildi. Törene heyetin yanı sıra, Bayrampaşa Belediye Başkanı Atila Aydıner, TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak ve Azerbaycan Cumhuriyeti İstanbul Konsolosu Yadullah Paşayev de katıldı. Yemeğin ardından heyete katılım sertifikaları takdim edildi. Program, heyetin 5 Mayıs Cumartesi günü İstanbul turunun ardından Azerbaycan a dönmesi ile tamamlandı. 32 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

35 ÜYELERDEN HABERLER ALTINDAĞ Altındağ da Kudüs Parkı Açıldı AZERBAYCAN Azerbaycan Cumhuriyeti nin Yılı Törenlerle Kutlandı BAYRAMPAŞA Bereket Konvoyu Yılında 8 Balkan Ülkesinde Kardeşlik Sofrası Kurdu BURSA 3. TÜRK DÜNYASI ATA SPORLARI ŞENLİĞİ BURSA DA YAPILDI KEÇİÖREN Nakbe nin Yıl Dönümü Programı Keçiören de Yapıldı KEÇİÖREN Srebrenitsa Soykırımı Şehitleri Yılında Keçiören de Anıldı KEÇİÖREN Türk ve İslam Dünyası Keçiören Ramazan Etkinliklerinde Buluştu KIBRIS Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) nde Yerel Seçimler Yapıldı KIBRIS Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği Genel Kurul Toplantısı Yapıldı KOCAELİ V. Uluslararası Hıdırellez Bayramı Kocaeli de Kutlandı KOSOVA KOSOVA MAMUŞA DA DOMATES FESTİVALİ DÜZENLENDİ MALTEPE Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Yıl Parkı Maltepe de Açıldı MERSİN 4. Türk Dünyası Tiyatro Günleri Mersin de Yapıldı PENDİK ULUSLARARASI GELENEKSEL SANATÇILAR BULUŞMASI PENDİK TE YAPILDI SULTANBEYLİ Türk Dünyası Şairleri Sultanbeyli Şiir Festivalinde Buluştu 50

36 ÜYELERDEN HABERLER ALTINDAĞ Altındağ da Kudüs Parkı Açıldı Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) Türkiye Üyelerinden, Ankara nın tarihi ilçesi Altındağ Belediyesi tarafından Başpınar Mahallesinde yaptırılan Kudüs Parkı, 4 Temmuz Çarşamba günü düzenlenen törenle açıldı. Açılış törenine, Milli Eğitim eski Bakanı İsmet Yılmaz, Altındağ Belediye Başkanı Veysel Tiryaki, Filistin Ankara Büyükelçisi Faed Mustafa, STK temsilcileri, yerel yöneticiler ve çok sayıda davetli katıldı. Altındağ Belediye Başkanı Veysel Tiryaki törende yaptığı konuşmada, Kudüs Parkı nın yaklaşık 50 dönümlük alan üzerine, gecekondudan arındırılarak yapıldığını belirterek, Parka Kudüs ismini verdik. Çünkü Kudüs bizim gözbebeğimizdir, Müslümanların ilk kıblesidir, bizim ziyaret ettiğimiz üç mescitten bir tanesidir. Bütün dünya Müslümanları için kutsal bir yerdir. Bütün tesislerde olduğu gibi buraya da çocuklara ve gelecek nesillere bir mesaj bırakacak isim verdik. Parka Kudüs ismini vererek geçmiş ile gelecek arasında bir bağ kurmak istedik dedi. Filistin in Ankara Büyükelçisi Faed Altındağ Belediye Başkanı Veysel Tiryaki, Parka Kudüs ismini verdik. Çünkü Kudüs bizim gözbebeğimizdir, Müslümanların ilk kıblesidir, bizim ziyaret ettiğimiz üç mescitten bir tanesidir DEDİ. Mustafa ise, Altındağ Belediye Başkanı Tiryaki ye parka verilen anlamlı isim için teşekkür etti. Mustafa, bütün zulümlere rağmen Kudüs ün gerçek kimliğinin değişmeyeceğini belirterek, Kudüs ün eskisi gibi Müslümanların olduğunu ve öyle kalacağını vurguladı. Konuşmalardan sonra protokol tarafından açılışı yapılan park 48 bin metrekarelik bir alana sahip. Kudüs Parkı nda ve metrekarelik alanda iki oyun grubu yer alıyor. Parka aynı zamanda, metrekarelik iki ayrı spor aletleri grubu yerleştirildi. Ayrıca, yürüyüş ve koşu yapmak isteyenler için metre uzunluğunda koşu yolu düşünüldü. ağacın dikildiği parkta, 7 bin çalı yer alıyor. 34 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

37 ÜYELERDEN HABERLER AZERBAYCAN??????? Azerbaycan Cumhuriyeti nin Yılı Törenlerle Kutlandı 28 Mayıs yılında kurulan Azerbaycan Cumhuriyeti nin yılı Azerbaycan başta olmak üzere Türkiye, Kazakistan, Türkmenistan ve Macaristan da çeşitli etkinliklerle kutlandı. Azerbaycan da Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Cumhuriyet Anıtı önünde düzenlenen törene katıldı. Azerbaycan Milli Marşı nın okunmasıyla başlayan törende Aliyev, anıta çelenk bıraktı. Kutlamalar kapsamında, bazı siyasi partiler ve sivil toplum kuruluşları Bakü de yürüyüş gerçekleştirdi. Tarihi İçerişehir önünde başlayan yürüyüş, Cumhuriyet Anıtı önüne kadar devam etti. Bakü de Azerbaycan Cumhuriyeti nin Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Cumhuriyet Anıtı önünde düzenlenen törene katıldı. kuruluş yıl dönümü dolayısıyla konferans düzenlendi. Etkinliğe, Türkiye nin Bakü Büyükelçisi Erkan Özoral ın yanı sıra KKTC Bakü Temsilcisi Ufuk Turganer, Azerbaycanlı milletvekilleri, STK temsilcileri ve davetliler katıldı. Özoral, konferansta yaptığı konuşmada, Azerbaycan ı kendi vatanları olarak gördüklerini, Türkiye dışında en fazla Türk şehidinin Azerbaycan da olmasının bunun açık delili olduğunu söyledi. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 35

38 ÜYELERDEN HABERLER BAĞCILAR Türkiye de de başta Ankara ve İstanbul olmak üzere çeşitli şehirlerde çok sayıda kutlama ve anma etkinliği düzenlendi. Azerbaycan İstanbul Başkonsolosluğu tarafından düzenlenen yıl resepsiyonuna TDBB Dış İlişkiler Uzmanı Zuleyha Gurbetova katıldı. Türkiye den çok sayıda siyasetçi kutlama mesajı paylaştı. Cumhuriyet Günü dolayısıyla Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın da aralarında yer aldığı çok sayıda ülkeden Cumhurbaşkanı Aliyev e kutlama mesajları gönderildi. Türkiye Cumhuriyeti, Azerbaycan ın kuruluşunun yılı için hatıra parası bastı. Azerbaycan Cumhuriyeti nin kuruluş yıl dönümü nedeniyle FSM Köprüsü Azerbaycan bayrağının rengiyle aydınlatıldı. 28 Mayıs de Gürcistan ın Tiflis şehrinde Mehmet Emin Resulzade başkanlığındaki Azerbaycan Milli Şurası, Azerbaycan Cumhuriyeti nin bağımsızlığını ilan etti. Bakü, Ermeni ve Bolşevik çetelerinin işgali altında olduğu için Fethali Han Cumhuriyet Günü dolayısıyla Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın da aralarında yer aldığı çok sayıda ülkeden Cumhurbaşkanı Aliyev e kutlama mesajları gönderildi. Hoyski başkanlığında oluşturulan geçici Azerbaycan hükümeti, faaliyetini bir süre Gence şehrinde sürdürdü. Azerbaycan ın bağımsızlığını ilk tanıyan Osmanlı Devleti oldu. İki devlet arasında yapılan anlaşma çerçevesinde giderek artan Ermeni ve Bolşevik tehditlerine karşı Nuri Paşa (Killigil) komutasındaki Kafkas İslam Ordusu yardıma gönderildi. Göyçay, Salyan, Ağsu ve Kürdemir i Bolşevik birlikleri ve Ermeni çetelerinden temizleyerek 15 Eylül de Bakü yü kurtardı. Kafkas İslam Ordusu, Bakü nün kurtuluşu için yaptığı savaşlarda bin şehit verdi. Doğu nun ilk demokratik cumhuriyeti kabul edilen Azerbaycan da kısa sürede eğitim, din ve vicdan özgürlüğü alanında reformlar yapıldı, ülkenin kendi para birimi basıldı. Cumhuriyetin İstiklal Bildirisi nde, ırk, din, mezhep ve cinsiyet farkı gözetmeksizin tüm yurttaşlara eşit haklar tanındı. Azerbaycan Cumhuriyeti, 28 Nisan de Sovyet ordusunun ülkeyi işgaliyle son buldu. 36 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

39 ÜYELERDEN HABERLER??????? BAYRAMPAŞA Bereket Konvoyu Yılında 8 Balkan Ülkesinde Kardeşlik Sofrası Kurdu Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) Yönetim Kurulu Üyesi Bayrampaşa Belediyesi tarafından, Kardeşlik sınır tanımaz sloganıyla ilk defa 13 yıl önce yola çıkan Bereket Konvoyu, bu yıl Balkanlar da 8 ülke, 19 şehirde, yaklaşık bin Müslümanı iftar sofralarında buluşturdu. Ramazan ayı boyunca Balkanları kez ülke ülke, şehir şehir gezerek iftar ve kültür sofraları kuran Bayrampaşa Belediyesi nin Bereket Konvoyu bu yılki yolculuğunu tamamladı. İlk iftar programını 17 Mayıs de Yunanistan Gümülcine Kozlukebir de düzenleyen konvoyun son durağı ise 14 Haziran tarihinde Bulgaristan Kırcaali oldu. 12 araçlı konvoy 6 bin kilometre yol kat etti. Yunanistan, Sırbistan, Bosna-Hersek, Karadağ, Kosova, Arnavutluk, Makedonya ve Bulgaristan ın farklı şehirlerinde yaklaşık bin kişiyi iftar sofralarında buluşturan konvoya Balkan coğrafyasında yaşayan Müslümanlar büyük ilgi gösterdi. Balkanlar daki iftar programlarına Bayrampaşa Belediye Başkanı Atila Aydıner başta olmak üzere Bosna Hersek Cumhurbaşkanı Bakir İzzetbegoviç, siyasetçiler, bürokratlar, din adamları, sanatçılar ve STK temsilcileri ile çok sayıda kişi katıldı. Balkanlar daki kardeşlik iftarlarında, Bayrampaşa Belediye Başkanı Atila Aydıner, 14 yıldır ilmik ilmik işlediğimiz Balkanlar da Ramazan projemiz ile Balkanlar ve Türkiye arasında dostluk, barış ve kardeşlik köprüleri kurduk. Bizim Balkanlar da tarihimiz, kültürümüz, sevdamız var. Oradaki kardeşlerimizi yalnız bırakmadık DEDİ. Kur an-ı Kerim okundu, ilahiler söylendi, halk oyunları sergilendi. Vatandaşlara iftar menüsünün yanında lokma tatlısı ve Osmanlı macunu ikram edildi. Ayrıca çocuklar için çeşitli tiyatro gösterileri sahnelendi. Bayrampaşa Belediyesi nin düzenlediği iftar programlarıyla yediden yetmişe tüm Balkanlar özlenen eski Ramazan günlerine geri döndü. Balkanlar ile Kopmayan Bir Gönül Bağımız Var Belgrad daki iftar programında konuşan ve Balkanlar da Ramazan projesinin uluslararası bir kardeşlik projesi olduğunu söyleyen Bayrampaşa Belediye Başkanı Atila Aydıner, 14 yıldır ilmik ilmik işlediğimiz Balkanlar da Ramazan projemiz ile Balkanlar ve Türkiye arasında dostluk, barış ve kardeşlik köprüleri kurduk. Bizim Balkanlar da tarihimiz, kültürümüz, sevdamız var. Oradaki kardeşlerimizi yalnız bırakmadık. Bu duygularla bir kez daha Balkanlar daki kardeşlerimiz ile kaynaşmak için yollara düştük ve yine Balkan coğrafyasında yaşayan Müslüman kardeşlerimiz ile Ramazan ın bereketini paylaştık, aynı sofralarda amin dedik. Bu bağları sürdürmeye ve Balkanlar ile Türkiye arasında yeni gönül köprüleri inşa etmeye kararlıyız dedi. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 37

40 ÜYELERDEN HABERLER BURSA 3. Türk Dünyası Ata Sporları Şenliği Bursa da Yapıldı Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) Üyelerinden Bursa Büyükşehir Belediyesinin ev sahipliğinde TİKA, Bursa Valiliği ve Bursa Kültür Turizm Tanıtma Birliği destekleriyle, Türk kültürünün değerlerini gelecek nesillere tanıtmak ve Türk halklarının gönül birlikteliğini güçlendirmek amacıyla gerçekleştirilen 3. Türk Dünyası Ata Sporları Şenliği, Temmuz tarihlerinde Bursa Atatürk Stadyumu Meydanı ile Keles Kocayaylada yapıldı. Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan dan sanatçı ve sporcular ile Doğu Türkistan ve çeşitli Türk ülkelerinden öğrencilerin de katıldığı şenlikte, ecdat yadigarı ata sporları günümüze taşındı. Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Alinur Aktaş, açılış töreninde yaptığı konuşmada, Ata sporları ile dayanışma, kaynaşma, birlik ve beraberliğimizi, Türk dünyasının barış ve kardeşliğini desteklemeyi hedefliyoruz. Bursa da bu yıl üçünsünü gerçekleştirdiğimiz Türk Dünyası Ata Sporları Şenliği ile hem Türk halklarının gönül Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Alinur Aktaş, açılış töreninde yaptığı konuşmada, Ata sporları ile dayanışma, kaynaşma, birlik ve beraberliğimizi, Türk dünyasının barış ve kardeşliğini desteklemeyi hedefliyoruz dedi. birlikteliğini ve kardeşliğini güçlendirmeyi hem de ortak Türk kültürünü gelecek nesillere aktarmayı hedefliyoruz dedi. Etkinlik kapsamında, kökbörü (oğlak kapma), pars ve kuşak güreşleri, at yarışı, mangala, at üzerinde ok atma, atlı güreş, yağlı güreş, yaya okçuluğu, cirit, rahvan, matrak cenk gibi spor, savaş ve strateji oyunları oynandı. Programa, toplam sporcu ve nin üzerinde sanatçı katılırken, etkinlik kapsamında, halk dansları gösterileri, konserler, sanatsal faaliyetler ve kültürel ritüeller vatandaşların beğenisine sunuldu. 38 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

41 ÜYELERDEN HABERLER??????? KEÇİÖREN Nakbe nin Yıl Dönümü Programı Keçiören de Yapıldı Keçiören Belediyesi nin Filistin Büyükelçiliği ile ortaklaşa Nakbe nin Yıl Dönümü dolayısıyla Dönüş hakkımız sonsuza kadar kaybolmayacaktır sloganıyla düzenlediği programda, Filistin in başkenti Kudüs tür vurgusu yapılarak ABD nin kararı kınandı. Yunus Emre Kültür Merkezinde düzenlenen programa Keçiören Belediye Başkanı Mustafa Ak, Filistin in Ankara Büyükelçisi Faed Mustafa, Libya Büyükelçisi Abdurrazaq Mukhtar Abdulqader, AFAD Başkanı Dr. Mehmet Güllüoğlu, Elçilik temsilcileri, Filistinliler ve çok sayıda davetli katıldı. Kuran Tilaveti ile başlayan programda Amerika nın büyükelçiliğini Kudüs e taşımasıyla Ortadoğu barışına yeniden bir dinamit konduğunu ifade eden Keçiören Belediye Başkanı Mustafa Ak, Dünyanın karşı çıktığı bu garabet kararı uygulayarak, İsrail in kuşatması sonrası gözyaşı, kan ve zulümle anılır olan Kudüs ün, Ramazan ı Şerif öncesi yeniden şiddetle, kanla, zulümle anılmasına hizmet etmiştir. Kudüs İslam dünyasının göz bebeği, haklı davası, manevi tacı ve meşru sancağıdır, bu gerçeği hiçbir hüküm değiştiremez. Bu kararı bir kez daha reddediyoruz. Amerika sorunun bir parçası olmayı tercih ederek, Ortadoğu barış sürecindeki arabuluculuk rolünü yitirmiş ve bölgedeki barış umutlarını da boşa çıkarmıştır. Bugün şehit olan ve tarih boyunca Filistin davasına gönül vermiş tüm şehitlerimizi de rahmetle anıyoruz. ifadelerini kullandı. Libya Büyükelçisi Abdurrazaq Mukhtar Abdulqader, Öldürme, işgal, yerinden etme, kutsal yerlere yapılan saygısızlıklar 70 yıldır devam ediyor. Onurlu Filistin halkı davalarına olan inançlarını kaybetmediler. Amerika nın haksız kararını reddediyoruz dedi. Programda Filistin Büyükelçisi Faed Mustafa da, 70 yıl önce dedelerinin uğradığı zulüm ve acılara bugün torunların maruz kaldığını belirterek, Ne kadar zulmederlerse etsinler göç etmeyeceğiz ve mutlaka kazanacağız. Bu en büyük musibetinin üzerinden 70 yıl geçti. Elimizden alınan haklar için ağlamıyor, bu hakları almak için ant içiyoruz. Özgürlük Filistin halkının umududur. Trump ve yönetiminin kararı yanlıştır, Kudüs Müslüman ve Araptır, işgalcilerle kutlama yapanları tarih affetmeyecektir. 6 Aralık tarihinde bu kararın alınmasının ardından ABD yi de dökülen kanların sorumlusu olarak görüyoruz. Davamızı sahiplenen Türkiye hükümeti ve halkına şükranlarımı sunuyorum dedi. Filistin davasının büyük güçlerin desteğiyle insanlık tarihinin gördüğü en büyük sistematik işgal olduğunu belirten Libya Büyükelçisi Abdurrazaq Mukhtar Abdulqader, Öldürme, işgal, yerinden etme, kutsal yerlere yapılan saygısızlıklar 70 yıldır devam ediyor. Onurlu Filistin halkı davalarına olan inançlarını kaybetmediler. Amerika nın haksız kararını reddediyoruz dedi. Nakbe yi anlatan fotoğraf sergisinin ve belgesel film gösteriminin yer aldığı programda özgür Filistin ve şehitler için dua edildi. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 39

42 ÜYELERDEN HABERLER KEÇİÖREN Srebrenitsa Soykırımı Şehitleri Yılında Keçiören de Anıldı yılının Temmuz ayında Bosna nın Srebrenitsa şehrinde soykırıma uğrayan 8 bin şehit, katliamın yılında Keçiören Belediyesi tarafından düzenlenen törenle anıldı. Keçiören Aliya İzzetbegoviç Parkı nda bulunan Srebrenitsa Anıtı önünde gerçekleştirilen törene Keçiören Belediye Başkanı Mustafa Ak ve Bosna Hersek Ankara Büyükelçisi Bakir Sadovic in yanı sıra yerel yöneticiler, Meclis Üyeleri, STK temsilcileri ve vatandaşlar katıldı. Kur an Tilaveti ve şehitler için saygı duruşu ile başlayan programda Bosna Hersek Büyükelçisi Sadovic, Bizlere vermiş olduğunuz destek ve her yıl gerçekleştirilen bu anma programından ötürü sizlere teşekkür ediyorum. Srebrenitsa soykırımına uğrayan ve kimliği belirlenen 35 sivil daha bu sene toprağa verildi. Aliya İzzetbegoviç bize dedi törene Keçiören Belediye Başkanı Mustafa Ak ve Bosna Hersek Ankara Büyükelçisi Bakir Sadovic in yanı sıra yerel yöneticiler, Meclis Üyeleri, STK temsilcileri ve vatandaşlar katıldı. ki Hiç kimseden ve hiçbir milletten nefret etmeyin. Geçtiğimiz 15 yıl içinde katliamın sorumlusu birçok sivil ve asker yargı önünde hesap verdi. Geleneksel olarak düzenlediğimiz Barış Yürüyüşüne Türkiye den ve dünyadan binlerce insan katılıyor, bu katliamın unutulmaması bundan sonrakilerin yaşanmaması için önemlidir dedi. Türkiye nin 15 Temmuz darbe girişiminde verdiği şehitleri de andıklarını belirten Büyükelçi Sadovic, Hepsine Allah tan rahmet diliyorum. Biz Bosna Hersek olarak her zaman sizlerin yanındayız. Bu dramların bir daha yaşanmamasını Allah tan diliyorum diye konuştu. 40 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

43 ÜYELERDEN HABERLER GÜZELYURT??????? yılında Bosna da gerçekleştirilen soykırımın insanlığın yüzkarası olarak tarihe geçtiğini vurgulayan Keçiören Belediye Başkanı Mustafa Ak ise katliamda hayatını kaybedenleri rahmetle anarak, Uluslararası Adalet Divanı yaşananları soykırım olarak nitelendirdi. Srebrenitsa da hala toplu mezarlar bulunuyor, kimlik tespitleri yapılıyor. Bu bize Avrupa nın ortasında yapılan katliamın boyutunun ne kadar büyük olduğunu gösteriyor ifadelerini kullandı yılında yaşanan bu vahşetin Bosna Hersek kadar Türkiye nin belleğinde de derin izler bıraktığını kaydeden Başkan Ak, Bosna nın o dönem BM koruması altında olduğunu hatırlatarak, Dünya yardım çığlığını geç duydu, ama Bosna nın çok büyük bir şansı vardı. Aliya İzzetbegoviç sadece Başkan Ak, Bilge Aliya İzzetbegoviç vefatından önce Bosna yı Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan a emanet etmişti. Türkiye bu emanete sahip çıkıyor ve çıkmaya da devam edecek dedi. liderliği ile değil, insanlığı ile de Bosna halkının yolunu aydınlattı, Bosna yı bağımsızlığına kavuşturdu. Bilge Aliya İzzetbegoviç vefatından önce Bosna yı Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan a emanet etmişti. Türkiye bu emanete sahip çıkıyor ve çıkmaya da devam edecek dedi. 15 Temmuz hain darbe kalkışmasının 2. yıl dönümü olduğunu da hatırlatan Ak, İşgal ve iç savaşı amaçlayan bu kalkışma Sayın Cumhurbaşkanımızın çağrısı, milletimizin ve devletimizin mücadelesi ile yenilgiye uğratıldı. Biz biliyoruz ki o gün Bosnalı kardeşlerimizin kalbi Türkiye ile attı dedi. Konuşmaların ardından protokol heyeti anıta çelenk koydu ve Srebrenitsa şehitlerini temsilen gökyüzüne beyaz balonlar bırakıldı. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 41

44 ÜYELERDEN HABERLER KEÇİÖREN Türk ve İslam Dünyası Keçiören Ramazan Etkinliklerinde Buluştu Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) Yönetim Kurulu üyesi Keçiören Belediyesi Ramazan ayında sınırları aşan kardeşlik ilkesiyle ev sahipliği yaptığı, Uluslararası Ramazan Etkinliklerinin 9. su, 20 ülkenin katılımı ile 17 Mayıs Haziran tarihleri arasında Keçiören de düzenlendi. Türkiye nin gönül coğrafyasında yer alan 20 ülkenin konuk edildiği 9. Uluslararası Ramazan Etkinlikleri, TDBB üyeleri Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Bosna Hersek, Kosova, Moldova Gagauzya, Makedonya, KKTC, Irak, Filistin, Ukrayna, Afganistan, Pakistan, Somali gibi ülkelerin yanı sıra Sudan, Endonezya, İran, Özbekistan, Malezya, Bangladeş, Batı Trakya ve Uygur Türklerinden gelen heyetlerin katılımı ile gerçekleştirildi. Keçiören Belediye Başkanı Mustafa Ak ın ev sahipliğinde Kalaba Kent Meydanında düzenlenen açılış programına, Milletvekilleri, Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, Büyükelçiler, yabancı misyon temsilcileri, Kardeş Belediyelerin yöneticileri, STK Temsilcileri ve vatandaşlar katıldı. Kalaba Kent Meydanında kurulan etkinlik alanında Ramazan-ı Şerif in ilk gününden itibaren Kur an-ı Kerim okundu, korolar eşliğinde İlahiler söylendi, dualar edildi, Anadolu ve Türk dünyasına ait eserlerden oluşan konserler verildi, yöresel türküler söylendi ve ülke Kültür Evlerinin açılışı yapıldı. Ramazanın ilk gününü Filistin, Kudüs ve şehitlerin aziz hatıralarına atfettiklerini belirten Başkan Mustafa Ak, Bizi yeniden Ramazana erdiren Rabbime şükürler olsun. Ülkemize ve bütün İslam âlemine Ramazan ın güzellikler getirmesini diliyorum. Uluslararası Ramazan Etkinliklerimizin 9. sunu gerçekleştiriyoruz. Sınırları aşan kardeşlik diyoruz, çünkü aynı Allah a, aynı Peygambere, aynı dine inanan Müslüman kardeşlerimiz ile birlikte Keçiören de Ramazan ayını idrak ediyoruz dedi. Kalaba Kent Meydanında kurulan etkinlik alanında Ramazan-ı Şerif in ilk gününden itibaren Kur an-ı Kerim okundu, korolar eşliğinde İlahiler söylendi, dualar edildi, Anadolu ve Türk dünyasına ait eserlerden oluşan konserler verildi, yöresel türküler söylendi ve ülke Kültür Evlerinin açılışı yapıldı. Ayrıca farklı ülkelerden gelen yöresel halk dansları ekiplerinin yaptığı gösteriler de 9. Uluslararası Ramazan Etkinliklerine ayrı bir renk kattı. 42 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

45 ÜYELERDEN HABERLER??????? KIBRIS Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) nde Yerel Seçimler Yapıldı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) nde 24 Haziran Pazar günü yerel seçimler yapıldı. 28 belediyenin 23 ünde belediye başkanları değişmezken, seçimlerde sadece 5 belediyenin başkanı değişti. 28 Belediyenin 23 ünde Belediye Başkanları Değişmedi KKTC de düzenlenen yerel seçimde halk dört yıl aradan sonra yeniden sandık başına gitti. bin seçmen, sandıkta oy kullandı. KKTC Yüksek Seçim Kurulu (YSK) ülke genelinde seçime katılım oranını yüzde olarak açıkladı yılındaki seçime kıyasla, sandık başına gidenlerin oranı yüzde 2 daha fazla oldu. KKTC deki yerel seçimde, Lefkoşa da Mehmet Harmancı, Girne de Nidai Güngördü, Gazimağusa da İsmail Arter, Lefke de Aziz Kaya, Güzelyurt ta Mahmut Özçınar, İskele de Hasan Sadıkoğlu 4 yıl daha görev yapmak için seçmenlerden destek buldu. Altı ilçede en çekişmeli seçim Güzelyurt ta yaşandı. Özçınar, altıncı kez seçimi kazandı. bin seçmen, sandıkta oy kullandı. KKTC Yüksek Seçim Kurulu (YSK) ülke genelinde seçime katılım oranını yüzde olarak açıkladı. Akdoğan da Ahmet Latif, Akıncılar da Hasan Barbaros, Alayköy de Hulusi Manisoy, Alsancak ta Fırat Ataser, Beyarmudu nda İlker Edip, Büyükkonuk ta Ahmet Sennaroğlu, Çatalköy de Mehmet Hulusioğlu, Dikmen de Yüksel Çelebi, Dipkarpaz da Suphi Coşkun, Esentepe de Cemal Erdoğan, Geçitkale de Hasan Öztaş, Gönyeli de Ahmet Benli, İnönü de Ali Öncü, Mehmetçik te Cemil Sarıçizmeli, Paşaköy de Halil Tülücü, Tatlısu da Hayri Orçan, Vadili de Mehmet Adahan dört yıl daha görev yapmak üzere yeniden seçilen isimler oldular. 28 Belediyeden Sadece 5 inin Başkanı Değişti KKTC deki yerel seçimlerde 28 belediyeden sadece 5 inin başkanı değişti. Yeni Boğaziçi, Değirmenlik, Serdarlı ve Yeni Erenköy belediye başkanlarında değişiklik oldu. Lapta da seçim yarışını bağımsız aday Mustafa Aktuğ kazanırken, Yeni Boğaziçi Belediyesi nde kazanan Bağımsız Aday Mustafa Zurnacılar oldu. Değirmenlik Belediye Başkanlığı nı Ali Karavezirler kazandı. Yeni Erenköy Belediye Başkanlığı na bağımsız aday Emrah Yeşilırmak, Serdarlı Belediyesi Başkanlığı na Halil Kasım seçildi. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 43

46 ÜYELERDEN HABERLER KIBRIS Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği Genel Kurul Toplantısı Yapıldı Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği nin Genel Kurul Toplantısı, 28 Belediye Başkanının katılımı ile 03 Temmuz Salı günü yapıldı. Başkanlık Divanının oluşturulmasının ardından, Birliğin Faaliyet Raporu okundu. Faaliyet raporunun okunmasının ardından Birlik Yürütme Kurulu seçimi yapıldı. Birlik yürütme kurulu üyeliğine, Güzelyurt Belediye Başkanı Mahmut Özçınar, Lefkoşa Türk Belediyesi Başkanı Mehmet Harmancı, Gazimağusa Belediye Başkanı İsmail Arter, Girne Belediye Başkanı Nidai Güngördü, İskele Belediye Başkanı Hasan Sadıkoğlu, Çatalköy Belediye Başkanı Mehmet Hulusioğlu, Beyarmudu Belediye Başkanı İlker Edip, Paşaköy Belediye Başkanı Habil Tülücü, Büyükkonuk Belediye Başkanı Ahmet Sennaroğlu seçildi. Seçimin ardından yapılan ilk Yürütme Kurulu toplantısında, Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) Yönetim Kurulu Üyesi Güzelyurt (KKTC) Belediye Başkanı Mahmut Özçınar Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği Başkanlığına, Lefkoşa Türk Belediyesi Başkanı Mehmet Harmancı da Asbaşkanlığa seçildi. 44 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

47 ÜYELERDEN HABERLER KOCAELİ??????? V. Uluslararası Hıdırellez Bayramı Kocaeli de Kutlandı Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Balkan Türkleri Kültür ve Dayanışma Derneği (BAL-TÜRK) ve Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) işbirliğinde düzenlenen, Uluslararası Hıdırellez Bayramı etkinlikleri, Mayıs tarihlerinde Kocaeli de gerçekleştirildi. Bu yıl beşincisi düzenlenene Hıdırellez Bayramı na, Türkiye, Bosna Hersek, Bulgaristan ve Makedonya dan folklor ekipleri gösterileriyle katıldı, hep birlikte Balkan Türküleri söylendi. V. Uluslararası Hıdırellez Bayramı nın ilk gününde Karatepe Köyü nde kurban sağma geleneği gerçekleştirildi. Ardından Bosna Hersek, Bulgaristan, Makedonya ve Türkiye folklor ekipleri gösterilerini sundu. Misafir ve köylülerin beğeniyle izlediği gösterilere vatandaşlar da katılarak eşlik etti. V. Uluslararası Hıdırellez Bayramı nın ilk gününde Karatepe Köyü nde kurban sağma geleneği gerçekleştirildi. Ardından Bosna Hersek, Bulgaristan, Makedonya ve Türkiye folklor ekipleri gösterilerini sundu. Hıdırellez Bayramı nın ikinci gününde Seka Kültür alanında kapılara söğüt dalı asma ve Karatepe Köyü nde kurban kesme ve çiğ toplamanın ardından çoban vardiya değişim ritüeli yapıldı. Aynı gün akşam Sekapark Kültür Alanı nda bulunan Balkan Kültür Evi nde bir gün önceden gömülmüş bakır kazan çıkarıldı. Balkan Kültür Evi bahçesinde, akşam yemeği, folklor gösterileri ve yöresel konserle Hıdırellez Bayramı renkli görüntülerle son buldu. Programın ardından karşılıklı hediyeler takdim edildi. 7 Mayıs Pazartesi Balkanlar dan gelen katılımcıların memleketlerine dönüşü ile program tamamlandı. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 45

48 ÜYELERDEN HABERLER KOSOVA Kosova Mamuşa da Domates Festivali Düzenlendi Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) üyesi ve Kosova nın tek Türk belediyesi olan Mamuşa da Domates Festivali, 24 Temmuz tarihinde gerçekleştirildi. Festivale, Kosova Kamu Yönetimi Bakanı ve Demokratik Türk Partisi (KDTP) Genel Başkanı Mahir Yağcılar, Türkiye Cumhuriyeti Priştine Büyükelçisi Kıvılcım Kılıç, TDBB Genel Sekteri Fahri Solak, Mamuşa Belediye Başkanı Abdülhadi Krasniç, Türkiye nin Prizren Başkonsolosu Eylem Altunya, TİKA Kosova Koordinatörü Hasan Burak Ceran, Bursa Büyükşehir Belediyesi eski Başkanı Recep Altepe ve çok sayıda konuk katıldı. Festivalin açılışını Mamuşa Belediye Başkanı Abdülhadi Krasniç yaptı. Krasniç, Mamuşa tarımcılarının ürünlerini yetiştirmeye verdikleri önemi, aynı zamanda çocuklarının eğitimlerine de vermeleri çağrısında bulundu. Festivalin açılışını Mamuşa Belediye Başkanı Abdülhadi Krasniç yaptı. Krasniç, Mamuşa tarımcılarının ürünlerini yetiştirmeye verdikleri önemi, aynı zamanda çocuklarının eğitimlerine de vermeleri çağrısında bulundu. Festivale katılan Kosova Kamu Yönetimi Bakanı ve KDTP Genel Başkanı Mahir Yağcılar da Mamuşa nın kez bu etkinliği düzenlemesinden duyduğu memnuniyeti ifade ederek, Domates Festivali siz değerli Mamuşalıların dünyaya bir nevi açılmasıdır. Mamuşa tarihi kasabalardan biridir. Ürünleriyle Kosova dışında da tanınmış örnek bir bölgedir dedi. Türkiye nin Priştine Büyükelçisi Kıvılcım Kılıç, Mamuşalılar ve Mamuşa nın tarım emekçisinin büyük emek, özen ve titizlikle her türlü fedakarlıkla yetiştirdikleri ürünlerinin haklı gururunu yaşadıklarını ve bu gurura iştirak etmekten mutluluk duyduğunu ifade ederek, Kosovalı Türklere birlik içinde yaşamaları çağrısı yaptı. Mamuşa Şehitliği ziyareti ile başlayan festival, açılış konuşmalarının ardından Mamuşa meydanında Türkiye den ve Kosova dan folklor gruplarının gösterileriyle devam etti ve teşekkür plaketlerinin takdimi ile sona erdi. 46 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

49 ÜYELERDEN HABERLER MALTEPE??????? Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Yıl Parkı Maltepe de Açıldı Maltepe Belediyesi tarafından, Azerbaycan ın kuruluşunun yılı kapsamında Maltepe de bir parka, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Yıl Parkı adı verildi. Açılışta konuşma yapan Azerbaycan Ankara Büyükelçisi Hazar İbrahim Bu sadece dostluğun değil kardeşliğin bir sembolüdür. Çünkü bu yıl Azerbaycan Halk Cumhuriyeti nin yılı. yıl önce Azerbaycan ve Türkiye birbirine kardeşlik elini uzattılar. O zaman Azerbaycan Cumhuriyeti nin kurulma mücadelesine Türkiye çok büyük bir destek verdi. O zaman Nuri Paşa nın komutasında Kafkas İslam Ordusu geldi. Aynı zamanda Türkiye nin Kurtuluş Savaşına Azerbaycan dan gönüllüler geldiler. Türkiye nin kurtuluşu için savaştılar. Bugün de yıl sonra Azerbaycan ve Türkiye birbirlerine sadıklar, yine kardeş elini uzatırlar dedi. Maltepe Başıbüyük Mahallesindeki parkın açılışına, Maltepe Belediye Başkanı Ali Kılıç, Azerbaycan Diasporadan Sorumlu Devlet Bakanı Yardımcısı Valeh Hacıyev, Azerbaycan Ankara Büyükelçisi Hazar İbrahim, Azerbaycan İstanbul Başkonsolosu Mesim Hacıyev, Azerbaycanlı milletvekilleri Adil Alıyev, Nazım Cafarov, Musa Gasımlı ve Türkiye de yaşayan Azerbaycanlı sanatçılar ile çok sayıda vatandaş katıldı. Açılışta konuşma yapan Azerbaycan Ankara Büyükelçisi Hazar İbrahim Bu sadece dostluğun değil kardeşliğin bir sembolüdür DEDİ. Maltepe Belediye Başkanı Ali Kılıç Bugün önemli bir tarihte parkın açılışını yapıyoruz. Yaklaşık 5 dönüm arazi üzerinde Azerbaycan Yıl parkı açtık. Aynı zamanda rahmetli Haydar Aliyev in de doğum günü dolayısıyla ikisini bütünleştirdik. Bizim için çok anlamlı bir park açılışı. Önümüzdeki aylardan itibaren Azerbaycanlı sanatçılar, heykeltıraşlar bizzat gelip eserlerini burada kendileri yapacaklar. Her defasında bir yarışma ile ortaya çıkan eserleri burada sergilemeye devam edeceğiz şeklinde konuştu. Resim Sergisi Açıldı Park açılışının ardından, Türkiye de yaşayan Azerbaycanlı ressamların eserlerinin tanıtıldığı sergi de Prof. Dr. Türkan Saylan Kültür Merkezi nde açıldı. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 47

50 ÜYELERDEN HABERLER MERSİN 4. Türk Dünyası Tiyatro Günleri Mersin de Yapıldı Mersin Büyükşehir Belediyesi tarafından bu yıl Dördüncüsü gerçekleştirilen Türk Dünyası Tiyatro Günleri, Nisan tarihlerinde Mersin de yapıldı. Mersin Büyükşehir Belediyesi Kongre ve Sergi Sarayı nda gerçekleştirilen 4. Türk Dünyası Tiyatro Günleri açılış etkinliğine, Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı Burhanettin Kocamaz, KKTC Eğitim ve Kültür Ataşesi Yusuf İnanıroğlu, Mersin Eski Valisi Akif Tığ, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Bölge Temsilcisi Seyfettin Sindar ve çok sayıda vatandaş katıldı. Mersin Büyükşehir Belediyesi tarafından 4 yıldır gerçekleştirilen tiyatro günlerinde, farklı ülkelerden gelen tiyatro grupları oyunlarını sahneliyor. Farklı kültür ve dilleri tiyatro potasında eriterek Mersinlilere aktarmayı amaçlayan Türk Dünyası Tiyatro Günleri nde Türkiye nin yanı sıra Azerbaycan, Gagauzya, Irak, İran, Kıbrıs, Kırgızistan, Tataristan, Türkmenistan ve Suriye den gelen tiyatro toplulukları oyunlarını sahneleyerek, kültürlerini ve dillerini Mersin e taşıdı. Dördüncüsü gerçekleştirilen Türk Dünyası Tiyatro Günleri, Azerbaycan Sumgayıt Drama Devlet Tiyatrosu nun Ocak isimli oyunu ile başladı. Oyun sonrası sahneye çıkarak bir konuşma yapan Başkan Kocamaz, hedeflerinin insanları tiyatro gibi birleştirici bir özelliği olan sanat dalı sayesinde birleştirmek ve kaynaştırmak olduğunu dile GETİRDİ. Dördüncüsü gerçekleştirilen Türk Dünyası Tiyatro Günleri, Azerbaycan Sumgayıt Drama Devlet Tiyatrosu nun Ocak isimli oyunu ile başladı. Oyun sonrası sahneye çıkarak bir konuşma yapan Başkan Kocamaz, hedeflerinin insanları tiyatro gibi birleştirici bir özelliği olan sanat dalı sayesinde birleştirmek ve kaynaştırmak olduğunu dile getirerek, kültürel değerleri gelecek nesillere aktarmak için sanatsal ve kültürel faaliyetlere devam edeceklerini ifade etti. Yeni neslin Türklüğü ve Türk dilini birlik ve beraberlik içerisinde yaşatmasının ana gayeleri olduğunu ifade eden Başkan Kocamaz, kendi kimliğine ve benliğine sahip çıkan bireyler yetiştirmenin önemine de değindi. Kongre ve Sergi Sarayı nda Nisan tarihleri arasında gerçekleştirilen tiyatro günlerinde Azerbaycan Sumgayıt Drama Devlet Tiyatrosu, Türkmenistan Maktumkulu Halk Müzikal Dram Tiyatrosu, KKTC Güzelyurt Belediyesi Şehir Tiyatrosu, Gagauzya Komrat Belediyesi S. Kesya Müzik ve Drama Tiyatrosu, Tataristan Devlet Özerk Kültür Kurumu Buinsky Devlet Drama Tiyatrosu, İran Türk Tiyatrosu, Kırgızistan Cumhuriyeti Devlet Gençlik Uchur Tiyatrosu, Mersin Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları ve Irak Kerkük Türkmen Gardaşlık Ocağı Tiyatro Grubu sahne aldı. 48 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

51 ÜYELERDEN HABERLER PENDİK??????? Uluslararası Geleneksel Sanatçılar Buluşması Pendik te Yapıldı Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) Üyelerinden Pendik Belediyesi tarafından düzenlenen Uluslararası Geleneksel Sanatçılar Buluşması, 22 ülkeden 62 sanatçının katılımıyla, Temmuz tarihleri arasında Pendik Sahil Meydanı nda gerçekleştirildi. Belediye Başkanı Osman Sargın ve davetliler katıldı. Uluslararası Folklor Festivalleri ve Geleneksel Sanatlar Organizasyonu (CIOFF) işbirliğinde düzenlenen Uluslararası Geleneksel Sanatçılar Buluşması açılış törenine Pendik Belediye Başkanı Kenan Şahin, Panama İstanbul Başkonsolosu Andreas Gregorio Nunez, İran İstanbul Başkonsolosluğu Kültür Ataşesi Abdürrıza Raşid, CIOFF Türkiye Genel Sekreteri Muammer Arslan, İznik Altı gün süren organizasyonda ziyaretçilere Çini ziyafeti sunuldu. Türk sanatçılar İsmail Yiğit, Gülseren Öztuğcu ve Azerbaycanlı Naghı Naghıyev, Çin li Ruopeng Sun organizasyona özel hazırladıkları nadide parçaları stantlarında görücüye çıkardılar. Bu yıl Çini sanatının ana tema seçildiği organizasyonda Türkiye nin çeşitli illerinin yanı sıra; Azerbaycan, Bulgaristan, Kırgızistan, KKTC, Karadağ, Moldova, Özbekistan, Pakistan, Belarus, Çin, Estonya, Güney Kore, İran, İspanya, İtalya, Kosta Rika, Malezya, Panama, Portekiz ve Ürdün den gelen sanatçıların el emeği eserleri Uluslararası Geleneksel Sanatçılar Buluşması kapsamında sergilendi. Altı gün süren organizasyonda ziyaretçilere Çini ziyafeti sunuldu. Türk sanatçılar İsmail Yiğit, Gülseren Öztuğcu ve Azerbaycanlı Naghı Naghıyev, Çin li Ruopeng Sun organizasyona özel hazırladıkları nadide parçaları stantlarında görücüye çıkardılar. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 49

52 ÜYELERDEN HABERLER SULTANBEYLİ Türk Dünyası Şairleri Sultanbeyli Şiir Festivalinde Buluştu Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) üyesi Sultanbeyli Belediyesi tarafından düzenlenen VI. Uluslararası İstanbulensis Şiir Festivali 17 ülkeden 38 şairin katılımıyla, Mayıs tarihlerinde İstanbul da gerçekleştirildi. Şiir Festivalinin bu seneki teması Türk Dünyası Şiirleri olarak belirlendi. Şiir festivaline, Türkiye nin yanında Azerbaycan, Bosna Hersek, Bulgaristan, Irak, Kazakistan, Kırgızistan, Kosova, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Makedonya, Moldova Gagauz Yeri, Özbekistan, Romanya, Tacikistan, Tataristan, Türkmenistan ve Yunanistan dan şairler katıldı. Sultanbeyli Belediye Başkanı Hüseyin Keskin festivalin kapanış töreninde yaptığı konuşmada, tüm şairlere teşekkür ederek, Dört gün boyunca ilçemiz ve İstanbul unutulmayacak bir festivale ev sahipliği yaptı. 17 farklı ülkeden 38 şairimiz Türk Dünyası teması altında şiirlerini okudular. İlçemizin okullarında gençlerimizle buluşan şairlerimiz şiirin o manevi ruhunu tüm dünyaya duyurdular. Coğrafyalarımız dışında hiçbir farklılığımız bulunmayan aziz kardeşlerimizle aramızdaki mesafeler de kalkacak ve barışın, dostluğun, kardeşliğin şiirlerini hep birlikte söyleyeceğiz ifadelerini kullandı. Sultanbeyli Belediye Başkanı Hüseyin Keskin kapanış töreninde yaptığı konuşmada, tüm şairlere teşekkür ederek, unutulmayacak bir festivale ev sahipliği yaptık. 17 farklı ülkeden 38 şairimiz Türk Dünyası teması altında şiirlerini okudular. İlçemizin okullarında gençlerimizle buluşan şairlerimiz şiirin o manevi ruhunu tüm dünyaya duyurdular DEDİ. Kapanış programında şairler Adem Turan, Cemalettin Latiç (Bosna Hersek), Aykut Nasip Kelebek, Gülten Abdula (Romanya), Ercan İriş, Habibe Ahmatova (Bulgaristan), Hatice Çay, Hasanboy Gayubov (Tacikistan), Kadir Ünal, Mihail Kürkçü (Gagauzya), Sıddık Ertaş, Ramis Aymed (Tataristan) ve Şakir Kurtulmuş şiirlerini okudular. Program, Murat Kekilli konseriyle sona erdi. 50 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

53Программа по Обмену Опытом и Знаниями c Mуниципалитетами членами TDBB из Азербайджана Проведена в Анкарe и Стамбулe C 29 апреля по 5 мая года в Анкарe и Стамбулe была проведена Программа по Обмену Опытом и Знаниями для Mуниципалитетов из Азербайджана, с участием 11 мэров, организованная Союзом Mуниципалитетов Тюркского Mира (TDBB) в сотрудничестве с Мэрией Стамбула, муниципалитетом Байрампаша, Бейкоз, Кечиорен и Пендик и Министерством Культуры и Tуризма Турции. В программе приняли участие мэр Нериманова, а также председатель Союза Городских Mуниципалитетов Азербайджана Тамрaз Тагиев, вице-президент Союза Городских Mуниципалитетов Азербайджана, а также мэр Муниципалитета Низами города Гянджа Гошгар Мамедов, генеральный секретарь Союза Городских Mуниципалитетов Азербайджана Тофиг Гасанов, мэр Балакен Афган Сафаров, мэр города Берде Садыг Халилов, мэр города Евлах Эльми Сафаралиев, мэр города Шамкир Вугар Гасанов, заместитель мэра Сумгайыта Муса Гасанов, начальник юридического отдела в муниципалитете Сумгайыта Заур Шахбалаев и советник депутата Национального парламентского комитета по региональным вопросам, а также глава райкома муниципалитета Ясамала Мамед Мамедли. 51 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

54 лето Номер 11 ENGLISH / RUSSIAN SUMMARY - КРАТКОЕ ИЗЛОЖЕНИЕ НОВОСТЕЙ NEWS FROM TDBB НОВОСТИ СОЮЗА 10th Communication with Future Workshop was held in Uzbekistan Organized by Radio and Television Supreme Council (RTUK) and supported by Union of Turkish World Municipalities (TDBB), 10th Communication with Future Workshop was held in Tashkent, Bukhara and Samarkand between 7 and 12 May Communication with Future Workshop was attended by students of Turkish origin from Balkan countries, which are Bosnia and Herzegovina, Bulgaria, Moldova, Serbia and Greece. 30 students from 15 countries, who were having their graduate education in communication departments of different universities of Turkey, participated in the workshop. 10th Communication with Future Workshop took place with the cooperation of such institutions like RTUK, TIKA (Republic of Turkey Prime Ministry Turkish Coordination and Cooperation Agency), BYEGM (Republic of Turkey Prime Ministry Directorate General of Press and Information), TDBB (Union of Turkish World Municipalities), TRT (Turkish Radio and Television) Avaz, Anadolu Agency, Uzbekistan World Languages University and Uzbekistan International Press Club. В Узбекистане Проведен ый Воркшоп по Коммуникации c Будущим мая года в Ташкенте, Бухаре и Самарканте состоялся ый Воркшоп по Коммуникации c Будущим, организованый со стороны Высшeго Руководства Pадио и Tелевидения (RTÜK) и с поддержкой Союза Муниципалитетов Тюркского Мира (TDBB). Ha Воркшопe по Коммуникации c Будущим из балканских стран приняли участие студенты тюркского происхождения из Боснии и Герцеговины, Болгарии, Молдовы, Сербии и Греции. Приняли участие 30 студентов из 15 стран мира обучающиеся в области коммуницикации в высших учебных заведениях Турции. ый Воркшоп по Коммуникации c Будущим был реализован в сотрудничестве с RTÜK, TIKA, BYEGM, TDBB, TRT Avaz, Aгентством Анадолу, Узбекским Университетoм Джихан Диллери и Международный пресс-клубoм Узбекистана. Парк Турции, созданный содействием Союза Муниципалитетов Тюркского Mирa (TDBB) и Муниципалитетов Алтындаг, Бююкчекмедже, Гёльбаши (Анкара), Испартa, Каратай (Конья), Кечиорен, Ортахисар (Невшехир), Османгази (Бурса), открылся церемонией, состоявшейся в воскресенье, 6 май года, в селе Казаклия Автономной Области Гагаузии, Молдовы. На церемонии открытия приняли участие президент Молдовы Игорь Додон, Президент Гагауз Ери Ирина Влах, Mинистр Образование и Культуры Молдовы Моника Бабук, Генеральный секретарь TDBB Фахри Солак, представители посольства Молдовы, депутаты, координатор ТИКА в Молдовe, председатель Ассоциация Дружбы Турецко-Молдова Рафет Коксал, районные муниципалитеты гагаузов, главы местных властей со стороны Турции, представителей НПО и местные жители гагаузы с гагаузскими и турецкими флагами в руках. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 52

55 SUMMER ISSUE 11 ENGLISH / RUSSIAN SUMMARY - КРАТКОЕ ИЗЛОЖЕНИЕ НОВОСТЕЙ NEWS FROM TDBB НОВОСТИ СОЮЗА TDBB Mongolia Bayan-Ulgii Delegation Information and Experience Sharing Program was Held in Istanbul TDBB Mongolia Bayan-Ulgii Delegation Information and Experience Sharing Program, organized by Union of Turkish World Municipalities (TDBB) in cooperation with Istanbul Metropolitan Municipality, Bağcılar, Sancaktepe, Zeytinburnu Municipalities and Turkey Travel Agencies Association (TURSAB), was completed after the presentations and site visits made in Istanbul between 7 and 14 May The program was attended by President of City Council Bauirjan Dalyel, Deputy Governor Kameliyat Akhmedia, Councilmen Byerdmurat Khajnabi, Tulyeubyek Bikhumar, Bakhit Saudabai, Byekbolat Shaikhan, Deputy Manager of State Hospital Manchuk Khavdyrash, Manager of 4. State High School Khairat Khajyekbyer, Doctor Manager of Private Beis Şifa Hospital Byeisyen Bulan, Manager of Suat Company Adalbyek Jusren, President of State Bank Januzakh Khuan, Accountant of State Hospital Uuganbaatar Bolat, Manager of Ak Dam Company Amantai Shamshii, Manager of Sum Dundin Hospital Guljan Dalyelkhan, Councilman Yerbol Jylkhyshybai, Head of Internal Inspection and Evaluation Department Taukye Mauit, Head of Social Insurance Department Usyerkhan Tulkibai, Manager of Tsagannuur Village Yesbolat Daut, Manager of Shinbulak Company Ailanysh Khakhtan, Accountant of City Council Siyezd Khibat, Senior Official of City Council Barshagul Myerzyet, Vice President of City Council Translator Guljamila Mankyei, Ulgii Metropolitan Municipality Councilman Translator Yertai Oral and Deputy Manager of Town Planning Department Arai Myeiram. Программа по Обмену Опытом и Знаниями c Делегацией Баян- Улгий из Монголии Членом TDBB Проведена в Стамбулe мая в Стамбуле проведена Программа по Обмену Опытом и Знаниями c Делегацией Баян-Улгий из Монголии, организованный со стороны Союза Муниципалитетов Тюркского Мира (TDBB) и с содействием Муниципалитетов Стамбула, Багджиларa, Санджактепе, Зейтинбурну и Ассоциации Туристических Агентств Турции (TURSAB). В программе приняли участие Председатель Совета Баян-Улгий Бауиржан Далиэль, Вице-губернатор Камелият Ахмедиа, Члены Совета Провинциального собрания Бёрдмурат Хайнавы, из Городского Совета Тулеубек Вихомар, Бахит Саудабай, Бекболат Шайхан, Заместитель директора Государственной больницы Манчук Хавдыраш, Директор 4. государственного лицея Хайрат Хаджикбьер, Директор Больницы Доктор Бейс Здоровье Бейсен Булан, Директор Suat Ltd. Адалбюк Юсрен, президент Государственного банка Янузах Хуан, бухгалтер Госбольницы Уиганбаатар Болат, директор Ak Dam Ltd. Амантай Шамши, директор больницы Сум Дундин Гульджан Далилхан, член Ассамблеи провинции Ербол Йылхышыбай, начальник отдела внутреннего аудита и оценки Тауки Мауит, руководитель отдела социального страхования Усиерхан Тулкибай, руководитель села Цаганнуур Есболат Даут, директор Shınbulak Ltd Айланыш Хахтан, бухгалтер городского совета Сийдд Хибат, старший чиновник городского совета Баршагул Мьерзиет, вице-спикер совета Гулиамила Манкей, член городского совета Ульгий переводчик Ертай Орал и член отдела городского дизайна Ульгий города Араи Мийрам. 53 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

56 лето Номер 11 ENGLISH / RUSSIAN SUMMARY - КРАТКОЕ ИЗЛОЖЕНИЕ НОВОСТЕЙ NEWS FROM TDBB НОВОСТИ СОЮЗА Memorandum of Understanding for the Restoration Project of Bishkek Atatürk Park was Signed Memorandum of understanding between Union of Turkish World Municipalities (TDBB) and Bishkek Metropolitan Municipality was signed in Bishkek on 24 May by TDBB Secretary General Fahri Solak and Deputy Mayor of Bishkek Erkinbek Isakov within the framework of the restoration Project of Bishkek Atatürk Park. The memorandum contains the main principles of reconstruction of some parts of Atatürk Park in cooperation with Union of Turkish World Municipalities Union (TDBB) and Kocaeli Metropolitan Municipality and obligations of the parties within the project. TDBB Oпубликовaл Книгу летие со Дня Рождения Баймырза Хаита и Историческое Исследование Туркестана в Наше Время TDBB опубликовал Книгу из данных Международногo Симпозиумa в честь летия Баймырза Хаита и Историческое Исследование Туркестана в Наше Время, в сотрудничестве с Cоюзом Mуниципалитетов Тюркского Мира (TDBB), Стамбульским Университетом, Университетом Мимар Синан, Стамбульским Университетом Румели, Турецким Историческим Обществом и Стамбульского Отделения Тюркской Отчизны. В этой книге есть девять докладов под заголовками Баймирза-Хайит, Вели Кайюм, Мустафа Чокей, Тахир Чагатай, Чингиз Дагджи, Абдулвахап Октай, Хюсейн Икрам Хан, Зияеддин Бабакуран и Особая сессия. Подписан Меморандум o Взаимопонимании Проектa Реконструкции Парка Ататюрк в Бишкекe В рамках проекта реконструкции парка Ататюрк в Бишкекe 24 мая года был подписан Меморандум о Bзаимопонимании между Союзом Mуниципалитетов Тюркского Мира (TDBB) и муниципалитетом Мэрии г. Бишкек со стороны Генеральным секретарем TDBB Фахри Солаком и Вице- Мэром муниципалитета Бишкек Эркинбеком Исаковым в Бишкеке. В Меморандумe содержатся основные принципы и обязательства сторон по реконструкции части парка Ататюрк в Бишкеке, в сотрудничестве с Союзом Mуниципалитетов Тюркского Мира (TDBB) и муниципалитетом Коджаэли. The book Baymirza Hayit in the th Anniversary of his Birth and History of Turkestan Today was Published by TDBB The book composed of reports from the conference titled The International Symposium on the Baymirza Hayit the th Anniversary of his Birth and Today s Turkestan Studies organized in cooperation with Union of Turkish World Municipalities (TDBB), Istanbul University, Mimar Sinan University, Rumeli University of Istanbul, Turkish Historical Society and Turk Ocaklari Istanbul branch was published by TDBB. In the book, there are nine reports composed of sessions and the special sessions on Baymirza Hayit, Veli Kayyum, Mustafa Çokay, Tahir Çağatay, Cengiz Dağcı, Abdulvahap Oktay, Hüseyin İkram Han, Ziyaeddin Babakuran. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 54

57 SUMMER ISSUE 11 ENGLISH / RUSSIAN SUMMARY - КРАТКОЕ ИЗЛОЖЕНИЕ НОВОСТЕЙ NEWS FROM TDBB НОВОСТИ СОЮЗА Рамаданская Посылка Палестине от TDBB Союз Муниципалитетов Тюркского Мира (TDBB) по поводу месяца Рамадан предоставил продуктовыe посылки тысячу семьям в регионе Аль-Назль (сектор Газа) муниципалитетa члена из Палестины Джабалия. From TDBB to Palestine Ramadan Food Packages Рамаданскиx посылок, финансируемые со стороны TDBB и поставляемые в местном масштабе турецким Красным Полумесяцем и содержащие основные продовольственные товары, были распределены среди бедных и малообеспеченных семей, проживающих в Джабалиe, в регионе Газа. В результате проекта была оказана помощь 5 тысяч нуждающим людям. In Ramadan , Ramadan food packets were distributed to families to the region of Jabalia Al Nazlh (Gaza Strip) which is a Palestine Member Municipality by Union of Turkish World Municipalities (TDBB) aid boxes of basic foodstuff, which were sponsored by TDBB and supplied from local sources by Turkish Red Crescent were distributed to the unfortunate families who lives in the Gaza Strip, Jabalia region. The aid were reached to people in need. Поддержка TDBB в Виде Участия Бишкекского Национального Детского Форума Cоюз Муниципалитетов Тюркского Мира (TDBB) оказал поддержку Первому Национальному Детскому Форуму по раннему развитию детей, под эгидой Международного фонда Розы Отунбаевой, который состоялся мая года в Бишкеке, столице Кыргызстана. В форуме участвовали эксперты из Турции, а также с США, Австрии, Англии и UNICEF. При поддержке TDBB в форуме учавствовали специалисты образования из Турции директор детского сада MEB Кючюкчекмедже Папатия Бюлент Демир и директор детского сада Кагитхане Чагдаш Яшам Эшрефa и Садуллах Кирая Эрдоган Эргин. Эксперты из Турции выступили с докладом о развитии дошкольного образования в Турции. Кроме того, они ответили на вопросы от участников форума о дошкольном образовании в Турции. Participation Support from TDBB to Bishkek National Children Forum Union of Turkish World Municipalities (TDBB) February Executive Board Meeting was held on Wednesday, February 21, , hosted by Beykoz Municipality. Union of Turkish World Municipalities (TDBB) gave participation support to the 1st National Children Forum organized in Kyrgyzstan s capital city, Bishkek on May themed as children s early development by Roza Otunbayeva International Foundation. Participators came to the Forum not only from Turkey, but also from USA, Austria, England and there were also experts from UNICEF. With the support of TDBB, Director of Küçükçekmece Papatya Nursery Bülent Demir and Director of Kağıthane Çağdaş Yaşam Eşref ve Sadullah Kıray Nursery Erdoğan Ergin participated in the Forum. Turkish experts made presentations on development of Pre-school Education and activities held in Turkey. Moreover, questions from the other participators about Turkey s pre-school education by the Turkish experts were answered. 55 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

58 лето Номер 11 ENGLISH / RUSSIAN SUMMARY - КРАТКОЕ ИЗЛОЖЕНИЕ НОВОСТЕЙ NEWS FROM TDBB НОВОСТИ СОЮЗА Support to th Ajvatovica Festival from TDBB Union of Turkish World Municipalities (TDBB) provided financial support for the th Ajvatovica Festival held in Bosnia and Herzegovina between 17 June and 01 July Besides tourists, local governors, politicians, non-governmental organizations from Turkey the festival was attended by the Bosniak member at the Presidency of Bosnia and Herzegovina Bakir Izetbegović, Prime Minister of BiH Denis Zvizdić, Vice President of the House of Representatives Sefik Dzaferovic, Grand Mufti of Bosnia and Herzegovina Husejin Kavazovic and other citizens. In order to participate in the longestrunning program in the country, more than horsemen who came from different cities have arrived before the noon to the area where the program was held. Despite the heavy rain thousands of people who occupied the area since the early hours of the morning greeted horsemen who have arrived to the spot with the traditional costumes. Поддержка му Празднику Айваз Деде от TDBB Союз Муниципалитетов Тюркского Мира (TDBB) предоставил финансовую поддержку му Празднику Айваз Деде, который прошел с 17 июня по 01 июля года в Боснии и Герцеговине. На фестивале приняли участие Председатель Совета Президентской Администрации Боснии и Герцеговины Бакир Изетбегович, Председатель Совета Министров Денис Звиздич, вице-президент Палаты Представителей Сефик Дзаферович, Председатель Исламского Cоюза (по делам религии) Хусейн Кавазович, а также местные граждане, неправительственные организации Боснии и Герцеговины,туристы из Турции, местные лидеры и политики. Более всадников вышедших в путь за день из разных городов, прибыли в район в полдень до начала программы, чтобы принять участие в самом общирном мероприятии страны. Тысячи людей, несмотря на дождь, с раннего утра заполнили площадь и с восторгом приветствовали всадников, одетых в национальных костюмах. TDBB Information and Experience Sharing and Expert Training Programs Report was Published UYEM (International Local Governments Training and Research Center) Report including the activities of Information and Experience Sharing and Expert Training Programs organized in by Union of Turkish World Municipalities (TDBB) was published. The report shows the programs on Information and Experience Sharing, Expert Training, and also visual materials in addition to detailed information. Опубликован Отчет о Программах по Обмену Опытом и Экспертов TDBB Союз Mуниципалитетов Тюркского Мира (TDBB) oпубликовал Отчет года UYEM (Международный Учебный и Научно-Исследовательский Центр Местных Органов Власти), который включает в себя также Программы по Обмену Опытом и Программы Экспертов TDBB за год. В отчет включены информация о программах по обмену опытом и знаниями и программы экспертов проведенных в течение года, а также подробная информация о реализованных программах, а также изображение от них. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 56

59 SUMMER ISSUE 11 ENGLISH / RUSSIAN SUMMARY - КРАТКОЕ ИЗЛОЖЕНИЕ НОВОСТЕЙ NEWS FROM TDBB НОВОСТИ СОЮЗА Опубликован Ежегодный Отчет TDBB Опубликован годовой отчет года о работе Союза Муниципалитетов Тюркского Мира (TDBB). В годовом отчете года, помимо информации о работе организации, включены информации о визите делегации TDBB под председательством премьер-министра Турции Бинали Йылдырым в Молдову в мае месяцe, сотрудничество TDBB с муниципалитетами Турции, открытие более ти Турецких Классов в разных городах Боснии и Герцоговины, награждение TDBB званием Самый Успешный Муниципальный Союз Года, программа поддержки магистерских и кандидатских диссертаций и предоставление возможностей стажировки для студентов, обучающихся за рубежом. TDBB Activity Report has been Published Union of Turkish World Municipalities (TDBB) organizations and activities have been published as TDBB Activity Report. In Activity Report, where annual organizations and activities of TDBB in addition to institutional information are accessible, Moldova visit and official contacts of TDBB delegation in May accompanied by Prime Minister Yıldırım, opening of more than 20 Turkish Language Classes in different cities of Bosnia and Herzegovina cooperatively by TDBB and Member Municipalities in Turkey, TDBB s receiving the Award of The most successful Municipal Union of , Support Program for Master and Doctorate Dissertations and internship program for students who have Turkish education abroad are among other outstanding titles. Поддержка TDBB Для Церемонии летие Генодцида в Сребренице В Поточари 11 июля года была проведена церемония й годовщины жертв геноцида в Сребренице (Босния и Герцеговина). 35 жертв, обнаруженныe в массовых кладбищах, были идентифицированны как жертвы геноцида и похоронены на Mонументальном Кладбище. Количество захоронений на кладбище Поточари увеличилось до 6 тысяч Среди жертв самым молодым являлся Весиб Ибрич, которому на тот момент было 16 лет, а самым старым 71 летний Сахин Халилович. Тысячи посетителей из разных стран посетили церемонию похоронной молитвы и поминания на Mонументальном Кладбище Поточари. На церемонии в Поточари Турция была представлена в лице министра юстиции Абдул Хамид Гюлем. Согласно мемориальной программе на историческом мосту Мостар в городе Мостар, в память о жертвах геноцида в Сребренице 11 июля был совершен прыжок молчания. По просьбе муниципалитета Сребреницы TDBB оказал финансовую поддержку мероприятию. Support from TDBB for the 23rd Commemoration Ceremony of Srebrenica Genocide Victims of the Srebrenica Genocide in Bosnia-Herzegovina were commemorated at the 23rd anniversary of the genocide with the ceremony held in Potocari on 11 July Thirty-five people identified after the exhumation were buried at the Potocari Memorial Center, thus the total number of buried victims increased to 6 thousand people. The youngest among the victims buried this year was 16 years old Vesib Ibric, while the oldest victim was 71 years old Sahin Halilovic. Thousands of guests from different countries have participated at the burial ceremony held at the Potocari Memorial Center. Turkey was represented by the Minister of Justice Abdulhamit Gul. Silent jump from the Mostar Bridge for the victims of Srebrenica Genocide was symbolically performed at the TDBB financially supported the ceremony after the request upon Municipality of Srebrenica. 57 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

60 лето Номер 11 ENGLISH / RUSSIAN SUMMARY - КРАТКОЕ ИЗЛОЖЕНИЕ НОВОСТЕЙ NEWS FROM TDBB НОВОСТИ СОЮЗА Завершена летняя программа Cтажировки TDBB TDBB Summer Term Internship Program was Completed Union of Turkish World Municipalities (TDBB) Internship Program in cooperation with Kyrgyzstan-Turkey Manas University was held on July which was the fourth internship program of TDBB that has been organizing for four years. The internship program which was held in TDBB Headquarters was attended by International Relations students of Kyrgyzstan-Turkey Manas University; Aygerim Almazbekova, Meerim Egemberdieva, Janylai Markisova and Symbat Toksombaeva. Программа стажировки с июля года, которая является четвертой по счету, была проведена в рамках сотрудничества Союза Муниципалитетов Тюркского Мира (TDBB) и Кыргызско-Турецкого университета Манас. В программе стажировки, которая проходила в центральном офисе Союза, приняли участие студенты отдела Международных отношений Кыргызско-Турецкого университета Манас Айгерим Алмазбекова, Мээрим Эгембердиева, Жанылай Маркисова и Сымбат Токсомбаева. TDBB July Administrative Board Meeting was Held in Düzce Union of Turkish World Municipalities (TDBB) July Administrative Board Meeting was held on 18 July , Wednesday, at Akçakoca with the participation of Administrative Board members from Turkey, Azerbaijan, Bosnia and Herzegovina, TRNC, Kyrgyzstan, Macedonia and Tatarstan, hosted by Düzce Municipality. At the beginning of the meeting, Mayor of Konya Metropolitan Municipality Uğur İbrahim Altay was presented Thanking Plaque for his presence in TDBB Administrative and Executive Boards between and and President of TDBB İbrahim Karaosmanoğlu was given Commendation Medal by Kyrgyzstan Ministry of Local Governments. Later on, the meeting started with TDBB Secretary General s briefing on the on-going activities since Administrative Board meeting on 18 April and also the topics in the agenda. Июльское Заседание Совета Директоров TDBB Проведено в Дюздже Заседание Совета Директоров Союза Муниципалитетов Тюркского Mира (TDBB) было проведено в Муниципалитете Акчакоджу города Дюздже в среду 18 июля года, cтранами-участниками данного заседания являлись члены Совета Директоров: Азербайджан, Босния и Герцеговина, Кипр (ТРСК), Кыргызстан, Македония, Татарстан и Турция, В начале встречи мэру муниципалитета Конья, входящих в Исполнительный Совет и в Совет Директоров за период Угуру Ибрахим Алтаю был вручен плакет благодарности и президенту TDBB Ибрагиму Караосманоглу медаль за признательность от Министерства Местного Самоуправления Кыргызстана. Затем, генеральный секретарь Фахри Солак предоставил информацию о проведенных работах в период с последнего заседания Совета Директоров проведенного 18 апреля года до сегодняшнего дня; далее встреча продолжилась информированием о повестке дня и обсуждением вопросов, включенных в данную повестку. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 58

61 SUMMER ISSUE 11 ENGLISH / RUSSIAN SUMMARY - КРАТКОЕ ИЗЛОЖЕНИЕ НОВОСТЕЙ NEWS FROM TDBB НОВОСТИ СОЮЗА Fire Truck From TDBB to Skrapar Municipality of Albania The fire truck that was purchased cooperatively by Union of Turkish World Municipalities (TDBB) and Bağcılar Municipality was delivered to the Municipality of Skrapar (Albania) with a ceremony held on 12 May Mayor of Bağcılar, Skrapar s sister city, Lokman Çağırıcı, Secretary General of TDBB Fahri Solak, Mayor of Skrapar Municipality Nesim Spahiu, Parliament Member of Albanian Parliament Nasip Naço and other invited guests have participated in the ceremony. Пожарная Машина Муниципалитету Скрапар Албании от TDBB На Церемонии 12 мая года была предоставлена Пожарная машина в муниципалитет Скрапар (Албания) в сотрудничестве с Союзом Муниципалитетов Тюркского Мира (TDBB) и муниципалитетом Багжилар. На церемонии приняли участие мэр городa-побратима Багджилар Локман Чагричи, генеральный секретарь TDBB Фахри Солак, мэр Скрапара Несим Спахиу, депутат парламента Албании Насип Начо и другие приглашенные гости. Information and Experience Sharing Program for Azerbaijani Women in Local Governments was Held in Kocaeli and Istanbul Программа По Обмену Опытом И Знаниями Глав-женщин Местного Самоуправления из Азербайджанa Проведено в Коджаэли и Стамбуле C 22 по 28 июля года в Коджаэли и Стамбуле была проведена программа по обмену опытом и знаниями глав-женщин Местного Самоуправления из Азербайджанa, организованная со стороны Союза Mуниципалитетов Тюркскогo Mира (TDBB) в сотрудничестве с Турецким агентством по сотрудничеству и координации (TİKA), Стамбульским Метрополием, муниципалитетaми Коджаэли, Башакшехиром, Бейликдюзю, Кючукчмедже и Зейтинбурну и İŞKUR. На программе приняли участие Председатель Союза Муниципальных Женщин Азербайджана и заместитель мэрa муниципалитета Гарачухур Людмила Халилова, мэр Муниципалитета Фахрали, (Горанбой) Севда Валиева, мэр Муниципалитета Иреванлы (Тертер), Нателла Ибрагимова, Вице-мэр муниципалитета Мехдиабад (Абшерон) Афет Асланова, Мэр муниципалитета Рамана (Баку) Интизар Рзаева, Мэр муниципалитета Бинегеди (Баку) Айтадж Алиева, Заместитель мэра Кешле (Баку) Ирада Гасанова, Советник Союза Городских Муниципалитетов Азербайджана Бахар Хамидова, председатель квартального Комитета муниципалитета Гарачухур (Баку) Леман Халилова, руководитель отдела Союза Муниципалитетов Поселков Азербайджана Севиль Гаджиева, руководитель квартального Комитета муниципалитета Ясамал (Баку) Бика Акбарлы и глава отделения муниципалитета Сумгайыта Рамила Гамбарова. Information and Experience Sharing Program for Azerbaijani Women in Local Governments organized by Union of Turkish World Municipalities (TDBB) in cooperation with Turkish Cooperation and Coordination Agency (TIKA), Istanbul Metropolitan Municipality (IBB), Kocaeli Metropolitan Municipality, Başakşehir Municipality, Beylikdüzü Municipality, Küçükçekmece Municipality, Zeytinburnu Municipality and Turkish Employment Agency (ISKUR), was completed between 22 and 28 July with presentations and site visits in Istanbul and Kocaeli. The program was attended by Chairwoman of the Women for Development of Municipalities Association of Azerbaijan and Deputy Mayor of Garachukhur Municipality Lyudmila Khalilova, Mayor of Göranboy Fahralı Sevda Valiyeva, Mayor of Terter İrevanlı Natella Ibrahimova, Deputy Mayor of Mehdiabad (Abşeron) Afet Aslanova, Mayor of Ramana (Baku) İntizar Rzayeva, Mayor of Binegedi (Baku) Aytaç Aliyeva, Deputy Mayor of Keşle (Baku) İrada Hasanova, Adviser of Azerbaijan City Municipalities Bahar Hamidova, Head of Neighborhood Committee of Garachukhur (Baku) Municipality Laman Khalilova, Branch Manager of Azerbaijan Town Municipalities Sevil Hajiyeva, Head of Neighborhood Committee of Yasamal (Baku) Municipality Bika Akbarli and Branch Manager of Sumgayit Municipality Ramila Gambarova. 59 AVRASYA DA YEREL GÜNDEM

62 лето Номер 11 ENGLISH / RUSSIAN SUMMARY - КРАТКОЕ ИЗЛОЖЕНИЕ НОВОСТЕЙ NEWS FROM TDBB НОВОСТИ СОЮЗА Turkish World Mosque Built by TDBB in Kyrgyzstan was Inaugurated Turkish World Mosque, built in Bulan Sögöttü district of Issık-Göl Province of Kyrgyzstan by Union of Turkish World Municipalities (TDBB) with the contributions of members municipalities in Turkey, was inaugurated for worship on 26 May , Friday. The mosque, having Ottoman architectural features with the capacity of worship for people in Bulan- Sögüttü district of the eastern part of Çolpon-Ata city where World Nomad Games take place and also a vacation center of the country, has been built with the contributions of Bağcılar, Başiskele, Beykoz, Denizli, Gebze, İnegöl, Keçiören, Kocaeli, Mersin, Sancaktepe, Selçuklu ve Zeytinburnu Municipalities, in addition to Union of Turkish World Municipalities. Церемонично Проведено Открытие Мечетя Тюркского Мира в Кыргызстане Построенный со Стороны TDBB В пятницу 26 мая церемонично проведено открытие Мечетя Тюркского Мира, в Мерии Булан Сеготту, Иссык-Кульской Области в Кыргызстане построенный со стороны Союза Муниципалитетов Тюркского Мира (TDBB) и с поддержкой Муниципалитетов-членов из Турции. Мечеть, в которой смогут помолиться человек и включающий в себя особенности Османской архитектуры, был построен по запросу администрации Иссык-Гёля в Кыргызстане в селе Булан-Сегетту, к востоку от города Чолпон-Ата, который является курортным центром страны и местом проведения Всемирныx Игр Кочевников, со стороны Союза Муниципалитетов Тюркского Мира (TDBB) и с поддержкой Муниципалитетов Багджыларом, Башискеле, Бейкоз, Денизли, Гебзе, Инегель, Кечиорен, Коджаэли, Мерсин, Санжактепе, Сельчуклу и Зейтинбурну. TDBB Cовместно с Муниципалитетом Добой-Исток Oткрыли Памятник Погибших Зa Родину 4 июля года Союз Муниципалитетов Тюркского Мира (TDBB) в сотрудничестве с муниципалитетом Добой-Исток в Боснии Герцеговине провели церемонию открытия пямятника в честь солдат в й бригадной армии Тугай и 38 мирных граждан погибших во время войны ( годы). Martyrdom Monument Constructed in Cooperatively by TDBB and Doboj Istok is Opened Martyrdom Monument, built by Union of Turkish World Municipalities (TDBB) and Doboj Istok Municipality (Bosnia and Herzegovina) that commemorates fallen soldiers of the th Brigade and 38 civilian victims, was opened with a ceremony held on July 4, The opening ceremony was attended by the SecretaryGeneral of TDBB Dr. Fahri Solak, Mayor of Doboj Istok Kemal Bratic, relatives of martyrs and veterans, local administrators, NGO representatives and Doboj Istok residents. The ceremony which started with the national anthem of Bosnia Herzegovina continued with a prayer after reading one by one the names of soldiers and civilian martyrs. На открытии церемонии приняли участие Генеральный Секретарь TDBB Д-р Фахри Солак, Мэр Муниципалитета Добой-Исток Кемаль Братич, а также родственники жертв и ветераны, местные администраторы, представители НПО и жители Добой-Истока. После исполнения государственного гимна Боснии-Герцеговины последовало произнесение имен погибших солдат и мирных граждан, и продолжилось чтением молитвы. AVRASYA DA YEREL GÜNDEM 60

63 TDBB den Bir Kaynak Eser Daha: Osmanlı Belgelerinde Halep Belgelerin orijinallerinin yanısıra özetleri ve birebir transkiribeleri de yer alıyor Prestij Boy Sayfa Uzun ve titiz bir çalışma neticesinde on binlerce belge içerisinden seçim yapılarak ortaya çıkan Osmanlı Belgelerinde Halep kitabı, Osmanlı da birlikte yaşama kültürü, müsamaha anlayışı, sosyal hadiseler, imar faaliyetleri, yönetim ve bölgenin etnografik yapısını ortaya koyan önemli belgeler içeriyor.

64 SUMMER YEAR 3 VOL 11 ЛЕТО год 3 Номер 11 TÜRK DÜNYASI BELEDİYELER BİRLİĞİ UNION OF TURKISH WORLD MUNICIPALITIES СОЮЗА МУНИЦИПАЛИТЕТОВ ТЮРКСКОГО МИРА TDBB Бюллетень TDBB BULLETIN TURKISH WORLD MOSQUE WAS OPENED IN KYRGYZSTAN В КЫРГЫЗСТАНЕ ОТКРЫТA МЕЧЕТЬ ТЮРКСКОГО МИРА DOBOJ ISTOK MARTYRDOM MONUMENT WAS OPENED В ДОБОЙ ИСТОКE ОТКРЫТ ПАМЯТНИК ЖЕРТВАМ FIRE TRUCK TO SKRAPAR MUNICIPALITY OF ALBANIA ПОЖАРНAЯ МАШИНА МУНИЦИПАЛИТЕТУ СКАРПАР В АЛБАНИИ

Daha göster

nest...

22540 22541 22542 22543 22544

çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası