Antibiyotik Bebeklerde Ishal Yapar Mı

Antibiyotik bakterileri öldüren ilaçlardır. Antibiyotikler 50 yıldır insanlığın hizmetinde kullanılmaktadır. Şimdiye kadar sayısız insan hayatını kurtarmıştır. Bunun yanında bu ilaçların nadirde olsa bazı yan etkileri olmaktadır. Bu yan etkilerden biride uzun süreli olabilen ishal gelişimidir, buna antibiyotiğe bağlı ishal denmektedir. Bunun diğer adı Clostridium difficiale ishali veya psödomembranöz enterokolittir.

Doğumda steril olan bağırsak içine birkaç saat içinde vücut dışından gelen bakteriler yerleşir ve birkaç hafta içinde hayat boyu kalıcı şekilde üreyecek şeklide trilyonlarca bakteri bağırsakta yerleşir. Normalde bağırsak içinde 400’den fazla çeşit bakteri türü vardır ve bunlar bize rahatsızlık vermediği gibi fayda sağlarlar, bu bağırsak mikroplarına flora denilir. Eğer bağırsağımız sağlıklı ise bu bakterilerin arasına zararlı olanları gelemez. Bazı nedenlerden dolayı bağırsak içindeki bu bakteri türleri değişir ve zararlı olanlar ürer. Bunların arasında en sık görüleni Clostiridium Difficialedir. Yakın zamanda uygulanan antibiyotik kullanımı, yaşlılık, böbrek yetersizliği, batın cerrahisi, yanıklar, kemoterapi, vücut direnç düşüklüğü, yoğun bakımda tedavi bunun başlangıç sebebi olabilir. Hastanede yatan hastaların %20’sinde, normal insanların %1-3’ünün bağırsaklarında C.Difficiale sporları taşıyıcı ve in aktif olarak bulunmaktadır. Bu taşıyıcılık durumunda ishal olmaz, eğer kuvvetli antibiyotikler bağırsak florası baskılarsa C. Difficiale bakterileri ve bağırsakta çoğalır ve normal bağırsak mikrop ahalisinin türleri arasında dengesizlik başlar. C. Difficialenin ürettiği toksinler bağırsakta tahribat yaparak ishale neden olur.          

Hangi Antibiyotikler Buna Sebep Olur?

Her antibiyotiğin bir etki mekanizması vardır. Bazıları diğerinden daha güçlüdür ama her hangi bir antibiyotik bile bağırsak florasını baskılar. Cleocin, Lincocin, Ampisillin, Duocid, Augmentin, Keflin, Ceclor, Claforan, Cefobid, Zinacef gibi antibiyotikler bunlardan bazılarıdır.

Antibiyotikten Ne Kadar Sonra İshal Başlar?

Antibiyotik tedavisini tamamladıktan 2 gün sonradan 6 hafta sonraya kadar ishal başlayabilir.

Şikâyetler Nelerdir?

Birçok hastada bağırsak alışkanlığında değişme olur, dışkı yumuşaktır. Bazı hastalarda bulantı, kusma, ateş ve karın ağrısı olabilir. Hafif vakalarda günde 5–10 kez, ağır vakalarda ise 10’dan fazla tuvalet sayısı vardır.

Nasıl Teşhis Konur?

C.Difficiale değişik 2 toksin (toksin A ve B) salgılar, bunlarda bağırsak mukozasında tahribat yaparak ishale neden olur. Dışkıda bunların varlığının gösterilmesi ile tanı konur. %25 vakada tanı konmayabilir. Gaitada bu toksinlerin gösterilememesi hastalığın olmadığını göstermez. Kolonoskopide kalın bağırsak mukozasında psödomembran adı verilen sarı renkli plakların olması tanıya yardımcıdır.

Tedavi

Eğer değişik nedenlerle antibiyotik tedavisi alınıyorsa ve bu tedavi sırasında ishal başlarsa ilacı derhal kesmek en önemli davranıştır.  Genelde bu şekilde normal bağırsak florası tekrar yerleşir ama her zaman böyle olmaz.

1-     Metranidazol (Flagyl, Metrajil) : C. Difficiale bakterilerini yok eden en önemli 2 ilaçtan biridir. Ağız yoluyla verilir, çok şiddetli vakalarda damar yoluyla uygulanır. 7–10 gün, günde 250–500 mg, 4x1 şeklinde verilir. Ucuzdur. Bulantı, kusma, ağızda metalik tat, mide bozulması görülür. Çocuk ve hamilelere kullanılmaz.

2-     Vancomycine (Vancocin):  pahalıdır. 125 mg tab 4x1, 7–14 gün devam edilmelidir. Başarı oranı %90’dan fazladır. Çok şiddetli vakalarda doz yükseltilir. Bağırsaktan emilmeyen bir ilaç olmadığı için rahatça yüksek dozlar uygulanabilir. Bu ilaca karşı süratle hastanede vankomisin-resistant enterokok direnci gelişmektedir.

3-     Colestiramin: Bu normalde kanda fazla oranda bulunan kolesterolü düşürmeye yarayan bir ilaçtır ve bu ilaç Clostiridium difficiale toksinini bağlamaktadır.  

4-     İshal kesici ilaçların kullanılmaması gereklidir. Bu ilaçlar bağırsakta toksinlerin tutulmasını arttırırlar.

5-     Probiyotikler: Asidofilus sütünde veya yoğurtta bulunan laktobasilius bakterisi bağırsakta normal florayı oluşturmaktır.

6-     Cerrahi Kolektomi: %5’den az hastada cerrahi olarak hastanın tedavisi gerekebilir.

Hastalığı Tekrar Ortaya Çıkışı

%10–20 hastada hastalık tekrar çıkar. Tedavi aynıdır.

Dünyada her yıl yaklaşık 5 milyon insanın ishal nedeniyle hayatını kaybettiği ve bunların %80'ini süt çocuklarının oluşturduğu söylenebilir. Diğer yandan özellikle gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerde çocukların yaklaşık %15'i ishal nedeniyle 3 yaşından önce hayatını kaybeder ve bu ülkelerde ishal yaşamı tehdit eden ciddi problemlerden biridir. Bu sağlık probleminin yeterli beslenemeyen çocuklarda daha sık görüldüğü ve çok daha ağır seyrettiği söylenebilir. Dolayısıyla bebekte ishal problemi ile karşılaşmamak için sağlıklı beslenme alışkanlıklarına uyulması ve bebeğin her durumda ishal belirtileri yönünden izlenmesi gerekir. 

Bebeklerde ishal nasıl kesilir?

• 6 aydan küçük olan ve yalnızca anne sütü alan bebekte ishal meydana gelmişse emzirmenin daha sık aralıklarla gerçekleştirilmesi gerekir. Henüz ek besine geçilmemiş olsa dahi bu dönemde ishal problemini kesmek için bebeğinize kaynatılmış soğutulmuş ılık su verebilir, sıvı dengesini destekleyebilirsiniz. 
• Bebek ek besin alıyorsa her sulu dışkıdan sonra bol sıvı verilmesi gerekir. 2 yaşın altındaki bebeklere 1 çay bardağı, 2 yaş üzeri çocuklara ise 1 su bardağı sıvı verilmesi yeterlidir. 
• Ek besin alan bebeklerin aynı zamanda çorba, yoğurt, taze sıkılmış meyve suyu (şeftali, elma, havuç) gibi besinler tüketmesi önemlidir. 
• İshal problemi yaşayan bebeklerde dışkı kıvamı normale döndükten sonra dahi 2 hafta süreyle sıvı tüketimine özen gösterilmesi, bebeğin günde 6 öğün olacak şekilde az aralıklarla ve sık beslenmesi gerekir. 

Bebeklerde ishal rengi önemli olmaksızın sulu dışkılama 3 günden uzun sürmüş, ishalde kan veya koyu lekelenmeler görülmüş ve kusma problemi olmuşsa mutlaka acil sağlık müdahalesi gerekir. 

Bebeklerde ne ishal yapar?

• Bebeklerde ishal meydana gelmesinin en önemli nedenleri beslenme bozuklukları, bağırsak enfeksiyonları, besin zehirlenmeleri, antibiyotik kullanımı ve alerjik nedenler şeklinde sıralanabilir. 
• Özellikle süt çocuklarında beslenmenin yaşa ve ihtiyaca yönelik olmaması ishal problemine yol açabilir. Bebeğin gereğinden fazla beslenmesi, yaşına uygun olmayan besinler tüketilmesi ve ek gıdaya geçiş süreci bebeklerde beslenmeye bağlı ishal problemine yol açan en büyük nedenlerdir. 
• Antibiyotik ilaç kullanımına bağlı ishal problemi de bebeklerde sıklıkla karşılaşılan semptomlardan biridir. Eğer herhangi bir amaçla bebeğinize antibiyotik tedavisi uygulanıyorsa doktorunuzdan tedavi süreci hakkında bilgi almanız ve bebeğinizi kritik ishal belirtileri yönünden izlemeniz gerekir. 

Kritik nokta: sıvı takviyesi

Bebek ishallerinde en önemli noktalardan biri dışkıyla kaybedilen sıvının yerine konmasıdır. İshal durumunda 2 yaşından küçük bebeklere her sulu dışkılama sonrası 50-100 ml, 2 yaşından büyük bebeklere ise her sulu dışkılama sonrası 100-200 ml sıvı takviyesi yapılmalıdır. Emzirilen bebekler ise mide hacminin su ile dolması sonucu iştah kaybının yaşanmaması için önce emzirilmeli ve sonrasında sıvı takviyesi yapılmalıdır.

İlaç: anne sütü

Anne sütü immün sistemi güçlendirerek ishalin düzelmesine yardımcı olur ve dehidratasyon gelişme riskini azaltır bu nedenle anne sütü alan bebeklerde anne sütüne aynı sıklıkta devam edilmelidir. Formüla ile beslenen bebeklerde ise mama ekstra sulandırılmadan aynı şekilde hazırlanmalı ve aynı sıklıkta verilmeye devam edilmelidir.

Ek gıda besinlerini doğru seçin

Bebek ek gıda alıyorsa verilen besinler ishali hafifletecek şekilde seçilmelidir. Armut, kuru kayısı, şeftali, kuru erik, incir, üzüm, kabak, pancar gibi ishali artırabilecek besinlerden uzak durulmalıdır. Sindirimi güç olduğu için çiğ meyve-sebze, posa içeriği yüksek olduğu için kepekli tahıllar ve ozmotik yükü artırdığı için meyve suları ve şekerli besinler verilmemelidir ve aşırı yağlı besinlerden, kızartmalardan kaçınılmalıdır. Bununla birlikte, havuç, patates, pirinç ve muz gibi besinler dışkı kıvamını artırarak ishali hafifletebilir; ev yapımı yoğurtlar, probiyotik takviyeli ticari yoğurtlar ve kefir tedaviye yanıtı artırabilir.

3 gün kuralına uyun

Katı gıdaya yeni başlayan bebeklerde sindirim sisteminin adaptasyonu sonucu hafif ishaller gelişebilir ancak şiddetli ishaller alerjik bir durumun göstergesi olabilir. Bu nedenle, alerji kontrolünün yapılabilmesi için 3 gün kuralına uyulmalıdır. Her yeni gıda teker teker ve 3 gün aralıklarla eklenmelidir. Herhangi bir alerjik reaksiyon gelişmediyse 4.gün, denenenlerle birlikte yeni bir ek besin daha başlanabilir.

Antibiyotik kullanımında probiyotik desteği gerekebilir

Antibiyotikler, yalnızca zararlı bakterileri değil aynı zamanda yararlı bakterileri de öldürebilir ve normal bağırsak florasını bozabilir. Bu nedenle, antibiyotik kullanan bebeklerde ishal gelişebilir. Antibiyotik kullanılan dönemlerde probiyotikli yoğurt, kefir gibi besinlerden destek alınmalıdır.

Dikkat!

Bebek ishallerinde, sulu dışkılama günde 3-4 defadan fazla değilse ve dehidratasyon belirtisi yoksa evde tedavi yeterlidir. Ancak dışkı sayısı günde 4-10 kez veya daha fazla ise ve kuru ağız, kuru cilt, beslenmeyi red, gözyaşı dökmeden ağlama, sürekli uyku hali gibi dehidratasyon belirtileri varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır.

İshali Kesen Çorba (+6 ay)
· 1 orta boy patates
· 1 orta boy havuç
· 1 yemek kaşığı pirinç
· 1 bardak su
Sebzeleri güzelce yıkadıktan sonra suda haşlayın ve rondodan geçirin. Üzerine pirinci ekleyin ve pirinçler piştikten sonra ocaktan alın.
Muzlu Kefir (+7 ay)
· ½ çay bardağı ev yapımı kefir
· ½ adet muz
Kefir ve muzu blenderdan geçirin.

Her kullanılan ilacın faydası olduğu kadar yan etkileri de görülmektedir. Birçok hastalığın tedavisinde kullanılan antibiyotik ise bunlardan biridir. Son yıllarda sıklıkla kullanılan antibiyotiğin en büyük yan etkisi ise "antibiyotik ishali"dir. Peki antibiyotik ishali ne zaman geçer? Antibiyotik sonrası ishale ne iyi gelir?

Günümüzde birçok hastalığın tedavisinde öncü rol oynayan antibiyotik, mikroorganizma tarafından, başka mikroorganizmayı öldürmek veya çoğalmasını durdurma görevi görmektedir. Bu süreçte kullanılan antibiyotiklerin bazı yan etkileri görülmektedir. Amel ya da halk arasında sıvı dışkılama olarak bilinen ishal, antibiyotik kullanımında ki en büyük yan etkilerden biri olmaktadır. Bir hastalık değil semptom olarak görülen ishalin birçok nedeni vardır. Antibiyotik kullanımında enfeksiyona neden olan bakterileri öldürürken iyi bakterilerin de dengesini bozmaktadır. Sindirim sisteminde bozulmasıyla antibiyotik ishali reaksiyon göstermektedir. Clostridium difficiale ishali ya da psödomembranöz enterokolit isimleri ile de anılmaktadırlar.

İSHAL NEDİR?

Bir hastalık değil vücutta bir semptom olarak belirti veren ishal; dışkının, sık, sulu ve yumuşak olarak dışarı çıkma durumudur. Bağırsakların hareketli bir biçimde çalışma gösterdiği bu semptom, birkaç gün devam etmekle birlikte bir tedaviye ihtiyaç duymaz. Çoğunlukla temiz suyun yokluğu ve atık su arıtma kapasitesinin yetersizliği nedeniyle az gelişmiş ülkelerdeki ishal durumundan özellikle bebek ve çocuk ölümleri görülmektedir.

ANTİBİYOTİK İSHAL YAPAR MI?

Birçok hastalığın çözümü olarak öne sürülen antibiyotik 50 yılı aşkın süredir tedavi yöntemlerinde kullanılmaktadır. Pek çok hastalığın kurtarıcısı niteliğinde olan antibiyotik nadirde olsa yan etkiler göstermektedir. Yan etkilerinden biri olan antibiyotik ishali ise bu belirtilerinden biridir. 

ANTİBİYOTİĞE BAĞLI İSHAL NE KADAR SÜRER?

Ağrıların tedavi yöntemi olarak kullanılan antibiyotik, iyi ve kötü bakterileri ayırt edemez. Kullanılan antibiyotik tüketimi bağırsaktaki iyi ve kötü bakterileri de etkilemektedir. Bağırsakta görülen hasar ise ishale neden olmaktadır. Antibiyotik tedavi kullanımı bittikten sonra 2 gün ila 6 hafta arasında görülmektedir.

İSHALE UYGUN BESLENME ÖNERİLERİ

• Yağlı yemekler ve şeker ishali artıran unsurlardır. Bu durumda yağlı ve şekerli besinlerden uzak durmak gereklidir.
• Beyaz et, az yağlı peynir, lapa halde az yağda hazırlanmış pilav, patates, yoğurt, ayran tüketebilirsiniz.
• Gün içinde vücudun kaybettiği su ve sodyum için bol bol su içilmelidir.
• Şekersiz hazırlanmış elma, ayva ve şeftali kompostoları ishali tedavi etmekte kullanılabilir.

İLİŞKİLİ HABER