Bronşit Nedir

Bronşit Nedir?

Bronşit, bronş adı verilen hava yollarının (nefes boruları) iltihaplanmasıdır. Bronşlar, havanın akmasına izin veren ve solunum sırasında akciğerlere giden hava yollarını oluşturur. Bronşite genellikle viral veya bakteriyel enfeksiyonlar, sigara dumanı veya diğer solunum yolu tahriş edici maddelere maruz kalma neden olur. 

Akut Bronşit Nedir?

Akut bronşit: Bu en yaygın tiptir ve genellikle üst solunum yolu enfeksiyonlarından kaynaklanır. Soğuk algınlığı veya grip gibi viral enfeksiyonlar en yaygın nedenlerdir. Akut bronşitte öksürük, balgam çıkarma, göğüs ağrısı, hafif ateş ve nefes darlığı gibi belirtiler görülebilir. Genellikle tedavi edilebilir ve çoğu durumda kendi kendine geçer.  

Kronik Bronşit Nedir?

Kronik bronşit: Kronik obstrüktif akciğer hastalığının (KOAH) bir parçası olarak ortaya çıkan uzun süreli bir durumdur. Sigara içmek en yaygın nedendir, ancak hava kirliliği ve diğer solunum yolu tahriş edici maddelerin de etkisi olabilir. Kronik bronşit, uzun süreli öksürük, balgam üretimi, nefes darlığı, hırıltılı solunum ve sık solunum yolu enfeksiyonları gibi semptomlara neden olur. Kronik bronşit genellikle tedavi edilemez, ancak semptomları kontrol altına almak için tedaviler vardır. 

Bronşit Tedavisi

Bronşit tedavisi semptomların şiddetine ve nedenine göre değişir. İlaçlar, dekonjestanlar, anti-enflamatuarlar ve öksürük kesiciler gibi ilaçlar semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir. Sigara içenler için sigarayı bırakmak, sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek ve solunum yollarını tahriş eden maddelerden uzak durmak da tedavinin önemli bir parçasıdır.

Astım, hava yollarının çevresindeki kasların gerilmesine ve hava yollarının daralmasına neden olan şişmeye neden olan iltihaplı bir durumdur. Birlikte ortaya çıktığında, bu duruma astım bronşit denir.

Her soluduğunuzda hava burnunuza ve ağzınıza girer. Boğazınızdan aşağı iner ve bronşiyal tüpler adı verilen bir dizi hava geçiş yoluna akar. Bu tüplerin havanın ciğerlerinize ulaşması için açık olması gerekir; burada oksijenin vücudunuzdaki dokulara taşınması için kana aktarılır. 

Hava yolları iltihaplanırsa hava, ciğerlerinize gitmekte zorlanır. Daha az hava girdiğinde, nefes darlığı hissedebilirsiniz. Sıkıştırılmış geçit yollarından daha fazla oksijen almak amacıyla hırıldayarak nefes alıp öksürebilirsiniz. 

Bronşit ve astım iki iltihaplı hava yolu durumudur. Akut bronşit, seyri başladıktan sonra genellikle kendiliğinden iyileşen hava yollarının astarının iltihabıdır. Viral veya bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklanır. Uzun süreli olan kronik bronşit, sigara dumanı, toz veya kimyasallar gibi çevresel tahriş edici maddelere uzun süre maruz kalmasıyla tetiklenebilir.

Astım Bronşit Belirtileri

Semptomlar, bronşit ve astım semptomlarının bir kombinasyonudur. Aşağıdaki semptomların bir kısmını veya tamamını yaşayabilirsiniz:

• Nefes darlığı
• Hırıltı
• Öksürük
• Göğüs sıkışması
• Aşırı mukus üretimi

Bu hastalık bulaşıcı mıdır diye merak ediyor olabilirsiniz. Bronşitin kendisi bulaşıcı olan bir virüs veya bakteriden kaynaklanır, yani bulaşıcıdır. Bununla birlikte, kronik astımlı bronşit tipik olarak bulaşıcı değildir.

Astım bronşitin yaygın belirtileri

Sürekli veya arada bir astım bronşit belirtileri yaşayabilirsiniz. Zaman zaman bu astım belirtilerinden herhangi biri şiddetli olabilir:

• Göğüs ağrısı veya basıncı
• Kuru, balgamsız öksürük (ıslak, balgamlı öksürük enfeksiyonu düşündürür)
• Yorgunluk
• Ateş
• Nefes darlığı veya hızlı nefes alma (takipne)
• Hırıltı (nefesle yapılan ıslık sesi)

Hayatı tehdit eden bir durumu gösterebilecek ciddi belirtiler

Bazı durumlarda bronşit yaşamı tehdit edebilir. Siz veya birlikte olduğunuz biri aşağıdakiler de dahil olmak üzere yaşamı tehdit eden bu belirtilerden herhangi birine sahipseniz acil tıbbi yardım alın (112’yi arayın):

• Dudakların veya tırnakların mavimsi renklenmesi
• Bayılmak veya tepkisizlik gibi bilinç veya uyanıklık düzeyinde değişiklik
• Nefes darlığı, nefes almada güçlük, hırıltılı solunum, nefes almama veya boğulma gibi solunum veya nefes alma sorunları

Bronşit tanım olarak bronşların enflamasyonudur. Akciğerlerin en sık görülen enflamatuvar hastalığıdır. Akut ve kronik şekilde olabilen bronşitler daha çok enfeksiyon kaynaklı olsa da alerjik, fiziksel ya da kimyasal ajanlar da bronşit nedeni olabilir.

Bronşit neden olur?

Akut bronşitler, solunum yolu enfeksiyonlarının en sık şeklidir. Genellikle bir üst solunum yolu enfeksiyonu ile beraber ya da sonrasında gelişir. Kış aylarında daha sık görülür ve çocuklarda daha sık rastlanır. Hastalığın 7-10 gün içinde düzelmesi beklenirken, uzaması durumunda postenfeksiyöz bronşitten yani uzamış hastalıktan söz edilir.

Bronşit bulaşıcı mıdır?

Akut bronşit vakalarının çoğu virüs (influenza, paraenfluenza, corona, adeno, RSV, rhino vb.) etkenlidir ve çoğunlukla bulaşıcıdır. Uzamış hastalıkta bakteri sebepli bronşit akla gelmelidir. Viral enfeksiyonlar bazen alerjik bünyesi olan kişilerde alerjiyi tetikler ve özellikle öksürük, hırıltı gibi yakınmaların uzamasına neden olabilir.

Bronşit belirtileri nelerdir?

Bronş mukozasında ödem, hiperemi ve artmış mukus sekresyonu saptanabilir. Bu durum sonucunda en sık görülen şikayetler şunlardır: 

• Kuru öksürük
• Hırıltı
• Ateş
• Göğüste baskı
• Balgam şikayetleri (daha az sıklıkla ve özelikle uzamış vakalarda)
   

En sık öksürük görülür, sigara içenlerde ve altta kronik akciğer hastalığı olanlarda bu yakınma uzun sürebilir.

Bronşitin tanısı

Tanı, göğüs hastalıkları uzmanının hastadan aldığı iyi bir öykü ve fizik muayenesi ile koyulabilir. Kan ve akciğer filmi gibi tetkikler tanının konulmasına yardımcı olabilir ya da başka hastalıkları ekarte etmek için istenebilir.

Bronşit nasıl geçer? Bronşit tedavisi

Akut bronşit tedavisi semptomatiktir yani şikayetlere yöneliktir. Antiviral ajanlardan (etken influenza ise) fayda görür. Uzamış vakalarda antibiyotik tedavisi uygulamak gereklidir. Yatak istirahati, ateş düşürücü, bronkodilatör, inhaler steroid (nefes açıcılar, antiinflamatuar) verilebilir. Yıllık influenza aşısı bu hastalıktan koruyabilir. Özellikle çocuklarda ve kronik hastalığı olanlarda uygulanmalıdır.

Kronik bronşit nedir?

Ardışık 2 yıl içinde başka bir akciğer hastalığı olmaksızın en az 3 ay boyunca öksürük, balgam çıkarma olayına denir. Bu hastalık, özellikle sigara içenlerde olmaktadır. KOAH’ın bir komponenti olarak kabul edilmektedir. Kronik bronşit hastalarının solunum fonksiyon ölçümleri düştüğünde KOAH olarak tanımlanırlar. Sık sık geçirilen enfeksiyonlar da kronik bronşite neden olabilmektedir.

Kronik bronşit tedavisi

Kronik bronşitte mukozada kalıcı bir değişiklik söz konusudur. Bu yüzden yakınmalar uzun sürer. Tedavide temel olarak bronkodilatör (nefes açıcılar) ve inhaler steroidler (antiinflamatuar) yer almaktadır.

Uzm. Dr. Muharrem Tokmak
Bayındır İçerenköy Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı

22.11.2022