Sesleri temiz ve doğru duyabilmek için çalgımızı belli ses frekanslarına göre ayarlama işlemine akort nedir. Akortsuz bir ensturman çalmak müziksel işitmeyi zorlaştırır ve çalgıdan keyif almamızı engeller.
Nereden Başlamalıyım ?
Bağlamanız da perdelerin doğru yerlerini bulmak için tıklayınız.
C | D | E | F | G | A | B |
DO | RE | Mİ | FA | SOL | LA | Sİ |
Örneğin bağlamamızı Si karar sesine göre ayarlamak istiyorsak aşağıdaki tabloyu inceleyebiliriz.
Akort işlemi için alt telde bulunan 3 adet telin birincisi akort programına göre istenilen sese ayarlanır. Kalan ikinci tel önce gevşetilir. Sonra bir alt tele aynı anda vurularak yavaş yavaş sıkılarak iki sesin aynı olması sağlanır. Aynı işlem alt bam teli içinde geçerlidir.
Orta teller aynı mantıkla ve üst teller içinde aynı işlem yapılır.
Örneğin bağlamamızı Do karar sesine göre ayarlamak istiyorsak aşağıdaki tabloyu inceleyebiliriz.
Akort işlemi için alt telde bulunan 3 adet telin birincisi akort programına göre istenilen sese ayarlanır. Kalan ikinci tel önce gevşetilir. Sonra bir alt tele aynı anda vurularak yavaş yavaş sıkılarak iki sesin aynı olması sağlanır. Aynı işlem alt bam teli içinde geçerlidir.
Orta ve üst teller aynı mantıkla aynı işlem yapılır.
Bu içeriğimiz de bağlama akordu nasıl yapılır ve bağlama akordu yaparken tel kopmaması için neler yapabileceğimizi anlatmaya çalışacağız. Bağlama akordu veya saz akordu zor gibi görülse de gayet kolay ve bir kere yaptığınızda kolayca kavrayabileceğiniz bir alışkanlık haline dönüşecektir.
Bağlama Akordu Yaparken;
Öncelikle kulaktan bağlama akordu yapmak belirli zaman sonra oturan alışkanlıktır. Bundan dolayı hemen kulaktan bağlama akordu yapmak mümkün olmayabilir. Bundan dolayı önce cep telefonlarımıza yükleyebileceğimiz uygulamaları kullanabiliriz. Bu uygulamalar arasında en kullanışlı olanları yazmadan önce dışarıdan da akort cihazı alarak bağlama sapına takıp akort yapabiliriz. Fakat bu kadar pratik bir uygulama listesi varken başka bir çihaz almayı hiç önermiyoruz.
En çok kullanılan bağlama akort programları
Bu programların çoğu hem ios tabanlı hem de android cihazlarda bulunmaktadır. İlk olarak bu ücretsiz uygulamaları yüklemelisiniz daha sonra ise aşama aşama akort yapmayı öğreneceğiz.
Bağlamanızın kısa veya uzun sap olması akort cihazının ayarlarını da değişmenize neden olacaktır. Bundan dolayı akort yapmadan önce bunları bilmeniz çok önemlidir.
Kısa sap bağlama ise alt orta üst tel akordu başka akort yapılırken uzun sap bağlamada daha farklı akort yapılıyor. Bundan dolayı akort yaparken acele etmemeli ve alt orta üsteli hangi ayarlarda yapacağınızı anlamalısınız.
Uzun sağ bağlama akordu yaparken önceliğimiz 3 grup tel olduğunu bilmemiz gerekiyor. Yani en alt 3 lü grup orta 2 li bir grup en üst 2 farklı bir gruptur. Bundan dolayı da en alt üçlü aynı ses ortada ki ikili aynı ses en üst ikili de aynı ses akort yapılacaktır.
Akort cihazına geçmeden önce şunu da söylememiz gerekiyor. Bağlamada uzun sap akordu olarak en çok yapılan akortlar şu şekildedir:
Bir başka akort ise şu şekildedir:
Bu yazılan akort örneklerinden ikisi de yanlış değildir. Tamamen sizin isteğinize ve keyfinize göre yapılmış bir akort biçimidir.
Kısa sap saz akordunu ayarlarken de bilmeniz gereken en önemli ayarlar şu şekildedir:
Bir başka akort sistemi ise şu şekildedir:
Son olarak bir akort çeşidimiz daha var:
Bağlama akort programını açtıktan sonra en alt 3 telden başlıyoruz. Üçlü telinen altında ki ince tele vurarak hangi seste olduğunu anlayıp sonrasında ise hangi sese gideceğimizi anlıyoruz. Yani kısa bağlama olduğunu düşünürsek eğer bağlamanın en alt teline vurduğumuz da sol olmuş olsun. Bizler de mi la si olan akordu yapacağımızı düşünelim. En alt tele vurduk sol gideceğimiz ses mi olması gerekir.
Sol notasından mi notasına sol la- si -do -re mi 6 ses var. Sol notasından sonra mi notası geldiği için 5 ses en alt telimizin burgusunu sıkıyoruz. Sıkarken de aynı anda vurarak kontrol ediyoruz. Mi sesine geldikten sonra en alt üçlü telin ikincisine geliyoruz. Bu sesi aynı en alt tel gibi mi sesine eşitliyoruz. Sonrasında en alt telin üçüncü sesi olan kalın teli de mi sesine eşitledikten sonra orta tele geçebiliriz.
Orta telimizin sesi ise la sesi olması gerekir. Örneğin orta telimizin sesi de sol olarak bozulmuş olsun. Bizler orta telimizi la yapmak için 1 ses sıkarak la sesine eşitlememiz gerekir. Orta telimizin hemen yanında ki eş olan teli de la ya eşitledikten sonra orta tel ile de işimiz bitiyor.
En üst telimiz ise artık si notasına eşitliyoruz.
Not: Eğer ki gideceğimiz ses o anda ki sesten ileride ise sıkıyoruz. Daha gerisinde ise gevşetiyoruz.
Bağlama Akordu yapabilmeniz için öncelikle sazınızın kısa sap (çöğür düzeni) ya da uzun sap (kara düzen) bozuk düzen olup olmadığını bilmeniz gerekir. İki sazın da akort sistemi farklıdır.
Akord yapmaya alt tellerden başlamanız tavsiye edilir. Alt tellerdeki sesler bibrbirleri ile kaynaştırılıp, aynı sesi vermesi sağlanmalıdır. Kısa sap bağlamada alt teller RE notası ( D harfi ) ile isimlendirilir.
Alt tel: Re (D)
Orta tel: Sol (G)
Üst tel: La (A) olarak ayarlanmaktadır.
Akord cihazında;
notalara karşılık gelen harfler aşağıdaki gibidir.
A : LA
B : Sİ
C : DO
D : RE
E : Mİ
F : FA
G : SOL
Alt tel: La (A)
Orta tel: Re (D)
Üst tel: Sol (G) olarak ayarlanmaktadır.
Yine de tel kalite ve çeşidine bağlı olarak sazınızın tonlarını ses (ton, nota) ince ya da kalın akort edebilirsiniz. Unutmamanız gereken bir konu da akort aletinin üzerindeki bemol (b) ve diyez (#) işaretleridir.
Bemol : olması gerekenden yarım ses kalın anlamına gelir bu takdirde teli biraz daha gerersiniz.
Diyez : olması gerekenden yarım ton ince anlamına gelir ve bu takdirde de teli (burguyu) biraz gevşetirsiniz.
İlk zamanlar sazınızı akort etmeniz hayli zor olacaktır. Zaman içinde müzik kucağınız geliştikçe daha iyi ve kısa sürede akort yapacaksınız. Ve bu zamana kadar çokça tel koparacak ya da akort yapamayacaksınız. Siz yine de inatla denemeye devam edin.
İyi Çalışmalar.
kısa sap akort programı, saz akort programı indir, saz tellerinin dizilişi, uzun sap akort harfleri, saz akorları, uzun sap do karar
Bu yazımızda kısa sap bağlama ile uzun sap bağlama arasındaki farkları, bu bağlamaların genel tanımlarını ve bağlama çalmaya yeni başlayacak olan kişilerin kısa sap ile mi yoksa uzun sap ile mi başlaması gerektiği hakkında bilgiler vereceğiz. Öncelikle kısa sap ve uzun sap bağlamanın tanımı ile başlayalım.
Kısa sap bağlama genellikle 19 perdeden oluşan ve bağlama düzeninde, kendisine yakışan eserleri çalabileceğimiz bir bağlama düzenidir. Bağlama düzeni yani kısa sap bağlama çok eski tarihlerden beri kullanılmaktadır. Bağlama düzeninin daha çok alevi deyişleri, nefesler, duaz-ı imamlar ve mersiyelerin icralarında kullanıldığı görülmektedir. Kısa saplı bağlama Alevi kültüründe de kendine yer bulmuştur. Çok eski Alevi dedeleri de dahil olmak üzere değerli halk ozanımız Aşık Veyselde kısa saplı bağlama kullanmış olan halk ozanlarımızdan birisidir. Günümüzde ki bağlama düzeni ise Türk Halk Müziği sanatçısı olan Arif Sağ tarafından bilimsel bir bağlama metodu olarak değer kazanmıştır.
Tekne boylarında bir çok farklı seçenek mevcuttur. Yaygın olarak kullanılan telleme sistemi ise şu şekildedir; alt tarafa iki adet ve bir adet ince bam tel, orta tarafa iki adet tel, en üste ise bir adet ve bir adet kalın bam teli takılmaktadır.
Yukarıda bahsettiğimiz telleme sistemi genellikle tekne aralığı için kullanılmaktadır. Farklı tekne boyları için farklı tel numaraları da kullanılabilmektedir.
En yaygın olarak kullanılan akort düzeni ise; Sİ karar sesi akordu için en alt teller Mİ(E), orta teller LA(A) ve üst teller Sİ(B) olarak akort edilmektedir.
Farklı akort düzeni için (DO, DO DİYEZ, RE, Mİ vs.) farklı tel numaraları da kullanılabilmektedir. (Tunere göre, aşağıdan yukarıya E, A ve B)
Uzun sap bağlamabozuk düzen (kara düzen) akordudur. Uzun sap bağlama genel itibariyle 23 perdeden oluşur. (Koma seslerini arttırmak için daha fazla perdede eklenebilir.) Bozuk düzen akordu çalım ve teknik itibariyle tüm yörelerin tavır özelliklerini daha iyi ve daha zengin ifade edebileceğimiz bir çalım icrasıdır. Sap kısmının uzun olması oktav aralığının geniş olmasına imkan sağladığı için oldukça esnek çalım imkanları sunmaktadır. Uzun sap bağlamada genel itibariyle tavır denilen, yörelere özgü çalış ve söyleyiş biçimi öne çıkmaktadır. Bu sayede çok farklı yörelerdeki tavırları çalma imkanı bulabilirsiniz. Yöre ve tavır özelliklerinin uzun sap ile daha iyi yansıtabiliyor olması bir gerçek olmasına karşın icra bakımından daha çok emek ve çaba isteyen bir durumu doğurmaktadır.
En yaygın olarak kullanılan akort düzeni ise; alt teller DO(C), orta teller FA(F) ve üst teller BEMOL(B) olarak akort edilmektedir. (Tunere göre, aşağıdan yukarıya C, F ve B)
Bağlama çalmaya yeni başlayacak olan kişilere, çalım ve öğrenim kolaylığından dolayı kısa saplı bağlama ile başlamasını önermekteyiz. Çünkü kısa saplı bağlamanın uzun saplı bağlamaya göre perde sayısı daha azdır. Uzun saplı bağlama bir çok eseri, farklı tavırları ve yöresel icraları çalabileceğiniz, doğudan batıya bir çok yöresel ezgiyi icra edebileceğiniz farklı bir perspektif imkanı sunmaktadır. Her ne kadar kısa saplı bağlamaya göre daha geniş bir alana sahip olsa da daha çok emek ve zaman isteyecek bir durumu doğurmaktadır.
• Genel itibariyle 19 perdeye sahiptir.
• Uzun saplı bağlamaya nazaran daha sınırlı oktava sahiptir.
• Bağlama düzeni akordu ile çalınmaktadır.
• Uzun saplı bağlamaya nazaran repertuarı daha kısıtlıdır.
• Uzun saplı bağlamaya geçiş açısından öğrenmesi daha kolay bir düzendir.
• Semah, deyiş, nefes, mersiye, duaz-ı imam gibi özgün icraları bu düzen içerisinde daha rahat ve verimli şekilde icra edebilme imkanı sunar.
• Genel itibariyle 23 perdeye sahiptir.
• Daha geniş oktava sahiptir.
• Bozuk düzen (kara düzen) ile çalınmaktadır. Uzun saplı bağlamalarda bozuk düzenin yanı sıra bir çok düzen akordu da icra edilebilmektedir. (Misket, fidayda, müstezat, abdal, muhalif vs.)
• Daha fazla eser icra edebilme imkanı sunduğu için repertuarı daha geniştir.
• Öğrenmesi ve çalması kısa saplı bağlamaya nazaran daha çok emek ve zaman ister.
• Yöresel (yani yöreye özel) tavırlarda, bazı özel pozisyonlarda ve icralarda daha geniş bir alana sahiptir.
Web sitemizde, saz öğrenmeye yeni başlayacak olan müzisyen adayları için tasarlamış olduğumuz öğrenci sazı modelleri bulunmaktadır. Hem uzun sap bağlama hem de kısa sap bağlama şeklinde üretilen bu sazlar, siz değerli müzisyen adaylarımız için uygun fiyatlı tutulmaktadır. Öğrenci bağlamasının bir üst kalitesi olan orta kalite bağlama çeşitlerimize ise buradan ulaşabilirsiniz.