Beyin Su Toplaması Neden Olur
HİDROSEFALİ (BEYİNDE SU TOPLANMASI) CERRAHİ TEDAVİSİ
Hidrosefali Genellikle beyinde aşırı su birikmesi olarak bilinmektedir. Burada belirtilen su "beyin-omurilik sıvısı"dır. Beynin ventrikül adı verilen bazı odacıklarında bulunan bu sıvının miktarının artması kafa içindeki basıncın yükselmesine ve basınç yükselmesine bağlı olarak da beynin zarar görmesine neden olur.
Beyin omurilik sıvısı gün boyunca sürekli olarak yapılır ve geri emilir. Bu sıvı beyni ve omuriliği sarar ve devamlı bir dolaşımı vardır. Üç temel görevi vardır: Beyin ve omuriliğe gelen darbelerin zararlı etkisini azaltmak, beynin beslenmesine ve atıkların taşınmasına yardımcı olmak, beyin ve omurilik arasında dolaşarak beyindeki basınç değişikliklerini düzenlemek.
Hidrosefali her yaşta görülebilmekle birlikte sıklıkla çocuklarda ve yaşlılarda (60 yaşın üzerinde) daha sık görülmektedir. Yaklaşık çocuktan birinde hidrosefali görülmektedir. Bu hastaların çoğunda tanı doğumda, doğum öncesinde veya erken bebeklikte konulmaktadır. Sık rastlanan nedenleri; beyin içi kanamaları, kafa travmaları, beyin tümörleri, erken doğuma bağlı kanamalar ve menenjittir.
Bulgular: Kişiden kişiye değişmekle birlikte sık rastlanan bulgular:
Yenidoğanda ( ay); başın normalden fazla büyümesi, kafa derisinin incelmesi, kafadaki damarların belirginleşmesi, kusma, huzursuzluk, gözlerin aşağıya kayması, nöbet geçirme veya çocukla iletişim kurulamaması.
Çocuklarda (2 ay ve üstü); Başın anormal büyümesi, baş ağrısı, bulantı, kusma, ateş, çift görme, huzursuzluk, yürüme veya konuşmada gerileme, iletişim bozukluğu, duyu-motor fonksiyonlarda kayıp, nöbet geçirme. Daha büyük çocuklarda uyanık kalmada veya uyanmada zorluk görülebilir.
Orta yaşlı erişkinlerde; baş ağrısı, uyanmada veya uyanık kalmada zorluk, denge bozukluğu, idrar kaçırma, kişilik bozukluğu, demans (bunama), görmede bozukluk
Yaşlılarda; İletişim kurmada bozukluk, yürümede dengesizlik, hatırlamada zorluk, baş ağrısı, idrar kaçırma.
Çocuklarda sadece başın büyük olması, hidrosefali hastalığının olduğunu göstermez. Ancak beynin görüntüleme teknikleri kullanılarak tanı kesinleştirilir.
Hidrosefaliye yol açan nedenler yaş grubuna göre çeşitlilik göstermektedir.
1-Yenidoğan (ay): Doğumsal: En büyük grubu bu hastalar oluşturmaktadır. Sadece hidrosefali olabileceği gibi omurgada gelişen diğer doğumsal anomaliler (meningomiyelosel) ile birlikte olabilir. Beyin içi kanamaları: Genellikle kendiliğinden oluşan kanamalar sonrasında beyin odacıkları genişlemektedir.
2-Çocuklar ve yetişkinler: Beyin enfeksiyonları, beyin kanamaları, beyin tümörleri ve kafa travmaları.
3-Yaşlılar: Normal basınçlı hidrosefali; beyin omurilik sıvısının emiliminin azalması sonrasında beyin odacıklarının genişlemesidir.
Hidrosefali ameliyatsız tedavi edilebilir mi?
Hidrosefali hastalığının ilaçlarla tedavisi mümkün değildir. Sadece beyin ve sinir cerrahisi uzmanları tarafından yapılacak cerrahi girişimlerle hidrosefali düzeltilebilir. Seçilecek cerrahi girişim şekilleri hidrosefalinin altta yatan sebebine göre farklılık gösterecektir.
Hastaların çoğunluğunda beyin-omurilik sıvısının dolaşımını eski haline getirmek mümkün olmadığı için sıvının beyinden başka bir vücut boşluğuna aktarımı sağlanmalıdır. Bu aktarım için "şant" adı verilen ince uzun elastik, silikon bir boru kullanılır. Tek yönlü ve kontrollu hızda çalışması için kafa derisinin altında sistemin "pompa" denilen parçası bulunur. Fazla olan beyin-omurilik sıvısı bu ince boru sayesinde vücudun başka bir bölgesine taşınır. Böylece beyin içindeki basıncın artması önlenir. Ancak beyinde aralıksız olarak su üretildiği için bu sistem sürekli olarak çalışmak zorundadır. Şant cilt altında olduğu için ancak bebeklerde dışardan bakıldığında fark edilebilir. Çocuklarda ve yetişkinlerde ise elle muayene edildiğinde cilt altındaki boru hissedilebilir.
Tanısı anne karnında iken konulmuş bebeklerde en sık uygulanan yöntem; bebeğin mümkün olduğunca erken dönemde doğurtulup en erken dönemde ameliyatının yapılmasıdır.
Şant, genel anestezi altında ameliyatla yerleştirilir. Kafatasına küçük bir delik açılarak şantın ucu beyin içindeki, beyin omurilik sıvısının bulunduğu odacığa yerleştirilir. Daha sonra baş, boyun ve karın cildinin altından geçen bir tünel açılarak şantın diğer ucu, bu sıvının rahatlıkla emilebileceği karın boşluğu içine yönlendirilir. Ameliyat sonrası enfeksiyonu önlemek için kısa süreli antibiyotik kullanılabilir.
Cerrahi sonrası hasta bir süre hastanede gözlenir. Genellikle hastanın şikayetleri bir süre sonra düzelir. Ancak beyin dokusunda kalıcı hasar meydana gelmişse hastanın bazı fonksiyonları düzelmeyebilir. Görme ve zeka gibi fonksiyonların düzelmemesinin en önemli sebebi tedavinin gecikmesidir. Hastanın hastanede kalış süresi hastanın iyileşme durumuna göre değişir. Bu hastaların, şantın çalışıp çalışmadığının takibi açısından uzun süreli izlenmesi gerekir. Hidrosefali nedeniyle tedavi edilen hastaların önemli bir kısmı normal hayatlarını sürdürebilirler. Şantın çalışmaması ve enfeksiyon durumlarında değiştirilmesi gerekebilir.
Şantın pil gibi bir güç kaynağına ihtiyacı yoktur.
Özellikle bebeklik döneminde bebeğin şantın olduğu tarafa yatırılması uygun olmaz.
Beynin şant sistemine bağımlılığı uzun yıllar devam edebilir. Hastaların çoğunda şant ihtiyacı ömür boyu devam etmektedir. Hastaların çoğunda problem yoksa şantın çıkartılması önerilmez.
Dikkat edilmesi gerekenler:
Şant komplikasyonlarının önlenmesi için düzenli ve sık aralıklarla muayeneye gidilmelidir.
Eğer;
- Ameliyat yerinde ve şant hattı üzerinde kızarıklık ve hassasiyet,
- Hastada huzursuzluk, bulantı, kusma,
- Baş ağrısı, çift görme, ateş, karın ağrısı, havale geçirme,
- Ameliyat öncesi şikayetlerin tekrarlaması varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır. Sorunlar
erkenden fark edilip düzeltilmezse ölüme kadar gidebilecek kötü sonuçlar ortaya çıkabilir. Şanta bağlı sorunlar çok hızla, bazen saatler içinde, gelişebilir. Herhangi bir şüphe durumunda oturduğunuz yere en yakın beyin ve sinir cerrahisi merkezine ve/veya ameliyatı yapan doktorunuza ulaşmanız önemli olacaktır.
Hidrosefali (beyinde su toplaması) nedir?
Güncelleme Tarihi:
LinkedinFlipboardE-postaLinki KopyalaYazı Tipi
Sinsi bir hastalık olan hidrosefali, halk tarafından beyinde su toplaması olarak bilinir. Hidrosefal, hafıza kayıpları, yürüme güçleri ve idrar tutamama gibi belirtilerle kendisini gösterebilir. Tedavisi geç kalındığında ölümcül sonuçlar yaratabilir. İşte, hidrosefali hakkında detaylı bilgi
Hidrosefali, "beyinde su toplanması" olarak da bilinen, beyin ventriküllerinde ve boşluklarında normalin üzerinde BOS (Beyin Omurilik Sıvısı, Serebrospinal Sıvı) birikmesi durumudur. Bu durum kafatasının içindeki kafa boşluğunda basıncın artmasına ve kafanın artan ölçüde büyümesine, kasılmalara ve zihinsel engelli olma sonuçlarına yol açabilir. Bu terim hidro (su) ve sefali (kafa) terimlerinden türemiştir.
HİDROSEFALİ SEMPTOMLARI
Hidrosefali'nin muayenesi hastalığın kronikliğine göre değişir. Ventriküler sistemin akut dilatasyonu (genleşmesi), artan kafa içi basıncının belirgin olmayan işaretleri ve belirtileri ile açığa çıkar. Buna karşıt olarak kronik dilatasyon (özellikle ileri yaşlarda) Hakim üçlemesinde olduğu gibi daha sinsi bir başlangıç izleyebilir. Kafa boşluğunun içindeki artan basıncın belirtileri baş ağrısı, mide bulantısı, kusma, papil-ödem, uykusuzluk ve baygınlık olarak ortaya çıkabilir. Yüksek kafa içi basıncı temporal lopta ve/veya serebellar tonsilde fıtık oluşumuna ve ölümcül beyin sapı sıkışmasına yol açabilir.
HİDROSEFALİ TARİHİ
Hidrosefalik kafataslarına olan atıflar MÖ 'den MS 'e kadar olan zamanı kapsayan tıbbi kayıtlarda bulunmaktadır. Hidrosefali Hipokrat tarafından MÖ 4. yüzyılda açık bir şekilde tarif edilse de daha iyi bir tanımlama MS 2. yüzyılda Romalı hekim Galen tarafından yapılmıştır.
Hidrosefali'nin ilk klinik tanımlaması ve cerrahi operasyonu hakkında bilgiler, hidrosefali bulunan çocuklarda yüzeysel kafa içi sıvının nasıl tahliye edileceğini de anlatan Arap cerrah Ebu el Kasım el Zahravi tarafından MS de yazılan El-Tasrif adlı eserde yer almaktadır.
yüzyılda şantlar ve diğer nöroşirujik tedavi yöntemleri bulunana kadar bu durum tedavi edilemez olarak kaldı. Az bilinen bir tıbbi durum olmak ile beraber hidrosefalinin tedavisi hakkında az miktarda araştırma yapılmış olup bu makalenin yazıldığı tarih itibarı ile hastalığın tam bir tedavisi bulunmamaktadır.
Hidrosefali Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey
Hidrosefali hastalığı yürüme bozukluğu, idrar kaçırma, baş ağrısı ve birtakım hafıza problemleri ile ortaya çıkar. Halk arasında beyinde sıvı birikmesi olarak da adlandırılan 'Hidrosefali' sıvı birikmesi ile beyin şişmesinin yaşanması ile ortaya çıkan bir durumdur. Adı "beyindeki su" anlamına gelir. Beyin omurilik sıvısı (BOS) genellikle ventriküller olarak da bilinen beynin boşlukları içinde hareket eder. Ancak hidrosefali sırasında, aşırı sıvı ventriküllerin genişlemesine neden olur ve beynin diğer bölgelerine baskı uygular. Bu sıvı birikiminin bir sonucu olarak beyin hasarı oluşabilir. Ciddi komplikasyonları önlemek için hızlı tedavi gerektirir.
Hidrosefali Nedir?
“Hidrosefali nedir?” sorusuna beyin sıvısının anormal bir şekilde birikmesi sonucu yaşanan hastalığa hidrosefali adı verilir ve bu rahatsızlık genellikle 60 yaş üstündeki erkek hastalarda daha sık görülür şeklinde yanıt verilebilir.
Bunlara Dikkat: Hidrosefali Belirtileri
Hastalarda ilk önce yürüme bozukluğu, idrar kaçırma, hafızada unutkanlık durumu ve baş ağırsı gibi belirtiler görülür. Bu dört tane bulgudan en az ikisi olduğu zaman hastanın beyin emarı çekilir. Beyin emarında beynin sıvı dolu kanallarının aşırı genişleyip ve beyine baskı yapıldığı görüldüğü zaman bu hastalara şant ameliyatı önerilir. Peki, “Şant nedir?” İlaçla tedavisi mümkün olmayan hidrosefali şant ameliyatı tekniği ile tedavi edilebilir.
Bebeklerde görülen hidrosefali belirtileri şunlardır:
- Başın hızlı bir şekilde büyümesi
- Gözlerin aşağıya doğru sabitlenmesi
- Nöbetlerin yaşanması
- Kusma ya da mide bulantısı
- Sürekli uyuma hali
- İştahsızlık
- Kas gücünün zayıflaması
Yeni yürümeye başlayan çocukları ve daha büyük çocuklarda görülen belirtiler:
- Çocuğun kısa tiz çığlıklar atması
- Yüz şeklinde değişimler olması
- Gözlerin aşağıya doğru sabitlenmesi
- Baş ağrısının yaşanması
- Kas spazmları
- Büyümede gecikme
- Yeme güçlüğünün olması
- Sürekli uyuma hali
- Sinirlilik
- Mesane kontrolünün kaybolması
- Başın hızlı bir şekilde büyümesi
- Kusma veya mide bulantısı
- Nöbetlerin yaşanması
- Konsantre olma sorunlarının görülmesi
Yetişkinlerde hidrosefali belirtileri:
- Kronikleşmiş baş ağrılarının olması
- Yürüme zorluk yaşanması
- Mesane problemlerinin başlaması
- Görmede problemler yaşanması
- Hafızanın zayıflaması
- Konsantre olma sorunlarının görülmesi
Hidrosefaliye Ne Sebep Olur?
Beyindeki şişmiş ventriküller hidrosefaliye neden olur. Hidrosefalinin nasıl geliştiğini anlamak için, beyin omurilik sıvısının işlevini, vücutta ne kadar olumsuz etkilere neden olabileceğini ve hidrosefaliye neyin neden olabileceğini anlamak önemlidir.
Beyin Omurilik Sıvısı Neden Önemlidir?
Beyin omurilik sıvısı genellikle beyninizden ve omuriliğinizden akar. Bu hayati sıvı, beyni ve omuriliği korur ve şoku darbe veya yaralanmadan emen bir yastık görevi görür. Ayrıca, atıkları merkezi sinir sisteminden uzağa taşıyarak tam kapasitede çalışmasına yardımcı olur.
Beyniniz ve omuriliğiniz şunları destekler:
- Kas hareketi
- Organ fonksiyonu
- Hafıza gibi bilişsel süreçler
Beyin Omurilik Sıvısı Neden Artar?
Beyninizdeki beyin omurilik sıvısı miktarı belirli koşullar altında artar. Bu durumlar şöyledir:
- Her zamanki gibi akmasını engelleyen bir tıkanıklığın gelişmesi
- Kan damarlarının emme yeteneğinde bir azalmanın olması
- Beynin aşırı miktarda sıvı üretmesi
Bu sıvının çok fazlası beyin basınç yaratır. Bu artan basınç, beyin dokunuza zarar verebilecek ve hidrosefali nedeniyle ortaya çıkan bazı fonksiyonel ve bilişsel sorunlara yol açabilecek beyin şişmesine neden olabilir.
Doğuştan Hidrosefali
Bu rahatsızlık bazı nedenlerle bebek doğmadan önce de başlar. Nedenleri olarak omurganın kapanmadığı bir doğum düzensizliği, genetik bir anomali ve kızamıkçık gibi hamilelik sırasında ortaya çıkan bazı enfeksiyonlar gibi durumlar sıralanabilir.
Tedavi Şu Adımları İçerir
Hidrosefali hastası detaylı bir fiziki muayeneden geçer. Ardından doktor ultrason taraması, manyetik rezonans görüntüleme (MRG) taramaları ya da bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları gibi tarama yöntemleri ile görüntüleme yapar. Hastanın yaşadığı duruma göre de cerrahi işlem uygulanır. Genellikle de şant yerleştirme işlemi yapılır.Şant, valfli uzun bir tüptür. Valf, beyin omurilik sıvısı akışının normal şekilde olmasına yardımcı olur. Doktor tüpün bir ucunu beyine, diğer ucunu göğüs veya karın boşluğuna yerleştirir. Bu rahatsızlık önlenemez ancak beyinde su toplama belirtileri yakından takip edilerek erken tedavi mümkün kılınabilir.
Anasayfa /BLOG /Hidrosefali (Beyindeki Su)
Hidrosefali (Beyindeki Su)
Hidrosefali nedir?
Hidrosefali, beyinde ve beyin çevresinde aşırı sıvı birikmesi sonucu kafatasının büyümesine ve basınç artışına neden olmaktadır. Hastalığın ismi “su” ve “kafa” anlamına gelen Latince sözcüklerden oluşmakta ve “beyindeki su” olarak da bilinmektedir. Sıvı birikmesinin bir sonucu olarak beyin hasarı meydana gelebilmektedir. Bu durum ise gelişimsel, fiziksel ve zihinsel hasarlara yol açabilmektedir. Ciddi komplikasyonların önlenmesi için tedavi gerektirmektedir. Hidrosefali esas olarak 60 yaşın üzerindeki yetişkinlerde ve çocuklarda görülmekle birlikte daha genç yetişkinlerde de görülebilmektedir. Beyin omurilik sıvısı, normal şartlarda beyninizden ve omuriliğinizden geçmektedir. Ancak belirli koşullar altında beyninizdeki beyin omurilik sıvısı (CSF) miktarı artmaktadır. CSF miktarı şu durumlarda artabilir:
- CSF'nin normal şekilde akmasını önleyen bir tıkanıklığın gelişmesi,
- Kan damarlarının CFS’yi absorbe etme kabiliyetinde bir azalmanın görülmesi,
- Beyin tarafından aşırı miktarda CFS üretilmesi.
Bu sıvının çok fazla birikmesi beyne baskı uygulamakta, bu basınç ise beyin dokusuna zarar vererek beyin şişmesine neden olmaktadır.
Hidrosefalinin Nedenleri
Bazı durumlarda hidrosefali doğuştan gelebilmekte, genetik olabilmekte veya hamilelik sırasında oluşabilmektedir. Olası nedenleri şunlardır:
- Omurga kemiklerinin sağlıklı bir şekilde kapanmaması sonucu gelişen doğumsal anomaliler,
- Genetik bir anormallik,
Kızamıkçık gibi hamilelik sırasında görülen bazı enfeksiyonlar. Bu durum ayrıca bebeklerde, yeni yürümeye başlayan çocuklarda ve daha büyük çocuklarda şu nedenlerle ortaya çıkabilmektedir:
- Özellikle bebeklerde görülen menenjit gibi merkezi sinir sistemi enfeksiyonları,
- Erken doğan bebeklerde doğum sırasında veya doğumdan kısa bir süre sonra beyin içi kanamaları,
- Doğumdan önce, doğum sırasında veya doğum sonrasında meydana gelen yaralanmalar,
- Kafa travması,
- Merkezi sinir sistemi tümörleri.
Normal Basınçlı Hidrosefali
Yetişkinlerde hidrosefali ortaya çıktığında, CSF seviyeleri yükselir ancak basınç miktarı genellikle normaldir. Yine de beynin şişmesine neden olur ve işlev bozukluğuna yol açabilir. Yetişkinlerde bu durum genellikle CSF'nin akmasını engelleyen koşullardan kaynaklanır. Ancak bazı durumlarda bilinen bir neden yoktur.
Durumun bu formu genellikle yavaş başlar ve 60 yaşın üzerindeki yetişkinlerde daha yaygındır. En erken belirtilerden biri, hastanın bilincini kaybetmeksizin aniden düşme yaşamasıdır. Normal basınçlı hidrosefalinin (NPH) diğer olası semptomları ise şunlardır: yürüme şeklindeki değişiklikler, hafıza sorunları gibi zihinsel işlevlerde bozulma, idrar ve dışkıyı kontrol edememe, baş ağrısı.
Potansiyel Hidrosefali Belirtileri Nelerdir?
Hidrosefali kalıcı beyin hasarına neden olabilir, bu nedenle bu rahatsızlığın belirtilerini fark etmeniz ve tıbbi yardım almanız önemlidir. Hidrosefali çocuklarda daha yaygın olmasına rağmen her yaştan insanı etkileyebilmektedir.
Bebeklerde Olası Hidrosefali Belirtileri: Başın normalden fazla büyümesi, kafatasının yüzeyindeki yumuşak nokta olan fontanelde (bıngıldakta) şişlik, Gözlerin yuvalarında dışarı çıkması ve bakışların aşağıya kayması nöbet geçirme, aşırı huzursuzluk ve çok tiz ağlama, kusma, aşırı uyku hali, düşük kas tonusu (elastikiyeti) ve gücü, zayıf beslenme şeklinde görülmektedir.
Çocuklarda Olası Hidrosefali Belirtileri: Kısa, tiz çığlıklar, kişilik değişiklikleri, yüz yapısındaki değişiklikler, çift görme, baş ağrısı, kas spazmları, gecikmiş büyüme, yemek yeme sorunu, aşırı uykululuk, sinirlilik, koordinasyon kaybı, mesane kontrolünün kaybı, başın anormal büyümesi, uyanık kalma veya uyanma sorunu, kusma veya bulantı, nöbetler, konsantrasyon problemleri şeklinde görülmektedir.
Genç ve Orta Yaşlı Yetişkinlerdeki Olası Semptomlar: Kronik baş ağrıları, koordinasyon kaybı, yürümede zorluk, mesane sorunları, görme problemleri, zayıf hafıza, konsantrasyon zorluğu şeklinde görülmektedir.
Hidrosefalinin Tanı Yöntemleri
Kendinizin veya çocuğunuzun hidrosefali olduğundan şüpheleniyorsanız, doktorunuz belirti ve semptomları aramak için fizik muayene yapacaktır. Doktorlar, çocukları muayene ederken içine gömülmüş gözleri, yavaş refleksleri, şişkin bir fontaneli ve yaşlarına göre normalden daha büyük bir baş çevresi olup olmadığını kontrol etmektedir.
Doktor, ayrıca beyne daha yakından bakmak için bir ultrason kullanabilir. Bu testler, beynin ayrıntılı bir biçimde görüntülenmesi için yüksek frekanslı ses dalgalarını kullanmaktadır. Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taramaları, aşırı CSF belirtilerini tespit etmede kullanılabilmektedir. Bilgisayarlı tomografi taramaları da çocuklarda ve yetişkinlerde hidrosefali teşhisine yardımcı olabilmektedir.
Hidrosefali Nasıl Tedavi Edilir?
Hidrosefali tedavi edilmezse ölümcül olabilir. Hidrosefali tedavi yöntemi seçimi; sıvının dolaşmasını engelleyen tıkanıklığın nedenine, hastalığın şiddetine, hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna bağlıdır. Doktorunuz aşağıdaki tedavi yöntemlerinden birini seçebilir:
- Şant Yerleştirme: Çoğu durumda, cerrahi olarak bir şant yerleştirilmektedir. Şant, bir drenaj sistemidir. Doktor tarafından tüpün bir ucu beyine ve diğer ucu göğüs veya karın boşluğuna yerleştirilmektedir. Fazla sıvı beyinden ve daha kolay emilebileceği tüpün diğer ucundan dışarı akıtılmaktadır. Böylece fazla sıvı boşaltılmış ve kafa içi basınç azaltılmış olmaktadır. Şant implantı tipik olarak kalıcıdır ve düzenli olarak izlenmesi gerekmektedir.
- Ventrikülostomi: Şant takılmasına alternatif olarak ventrikülostomi adı verilen bir işlem gerçekleştirilebilir. Bu, ucunda kamera olan bir tüp ile beyne girilmesi, buradaki kulakçıkta bir delik açılması ve tıkanıklığın giderilmesidir. Böylece beyin sıvısı beyinden ayrılacak, o delikten geçerek kan dolaşımı ile emilmiş olacaktır.
Hidrosefali Riskinin Azaltılması
Hidrosefaliyi önlemek mümkün değildir; ancak hidrosefali riskinizi veya çocuğunuzun hastalığı geliştirme riskini azaltmak mümkün olabilir.
- Hamilelik sırasında prenatal bakım (doğum öncesi bakım) almanız önerilmektedir. Bu, hidrosefaliye yol açabilecek erken doğum riskinin azaltılmasına yardımcı olacaktır.
- Aşı yaptırmak hidrosefali ile bağlantılı hastalıkları ve enfeksiyonları önlemeye yardımcı olabilir. Düzenli taramalar yaptırmak, hidrosefali riskine yol açabilecek hastalıklar veya enfeksiyonlara karşı hızlı tedavi almanızı sağlayabilir.
- Bisiklete binmek gibi olası bir kaza riskinin mevcut olduğu aktiviteleri yaparken baş yaralanmalarını önlemek için kask benzeri güvenlik ekipmanları kullanmanız önerilmektedir. Ayrıca emniyet kemeri kullanarak olası bir kaza anında kafa travması riskinizi azaltabilirsiniz.
- Olası bir kaza anında yaşanabilecek yaralanmaları önlemek adına çocuğunuzun bebek/çocuk oto koltuğunda oturuyor olduğundan emin olmalısınız. Bebek arabası gibi bebek ekipmanlarınızın güvenlik standartlarını karşıladığından emin olarak olası kafa yaralanmalarının önüne geçebilirsiniz.
BLOG
MS Hastalarında Hamilelik
Multiple Skleroz (MS), bağışıklık sisteminin sinir hücrelerine zarar veren bir hastalıktır. Hastalık çoğunlukla kadınlarda görülmektedir. Hastalığın seyri, tedavi planı, doğurganlık, gebelik, doğum hatta emzirme süreçleri üzerinde etkili olabildiğinden MS
Sağlıklı Beyin vs. Alzheimer Hastalığı Olan Beyin
Alzheimer hastalığı beynin küçülmesine ve beyin hücrelerinin ölmesine neden olan ilerleyici bir nörolojik bozukluktur. Kişinin bağımsız olarak işlev görme yeteneğini etkileyen düşünme, davranışsal ve sosyal becerilerde sürekli bir düşüş yaşaması olarak ad
Anksiyete Alzheimer Riskini Arttırıyor
Hafif bilişsel bozukluğu olan kişilerin uzun ve devamlı stres ve kaygı yaşamaları durumunda, Alzheimer hastalığına yakalanma olasılıkları daha yüksektir. Yeni bir çalışma, hafif bilişsel bozukluğu ve yüksek düzeyde stresi olan kişilerin, stresli olmayanla
Tümör Hep Kötü Huylu Olmayabilir
Beyin tümörleri kanserli (kötü huylu) veya kanserli olmayan (iyi huylu) olabilir. Kötü huylu (kanserli) veya iyi huylu beyin tümörleri özellikle bası belirtileri ve fokal nörolojik bulgulara neden olur. İyi huylu veya kötü huylu tümörler büyüdüğünde, kafa
Sirkadiyen Ritim Uyku Bozuklukları
Sirkadiyen ritim, günün 24 saatte bir tekrarlanan doğal uyku-uyanıklık döngüsüdür. Bu döngünün bozulması, sirkadiyen ritim uyku bozukluğudur. Sirkadiyen ritim bozukluğu, gündüz uykululuğundan depresyona kadar değişen semptomlara neden olabilir.
Çok Fazla Televizyon İzlemek Beyin Sağlığını Etkiliyor
Araştırmacılar, genç ve orta yaşta daha fazla televizyon izleyen kişilerin ileriki yıllarda beyin sağlığını bozma riskinin daha yüksek olduğunu söylemektedir. Çalışmalar ayrıca, aşırı televizyon izlemenin bilişsel gerilemeye ve gri maddede (karar verme, i
Az veya Çok Uyku Sağlığınıza Zarar Veriyor
Altı ila sekiz saatlik sağlıklı uyku, kardiyovasküler sağlık için önemlidir. Altı ila sekiz saatten fazla veya az süren bir uyku önerilmemektedir.
Parkinson Hastalığının 5 Aşaması
Beyindeki dopamin miktarının azalması sonucu hastaların hareketi başlatma ve hareketi kontrol etme mekanizması bozulur.
60 Yaşından Sonra Beyinde Neler Oluyor?
Araştırmacılar, sağlıklı bir beynin etkinliğini ve verimliliğini ileri yaşlarda da koruyabileceğini söylemektedir.
Temporal Lob Epilepsisi
Epilepsi, nöronlar olarak adlandırılan beyin hücrelerinin diğer hücrelere düzensiz sinyaller göndermesiyle sonuçlanan kronik bir nörolojik durumdur.
Uyku Bozukluklarının Belirtileri
Çoğu insan uykuya dalmakta zorluk çekmektedir. Ancak kronik uyku sorunları ve devam eden gündüz yorgunluğu daha ciddi bir soruna işaret edebilir.
MS Bağışıklık Sisteminizi Etkiliyor
Sağlıklı sinir lifleri, miyelinden oluşan bir koruyucu kılıf ile kaplıdır. Bu sayede hücreler arası uyarılar kolaylıkla birbirleri arasında iletilir. MS Hastalığı - Multiple Skleroz hastalığında
Hava Durumu Migreninizi Etkiliyor
Araştırmacılar, bazı insanların migren atakları yaşamasına neyin sebep olduğunu tam olarak bilmiyorlar. Genler, beyindeki değişiklikler veya beyin kimyasallarının seviyelerindeki değişiklikler söz konusu olabilir.
MS Hastalığında Kas Zayıflığını Yönetin
Beyniniz, eylemi kontrol eder ve bir sinir ağı aracılığıyla kaslarınıza elektrik sinyalleri gönderir. Bu sinyaller kaslarınıza hareket etmesini söyler. Multipl sklerozunuz (MS), bağışıklık sisteminiz sinirlerine saldırır.
Alzheimer’ın Erken Belirtileri
Alzheimer, demansın en yaygın şeklidir. Demans, günlük yaşamınızı etkileyen hafıza fonksiyonlarının veya diğer zihinsel yeteneklerin kaybı için genel bir terimdir.
Baş Ağrınızı Azaltın
Günümüz dünyasındaki birçok insan için baş ağrıları giderek daha yaygın bir sorun haline gelmiştir. Çoğu zaman stres veya dehidrasyon gibi dışsal sebeplerin birer sonucu olabilirler.
Periferik Nöropati’yi Önlemek için Adım Atın
Periferik Nöropati, periferik sinirlerinizin zarar görmesi sonucu, genellikle ellerinizde ve ayaklarınızda zayıflık, uyuşukluk ve ağrıya neden olur. Ayrıca vücudunuzun diğer bölgelerini
İyi Uyku Alzheimer Riskini Azaltabilir
Araştırmalar beynimizin, biz uyurken bunama gibi hastalıkları önlemeye yardımcı olduğunu öne sürdürmektedir. Bu, beynimizin uyku sırasında dinlenmek yerine çalıştığını gösteren
Multiple Sklerozla Savaşmanın 10 Etkili Yolu
Beyin sağlığının önemli olmadığı hiçbir canlı yoktur. Ancak multiple skleroz (MS) ile yaşıyorsanız, bu organı korumak iki kat önemlidir. Tedavi planınızı takip etmek ve sağlıklı
Omega-3 Balık Yağı Beyninizi ve Ruh Sağlığınızı Nasıl Etkiler?
Balık yağı, sardalye, hamsi, uskumru ve somon gibi yağlı balıklardan elde edilen popüler bir takviyedir. Balık yağı esas olarak iki tür omega-3 yağ asidi içerir: kalp sağlığı ve cilt
Kadınlarda MS Hastalığı
Multipl skleroz (MS), merkezi sinir sisteminin kronik bir hastalığıdır. MS, kadınları erkeklerden daha sık etkiler. Ulusal Multipl Skleroz Derneği’ne göre, kadınların MS olma olasılığı
Yaşlı Yetişkinlerde Uyku Bozuklukları
Uyku, hem günlük hayatınız için hem de fiziksel ve zihinsel sağlığınız için kritik öneme sahiptir. Uyku bozuklukları yaşlı erişkinlerde oldukça yaygındır. Yaşlandıkça, uyku düzenleri ve
Kitap Okumanın Zihin Sağlığınız için Faydaları
Kitap okumak hem fiziksel hem de zihinsel sağlığınıza fayda sağlar.
Yedikleriniz Baş Ağrınızı Nasıl Etkiliyor?
Baş ağrısı en sık görülen yakınmaların başında gelir ve toplumun yaklaşık yüzde 90'ında görülür. Baş ağrısı, beyninizdeki bir ağrıyı ima etse de, aslında beyniniz, kan damarları ve
Multiple Sklerozun Vücudunuz Üzerindeki Etkileri
Merkezi sinir sisteminin kronik bir hastalığı olan MS Hastalığı, sinirlerin etrafındaki koruyucu örtünün bozulmasından kaynaklanır. Bu, beynin vücudun geri kalanıyla iletişim
Migren Ağrısına İyi Gelen 11 Uçucu Yağ
Migren, hastanın günlük yaşamanı etkileyebilen, günlük aktivitelerini kısıtlayabilen bir baş ağrısı tipidir. Aromaterapi, migren atağını durdurmasa bile bazı semptomların
Epilepsi Hastası Çocukları Yetiştirirken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Epilepsi (Sara Hastalığı), beyindeki nöronal aktivitenin bozulduğu ve garip hislere, kasılmalara ve diğer nöbetlerle ilişkili semptomlara neden olan nörolojik bir problemdir.
Demans Teşhisi Nasıl Konur?
Demans, günlük hayatı sekteye uğratacak şiddette hafıza, düşünme ve sosyal becerileri etkileyen semptomların genel adıdır. Birden fazla hastalık demansa neden olabilir.
İyi Bir Uyku için Tüketilmesi Gereken Meyve ve Sebzeler
Uyku, hem günlük hayatınız için hem de fiziksel ve zihinsel sağlığınız için kritik bir öneme sahiptir. Çok çeşitli uyku bozuklukları normal uyku döngüsünü kesintiye uğratmakla
Bacak Ağrınızın Sebebi MS Olabilir
Bacaklarınızın yorgun olması altında birçok sebep yatabilen yaygın bir semptomdur. Kilonuz fazlaysa veya yaşınız ileriyse bacaklarınız daha çabuk yorulabilir.
Demans ve İnme Arasındaki Bağlantı Nedir? İnme Uzun Vadede Demansa Yol Açabilir Mi?
Demans bilişsel gerilemeyle sonuçlanan hafıza, iletişim, konsantrasyon sorunlarını içeren bir grup semptomu ifade eder. Demans, beyninizin felç gibi bir yaralanma veya hastalık
Hem Vasküler Hem Beyin Sağlığınızı Korumanın 7 Yolu
Yapılan yeni araştırmalara göre kan damarlarınızın durumu beyninizin sağlığında önemli rol oynamaktadır. Sigara içmek, yüksek kan şekeri, diyabet gibi birçok durum damarlarınızın sağlığını
Sigarayı Bırakmanız için Bir Başka Sebep: Buerger Hastalığı
Buerger hastalığı, kol ve bacaklardaki damar ve atardamarlarda görülen nadir bir hastalıktır. Latince adı Thromboangiitis obliterans olan Buerger hastalığında; kan damarları iltihaplanır, şişer ve kan pıhtıları tarafından tıkanır.
Beynin Mimaride Gördüğü Güzellik: Nöroestetik
Nöroestetik alanında yapılan son araştırmalar; beynimizin, güzelliğe neden ve nasıl tepki verdiğini açıklamaktadır.
Baş Ağrınız Sizi Ne Zaman Endişelendirmeli?
Baş ağrısı, rahatsız edici olabildiği gibi halsizliğe de neden olabilir. Genellikle baş ağrısı için endişelenmenize gerek yoktur çünkü çoğu baş ağrısı, ciddi sağlık sorunlarından kaynaklanmaz. Fakat baş ağrısı, bazen başka sorunların habercisi olabilir.
Bir Motor Nöron Hastalığı: Amyotrofik Lateral Skleroz (ALS)
Amyotrofik Lateral Skleroz (ALS), beyin ve omurilikteki sinir hücrelerini etkileyen ve kas kontrol kaybına sebep olan ilerleyici bir sinir sistemi hastalığıdır. ALS, aynı zamanda teşhis edilen beyzbol oyuncusundan sonra Lou Gehrig hastalığı olarak da adla
Parkinson'un Neden Olabileceği 6 Sorun
Parkinson hastalığı genellikle hastaların hareket kabiliyetlerine etki etse de neden olabileceği farklı sorunlar vardır.
Epilepsi (Sara) Nedenleri, Tanı ve Tedavisi
Epilepsi, tekrarlayan nöbetlere neden olan nörolojik bir hastalıktır. Epilepsi nöbetleri beyinde ani elektriksel aktivitelere neden olur.
Yaygın Baş Ağrısı Tipleri
Baş ağrıları her yaştan insanın mustarip olduğu ve birçok çeşidi olan bir durumdur. Bu yazı, 10 farklı baş ağrısını tipi hakkında bilgi vermeyi amaçlamaktadır.
İleri Yaşlarda Yapılan Aerobik Egzersiz Sizi Demanstan Koruyabilir
Yapılan yeni bir araştırmanın bulgularına göre aerobik yapmak, demansa (bunamaya) karşı beyne yardımcı olabilmektedir. Genel olarak egzersiz yapmanın da Alzheimer veya demans riskinin azalmasına yardımcı olduğu bilinmektedir.
Multiple Sklerozun Erken Belirtileri
Multiple Skleroz (MS), ilerleyici ve immün sistem aracılı bir hastalıktır. Bu durum vücudunuzu sağlıklı tutmak için tasarlanan sistemin yanlışlıkla vücudunuzun günlük işlevler için hayati önem taşıyan bölümlerine saldırdığı anlamına gelir.
Düşük Karbonhidrat ve Ketojenik Diyetler Beyin Sağlığını Nasıl Güçlendirir?
Düşük karbonhidrat ve ketojenik diyetlerin sağlığa çeşitli faydalarının bulunduğu bilinmektedir. Düşük karbonhidrat ve ketojenik diyetlerin, kilo kaybına ve diyabeti yönetmeye yardımcı olmalarının yanında belirli nörolojik
Hidrosefali (Beyindeki Su)
Hidrosefali, beyinde ve beyin çevresinde aşırı sıvı birikmesi sonucu kafatasının büyümesine ve basınç artışına neden olmaktadır. Hastalığın ismi “su” ve “kafa” anlamına gelen Latince sözcüklerden oluşmakta ve “beyindeki su” olarak da bilinmektedir.
Dijital Detoks ile Hayatınızı Yenilemenin 7 En İyi Yolu
Teknoloji, insan hayatına sayısız fayda sağlamasının yanı sıra birtakım sorunlar da yaratmıştır. Dijital cihazların günümüzde hızla yayılmasıyla birlikte insanlar “dünya” ile bağlantıda kalabilmek adına sosyal medyayı devamlı biçimde kullanmaktadır.
Sabahları Erken Uyanmanın 5 Yolu
Erken kalkma alışkanlığı hem psikolojik hem de fiziksel olarak insanları olumlu etkiler. Erken kalkan insanlar genellikle daha mutlu, proaktif ve geç uyuyan insanlardan daha üretkendir.
Bu Yiyeceklerle Hafızanızı Güçlendirin
Beyniniz vücudunuzun kontrol merkezi olarak kalbinizin atmasını, ciğerlerinizin nefes almasını, düşünmenizi ve daha birçok görevi sağlayan önemli bir organdır.
Beyin Atrofisine Sebep Olan Faktörler
Beyin atrofisi, başka bir adıyla serebral atrofi; nöron adı verilen beyin hücrelerinin kaybı ve bu duruma bağlı küçülmesidir. Atrofi ayrıca hücrelerin iletişim
Beynin Anevrizması ve Belirtileri
Beyin anevrizması, beyindeki bir kan damarında olan çıkıntı veya balonlaşmasıdır. Sızdırması veya yırtılması sonucunda..
Karpal Tünel Sendromu
Karpal tünel, avcun iç tarafında kemikler ve bağlarla çevrili bir geçittir. Medyan sinirin sıkışması sonucu el ve kolda uyuşma, karıncalanma ve güçsüzlük gözlemlenebilir.
Parkinson Hastalığında Beyin Pili Ameliyatı
Beyin pili ameliyatında, beyninizin belirli bölgelerine elektrotlar yerleştirilir. Bu elektrotlar, anormal impulsları düzenleyen elektriksel impulslar üretir veya elektriksel impulslar beyindeki belirli hücreleri ve kimyasalları etkileyebilir.
Epilepsi Ataklarının Türleri Nelerdir?
Epilepsi nöbeti, diğer bir adıyla sara krizi; beyin işlevinin sinir hücrelerinde geçici olarak meydana gelen anormal elektriksel aktivite sonucu bozulması ile oluşan nörolojik bir hastalıktır.
Covid Beyne Zarar Veriyor!
Bazı bilim insanları Covid’un akciğerlere değil beyne zarar vererek solunum yetmezliğine; baş ağrısı, felç ve nöbet gibi diğer belirtilere ve ölüme neden olduğundan şüpheleniyor.
Parkinson Hastalığı Günlük Hayatımı Nasıl Etkiler?
Parkinson hastalığı ilerleyen bir hastalıktır dolayısıyla hayatınızı aniden değiştirmeyecektir. Bunun yerine günlük hayatınızdaki aktivitelerinizde yaşayacağınız zorluklarla başa çıkabilmek için
Yalancı Sara Nöbetini Nasıl Ayırt Ederim?
Epilepsi nöbeti olarak da bilinen sara nöbeti, vücudunuzun kontrolünü kaybederek sarsılmaya başlamasına sebep olan bir hastalıktır ve nöbet sırasında bilinç kaybı yaşanması muhtemeldir.
Baş Dönmesi Ciddi Hastalıklara İşaret Edebilir
Baş dönmesi; sallanma, sersemlik veya kişinin üzerinde bulunduğu zeminin hareket ettiğini sanması gibi belirtilere neden olabilecek bir durumdur. Her yaşta meydana gelebilmesine ve doktorlara sık danışılan şikayetlerden
İyi Huylu Beyin Tümörleri
İyi huylu beyin tümörleri normal hücrelerdeki bölünme ve büyüme aşamalarını izlemeyip, kontrolsüzce çoğalan bir hücre topluluğuna dönüşürler. Çoğu iyi huylu beyin tümörü CT veya MRI gibi beyin taramaları ile tespit edilebilir.
Menenjit Nedir, Belirtileri Nelerdir?
Menenjit, beyninizi ve omuriliği çevreleyen zarların (meninksler) iltihaplanmasıdır. Menenjitin şişmesi tipik olarak baş ağrısı, ateş ve boyun tutulması gibi semptomları tetikler.
Zona Hastalığı Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey
Zona, ağrılı bir döküntüye neden olan viral bir enfeksiyondur. Zona vücudunuzun herhangi bir yerinde ortaya çıksa da genellikle gövdenin sol veya sağ tarafını saran tek bir kabarcık şeridi olarak görülür.
Migrende Aura Nedir?
Migrende aura, tipik olarak gerçek ağrı oluşmadan önce ortaya çıkan garip hislerle karakterize nörolojik bir rahatsızlıktır. Bazı türleri, inme veya beyin tümörü gibi nörolojik olayların veya durumların semptomlarını taklit edebilen çeşitli aura türleri v
Demans Türleri Nelerdir?
Demans, hafıza, düşünce ve sosyal yetenekleri etkileyen bir grup belirtiyi günlük yaşamınıza müdahale edecek kadar ciddi bir şekilde tanımlar. Spesifik bir hastalık değildir, ancak birkaç farklı hastalık bunamaya neden olabilir.
Beyin İltihabı Teşhis ve Tedavi Süreçleri
Ensefalit olarak da bilinen beynin iltihaplanmasının birkaç neden vardır, ancak en yaygın olanı viral bir enfeksiyondur. Ensefalit genellikle ateş ve baş ağrısı gibi hafif grip benzeri belirti ve semptomlara neden olur veya hiç semptom göstermez.
Kas Güçsüzlüğüne Sebep Olan Durumlar
Kas güçsüzlüğü genellikle egzersiz eksikliği, yaşlanma, kas yaralanması veya hamilelikten kaynaklanır. Diyabet veya kalp hastalığı gibi uzun süreli durumlarda da ortaya çıkabilir.
Küme Tipi Baş Ağrısı ve Risk Faktörleri
Küme tipi baş ağrısı nadir görülmesine rağmen en ağrılı baş ağrısı türlerinden biridir. Ağrı o kadar şiddetli olabilir ki hastanın bu ağrıya dayanması kimi zaman çok güç olabilir.
Multiple Skleroz: Uyuşma ve Karıncalanma ile Baş Etmek
Uyuşma ve karıncalanma hissi, MS hastalığının en yaygın semptomlarından ikisidir. Hastalığın ilk belirtileri arasında yer alırlar ve teşhisinde önemli rol oynarlar.
Demans Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Demans; hafıza, düşünce ve sosyal yetenekleri etkileyen belirtileri olan bir hastalıktır.
Epilepsi Hastalarında Hamilelik Riskli Mi?
9 ay süren hamilelik dönemi, sağlıklı kadınlar için de zorlu geçebilirken epilepsi hastalığı olan anne adayları ve bebek için riskli bir dönemi ifade ediyor…
İnme - Felç Semptomları Nelerdir?
Beynin kan akışının azalması yada aniden kesilmesi sonucu beyin dokusunun beslenme ve oksijenlenmesi bozulur. Bu nedenle ortaya çıkan tabloya inme yada felç denir. Etkilenen beyin hücreleri dakikalar içinde ölmeye başlar.
Migren Riski Altında Mısınız?
Migren çoklu semptomlara neden olabilen nörolojik bir durumdur. Semptomlar bulantı, kusma, konuşma güçlüğü, uyuşma, karıncalanma hissi ve ışık ile sese duyarlılığı içerebilmektedir.
Epilepsi Nöbetleri Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Epilepsi nöbetleri birçok farklı şekilde olabilir ve bu nöbetler bireyler farklı şekillerde etkileyebilir.
Miyopatinin (Kas Hastalıkları) Sık Görülen Semptomları Nelerdir?
Miyopati, kas dokularını etkileyen hastalıklardır. Kas hastalıkları zayıflık, iltihaplanma, spazmlar ya da felç ile sonuçlanabilir.
Uyku Apnesinin Tetikleyebileceği 4 Hastalık
Uyku apnesi, uyku sırasında solunumun yavaşladığı veya durduğu, nispeten yaygın, potansiyel olarak ciddi bir uyku bozukluğudur.
MS Hastaları için COVID Tavsiyesi
İlk olarak Aralık 'da Çin'de tespit edilen ve o zamandan beri dünyanın diğer bölgelerine yayılan koronavirüs
Migreni Tetikleyen Faktörler
Migren ağrılarına genellikle bulantı, kusma, ışığa ve sese aşırı duyarlılık eşlik eder.
Multiple Skleroz (MS Hastalığı) Nasıl Teşhis Edilir?
Merkezi sinir sisteminin kronik bir hastalığı olan MS Hastalığı - Multiple Skleroz'un dünya çapında 2,5 milyondan fazla insanı etkilediği tahmin edilmektedir.
Parkinson Hastalığı Evreleri
Parkinson hastalığı, beyindeki nöronların işlev bozukluğu sonucu ortaya çıkan kronik ve ilerleyici giden hareket bozukluğuna
Uyku Apnesinin Vücuda Etkileri
Uyku apnesi, uyurken nefesinizin tekrar tekrar durakladığı bir durumdur.
Kronik Günlük Baş Ağrısı Nedenleri ve Risk Faktörleri
Çoğu insan zaman zaman baş ağrısı çeker. Ancak baş ağrınız uzun sürüyorsa, kronik günlük baş ağrılarınız olabilir.
MS Hastalığı - Multiple Skleroz
Multipl skleroz (MS) nörolojik bir durumdur. Erişkinlerde santral sinir sistemini en sık etkileyen hastalıklardan birisidir. Dünyada yaklaşık milyon kişiyi etkilemektedir.
Alzheimer Hastalığı Nedir?
Alzheimer Hastalığı demansın (bunamanın) en sık nedeni olup geri dönüşü olmayan ilerleyici bir hastalıktır. Bunama zihin işlevlerinde kaybı niteleyen bir kelimedir.
EMG - Elektronöromiyografi
EMG, sinir ve kasların aktivitesinin elektriksel potansiyellere dökümante edilerek incelenen bir yöntemidir. Duyu ve motor sinirler elektriksel olarak uyarılarak dalgalar elde edilir.
Demanstan Korunmanın Etkili Yolları
Demans hastalığı (bunama), zihinsel becerilerin hastalık nedeniyle zayıflaması durumudur.
Hidrosefali, beyinde ve beyin çevresinde aşırı sıvı birikmesi sonucu kafatasının büyümesine ve basınç artışına neden olmaktadır. Hastalığın ismi “su” ve “kafa” anlamına gelen Latince sözcüklerden oluşmakta ve “beyindeki su” olarak da bilinmektedir. Sıvı b