Şeyh Bedreddin Hakikat Filmi Izle

Bar&#;&#; Y&#;ld&#;r&#;m

&#;eyh Bedreddin olay&#;, Türkiye Devrimci Hareketi’nin adeta kurucu mitosudur. Bilge bir kuramc&#; önder: Bedreddin. Örgütçü ve yi&#;it bir önder: Börklüce Mustafa. Süfli yanlar&#; a&#;&#;r basan ama bile&#;ine sa&#;lam bir önder: Torlak Kemal. Üç üyesi de kahramanca ölümleriyle gelece&#;i kuran bir “merkez komite.” Parti, cephe ve ordu. Marx, Lenin ve Stalin. Mahir, Deniz ve &#;bo

Bu üçlü analojiler silsilesinin sözcü&#;ü sözcü&#;üne al&#;nmamas&#; gerekti&#;i aç&#;kt&#;r umar&#;m. Eninde sonunda bir mitolojiden bahsediyorum; tahayyülde kurulan, belki aç&#;k aç&#;k söylenmeyen, söylense bile yaz&#;lmayan ça&#;r&#;&#;&#;mlardan.

Hakan Alak’&#;n yak&#;nlarda gösterime giren "Hakikat: &#;eyh Bedreddin" filmini üslup, içerik ve biçimsel stratejiler aç&#;s&#;ndan tart&#;&#;madan önce söz konusu tarihsel olaya ve onun devrimci kültürdeki yans&#;malar&#;na bakman&#;n filmin ötesine geçip sosyalist harekete dair anlay&#;&#;&#;m&#;za bir &#;eyler kataca&#;&#;n&#; umuyorum.

TAR&#;H&#;N KURUCU MOMENTLER&#;NDEN B&#;R&#;: BEDREDD&#;N OLAYI

Hikmet K&#;v&#;lc&#;ml&#;’ya göre Bedreddin, "Türkiye devrim tarihinin de&#;il, bütün insanl&#;k için sosyal devrim tarihinin en ilgi çekici büyük kahraman&#;d&#;r. … Tarihsel devrim yerine sosyal devrimi geçiren en &#;uurlu ve en orijinal büyük devrimcidir." Ümit Hassan, Bedreddin hareketinin ezilmesinin Osmanl&#;’n&#;n devletle&#;me sürecinde belirleyici bir kilometre ta&#;&#; oldu&#;unu saptar (s. ).

"Tarih, s&#;n&#;f mücadelelerinin tarihidir" demek, egemenlerin bu tarihi kendi kum havuzlar&#;nda canlar&#;n&#;n istedi&#;i gibi yapmad&#;klar&#;n&#; da söylemek demektir. Egemen s&#;n&#;f devletlerinin tarihinde ezilen s&#;n&#;flar&#;n mücadeleleri önemli bir rol oynar. Bedreddin örne&#;inde bu rol, Osmanl&#;’n&#;n imparatorlu&#;a dönü&#;mesinin katalizörü olmak, onun devlet yap&#;s&#;n&#; belirlemekti.

Bedreddin olay&#;n&#; Türkiye Devrimci Hareketi’nin kurucu mitosuna çevirme onuru Nâz&#;m Hikmet’e ait. Ataol Behramo&#;lu’nun "divan &#;iiri, halk &#;iiri ve modern &#;iir ö&#;elerini kayna&#;t&#;rarak ulusal &#;iirimizin ba&#;yap&#;tlar&#;ndan birini yaratmay&#; ba&#;arm&#;&#;t&#;r" (c.2, s. ) diye tarif etti&#;i 'Simavne Kad&#;s&#; O&#;lu &#;eyh Bedreddin Destan&#;', hem bu topraklara dayanan sanatsal bir sentez üretmesiyle hem de evrensel sanat gücüyle Türkçe ça&#;da&#; &#;iirin kurucu metinlerinden biri. ’te Bursa Cezaevi’nin kütüphanesinde Mehemmed &#;erefeddin Efendi'nin tarihli teolojik risalesi Simavne Kad&#;s&#; o&#;lu Bedreddin’e rastlayan &#;air, metnin arkas&#;nda Anadolu topraklar&#;nda kaydedilmi&#; ilk s&#;n&#;f mücadelesinin palimpsestini gördü. Elindeki silik çizgilerin üzerinden geçerek karakterleri ve olay dizisiyle dört ba&#;&#; mamur bir öykü yarat&#;rken elbette tarihsel bilgi k&#;r&#;nt&#;lar&#;n&#;n aras&#;n&#; sanatç&#; ve Marksist kafas&#;n&#;n müdahaleleriyle doldurmak zorundayd&#;. &#;syan&#;n ’üncü y&#;l&#; olan ’da &#;zmir’de gerçekle&#;en Börklüce Mustafa Sempozyumu’nda Karaburun Bilim Kongresi’nde bu alanda yap&#;lan en güncel ara&#;t&#;rmalar&#; izlerken Nâz&#;m’&#;n bo&#;luklar&#; doldurma i&#;ini ne denli bir feraset ve titizlikle yapt&#;&#;&#;n&#; gördük. Ç&#;kar&#;mlar&#;n&#;n bir k&#;sm&#; belki (henüz) kan&#;tlanmam&#;&#;t&#; ama tarihe sad&#;k ve tutarl&#;yd&#;lar.

Bu noktaya dek üç kurucu rolden bahsetmi&#; olduk: Nâz&#;m Hikmet destan&#;n&#;n ça&#;da&#; Türkçe &#;iirin olu&#;umundaki rolü, Bedreddin-Börklüce isyan&#;n&#;n Osmanl&#;’n&#;n devletle&#;mesindeki rolü ve Bedreddin-Börklüce-Torlak figürlerinin Türkiye Devrimci Hareketi’nin de&#;erlerinin olu&#;mas&#;ndaki rolü.

"Hakikat" filmi, Nâz&#;m’&#;n Bedreddin destan&#;n&#; ve özellikle de destan&#;n sonundaki “Ahmedin Hikâyesi” adl&#; ek bölümü (“zeyl”) temel al&#;yor ve hikâyesini bu de&#;erleri ak&#;lda tutarak anlat&#;yor.

BU B&#;R BEDREDD&#;N F&#;LM&#;

Dramatik sanatlar alan&#;nda e&#;itim almaya ba&#;lad&#;&#;&#;m günden bu yana say&#;s&#;n&#; hat&#;rlamad&#;&#;&#;m kadar "Bedreddin filmi" projesi duydum (ben de 5 y&#;l önce bir Börklüce oyunu tasla&#;&#; yazm&#;&#;t&#;m). Bu proje bollu&#;unun en korkutucu yan&#;, bunlardan birinin ba&#;ar&#;s&#;z bir filme dönü&#;me olas&#;l&#;&#;&#;yd&#;. Çünkü büyük tarihsel olaylar, ba&#;ar&#;s&#;z sanat olaylar&#;na dönü&#;tüklerinde, konunun bir daha i&#;lenmesi için pek heves b&#;rakm&#;yor ortada; mesele, en az&#;ndan çok uzun bir süre, sanat&#;n gündeminden ç&#;k&#;yor ve i&#;lenmeden kal&#;yor (tipik örnek, Reis Çelik’in Deniz Gezmi&#;’leri anlatmaya çal&#;&#;an "Ho&#;çakal Yar&#;n" filmi.)

Hakan Alak’&#;n "Hakikat"i hakk&#;nda ilk söylenmesi gereken &#;ey &#;u galiba: Bu bir Bedreddin filmi ve bu ad&#; hak ediyor. Hikâyesi Ali &#;ahin’e ait olan, senaryosu Ali &#;ahin ve Hakan Alak taraf&#;ndan yaz&#;lan, görüntü yönetmenli&#;ini Serdar Ünlütürk’ün üstlendi&#;i, müzi&#;ini Levent Güne&#;’in, ses tasar&#;m&#;n&#; Ça&#;lar Ye&#;ilay’&#;n yapt&#;&#;&#; (filmdeki i&#;levleri aç&#;s&#;ndan bunlar&#;n özellikle belirtilmesi gerek) filmde, Bülent Emrah Parlak (Börklüce), Suavi (Bedreddin), Sayg&#;n Soysal (Torlak), Orhan Alkaya (Bak&#;r) gibi isimler rol alm&#;&#;.

Filmin üslubunda belki de en önemli ö&#;e, paralel kurgular. Öykü, biri yüzy&#;lda biri ise yüzy&#;l ba&#;lar&#;nda geçen iki paralel anlat&#;n&#;n iç içe geçirilmesi ile olu&#;turulmu&#;: Börklüce ayaklanmas&#; ile Nâz&#;m’&#;n destan&#;n&#;n sonunda anlat&#;lan Ahmet ve dedesinin Bedreddinî bir köye mecburi konuk olmas&#;. Ama paralellikler burada bitmiyor. yüzy&#;l k&#;sm&#;nda Börklüce’nin Karaburun’da, Bedreddin’in &#;znik’teki hikâyeleri de ayr&#; paralellikler yarat&#;yor. Bayezid Pa&#;a’n&#;n ve Ali Ferit’in ili&#;kileri, daha küçük yan olaylar olarak paralelliklere ekleniyor. Ve neredeyse her sahnede gerilim, paralel çekimlerle ayakta tutuluyor; Ayzen&#;tayn’&#;n sinema sanat&#;n&#;n kurucu metinlerinden olan 'Film Biçimi'nde tarif etti&#;i matemati&#;i uygulamal&#; örneklerle görüyoruz sanki. Bu paralel çekimlerin ba&#;rolünde do&#;a var: Bir harman sahnesi, bir gece &#;enli&#;i veya bir bekleyi&#; ân&#; gökte uçan ku&#;larla, ormanda dola&#;an atlarla bölünerek ilerliyor. Söz çokça kesiliyor ama öykü yine de kendini anlat&#;yor.

Tarihsel olaylar&#; merkezine alan dramatik yap&#;tlar&#;n konuyu bilenler için s&#;k&#;c&#; olmak, konuyu bilmeyenler içinse anla&#;&#;lmaz olmak gibi ikili bir riski var. Yapt&#;&#;&#;m sohbetlerden, seyircide baz&#; noktalar&#; tam anlayamama sorununun ara s&#;ra ortaya ç&#;kt&#;&#;&#;n&#; gözlemledim ama Bedreddin olay&#;yla buldu&#;u her &#;eyi okumu&#; biri olarak "Hakikat"in bu tuzaklardan ilkine dü&#;medi&#;ini gönül rahatl&#;&#;&#;yla söyleyebilirim. Olaylar&#;n s&#;ras&#;n&#; ne kadar iyi bilirseniz bilin, film, ilgiyi her an perdede tutmay&#; ba&#;ar&#;yor.

Filmi izlerken bir yandan da bunu nas&#;l yapt&#;&#;&#;n&#; dü&#;ündüm. "Toplam üç muharebe var, film ilkiyle ba&#;lad&#;, &#;imdi ikincisi gerçekle&#;iyor, s&#;rada üçüncüsü var, Bedreddin &#;znik'ten kaçmak üzere, &#;imdi yakalanacak" vs. gibi olaylar dizisinin ana hatt&#;n&#; olu&#;turan bütün dü&#;ümleri bildi&#;im halde filmi bunca ilgiyle izlememi sa&#;layan &#;ey ne? Galiba birini söyledim: Paralel kurgular&#;n ana hikâyede, yan öykülerde ve tek tek sahnelerde hem anlat&#; düzeyinde hem görüntü düzeyinde ba&#;ar&#;yla kullan&#;lmas&#;; s&#;k s&#;k ama s&#;k&#;c&#; olmadan de&#;i&#;en mekân, zaman ve görüntüler. Bir di&#;er ba&#;ar&#; ise tek tek sahnelerde gerilim ve çat&#;&#;man&#;n daima belli bir düzeyde tutulmas&#;; sadece yeterince büyük olan ana çat&#;&#;maya -Bedreddinîler ve Osmanl&#; aras&#;ndaki sava&#;a- güvenmeyip yan olaylarda ve karakterler aras&#;nda üretken çat&#;&#;malar yarat&#;lmas&#;. Fakat bunlara ses ve müzi&#;in gerilim ö&#;esi olarak kullan&#;lmas&#;n&#; eklemesek olmaz. Levent Güne&#;’in perküsyon a&#;&#;rl&#;kl&#; müzi&#;iyle Ça&#;da&#; Ye&#;ilay’&#;n foleyleri ve ses tasar&#;m&#; (at ki&#;nemeleri, uzak ç&#;&#;l&#;klar, h&#;&#;&#;rt&#;lar, sinek v&#;z&#;lt&#;lar vs.) gözünüzü kapatarak dinleseniz bile gerilimi duyuracak bir ses mimarisi kuruyor.

Filmin zay&#;f yan&#;ysa tam da bu gücünde kar&#;&#;m&#;za ç&#;k&#;yor: Gerilim ekonomisinin verimli yönetilmemesi. Daha ilk dakikalardan ba&#;layarak basit bir gündelik olay sahnesinden gö&#;üs gö&#;üse muharebelere kadar her yerde ses ve müzikle kurulan “d&#;&#;sal gerilim” o kadar yüksek ki bir yerden sonra art&#;k daha fazla gerilemez oluyoruz. Sürekli uyumsuz akorlarla ilerleyen bir blues &#;ark&#;s&#; gibi, bir yerden sonra gerilimi hissetmiyoruz; en az&#;ndan, filmin doruk noktalar&#;n&#;n gerektirdi&#;i kadar hissetmiyoruz. Neredeyse her an endi&#;eli veya öfkeli ses ve mimiklerle oynayan karakterler de gerilim ekonomisine olumsuz etki yap&#;yor.

"Hakikat" gibi tarihsel olaylar&#; konu alan eserler, “tarihin sanatla&#;t&#;r&#;lmas&#;” diyebilece&#;imiz o çetrefil ve her dem güncel konuya dair verimli dü&#;ünme olanaklar&#; sunuyor. Bu noktada tarihin kendisine ve sol çevrelerdeki yorumuna dair bir ba&#;l&#;k açmak isterim. Yaz&#;n&#;n ba&#;&#;nda mim koydu&#;umuz hususa, Bedreddin hareketinin nas&#;l kurucu bir mitosa dönü&#;tü&#;üne biraz daha bakal&#;m.

DEVR&#;MC&#;LER VE BEDREDD&#;N

Nâz&#;m’&#;n destan&#; ve sonras&#;nda yükselen devrimci dalgan&#;n bile&#;enlerince giderek daha fazla benimsendi. Radi Fi&#;’in 'Ben de Halimce Bedreddinem' ve Erol Toy’un 'Azap Ortaklar&#;' romanlar&#; 80 sonras&#; devrimci gelenekte o denli önemli ba&#;vuru kaynaklar&#; haline gelmi&#;ti ki bu kurmaca metinler neredeyse gerçe&#;in yerine geçti, Bedreddin ve Börklüce’nin ki&#;iliklerini anlamak aç&#;s&#;ndan tarihsel belge say&#;lmaya ba&#;lad&#;. Devrimci literatürde (ve sosyal medyada) &#;eyh Bedreddin sözü diye geçenlerin ço&#;u, bu iki romandan ve Nâz&#;m’&#;n destan&#;ndan al&#;nan kurmaca diyaloglar. Bu üç yazar zaten konuyu kendi devrimci gündemlerinin parças&#; olarak i&#;lediklerinden, onlar&#;n (özellikle de Azap Ortaklar&#;’n&#;n) bu tarihsel figürlere giydirdikleri k&#;yafet, ço&#;u zaman ça&#;da&#; bir Marksist-Leninist militan&#;n k&#;yafetiydi.

Oysa elde çok az birincil kaynak var: Bizansl&#; tarihçi Dukas’&#;n isyandan epey sonra gitti&#;i bölgede toplad&#;&#;&#; verileri aktard&#;&#;&#; 'Dukas Tarihi ve Baba &#;shak torunu Â&#;&#;k Pa&#;azâde Tarihi'nde geçen birkaç sayfaya ek olarak Bedreddin torunu Haf&#;z Halil’in yazd&#;&#;&#;, Türkçeye görece geç çevrilen 'Menak&#;bnâme'. Buna &#;drisi Bitlisi, &#;bni Arab&#;ah ve Ne&#;ri’nin bu üç kayna&#;&#; temel alan ikincil metinlerini eklesek bile elimizde pek bir &#;ey yok. &#;eyh Bedreddin’in 'Vâridat'&#; mutat bir tasavvuf risalesidir, epey serbest bir yorumlamayla, insanlar&#;n e&#;itli&#;ine ve halklar&#;n karde&#;li&#;ine dair sonuçlar ç&#;kar&#;labilecek yerler bile birkaç paragraf&#; geçmez; geri kalan ve külliyat&#;n&#;n as&#;l gövdesini olu&#;turan eserleri ise f&#;k&#;h ve &#;eriat incelemeleridir.

Tarihsel belgelerde Torlak Kemal hakk&#;nda hemen hiçbir &#;ey olmad&#;&#;&#; gibi Bedreddin’in Karaburun isyan&#;ndaki rolüne dair bir netlik de yok. Bedreddin ve Börklüce aras&#;nda bir dostluk ili&#;kisi oldu&#;u kesin gibi ama tarihçilerin ço&#;u, Karaburun isyan&#;n&#; Börklüce’nin münhas&#;ran önderlik etti&#;i bir vergi isyan&#; olarak görme e&#;iliminde.

Yine de Bedreddin-Börklüce-Torlak “teslisi” bütün gücüyle devrimci mitolojinin ortas&#;nda duruyor. Bunda Nâz&#;m’&#;n &#;iir gücünün etkisi oldu&#;u kesin fakat bu isyana dair çok az &#;ey bildi&#;imiz de kesin ve bu üç figürün Rumeli, Karaburun ve Manisa’da önderlik ettikleri “zuhur ve huruç” hareketlerinin ortak bir s&#;n&#;fsal zemine dayanmalar&#; çok yüksek ihtimal. &#;lber Ortayl&#; ekolünün Bedreddin hareketini gerici olarak yaftalayan ilkel mekanik materyalizmi (mealen, “Bedreddin daha geri bir toplumu temsil ediyordu, Osmanl&#;’n&#;n imparatorluk haline gelmesi ise üretici güçleri daha ileri ta&#;&#;yan bir hamleydi”) bir kenara b&#;rak&#;lacak olursa, Nâz&#;m’dan K&#;v&#;lc&#;ml&#;’ya, oradan da bugüne dek devrimci yazarlar&#;n hemen hepsinin Bedreddin ve Börklüce’ye bu topraklar&#;n, deyim yerindeyse, ilk Spartaküs’leri olarak bakmalar&#; bütünüyle anla&#;&#;l&#;r. Spartaküs’ün sava&#;t&#;&#;&#; topraklarla Bedreddin’in huruç etti&#;i topraklar&#;n ayn&#; yer (Trakya) olmas&#; ise bu analojiyi en fazla daha da güçlendirir.

SANATIN TAR&#;HLE &#;MT&#;HANI

Tarihi konu alan yap&#;tlar, tarihsel ki&#;ilikleri gerçe&#;e uygun (en az&#;ndan yak&#;n) yans&#;tmakla inand&#;r&#;c&#; ve güçlü karakterler kurmak aras&#;ndaki açmaza eninde sonunda girerler. Bu sorunu Shakespeare gibi tarihsel gerçekleri pek kâle almadan çözmek mümkündür ama aç&#;k veya örtük, tarihe sadakat iddias&#; olan metinlerde bu yap&#;lamaz. Bu durumda en iyi çözüm, tarihsel ki&#;ilikleri ve olaylar&#; arka plana alarak öyküyü kurgusal karakterler etraf&#;nda kurmakt&#;r; öyle ya, her Nazi filminde Hitler ve Goebbels ana karakter olmak zorunda de&#;il, ço&#;u durumda onlar&#; görmemiz bile gerekmez, müsebbipleri olduklar&#; sosyotarihsel fon üzerine say&#;s&#;z hikâye kurabiliriz.

"Hakikat", kurmaca Ali Ferit karakteriyle bu yolu tutar gibi görünüyor ama hem Bedreddin-Börklüce-Torlak karakterlerini arka plana çekemedi&#;inden hem de Ali Ferit karakterinin dönü&#;üm momentlerini yeterince ince i&#;çilikle kuramad&#;&#;&#;ndan epizodik bir niteli&#;e bürünüyor: Herkesi biraz biraz tan&#;yoruz, herkesle az az özde&#;le&#;iyoruz. Hakk&#;nda bunca az &#;ey bildi&#;imiz Börklüce’yi tarihe kallavi müdahalelerde bulunmadan bir karaktere çevirmek mümkün de&#;il; elimizde bir halk önderi var, ona atayaca&#;&#;m&#;z her zay&#;fl&#;k tarihi farkl&#; bir yöne sokacak. Oysa zay&#;fl&#;k yoksa karakter de olmuyor ve oyunculuk, “ki&#;ile&#;tirme” denen ve edebi sanatlar&#;n muhtemelen en ustal&#;k gerektiren sorununu çözmeye yetmiyor. Bedreddin’in dü&#;ünsel dönü&#;ümüne dair görece çok &#;ey biliyoruz; &#;ekspiryen serbestiyi de kullanarak bu malzemeden Orhan Asena’n&#;n denedi&#;i gibi bir trajik karakter yaratmak mümkün ama filmin (ve asl&#;nda bu olay&#; ele alan hemen her çal&#;&#;man&#;n) ba&#;kahraman&#; Bedreddin de&#;il Börklüce, zaten filmde de Bedreddin, kendini pek anlatamadan Serez’de idama gidiyor. &#;çki &#;i&#;esine biraz gere&#;inden fazla uzansa da e&#;lenceli nitelikleriyle Torlak iyi bir yan karakter olmay&#; ba&#;arm&#;&#;. Karakter potansiyeline en çok sahip olan Ali Ferit’se bu kuvveyi fiile ancak k&#;smen dönü&#;türüyor. Sultan ordusunun inanm&#;&#; ve mert bir askerinin esir dü&#;mesi ve sonras&#;nda kademe kademe dönü&#;mesine dair iyi kurgu noktalar&#; saptanm&#;&#; ama tarihsel figürlerin simgesel ve film-zamansal a&#;&#;rl&#;&#;&#; kar&#;&#;s&#;nda bu kurgusal olanaklar geli&#;meye yeterince f&#;rsat bulamam&#;&#;.

Tarih anlat&#;lar&#;n&#;n bir di&#;er sorunu da diyalog. Arkaik olmadan tarihsel duran sözler nas&#;l yaz&#;l&#;r? Kadim vintage sorunsal&#;d&#;r bu: Nesne eski görünmeli ama eski olmamal&#;d&#;r. Shakespeare’in bu soruna yine bir çözümü var: Herkes olay&#;n geçti&#;i de&#;il eserin yaz&#;ld&#;&#;&#; tarihteki dille konu&#;ur, hatta o dönemin elbiselerini giyinir. Game of Thrones gibi yar&#;-fantastik anlat&#;larda da bu yol tutulabilir; arada s&#;rada ça&#;da&#; sözcüklerle kurulmu&#; süslü s&#;fat tamlamalar&#;yla çe&#;ni yapmak yeter, eninde sonunda bir hayal ülkesinde geçmektedir her &#;ey. Nâz&#;m Hikmet, tarihsel kaynaklardaki baz&#; Osmanl&#;ca ifadeleri &#;iirinin dokusuna katarak (“Mübala&#;a cenk olundu”) ve baz&#; diyaloglarda halk &#;iiri formlar&#;n&#; kullanarak (“Var gil atl&#; yi&#;it, var git i&#;ine”) bir çözüm bulur. 'Azap Ortaklar&#;' ve 'Devlet Ana' (Kemal Tahir) gibi eserler, kendilerine özgü bir dil geli&#;tirerek kitap boyunca ona yaslan&#;r; grameri ça&#;da&#;, sözcükleri kadim dil da&#;arc&#;&#;&#;n&#;n bugün de ya&#;ayan k&#;sm&#;ndan al&#;nm&#;&#;, sözcükleri ve cümle yap&#;s&#; biraz e&#;ilip bükülmü&#; stilize bir dildir bu. "Hakikat" filmi de biraz bu son yolu tutuyor ama hem dili “eskitme” taktiklerinin hem de genel olarak diyalog ak&#;&#;&#;n&#;n biraz daha ince i&#;çili&#;e ihtiyac&#; var gibi duruyor. Örne&#;in izleyicinin o me&#;hur “&#;ri&#; Dede Sultan” slogan&#;ndaki iri&#;’in “eri&#;mek” fiiliyle ba&#;&#;n&#; kurabildi&#;ine emin de&#;ilim. Çok yerde de&#;ilse bile baz&#; yerlerde hamasi tarih dizilerinin çürük tad&#; dama&#;&#; rahats&#;z ediyor.

Bu aksamalar&#; en çok tamir eden &#;ey, görüntü ve ses mimarisinin ile oyunculuklar&#;n gücü. Oyunculuk da hiç aksam&#;yor de&#;il; zaman zaman fazla teatral, fazla y&#;pranm&#;&#;, bazen neredeyse özenti aktörlük taktikleri görüyoruz. Fakat genel olarak hem oyuncular hem de reji taraf&#;nda iyi i&#;lenmi&#; bir süreçle kar&#;&#; kar&#;&#;yay&#;z. Tek tek anlarda belki ama toplam atmosferin kar&#;&#;s&#;nda, “gördü&#;üne inanmama” halini çok ya&#;am&#;yoruz.

Tarihsel ve dramatik özgül a&#;&#;rl&#;klar&#; yüksek çok say&#;da karakterin eyledi&#;i öykülerde en zor i&#; final yapmak. Nâz&#;m Hikmet’in dikti&#;i &#;iirsel an&#;t&#;n Bedreddin’in idam&#;n&#; anlatan son bölümü ça&#;da&#; Türkiye &#;iirinin kurucu metinlerinden biridir, demi&#;tik. Zülfü Livaneli’nin '&#;eyh Bedreddin Destan&#;'ndan bu yana “sat&#;r&#; çald&#; cellat” diye ba&#;layan ve Börklüce çarm&#;ha geriliyken müritlerinin “&#;ri&#; Dede Sultan iri&#;” diyerek katledilmelerini anlatan bölüm de sol kolektif haf&#;zan&#;n önemli bir parças&#;. Hem bunlar&#;n gücünü yans&#;tabilecek bir final yaratmak kolay de&#;il. Dahas&#;, bu kadar önemli karakterin sonlar&#;na dair seyirciye bir ipucu vermek, neredeyse zorunlu olarak “çoklu final sendromu” dedi&#;imiz &#;eyi do&#;uruyor. Bu durum, yukar&#;da bahsetti&#;imiz “yüksek gerilim sendromu” ile el ele vererek birçok seyircinin gözünde ya&#; tomurcuklar&#; yaratm&#;&#; olsa gerek.

H&#;Ç K&#;MSEN&#;N DOKUNAMAYACA&#;I SUÇSUZLUK

Sinemada filmlerin ba&#;ar&#;s&#;n&#;n, finalde seyirciyi a&#;latmakla ölçüldü&#;ü bir dönem var. Biraz naif, hatta komik ama dü&#;ünmek gerek: &#;nsanlar neden a&#;lar?

Dramatik sanatlar&#;n, karakterini seyirciye sevdirme (ve gerekirse onun için a&#;latma) taktiklerine bakt&#;&#;&#;m&#;z zaman kapitalizme neredeyse örgütlü bir meydan okuman&#;n izlerini bulabiliriz. En t&#;rt Hollywood filminde bile karakteri ilginç ve sevilmeye lay&#;k k&#;lan özellikler dayan&#;&#;ma, yard&#;mla&#;ma, ba&#;ka insanlar&#; sevme gibi &#;eyler. Anti-kahramanlar bile d&#;&#;ar&#;dan ne kadar nemrut görünürlerse görünsünler objektif olarak bu kolektivist özellikleri ta&#;&#;d&#;klar&#; için veya bu özelliklere yakla&#;t&#;klar&#; ölçüde sevgi puan&#; toplarlar. Bu çok genel ahlaki niteliklerin kapitalizmle mutlaka çeli&#;ki içinde olmak zorunda olmad&#;&#;&#; söylenebilir elbette. Ben, son tahlilde böyle bir çeli&#;ki oldu&#;unu iddia edece&#;im. Ba&#;ka insanlar&#; seven bir birey, kapitalizm ko&#;ullar&#;nda ya&#;am&#;n&#; sürdürebilir tabii ama bu karakter özelli&#;ini korudu&#;u sürece düzenle örtük veya aç&#;k çat&#;&#;malara girmek zorundad&#;r. Tarihin her döneminde bu çat&#;&#;may&#; en aç&#;k ve bilinçli biçimiyle devrimciler ya&#;ar.

"Hakikat" filmi, örne&#;in 'Azap Ortaklar&#;'n&#;n yapt&#;&#;&#; gibi, tarihsel ki&#;ilikleri ça&#;da&#;&#;m&#;z sosyalist militanlara dönü&#;türmüyor ama Mahir’le Ula&#;’&#;n mahkemedeki kucakla&#;ma sahnesini görmü&#; herhangi bir insan&#;n da Börklüce ile Torlak’&#;n vedala&#;ma sahnesiyle ba&#;&#;n&#; kurmamas&#; mümkün de&#;il (bu paralelli&#;e dikkatimi ilk çeken, Gamze Mimaro&#;lu oldu). Peki, her dinden efendi halka kar&#;&#; ittifak içindeyken “inanc&#; ne olursa olsun herkes birdir” diyenlerin “gâvurla i&#; tutmak” ile suçlanmas&#;; ba&#;lar&#;nda a&#;a, bey, pa&#;a olmaks&#;z&#;n kendi emeklerinin ürünüyle ya&#;amak isteyenlerin her tür zulme reva görülmesi tan&#;d&#;k de&#;il mi?

Kendileri için hiçbir &#;ey istemeden ba&#;ka insanlar u&#;runa her tür bedeli göze alanlar&#;n tarihin her döneminde geni&#; kitlelerce duyguda&#;l&#;kla kar&#;&#;lanmas&#;n&#;n özlü bir tahlili, Cemal Süreya’n&#;n Yar&#;mada &#;iirinde var: “Biz k&#;r&#;ld&#;k daha da k&#;r&#;l&#;r&#;z, kimse dokunamaz bizim suçsuzlu&#;umuza.”

"Hakikat", i&#;te budur: Sömüren s&#;n&#;f iktidarlar&#; ne denli güçlü olursa olsun, tarihi ne denli karartmaya çal&#;&#;&#;rlarsa çal&#;&#;s&#;nlar, ellerinde hangi zor ve ideoloji ayg&#;tlar&#;n&#; tutarlarsa tutsunlar, kendi katillerinden ve h&#;rs&#;zlar&#;ndan istedikleri kadar kahraman yaratmaya çal&#;&#;s&#;nlar insanl&#;&#;&#;n kahir ekseriyeti Bedreddin, Börklüce ve Torlak gibilerini sevmeye devam edecek. &#;nsan&#;n insan&#; kar&#;&#;l&#;ks&#;z sevmesinin ve bu u&#;urda bedel ödemesinin masumiyetine zarar vermek mümkün de&#;il. Gönüllerde ve toplumlarda depremler yaratan bir masumiyettir bu.

Tür: Dram Filmleri İzle, Editörün Seçtikleri, Savaş Filmleri İzle, Tarih filmleri izle

Yapım:

Yönetmen: Hakan Alak

Oyuncular: Suavi, Bülent Emrah Parlak, Saygın Soysal, Ali Barkın, Ezgi Esma Kürklü

Etiketler: Hakikat Şeyh Bedreddin p İzle, Hakikat Şeyh Bedreddin Full İzle, Hakikat Şeyh Bedreddin Hd İzle