Kuranı Ezbere Okumaya Ne Denir

Mukabele nedir ve mukabele nasıl yapılır? Mukabele ile hatim olur mu?

Ramazan Ayı başta olmak üzere üç aylarda da yapılabilen mukabele geleneğinin faziletleriyle ilgili bilinmesi gerekenleri sizler için haberimizde derledik. Peki Mukabele nedir ve mukabele nasıl yapılır? Mukabele ile hatim olur mu?

Sözlük anlamına baktığımızda 'karşılıklı okumak ve yüz yüze' manasına gelen mukabele, Kuran-ı Kerim-i ezber veya yüzüne bakarak okuyan kişiyi takip etmenin sonucunda gerçekleşen bir durumdur. Kuran-ı Kerim'in Ramazan-ı Şerifte nazil olması üzerine Müslümanların bu ayda Kuran-ı Kerim okumaya ağırlık vermesi derecesi yüksek faziletler kazanmak bakımından önemlidir. Her harfine kat kat sevapların verileceği müjdesi ile cami ve evler mukabeleler ile dolup taşmaktadır. Ramazan ayında günde 1 cüz okuyarak bayrama kadar bitirilen Kuran-ı Kerimi baştan sona okuma adeti ile mukabele geleneği doğmuştur. Günümüzde Müslüman kimseler ise birer cüz aralarında pay ederek 30 günde Kur'an hatmi ile mukabelelerini gerçekleştirmiş olurlar.

İlahiyatçı ve Yazar Adnan Şensoy, genellikle Ramazan ayında Kuran-ı Kerim'i karşılıklı olarak okuyup hatip etme anlamına gelen mukabeleyi açıkladı. İki kişiyle yapıldığı gibi grupça da yapılan mukabeleyi Peygamber Efendimiz (sav) ve Cebrail a.s'ın da yaptığını belirtti. Ayrıca Şensoy, mukabele hakkında merak edilen diğer detayları da açıkladı. 

İLİŞKİLİ HABERKuran okumaya başlamadan önce okunacak dua! Her harf için sevap kazandıran dua

Özellikle Ramazan aylarında her gün bir cüz okuyarak, bayrama kadar bütün Kur'an'ı baştan sona okuma geleneği içinden mukabele geleneği doğmuştur. Buna göre 30 Müslüman birer cüz okumayı paylaşarak kısa sürede karşılıklı paylaşımla Kur'an hatmini gerçekleştirmiş olurlar. 

Peygamber Efendimiz (SAV)'in bu konu ile ilgili hadis-i şerifi ise şu şekildedir:

İLİŞKİLİ HABERKuran okumanın sevabı! Abdestsiz Kuran okunur mu, dokunulur mu?

KURAN-I KERİM CÜZLERİNİN HEPSİ OKUNDUKTAN SONRA NE YAPILIR?

Cüzler okunduktan sonra ne yapılmalıdır

Allah'ın kelamı olan yüce kitabimiz Kuran-ı Kerimi okuduktan sonra hatim duasına başlamadan önce Nas ve Fatiha ile Bakara suresinin başından beş ayet okumak sünnettir. Übey bin Ka’b’ın rivayetine göre: “Peygamberimiz (SAV), Nas suresini okuduğu zaman, Fatiha suresine başlar, sonra Bakara suresinin başından “ve ulaike humu’l-müflihun”a kadar okur, hatim duasını yapar, daha sonra da kalkardı.” (Suyuti, el-İtkan, 1/)

Mukabele Nedir Ve Nasıl Yapılır? Mukabele Ne Zaman Okunur

Mukabelenin başka bir anlamı da yüksek sesle hatim okunurken Kur’an'ın gözle ve sessizce takip edilmesidir.

Mukabelenin başka bir anlamı ise karşılaştırma, karşılıklı yapılan okumadır.

Mukabele Nasıl Yapılır?

İslam dünyasında mukabelenin manası şöyledir: Bir kişinin Kuran'ı ezberden ya da kitaptan yüksek sesle okuması ve onu dinleyen topluluğun da sessiz bir biçimde Kur’an'dan takip etmesidir. İslam dünyasında süregelen "mukabele" geleneği hemen hemen tüm Müslüman coğrafyada yerine getirilmektedir.

Makedonya ve bazı Balkan ülkelerinde de 3 aylar geldiğinde mukabele yapılmaktadır. Mukabelede her cüz tek bir kişi ya da birden fazla hafız tarafından okunabilir. Mukabelede usul olarak kabul edilen, mukabele okuyan kimsenin hafız bile olsa mushafa bakarak okumasıdır. Bu yöntem daha faziletli kabul edilmiştir. Ayrıca mukabelenin orta hızda okunması da rahat takip imkanı sağlayacağı için tavsiye edilmiştir.

Mukabelenin tarihinde Kuran'ı güzel okuyan birinden dinleme geleneği yatmaktadır. Hz. Peygamber'in de ashabın içinde güzel Kuran okuyanları dinlediği vakit ve zaman zaman duygulanarak gözyaşlarını tutmadığı bildirilmektedir. Bugün Topkapı Sarayı Müzesinin Hırka-i Saadet Dairesi'nde günün hemen hemen her saatinde mukabele okuma geleneği sürdürülmektedir.

Mukabele Ne Zaman Okunur?

Mukabele eski tarihlerden bugüne kadar süregelen bir dini gelenektir. Osmanlı Padişahı 3. Selim' in ramazan aylarında Eyüp'te türbede ya da Saray' da Hırka-i Saadet Dairesi'nde hatim okuttuğu bilinmektedir. Mukabele nasıl ve ne zaman okunur sorularını madde şöyle cevaplamak mümkündür:

Mukabele; 3 aylarda ve özellikle ramazan ayında cami, mescid ve evlerde daha çok sabah, öğle, ikindi namazları öncesinde hafızlar tarafından okunan Kuran'ı takip etmek suretiyle hatim indirme geleneğinin ismidir.

İstanbul' da eski ramazanlarda camilerde mukabele okunmasına ramazan ayından 15 gün önce başlanılmaktaydı.

Hatta Osmanlı döneminde camilerde namazlardan önce birer cüz mukabele okumakla görevli "cüzhan" olarak adlandırılan cami görevlileri bulunmaktaydı.

Eski zamanlarda İstanbul' da Eyüp Sultan Camii ve Türbesi'nde okunan hatimlerin ayrıca bir faziletinin olduğuna inanılırdı.

Yine eski İstanbul'un büyük konak ve yalılarında güzel sesli imam ve müezzinler görev alırlar, sahurdan sonra mukabeleler okunurdu.

Bugün ise mukabeleler ülkemizde ramazan ayının ilk günü başlamakta ve arefe günü de tamamlanarak duası eda edilmektedir.

Bugün İstanbul'da özellikle selatin camilerinde ve ramazan aylarında tanınmış hafızlar mukabele okumaktadır.

Ülkemizde ayrıca kadınların ramazanda evlerde toplanarak mukabele okuma geleneği de bulunmaktadır.

İstanbul ve tüm ülkede olduğu gibi diğer İslam coğrafyasında da mukabeleler okunmaktadır. Balkan ülkelerinde ve Makedonya' da mukabeleye 3 aylar girince başlanmaktadır. Recep, Şaban ve Ramazan aylarında hatim indirilmektedir.

Mısır, hafızlarıyla ünlü bir İslam ülkesidir. Mısır'da da Ramazan ayında camide, evlerde, radyo ve televizyonlarda mukabele okunmaktadır.

Kaynak: İslam Ansiklopedisi