Dolu Ne Zaman Ve Nasıl Oluşur

Bir yağış türü olan dolu sıklıkla görülür ve hayatı olumsuz yönde etkiler. Sıvı özelliğini kaybeden suyun buz kütleleri şeklinde yeryüzüne düşmesi dolu olarak adlandırılır. Sıvı özelliğini kaybeden ve buz şeklinde yağan bu yağış türü tarladaki ekinlere ve araba camlarına büyük zarar verebilir. Yağmurla beraber ortaya çıkan ve sıklıkla görülen bu hava olayının nasıl oluştuğu merak edilmiştir. Bu yağış türünün oluşmasında bazı hususlar vardır. Dolu nasıl oluşur sorusu pek çok kişinin merak ettiği bir konudur. İnsan yaşamını olumsuz yönde etkileyen ve kimi zaman maddi sıkıntılara neden olan bu yağış türünden korunmak önemlidir. Bu yağış türünün ne olduğu kadar, dolu nasıl oluşur sorusunu bilmek gerekir.

Dolu Nasıl Oluşur?

Bir yağış türü olan dolunun nasıl oluştuğu merak edilmiştir. Bulutların altında oluşan bu yağış, yukarıya doğru yükselen sıcak ve kuru hava donma derecesinde bulunan hava akımına girerek aniden soğumaya başlar. Uzun bir müddet bulut içerisinde dondurulmuş taneler oluşur.

Bulutların içerisindeki hava akımının etkisiyle sıvı yağmur damlaları yükselmeye başlar. Bu sıvı taneleri 0 ile derece arasındaki hava ile karıştıklarında ise donmaya başlar ve dolu oluşur. Bu dolular bulut içerisinde ne kadar fazla gezinirse ve sıcaklık farkı ne kadar çok olursa, dolu üzerindeki katmanlar da artar. Böylece dolular daha çok büyümüş olur. Ağırlaşan dolular yerçekiminin etkisiyle hareket kabiliyetini kaybeder ve yeryüzüne inmeye başlar.

Dolu Nedir?

Dolu buz şeklinde görülen katı bir yağış şeklidir. Bu yağış sıvı özelliği kaybederek büyük dolu tanelerine dönüşür. Dolu taneleri 5 mm ile 15 cm arasında değişiklik gösterebilir. Bu yağış şekli bulutların altında oluşur ve yerçekiminin etkisiyle yeryüzüne iner. Fırtınayla beraber hayatı daha çok olumsuz etkileyen bu yağış türünde önlem almak önemlidir.

Dolu Neden Olur?

Yağmur damlası fırtınanın etkisiyle donmaya başlar. Yere doğru inen hava akımları bu taneleri bir aşağı bir yukarı sürükleyerek daha büyük buz parçaları haline getirir. Ağırlaşmaya başlayan buz taneleri yere düşmeye başlar. Böylece dolu yağışı görülmeye başlanır.

Dolu Oluşumu

Dolu yağışında sıvı yağmur damlaları bulutlardaki hava akımının etkisiyle yükselmeye ve dönmeye başlar. Dolu taneleri bulutların içerisinde gezinmeye başlar ve ağırlaşmaya başlayan dolu taneleri zamanla yerçekiminin etkisiyle yeryüzüne düşer. Soğuk cepheden geçen sıvı taneleri de dolu olabilir. Dolu tanelerinin boyutu ne derece büyük olursa, çevreye zararı da o derece büyür.

Dolu Yağışı

Ülkemizde özellikle ilkbahar ve yaz aylarında dolu yağışı çok daha sık görülür. Bunun en büyük nedeni, sıcak havayla soğuk havanın etkileşimidir. Böylece dolu yağışı görülür. Dolu yağışında tanelerin büyük olması hayatı çok daha olumsuz etkiler. Bu durumdan etkilenmemek isteyen kişiler ise birtakım önlemler almaya başlar.

Dolu, bildiğiniz gibi katı şeklinde olan ve buz biçiminde bir yağış tipidir. Yağış, yağmur gibi sıvı özelliğini kaybetmiştir. Büyük dolu tanelerinin, tarlalara, araçlara, çevreye ve insanlara zarar vermeleri oldukça mümkündür. Dolunun boyutları 5 mm’den, 15 cm’e kadar olabilmektedir. Dolu, Kümülümbüs bulutlarının altında oluşmaktadır ve yıldırım fırtınası merkezinden yaklaşık 2 deniz mili uzaklığa kadar etkisini gösterebilir.

Kısaca özetlemek gerekirse sıvı yağmur damlaları, bulutların içindeki hava akımlarının etkisinde yükselmeye veya dönmeye başlar. 0 ile derece arasında hava ile karşılaştıklarında donmaya başlarlar.

Bu taneler, bulutun içinde ne kadar fazla gezinirse ve yeryüzü ile atmosferin üstündeki sıcaklık farkı da ne kadar fazla olursa, o derecede üzerinde biriken katmanları artacaktır. Dolunun üzerinde katmanların artması, dolunun daha büyük olmasına sebep olur. Zamanla ağırlaşan dolu taneleri, yer çekiminin etkisine girerler ve bulut içinde hareket kabiliyetlerini kaybederek, yere doğru inmeye başlarlar.

Bazen kar taneleri de, soğuk hava cephesinden geçerken doluya dönüşebilir fakat onların boyutları fazla büyüyemeyeceği için çevreye zarar verecek boyuta ulaşamaz.

Fırtınalar sırasında, oluşan dolu yağışı çok daha tehlikeli olmaktadır. Çünkü şiddetli rüzgarın etkisinde, bulutların içinde gezinen dolu tanelerinin üzerine biriken tabakalar artacaktır ve dolu daha da ağırlaşacaktır. Büyük ve ağır olan dolu tanesinin yer yüzeyindeki etkisi daha fazla olacaktır.

Ülkemizde genellike dolu yağışı yaz aylarında ve bahar aylarında gözlemlenir. Çünkü o mevsimlerde sıcak hava cephesi ile kararsız soğuk hava cephesinin mücadelesi oluşur. İki cephe arasındaki etkileşim sonucu dolu yağışının etkisine gireriz. yılı temmuz ayında İstanbul&#;da yaşanan dolu yağışı, seksen bin araca zarar vermiş, yüzlerce ağaç devirmiş ve binlerce binada camları kırmış, kaplamaları delmiştir.

Atmosferde dünyayı etkileyen birçok hava olayı meydana gelir. Bu hava olaylarından en çok rastlanılan olay ise yağmurdur. Türkiye&#;nin dünya üzerindeki jeopolitik konumu incelendiğinde ise, yağmur özellikle Karadeniz bölgesinde oldukça sık yaşanır ve bu hava olayı bazen oldukça yıkıcı ve gerisinde olumsuz izler bırakan olaylara dönüşebilmektedir. Bu duruma ilk akla gelen selin dışında, dolu olayı da neden olur.

Dolu oluştuğu zaman oldukça yıkım etkisi potansiyeli bulunan dolu hava olayı, yağmur damlalarının geçirdiği birtakım olaylar neticesinde sıvı olarak değil katı olarak yani donmuş bir şekilde yere düşmesidir. Bu hava olayına Türkiye&#;de yılın bazı kesimlerinde rastlanmakta ve de bu hava olayı yaşandığı zaman çevreye büyük zararlar verebilmektedir. Fakat Türkiye için büyük bir şans olarak bu hava olayı pek de fazla görülmez.

Dolu Türkiye&#;de çok fazla görülmezken dünya çapında görülme alanları incelendiğinde ise, Kuzey Amerika özellikle de Meksika oldukça ön plana çıkan yerler arasında yer alır. Atmosferde yer alan su buharlarının yani bulutların pek çok türleri bulunmaktadır. Bununla birlikte dolu hava olayı, kule tipi adı verilen bulut türlerinde yaşanan hava akımları sonucunda oluşur.

Katı ve donmuş yağmur damlacıklarının bu bulut türlerinde nasıl oluştuğu incelendiğinde ise, bulutların içerisinde bulunan damlacıklar, atmosferde hava akımına funduszeue.info 0 ile dereceleri arasında bu damlacıklar donar ve tabakalar haline gelirler. Burada yaşanan erime ve ardından donma olayları ise, görüldüğünde etkileri şiddetli olarak hissedilen dolunun oluşmasına neden olmaktadır. Zararın şiddetli hissedilmesindeki asıl neden ise, donmuş olan ve çeşitli büyüklerde olan dolu taneleri, yeryüzüne düşme anında bir enerji kazanır ve bu enerji çevreye zarar verebilmektedir.

Bulutlardaki yağmur damlacıklarının donar ve bu damlacıkların katı haldeki kazandıkları hacim bulutlarda tutunmalarına engel olur. Böylece bulutlarda tutunma şansı bulamayan dolu taneleri, yerçekimin de etkisiyle yeryüzüne serbest ve hızlı bir şekilde inmektedir. Dolu tanecikleri yeryüzüne düşerken akla gelebilen bir durum olan sıcaklık farkı onların şeklini etkilemez. Dolu tanecikleri bulutun içindeki sıcaklıkla atmosferdeki sıcaklık farkından etkilenmezler. Böylece katı halde yeryüzüne düşmeye devam ederler. Aynı zamanda bulutların içlerinden geçmekte olan kar kristalleri de dolunun oluşmasına neden olabilmektedir. Bu geçiş esnasında bu kristaller kar yağışına ya da yağmura dönüşebilir. Bu dönüşmenin ardından da yer çekimi kuvveti etkisiyle birlikte doluya dönüşerek yeryüzüne düşebilmektedirler.

Bunların dışında oluştuğu zaman çok şiddetli etkileri bulunan ve bir rüzgar türü olan fırtınalar da dolunun oluşmasına neden olabilmektedir. Fırtınayla birlikte gelişen yağmur yağışlarında, yağmur damlacıkları fırtınanın içerisinde bulunan havanın da etkisiyle donabilmekte ve ya fırtınayla ya da serbest olarak yeryüzüne düşebilmektedir. Aynı zamanda bu dolu tanecikleri fırtınanın etkisiyle yukarı doğru da yönelebilmektedir. Oldukça şiddetli bir hava akımı olan fırtınada dolu tanecikleri havada çok daha fazla kalırlar ve bu fazla zaman geçirme onların daha da donarak ağırlaşmasına neden olur.

Fırtınayla birlikte oluşan dolu taneleri oldukça tehlikelidir. Çünkü havada çok daha fazla zaman geçer ve bu tanecikler sürekli olarak ağırlaşır ve kütlesi artar. Bu artış da bir yere kadardır. Hava artık bu tanecikleri taşıyamaz ve oldukça büyük kütleli dolu taneleri yeryüzüne düşer. Öyle ki bu zamana kadar ağırlığı en fazla olan dolu tanesi Bangladeş&#;e düşmüştür ve ağırlığı yaklaşık olarak 1 kilogramdır. Bu ağırlığın yerçekimi etkisiyle yere düşerken kazandığı enerji de hesaba katıldığında, dolunun neden çevreye ve kişilere oldukça büyük zararlar verebileceği çok net bir şekilde orta çıkar.

Yazar:Erdoğan Gül

Hava Olaylarının Oluşumu

Yağmurun Oluşumu

              Yeryüzündeki sular ,Güneş’in etkisiyle buharlaşır ve yükselir. Yükseklerde bulunan soğuk hava Su buharını çok küçük su damlacıklarına ya da buz kristallerine dönüştürerek bulutlar  oluşur.
Küçük ve yere düşmeyecek kadar hafif olan su damlacıkları havanın etkisiyle gökyüzünde dolaşır. Su damlacıkları birleşerek büyüyüp ağırlaştığında yağmur olarak yere iner.

 Karın Oluşumu

Yüksek bulutlardaki su damlacıkları, soğuk havanın etkisiyle minik buz taneciklerine dönüşür. Bunlar, birleşerek yeterli büyüklüğe ulaştığında kar taneleri şeklinde yeryüzüne düşer.

Dolunun Oluşumu

          Yağmur damlaları fırtına nedeniyle donar. Yere doğru inerken hava akımları bunları bir aşağı bir yukarı sürükleyerek daha büyük buz parçaları hâline getirir. Ağırlaşan buz parçaları yere düşer. Buna dolu denir.
Havadaki su damlacıkları yeryüzüne yakın yerde soğuduğu zaman sis oluşur.
Havadaki su buharı, taş toprak ve yaprak gibi soğuk katı maddeler üzerinde gece yoğunlaşarak su damlacıklarına dönüşür. Bu damlacıklara çiy denir. Daha çok ilkbahar ve yaz mevsimlerinde sabah erken saatlerde görülür.

Kırağının Oluşumu
        Havadaki su buharı, çok soğuk ilkbahar ve sonbahar gecelerinde donarak katılaşır. Toprak ve bitkiler üzerinde kar katmanı oluşur. Buna kırağı denir.