Ayran Kabızlığa Iyi Gelirmi

Çocuklarda kabızlık sıklığı % arasındadır. Yani her 4 çocuktan biri hayatının bir döneminde kabızlık sorunu yaşar.

Kabızlık ile başvuran çocuklarda durumun %95 oranında fonksiyonel olduğu ve etiyolojide organik bir neden bulunmadığı tespit edilmiştir. Yani kabızlık sorunu olan çocuğun sadece 5’inde bir hastalık vardır, diğer 95’inde bir hastalık yoktur, fonksiyonel kabızlıktır. Fonksiyonel kabızlığın kesin olarak ortaya konulmuş, tek bir nedeni yoktur. Fonksiyonel kabızlık bir çok nedene bağlı olarak ortaya çıkar.

Kabızlık ve Genetik

Genetik ve çevresel faktörlerin kabızlıkta rol oynadığı düşünülmektedir. Şu ana kadar fonksiyonel kabızlık ile ilişkili bir gen bulunamamıştır. Ancak, kabız çocukların %40’dan fazlasında ailede kabızlık öyküsü bulunması, tek yumurta ikizlerinde, çift yumurta ikizlerine göre 6 kat daha fazla kabızlık görülmesi genetik bir yatkınlığın varlığını düşündürmektedir.

Alerji ve Kabızlık

İnek sütü alerjisinin çocuklarda kabızlığa yol açan nedenlerden biri olduğu düşünülmektedir. Ancak halen mekanizma net değildir. Anne sütünün dört aydan önce bırakılması ve günde ml’den fazla inek sütü tüketiminin anal fissür ve kronik kabızlık ile ilişkisi gösterilmiştir.

Kabızlık; psikososyal faktörler

Kabızlık çocukluk çağında özellikle anne sütünden ayırma döneminde, tuvalet eğitimi ve okul çocukluğunun başlangıç döneminde artış göstermektedir. Psikososyal problemler ile kabızlık arasında açık bir ilişki vardır. Çoğunlukla çocuklarda kabızlık istemli veya unutarak dışkı tutmayla oluşmaktadır. Dışkı sertleşince daha zor ve daha az sıklıkla atılır. Sertleşen dışkı anal irritasyon ve anal fissür gelişimine, bunun sonucunda da dışkılama sırasında ağrıya neden olur. Eğer akut dönemde tedavi uygun bir şekilde yapılmazsa çocuk ağrıdan dolayı dışkı tutmaya devam eder, dışkılamadan kaçmak için gluteal kaslarını ve vücudunu gerer (dışkı tutma davranış modeli).

Kabızlık; beslenme ve diyet

Aşırı kilo ve obezitenin kabızlıkta risk faktörü olduğunu belirten yayınlar vardır. Düşük lifli beslenme, meyve ve sebzenin az tüketilmesi, kalabalık toplum, stresli yaşam ve depresyonun etiyolojide rol aldığı düşünülmektedir.

FONKSİYONEL KABIZLIK

• Yapısal veya biyokimyasal bir neden olmadan, inatçı, zorlu, seyrek veya tamamlanamayan dışkılama ile birlikte bir grup bozukluğun ismidir.
• Çocuk çağındaki tüm kabızlıkların %95’i fonksiyonel kabızlıktır.
• Çocuklarda, anne sütünden ayırma döneminde, tuvalet eğitimi ve okul çocukluğunun başlangıç döneminde sık görülür.

ORGANİK NEDENLİ KABIZLIK (HASTALIĞA BAĞLI KABIZLIK)

Organik nedenler, çocuklarda kabızlığın, %5’inden sorumludur. Yani kabızlığı olan çocuğun sadece 5’inde bir hastalık vardır.

• Anatomik malformasyonlar: anal stenozis, imperfore anüs, anterior yerleşimli anüs, sakral teratom (pelvik kitle)
• Metabolik ve gastrointestinal nedenler: hipotiroidizm, hiperkalsemi, hipokalemi, kistik fibrozis, diabetes mellitus, multipl endokrin neoplazi tip 2B ve gluten enteropatisi (çölyak hastalığı)
• Nöropatik durumlar: spinal kord anomalileri veya travma, nörofibromatozis, statik ensefalopati, tethered kord
• İntestinal sinir ve kas bozuklukları: Hirschsprung hastalığı, intestinal nöronal displazi, visseral miyopatiler veya nöropatiler
• Anormal karın kas yapısı: Prune-belly, Down syndrome, gastroşizis
• Bağ dokusu hastalıkları (örn. Skleroderma)
• İlaçlar: antasitler, opiatlar, fenobarbital
• Diğer: İnek sütü protein intoleransı, ağır metal alımı (kurşun), D vitamini toksisitesi, botilism
• Otizm spektrum bozuklukları

FONKSİYONEL KABIZLIK NASIL OLUŞUR

1. Stres yaratan olaylar ( Memeden ayırma, tuvalet eğitimi, kreş veya okula başlama vb.)
2. Diyetteki değişiklikler
3. Araya giren hastalıklar
4. Uygun olmayan tuvalet ( Çocuğun boyuna uygun olmayan tuvalet)

Bu yukarıdaki nedenlere bağlı olarak çocuk dışkılamayı erteler. Dışkıda sertleşme ve ağrılı dışkılama olur. Tuvalet sırasında ağrısı olduğu için tuvaletin tutar, dışkı daha da sertleşir bu defa popoda çatlak (anal fissür) gelişir.

Bu aşamada tedavi edilmezse olay kısır döngüye girer. Çatlak olduğu için tuvalet sırasında daha çok ağrı olur, çocuk tuvaletini daha çok tutar, dışkı daha sertleşir, sert dışkı çatlağı arttırır. Bu kısır döngü devam ederek kabızlık kronik bir sorun haline gelir.

FONKSİYONEL KABIZLIK TEDAVİSİ

1. Lavman veya Fitil: Gerekli ise katılaşmış dışkının çıkışını kolaylaştırmak için çocuğun yaşına göre lavman veya fitil kullanılmalıdır. Anal irritasyon, semptomların kronikleşmesi açısından dikkatli olunmalı hekim önerisi olmadan çok sık kullanılmamalıdır. Benim genel önerim; çocuk 5 gün boyunca tuvaletini yapamadı ise 6. gün lavman veya fitil kullanılmasıdır.
2. Osmotik laksatifler (dışkı yumuşatıcı şuruplar): Bağırsağın düzenli boşalması ve kabızlığın tekrarlamaması için uzun süreli laksatif tedavisi uygulanmalı, laksatif tedavisi kademeli olarak azaltılıp, kesilmelidir. Bu tedavinin amacı; yumuşak ve ağrısız dışkılamanın sağlanması ve devam ettirilmesidir.
3. Beslenme ve diyet düzenlenmesi: Lif yönünden zengin ve dengeli beslenme
4. Davranış değişiklikleri (Doğru tuvalet alışkanlığı): Tuvalet eğitimi 2 yaştan sonra ve uygun şekilde verilmelidir. Tuvalet temiz, sıcak, aydınlık, kuru olmalıdır. Çocuğun rahat bir şekilde tuvaletini yapabilmesi için adaptör ve basamak kullanılması gerekir.
5. Anal fissur tedavisi: Anal fissur gelişmişse tedavi edilmelidir. 15 gün boyunca günde 3 kez dakika ılık su ile oturma banyosu (küvet veya leğen içinde) yapılır ve oturma banyosu sonrasi verilen iki krem (hamazinc ve anestol)  popo deliği çevresine sürülür.

KABIZLIĞIN ÖNLENMESİNDE DİYET ÖNERİLERİ

Önerilenler, yapılması gerekenler:

• Günde 1,5 litre su bardağı ılık su
• Yoğurt, ayran, kefir; istediği kadar tüketebilir ama günde en az 1 kase almalıdır.
• Meyveler; elma, artmut, kayisi, incir, şeftali taze olarak kabuklariyla veya kurusu ve komposto olarak tüketebilir. Kompostonun sadece suyunu değil mevveleriyle birlikte tüketmelidir.
• Kuruyemiş; badem, ceviz, fındık günde adet tüketebilir.
• Zeytin yağı; uygun yemek ve salatalarla 2 tatlı kaşığı verilmelidir.
• Çorbalar ve sebze yemeği mümkünse her öğünde verilmelidir.
• Nohut, kuru fasülye haftada 2 öğün tüketebilir.
• Ekmek; mümkün olduğunca az tüketmeli ve mutlaka tambuğday ekmeği tüketmelidir.
• Bulgur pilavı verilebilir.

***Et, balik, tavuk yiyebilir ancak yağlı kızartma şeklinde değil ızgara, haşlama veya fırında az yağlı olmalıdır.

Yasaklar; mümkün olduğunca verilmemesi gerekenler

• Beyaz ekmek
• Her türlü hamur işi (boğça, börek, simit)
• Her türlü abur cubur (bisküvi, cips, çitolata)
• Kola, gazoz, çay, hazır meyve suyu
• Süt ve peynir (bunların yerine yoğurt, ayran, kefir alabilir)
• Kızartmalar
• Pirinç pilavı, makarna

Çocuğunuzda kabızlık olduğunda mutlaka doktora başvurun, muayene ve gerekirse tetkiklerle ile kabızlığa neden olan bir hastalık var mı araştırılır, varsa ona yönelik tedavi verilir. Belirlenen bir hastalık yok ise fonksiyonel kabızlık düşünülür, çocuğun yaşına ve şikayetlerine göre tedavisi verilir.