Çek Senet Bono Poliçe Nedir
kaynağı değiştir]
1- Poliçe sözcüğünün Poliçe Metninde Yer Alması
Poliçe sözcüğünün poliçe metninde yer alması zorunlu olup, poliçenin başına veya diğer bir kısmına yazılması geçerli değildir. Poliçe sözcüğünün yer almadığı bir poliçe emre yazılmış ise emre yazılı havale olarak kabul edilir. Yabancı dillerde hazırlanan poliçelerde bu kelimenin yabancı dil karşılığının yer alması gerekir.
2- Belirli (Muayyen) Bir Bedel
Poliçede belirli bir para miktarının yazılmasını zorunlu kılan bu unsur iki alt unsuru içermektedir. Birincisi; miktarın yazılması, ikincisi ise para cinsinin yazılmasıdır. Herhangi bir tutar belirtilmeksizin,sözgelimi, “satın aldığım otomobil bedeli karşılığı ödeyeniz” gibi kayıtlar geçerli değildir. Bedelin bir hesap işlemiyle bulunacak şekilde belirtilmesi de geçerli değildir. Örnek, beheri Onmilyar Türk lirası olan on adet makine bedelini ödeyiniz gibi..
Miktar, Türk lirası olabileceği gibi yabancı para cinsinden de olabilir. Miktar yazılmakla birlikte para cinsinin yazılmaması, eksik veya yetersiz yazılması halinde poliçe geçersiz olur. Örneğin, gerek poliçenin üst tarafındaki tutar kısmına gerekse senet metni içindeki kısma Dolar yazılması durumunda miktar belli olmakla birlikte para cinsi belli olmadığından poliçe yine geçersiz olur. Zira hangi para cinsi veya hangi Dolar olduğu belli olmadığından belirli bir bedel şartı yerine gelmemiş olur. Amerikan Doları, Avustralya Doları gibi ayrı ülkelere ait aynı cins para birimleri söz konusudur. Bu nedenle hangi ülke parası olduğu açıkça yazılmalıdır. Para cinslerinin kısaltılarak yazılması halinde, kısaltmanın hangi para cinsine ait olduğunu belirlemeye yeterli olması gerekir. Senet bedeli hem yazı ve hem de rakamla gösterilip de iki bedel arasında fark bulunması halinde, yazı ile gösterilen bedel geçerlidir. Senet üzerinde yer alan miktarın yalnız yazı ile veya yalnız rakamla ancak birçok defa gösterilmiş olması ve bu miktarlar arasında fark bulunması halinde ise en az olan miktar geçerlidir (TTK.m).
3- Kayıtsız ve Şartsız Ödeme Taahhüdü/Havale
Poliçeler, üçüncü bir şahıs tarafından (Keşideci tarafından) bir bedelin lehdara ödenmesine yönelik verilen ödeme talimatı (emri) niteliğindedir. Bu havalelerin kayıtsız ve şartsız olması gerekmektedir. Diğer bir ifade ile poliçenin, belirli şartların gerçekleşmesi halinde geçerli olacağı şeklindeki kayıtları içermemesi gerekir. Bu nitelikteki kayıtlar senedi geçersiz kılar. Misal: “İşbu poliçe …… işinin yapılması halinde geçerlidir” veya “İşbu poliçe malın teslimi halinde geçerlidir” veya “İşbu poliçe …… işin yapılmaması halinde geçersiz olacaktır” şeklindeki poliçe bedelinin hangi durumlarda talep edilebileceği veya edilemeyeceği kaydını taşıyan poliçeler geçersizdir.
4- Lehdarın Adı ve Soyadı/Unvanı
Poliçe üzerinde, senet bedelinin kime veya kimin emrine ödeneceğini gösteren lehdar unsuru, poliçenin ilk hak sahibini gösteren ve poliçenin tedavüle çıkarılması halinde de ilk ciranta olması gereken kişinin tespiti için de zorunlu olan bir unsurdur. Gerçek veya tüzel kişiler lehdar olabilir. Lehdarın gerçek kişi olması halinde gerçek kişinin ad ve soyadının, tüzel kişi ise unvanının yazılması zorunludur. Bir gerçek veya tüzel kişiyi ifade etmeyen yazılımlar lehdar unsurunun varlığı için yeterli değildir. Örneğin, lehdar olarak Hakan Kuyumculuk gibi bir yazılımda gerçek adı ve soyadı yer almadığı gibi bir tüzel kişinin unvanında yer alması gereken unsurlar da yer almadığı için bu şekilde düzenlenen bir poliçe geçersizdir. Herhangi bir kişi, poliçeyi düzenleyen keşideci veya poliçeyi kabul eden muhatap poliçede lehdar olarak gösterilebilir (TTK.m).
5-Keşidecinin İmzası
İmzanın geçerliliği için imzanın muhakkak el ile atılması gerekir. Paraf imza olmadığı için paraf ile yetinilemez. Ayrıca mühür veya kaşe, baskılı imza gibi aletlerle ve parmak izi ile atılan imzalar ve dolayısıyla bu imzaları taşıyan poliçe geçersizdir (TTK.m). Kanunun parmak izi ve mühür kabulü poliçe daha doğrusu kambiyo senetleri dışındaki belgeler için geçerlidir. Bir başka anlatımla, mühürler ve parmak izleri tasdik edilmiş olsa bile poliçe geçerli olmaz.
Keşidecinin el yazısıyla atılmış imzasının senedin ön yüzünde ve senet metninin altında bulunması gereklidir. Kanunen keşidecinin imzası yeterli olmakla birlikte keşidecinin kim olduğunun tespiti ve özellikle keşidecinin tüzel kişi olması durumunda keşideci unvanının poliçede yer alması, poliçenin kimin tarafından verildiğinin tespiti bakımından önemlidir. Zira, poliçede imzası bulunanın borçlu olarak mı yoksa bir başka kişi adına temsilen veya vekaleten mi imzalamış olup olmadığının tespiti ancak ad ve soyadı veya unvan ile sıfatın belirtilmiş olması ile mümkündür. Kambiyo senedinin temsilen veya vekaleten imzalanması için temsilcinin ve vekilin yetkili olması gerekir. Bu bakımdan temsilcinin hukuki niteliği ile vekâletnamenin kapsamının kambiyo senedi düzenlemeye yeterli olmalıdır. Temsile yetkili olmadığı halde bir şahsın temsilcisi sıfatiyle bir poliçeye imzalayan kişi ile temsil yetkisini aşar biçimde poliçe imzalayan kişiler, poliçeden dolayı kişisel olarak sorumlu olurlar (TTK.m).
Kambiyo senetlerinin vekaleten düzenlenmesine ilişkin özel düzenleme yapılmış olup, buna göre vekilin vekâletnamesinde özel yetki olmadıkça kambiyo senedi düzenleyemez(Borçlar Kanunu m/2).
6- Muhatabın Adı ve Soyadı/Unvanı
Poliçede asıl borçlu muhataptır. Muhatap ad/soyad veya unvanı, poliçenin herhangi bir yerine yazılabilir.
Kambiyo senedi düzenleme ehliyeti olan herkes poliçede muhatap olarak gösterilebilir. Poliçeyi düzenleyen keşideci kendisini muhatap gösterebilir (TTK.m).
Muhatap ad/soyadı veya unvanının poliçede yer alması zorunlu bir unsur olmakla birlikte, muhatap imzasının bulunması zorunlu değildir. Muhatap, poliçeyi imzalamakla birlikte borçlu sıfatını kazanmış olur.
Keşideci için açıklanan hususlar muhatap için de geçerlidir.
7- Keşide (Tanzim) Tarihi
Keşide tarihi, poliçenin ne zaman düzenlendiğini gösteren tarihtir. Keşide tarihinin poliçede yer almasının önemi; senedi tanzim edenin tanzim tarihindeki ehliyet ve yetkisini ve ayrıca tanzim tarihinde keşidecinin lehdara borçlu olup olmadığının tespiti bakımından önemlidir. Sözgelimi, tanzim tarihli bir poliçe tanzim eden Fatma Kaya’nın bu tarihte kambiyo senedi (poliçe) düzenleme ehliyetini (rüştünü ikmal edip etmediği, temyiz kudretine haiz olup olmadığı ve kısıtlı olup olmadığı) haiz olup olmadığı, poliçeyi Kaya Antika Ve Hediyelik A.Ş. adına düzenlemesi halinde bu şirketi temsil ve ilzama yetkili olup olmadığı hususu ancak poliçede yer alan tanzim tarihi ile tespit edilebilir.
Keşide gününü gün, ay ve yıl olarak gösterilmeli ve resmi tarihe göre imkânsız ve takvimde olmayan bir gün, bir tarih olmamalıdır. Sözgelimi, 30 Şubat , 31 Nisan gibi takvimde olmayan tarih veya , gibi ay ile günün yer değiştirilmesi şeklindeki yazımların geçerli olup olmadığı konusunda farklı Yargıtay kararları bulunmakta olup, son kararları 30 Şubat ve 31 Nisan gibi yazımların geçerli olduğu bu halde olmayan günün son gün (30 Şubat’ın 28 Şubat olarak) kabul edilebileceği, aynı şekilde tarihindeki yazımda olduğu gibi ay ve günün yer değiştirdiği durumların kabul edilebileceği, ancak gibi bir yazımın gün veya ay yer değiştirmesi olarak kabul edilmeyeceği, zira ve ayın takvimde hiçbir şekilde yer almayacağı bu nedenle bu yazımın senedi geçersiz kılacağı şeklinde kararlar bulunmaktadır.