Cümle Çesitleri

cümle çesitleri

C&#;mle T&#;rleri: &#;rnekler İle C&#;mle &#;eşitleri Konu Anlatımı

Haberin Devamı

Örnek: Damlaya damlaya

Örnek: 2 - Ak akçe..

3- Anlamına Göre Cümleler:

1- Olumlu cümle: Hem biçimce hem de anlamca olumlu cümlelere verilen genel isimdir. İçinde net ifadeler taşır.

Örnek: Ali, bugün buraya geldi.

Örnek 2: Ayşe, yarın Manisa'ya gidecek.

2- Olumsuz cümle: Olumsuz bir durumu belirtmek için kullanılan cümlelerdir. Biçimce olumsuz cümleler yükleme getirilen olumsuzluk ekleriyle kurulur. Anlamca olumsuz olanlarda ise 'değil' - 'hayır' ve 'yok' gibi kelimeler kullanılır.

Örnek: Ali, şapkasını yanında getirmedi.

Örnek 2: Bugün gökyüzünde hiç bulut yok.

3- Şart cümlesi: Anlamı itibariyle koşula bağlı durumları belirtmek için kullanılan cümlelerdir.

Örnek: Annem de benimle gelirse otobüse binerim.

4- Soru cümlesi: İçerisinde en az bir soru bulunan cümlelere soru cümlesi denir.

Örnek: Ayşe de bizimle gelecek mi?

5- Emir cümlesi: Filleri ek almayan cümle türleridir.

Örnek: Kalemi bana ver.

6- Gereklilik cümlesi: Bir zorunluluğu ifade etmek için kurulan cümlelerdir.

Örnek: Daha çok çalışmalısın.

7- Ünlem cümlesi: Olumlu ya da olumsuz duyguları aktarmak için kullanılır.

Örnek: Ona o kadar kızgınım ki!

Yapısına Göre Cümle Türleri

Haberin Devamı

1- Basit cümle: Tek bir yargı ya da ifadeden oluşan cümlelerdir.

Örnek: Ali, bilgisayarı açtı.

2- Birleşik cümle: İçinde birden çok yargı bulunan cümlelerdir.

Örnek: Geldiği gibi gitti.

3- Bağlı cümle: Çeşitli bağlaçlarla birden fazla yargıyı içinde barındıran cümle türüdür.

Örnek: Hem suçlu hem güçlü.

4- Sıralı cümle: Virgüllerle birbirinden ayrılan en az iki yüklemden oluşan cümlelerdir.

Örnek: Sen gel, onu bir de bana sor.

Cümle Çeşitleri

Cümle bir duygu, düşünce, yargı bildirir ve kendi başına anlamlı kelimeler dizisidir. Cümleler 4 ana başlıkta incelenir.

Yüklemin Türüne Göre Cümleler

Yüklemin türüne göre cümleler yüklemin fiil veya isim olmasına göre 2’ye ayrılır.

Fiil (Eylem) Cümlesi

Fiil cümlesinde yüklem bir fiil olmalıdır.

Örnekler:

Başka bir şehirde yaşayamam.
Sizi bu akşam misafir etmek isterim.
Bu projede size yardım edeceğim.
Dün uyanamadığım için okula geç gittim.
Evdeki işlerimi bitirdim.

İsim (Ad) Cümlesi

İsim cümlesinde yüklem bir isim olmalıdır.

Örnekler:

Paragrafta birden fazla devrik cümle var.
En sevdiğim renk turuncu(dur).
Kapıyı çalan küçük kardeşimdi.
Aradığımız tabure balkondaymış.
Önemli maddeler bu sayfada(dır).

Yüklemin Yerine Göre Cümleler

Yüklemin yerine göre cümleler kurallı, devrik ve eksiltili olmak üzere 3’e ayrılır.

Kurallı (Düz) Cümle

Kurallı cümlelerde yüklem cümlenin sonunda bulunur.

Örnekler:

Küreği bahçede unuttum.
Sizin evin yakınından geçiyorum.
Bu aralar ata binmeyi öğreniyoruz.
Sabahları çok erken kalkıyorsun.
Çerez almaya gidiyorum.

Devrik Cümle

Devrik cümlelerde yüklem cümlenin sonunda bulunmaz.

Örnekler:

Hemen gitmelisin ofise.
Slayt yapmayı abimden öğrendim dün.
Gitti teyzemler.
Odanı toplamalısın bir an önce.
Baktım ama göremedim dolaptaki pantolonumu.

Eksiltili Cümle

Eksiltili cümlelerde yüklem bulunmaz. Yüklem olmadığı için cümle sonuna 3 nokta (…) koyulur.

Örnekler:

Sabah öncelikle balkonda…
Pazardan mandalina, limon, marul, havuç…
Dağın ardında bir vadi…

Anlamlarına Göre Cümleler

Anlamlarına göre cümleler olumlu, olumsuz cümle, soru, ünlem cümlesi olmak üzere 4’e ayrılır.

Olumlu Cümle

Eylemin gerçekleştiği cümleler anlam bakımından olumlu cümlelerdir.

Örnekler:

Yeni bir kitap aldım.
Sabahları erken kalkar.
Yarın işe gidecekmişsin.
Dayımlar trafik kazası geçirmiş.
Sabahtan beri öksürüyorum.

Olumsuz Cümle

Eylemin gerçekleşmediği cümleler anlam bakımından olumlu cümlelerdir. Olumsuz cümlelerde olumsuzluk bildiren ekler “-ma/ -me/ -maz/ -mez/ -sız” ve kelimeler “yok, değil, ne…ne” yer alır.

Örnekler:

Yeni bir kitap almadım.
Sabahları erken kalkmaz.
Yarın işe gitmeyecekmişsin.
Dayımlar trafik kazası geçirmemiş.
Hiç tanıdığım yok.
Baktığımız evler çok bakımsız.
Ne yukarıda ne de aşağıda gördüm. (görmedim)
- “ne…ne” bağlacının kullanıldığı cümleler yapı bakımından olumludur ancak anlam bakımından olumsuzdur.

Soru Cümlesi

Bir duyguyu, düşünceyi, ifadeyi soru yoluyla bildiren cümlelere soru cümlesi denir.

Örnekler:

Yarın sinemaya gidelim mi?
Kim benim kalemimi aldı?
Neden bana sormadın?
Bu kolileri buraya nasıl taşıdınız?
Kaç meyve var torbada?

Ünlem Cümlesi

Korku, sevinç, üzüntü gibi duyguları ifade etmek için veya seslenme için kurulan cümleler ünlem cümleleridir.

Örnekler:

Eyvah, ödevi teslim etmeyi unuttum!
Ah, karnıma bir anda ağrı girdi!
Ay, çok korkutucu!
Vay, seni burada görmek de varmış!
Aman, yere basma!
İmdat, burada sıkışıp kaldım!
Taksici, beni bekle!
Beyefendi, paranın üstünü almadınız!

Yapılarına Göre Cümleler

Cümleler yapılarına göre basit, birleşik, sıralı ve bağlı olmak üzere 4 alt başlıkta incelenir.

Basit Cümle

Basit cümleler tek bir yargı bildirir ve basit cümlelerde yan cümle bulunmaz.

Örnekler:

Hemen işe git.
Daha yeni uyandım.
Bilgisayarımı çantaya koyuyor.
Marketten akşam için birkaç yiyecek ve içecek alacak.

Birleşik Cümle

Birleşik cümlelerde yüklemin olduğu temek cümle haricinde yan cümle de bulunur. Birleşik cümleler kendi içinde 4’e ayrılır.

Girişik Birleşik Cümle

Girişik birleşik cümlede yüklemin bulunduğu temek cümle haricinde fiilimsiyle kurulan bir yan cümle vardır.

Örnekler:

Sabah kalkıp eşyalarını toplamalısın.
- “kalkıp” kelimesi zarf fiildir.
Hasta olmamak için kalın giyiniyorum.
- “olmamak” kelimesi isim fiildir.
Biraz yürüyüş senin için de benim için de iyi olacaktır.
- “yürüyüş” kelimesi isim fiildir.
Eşyalarını toplamadan önce bana yardım et.
- “toplamadan” kelimesi zarf fiildir.
Havlayan köpeklerden biraz uzak durduk.
- “havlayan” kelimesi sıfat fiildir.

Girişik birleşik cümle konusu daha iyi anlamak için “Fiilimsi (Eylemsi) Nedir?” yazımıza göz atmak için tıklayınız.

Ki’li Birleşik Cümle

Ki’li birleşik cümlede 2 yargı bulunur ve bu iki yargıyı ki bağlacı birbirine bağlar.

Örnekler: