Akciğerin Su Toplamaması Için Ne Yapmalı

Havada bulunan partiküller, kimyasallar ve mikroorganizmaların solunum sistemiyle sıklıkla etkileşime geçtiği için akciğerlerde çeşitli sağlık sorunlarının ortaya çıkabildiğine vurgu yapan Medicana Avcılar Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Taner Has, akciğerde su toplanması hakkında uyarılarda bulundu.

Akciğerde su toplaması durumunun akciğer dokusu ile organı çevreleyen ince zar arasındaki boşluğa çeşitli sebeplere sıvı akışının gerçekleşmesi olduğunu belirten Has, "Akciğerde meydana gelen iltihaplanmalar veya kan sıvısının damar dışına çıkmasına neden olan çeşitli rahatsızlıklarda akciğerde su toplanması görülebilir. Boşluğa dolan sıvı, akciğerleri bası altında bırakarak soluk alıp vermeyi güçleştirebileceği gibi, sıvının iltihaplanması sonucu ciddi enfeksiyon hastalıklarına ve hayatı tehdit eden durumlara yol açabilir. Akciğerde su toplanması için kan sıvısının damar dışına çıkmasına neden olan bir mekanizmanın varlığı gereklidir. Bu anlamda sıvıyı damar içinden dokulara doğru akmaya iten her türlü durum, plevral efüzyonla sonuçlanabilir" diye konuştu.

BİRÇOK HASTALIK AKCİĞERDE SU TOPLANMASINA NEDEN OLABİLİR

Dr. Has, birçok hastalığın akciğerde su toplanmasına neden olduğuna dikkat çekerek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Akciğer dokusunda iltihaplanmayla sonuçlanan zatürre (pnömoni) gibi enfeksiyonlarda iltihaplı sıvı birikimi görülebilir. Özellikle sol kalp yetmezliklerinde kanın akışındaki bozulmalara paralel olarak akciğerde sıvı toplanması ortaya çıkar. Kandaki proteinlerin üretimi ve düzenlenmesinden sorumlu karaciğer veya böbreklerdeki aksamalar, kan proteinlerinin azalmasına ve dolayısıyla kan sıvısının damar dışına hareketine neden olur. Akciğer damarlarının pıhtı ile tıkanması anlamına gelen pulmoner embolide, etkilenen bölgeyle uyumlu su toplanması görülebilir. Lupus, iltihaplı eklem romatizması gibi çeşitli romatolojik hastalıklar akciğerlerde iltihaplanmaya ve sıvı toplanmasına sebep olur. Akciğerlerde ortaya çıkan tümörler çeşitli düzeylerde plevral efüzyon yapabilir."

BU BELİRTİLER AKCİĞERDE SU TOPLANMASININ HABERCİSİ OLABİLİR

Akciğer su toplanmasının solunum hareketini kısıtladığını ve bası altından kaldığından çeşitli belirtilerin ortaya çıkmasına neden olduğunu söyleyen Dr. Has, “Nefes darlığı, öksürük, göğüs ağrısı, ateş, eforla çabuk yorulma ve balgam çıkarma önemli belirtileridir” dedi.

NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Akciğer zarları arasında su birikmesinde dikkat edilmesi gereken konulardan birinin, plevral boşlukta biriken sıvının miktarı, özelliği ve birikme hızı olduğunu vurgulayan Has, sözlerini şöyle tamamladı:

"Burada toplanan sıvının yoğun protein içerikli veya berrak olması durumuna göre, altta yatan hastalık hakkında önemli bilgiler elde edilir. Yine biriken miktara ve dolma hızına bağlı olarak tedavi planlaması değişkenlik gösterebilir. Plevral efüzyon tedavisinde asıl amaç, altta yatan hastalığın tedavi edilmesidir. Bu bağlamda, enfeksiyon varlığında, etken mikroorganizmaya uygun antibiyotik veya semptomatik tedaviler verilirken; kalp yetmezliğinde kalbin atım gücünü artıran ilaçlar ve antihipertansifler verilebilir. Yine karaciğer ve böbrek fonksiyonlarının düzeltilmesi veya diğer hastalıkların spesifik tedavilerinin yapılması gereklidir. Biriken sıvı miktarı çok yüksek olduğunda veya kısa zamanda çok miktarda sıvı biriktiğinde, girişimsel yöntemlere başvurulması gerekebilir. Bu doğrultuda, enjektör yardımıyla tekrarlayan şekilde biriken sıvının boşaltılması gerekebileceği gibi; sürekli biriken sıvının göğüs tüpü yardımıyla sürekli drene edilmesi sağlanabilir. Kanser gibi ciddi sıvı birikimine yol açan durumlarda, akciğer zarının çeşitli yöntemlerle kapatılarak boşluğun tamamen giderilmesi ve sıvı birikiminin önüne geçilmesi gerekebilir.’"

Plevral Efüzyon Tanısı Nasıl Konur?

Eksüdatif plevral sıvısı olan hastalarda tüm bu invasiv olmayan testlere karşılık tanı konamaz ise invasiv girişimler yapılabilir. Plevral biyopsi özellikle tüberküloz ve malign plörezilerde tanıya yardımcı olmaktadır. Bir diğer seçenek ise tanısal torakoskopidir (VATS). Özellikle tüberküloz, malign plörezilerde ve malign mezotelyomada torakoskopinin tanı oranları % 95 ve üzerindedir. Genel anestezi ile yapılan, yaklaşık 30-45dk. süren, fakat tanı değeri çok yüksek olan bir işlemdir.

Komplike parapnömonik efüzyonlarda plevra boşluğundaki sıvının göğüs tüpü(tüp torakostomi) ile drene edilmesi gerekir, bazı olgularda dekortikasyon gerekebilir. Plevral sıvının püy şeklini alması, enfeksiyon etkenlerinin sıvı yaymalarında veya kültürde gösterilmesi durumunda ise ampiyem olarak isimlendirilir ve hızlı bir şekilde bu iltihaplı sıvının tüp torakostomi ile boşaltılması gerekir.

Malign plevral efüzyon tanısı, plevral sıvıda veya biyopsi ile alınan plevra dokusunda malign hücrelerin varlığının gösterilmesi ile konur. Bunun için sıvı sitolojisi, eğer tanı konamıyorsa VATS yapılması gerekir. Malign hastalığı olup hastalığın doğrudan plevrayı tutmadığı hastalardaki efüzyon ise paramalign efüzyon olarak isimlendirilir. Malign hastalarda plevral sıvı nedeni en sık lenfatik obstruksuyondur.

Akciğer kanseri, meme kanseri, lenfoma, over ve mide kanserleri malign efüzyonların % 80’inin nedenini oluşturmaktadır. Malign efüzyonu olan hastaların % 7’sinde ise primer kanser odağı saptanamamaktadır. Akciğer kanseri hastalarının % 7’sinde başvuru sırasında plevral efüzyon saptanmaktadır. En sık plevral efüzyon olan akciğer kanseri tipi, küçük hücreli akciğer kanseridir. Akciğer kanserinde malign efüzyon varlığı hastanın cerrahi tedavi olasılığını ortadan kaldırır. Ancak hastaların % 5 kadarında efüzyon kanserin yayılımına bağlı değildir ve cerrahi tedavi şansı kaybolmamıştır. Bu efüzyonlar paramalign efüzyonlar olarak adlandırılır ve plevral sıvı birikimi en sık lenf damarlarının obstruksiyonuna bağlı olarak ortaya çıkmaktadır.