Kanda Demir Yüksekliği Nedir

Demir, insan sağlığı için çok önemli bir mineraldir. Çünkü demir kan hücrelerinin oluşumunda etkin bir rol oynar. Bazı nedenlere bağlı olarak vücuttaki demir miktarı normal miktarın üstünde veya altında olabilir. Bu durumlarda demir miktarının normalin üstünde veya altında olması sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu durumlarda hastaya acil tıbbi müdahalede bulunulması gerekebilir.

Şayet vücuttaki demir miktarı çok yüksek değerlerde değilse beslenme alışkanlıkları değiştirilerek vücuttaki demir miktarı olması gereken seviyeye getirilebilir.

Demir Yüksekliği Nedir?

Kırmızı kan hücreleri tarafından kullanılan demir, gerekli besinsel bir mineraldir. Kana kırmızı rengi veren hemoglobin hücrelerinde bulunan proteinin de çok önemli bir parçasıdır. Hemoglobin, aynı zamanda tüm vücut hücrelerine oksijen taşınmasından sorumludur.

Vücuda iki türlü demir alınımı vardır.

Bunlar:

Heme demir: Kırmızı et ve hayvansal gıdalarda bulunur.

Non-heme demir: Vücuda alınan çoğu demir, non-heme’dir. Hem hayvanlarda hem de bitkilerde bulunan non-heme demir emilimi organik asitler, C vitamini ile arttırılabilir fakat “fitat” gibi bitki bileşikleriyle de azaltılabilir.

Tüketilen gıdalardan yeterince demir minerali almayan insanlar demir eksikliği riski taşırlar. Aynı şekilde vücuda gereğinden fazla demir girmesi demir fazlalığına neden olabilir.

Diğer taraftan, demir fazlalığı alınan besinlerden değil, genellikle yüksek dozda demir takviyesi alınması sonucunda yükselir.

Normal koşullarda insan bedenin günlük demir ihtiyacı:

• Erkekler için 10 mg

• Kadınlar için 20 mg

• Çocuklarda 2mg’dir.

Demir Vitamini Fazlalığının Etkileri Nelerdir?

Birçok temel vücut işleminde rol alan demirin vücuda yeteri miktarda alınması gerekir. Demir toksik bir madde olduğu için, vücuda fazla alınması durumunda vücuda zarar verir. Hepsidin hormonu diye adlandırılan demir düzenleyici hormon vücuttaki demir depolarını dengede tutmaktan sorumludur. Hepsidin’in başlıca görevi demir emilimini bastırmaktır.

Yüksek demir depoları > Hepsidin seviyeleri yükselir > Demir emilimi azalır.

Düşük demir depoları > Hepsidin seviyelerini düşürür > Demir emilimi artar.

Diğer taraftan, hepsidin hormonunun oluşumunu uyaran koşullar da demir eksikliğine neden olabilir.

Demir Zehirlenmesi

Demir zehirlenmesi, ani veya kademeli olabilir. Birçok ciddi sağlık sorunu, aşırı doz, uzun süre yüksek doz takviyeleri veya kronik demir aşırı yükleme bozuklukları nedeniyle olabilir.

Normal koşullar altında, çok az serbest demir kan dolaşımında bulunur. Zarar vermesini önleyen transferrin (demir bağlama kapasitesi) gibi proteinlere güvenle bağlanır. Ancak demir zehirlenmesi vücuttaki “serbest” demir seviyelerini önemli ölçüde artırabilir.

Serbest demir, bir antioksidanın tersi olan bir pro-oksidandır ve hücrelere zarar verir. Bu demir zehirlenmesi gibi çeşitli koşullara sebebiyet verebilir.

Demir fazlalığı hastalıkları arasında şunlar bulunur:

• Demir toksisitesi
• Demir takviyeleri aşırı doz alındığında zehirlenme meydana gelebilir.
• Kalıtsal hemokromatoz
• Gıdalardaki aşırı demirin emilimiyle karakterize genetik bir bozukluktur.
• Hemokromatozis

Besin ya da içeceklerden alınan demir seviyesinin yüksek olmasından kaynaklanan demirin aşırı yüklenmesi.

Akut demir zehirlenmesi besin ve içeceklerden alınan demir seviyesinin yüksek olmasından kaynaklanır.

mg / kg gibi düşük tek dozlar yan etkilere ve semptomlara neden olabilir.

Dozların 40 mg / kg’dan yüksek olması tıbbi yardım gerektirir.

Demir zehirlenmesi belirtileri: mide ağrısı, mide bulantısı ve kusma şeklindedir. Yüksek demir, iç organlarda birikir beyin ve karaciğerde ölümcül hasarlara neden olabilir.

Demir Fazlalığının Belirtileri Nelerdir?

Kısaca;

• Aşırı yorgunluk,
• Eklemlerde ağrı,
• Karın bölgesinde sancı ve ağrı,
• Şeker hastalığı,
• Kalpte ritim bozukluğu, kalp krizi, kalp yetmezliği hastalığı,
• Karaciğer hastalığı olarak bilinen siroz ve karaciğer kanseri
• İktidarsızlık, kısırlık,
• Cilt renginde değişim,
• Kadınlarda adet düzensizliği,
• Cinsel isteksizlik
• Osteoartrit ve osteoporoz
• Saç, kaş ve kirpik kaybı,
• Karaciğer ve dalakta şişkinlik,
• Hipotiroidizm,
• Yüksek kan şekeri,
• Depresyon,
• Adrenal fonksiyon problemleri,
• Nörodejeneratif hastalık,
• Yüksek karaciğer enzimleri,

Demir Fazlalığı Zararları Nelerdir?

Birçok insan için demirin aşırı yüklenmesi endişe verici bir durum değildir. Genetik olarak sindirim sisteminden fazla miktarda demir almaya yatkın olanlar için bir problemdir.

Aşırı demir yüklenme bozukluğu kalıtsal hemokromatozdur. Bu durumda doku ve organlarda demir birikmesine yol açar.

Zamanla, tedavi edilmemiş hemokromatoz artrit, kanser, karaciğer sorunları, diyabet ve kalp yetmezliği riskini artırır.

Vücuttan ekstra demiri atmanın kolay bir yolu yoktur. Aşırı demirden kurtulmanın en etkili yolu kan kaybıdır. Aynı şekilde, sıklıkla kan bağışı yapanların riski de daha düşüktür.

Demir yüksekliği tedavisinde bitkisel bir tedavisi şekli yoktur. Buna rağmen bir takım tedbirler alınabilir.

Bunlar:

• Kırmızı eti fazla tüketmeyin,
• Kan bağışını düzenli bir şekilde yapmaya özen gösterin,
• C vitamini tüketin,
• Demir tencere kullanmaktan kaçının

Sonuç olarak;

Vücutta demir yüksekliğinin sonuçları tehlikeli olabilir. Yine aynı şekilde demir takviyesi, sadece demir eksikliği bulunan kişilere fayda sağlar. Demir takviyelerini asla doktorunuz tarafından tavsiye edilmedikçe kullanmayın.

İSTANBUL - Genetik ya da çevresel nedenlerle, vücuttaki demir miktarı artabilir. Biyokimya Uzmanı Doç. Dr. Nezih Hekim, demir artışının en büyük nedenlerinden birinin hemokromatoz denilen doğumsal bir hastalık olduğunu belirtiyor. Bu hastalıkta bağırsaklardan demir emilimi artıyor ve zamanla organlarda aşırı demir birikimine neden oluyor. Hastalığa anne ve babadan geçen arızalı herediter hemokromatoz (HH) olarak adlandırılan, demir tutulumu sağlayan HFE geninin neden olduğu biliniyor.

Ancak, vücutta demir birikimi her zaman genetik kusurlara bağlı olmayabiliyor. Bazen düzenli alınan kan transfüzyonu, bazen Akdeniz anemisi (Talasemi), bazen de alkol tüketimi ile gelişen kronik karaciğer hastalıklarına bağlı olarak vücuttaki demir miktarında artış görülebiliyor.

Doç. Dr. Nezih Hekim’in verdiği bilgiye göre, demir haplarının aşırı kullanımı da demir zehirlenmesine yol açıyor. Az görülse de gebeliği sırasında içerisinde demir bulunan vitamin haplarını kullanan annelerin bebeklerinde de demire bağlı zehirlenmeler ortaya çıkabiliyor.

Hemokromatoz nedeni ile demir düzeyleri yüksek olan kişiler, bazen yaşamları boyunca hastalığının farkına varmıyor. Bazen de hastalık; eklem, karın ağrısı, sürekli yorgunluk ve halsizlikle kendini gösteriyor. Alkol alanlarda hastalığa bağlı şikayetler artarken, kadınlarda adet kanaması ile kan kaybına bağlı olarak hastalığın şiddetinde bir azalma söz konusu. Fazla demir halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı, baş ağrısı, mide bulantısı gibi problemlere; karaciğer sirozu ve kalp kasında fonksiyon bozukluğuna yol açabiliyor.

DEMİRİN ARTTIĞI HANGİ TESTLERLE ANLAŞILIR?
Kanda demir miktarının, total demir bağlama kapasitesi (TIBC), doymamış demir bağlama kapasitesi (UIBC) ve ferritin testleri ile ölçüldüğünü söyleyen Doç. Dr. Nezih Hekim, bazı hastalıklarda genetik teste de ihtiyaç duyulduğunu belirterek şunları söylüyor: “Bu testlerle sadece hemokromatoz değil, demire bağlı diğer hastalıkların da tespit edilmesi mümkün. Açıklanamayan demir yüksekliği ile birlikte aşağıdaki hastalık veya şikayetlerden herhangi biri varsa genetik testler de istenebilir:

• Kronik yorgunluk, halsizlik, karın ağrısı (özellikle sağ üst kadran), ishal.
• Eklemlerde iltihap, kanser.
• Geç başlayan diyabet, karaciğer büyümesi, siroz.
• İktidarsızlık, libido kaybı, testis küçülmesi ve kısırlık.
• Kadınlarda amenore ve diğer adet bozuklukları.
• Hafızanın zayıflaması, depresyon.
• Kalp kası bozukluğu, düzensiz kalp atımı, kalp yetmezliği.
• Vücut kıllarında azalma.
• Hipotiroidizm.
• Denize gidilmediği halde derinin bronzlaşması.
• Sıkça grip ve nezle olma.