Kalp Krizi Anında Yapılması Gerekenler Nelerdir

Kalbiniz, yumruğunuzdan biraz daha büyük olan kaslı bir pompadır. Dolaşım sistemi aracılığı ile tüm vücudunuza kan pompalar. Kanınız ise vücudunuzdaki her hücrenin ihtiyaç duyduğu oksijene sahiptir. Kalbiniz oksijenden zengin kanı akciğerlerden kalbe ve oradan da vücudun geri kalanına pompalar. Kalbe kan gitmesini sağlayan damarda tıkanıklık yaşandığında kalp krizi görülür. Kalp krizinin en yaygın belirtisi boyun, sırt, çene ve kollara yayılabilen göğüs rahatsızlığı veya ağrısıdır. Göğüs rahatsızlığı veya ağrısı birkaç dakika sürebilir veya gelip gidebilir. Kalp krizi, kalbinize giden kan akışının yeniden sağlanması adına acil tedaviyi gerekli kılar.

Kalp Krizi Nedir?

“Kalp krizi nedir?” sorusuna kalbe giden kan akışının kesintiye uğraması ya da kesilmesi ile meydana gelen durumdur şeklinde yanıt verilebilir. Kalbe giden kan oksijen bakımından zengin değilse, etkilenen bölgeye zarar verebilir. Sonuç olarak kalp kası ölmeye başlar. Kalbiniz düzgün çalışması için gereken kan ve oksijeni alamıyorsa bu sizi kalp yetmezliği ve diğer ciddi komplikasyonlar açısından daha yüksek riske sokabilir. Kalbinize normal kan akışını geri kazandıran tıbbi tedaviyi ne kadar erken alırsanız, başarılı bir sonuç alma şansınız o kadar artar.

Kalp Krizinin Belirtileri Nelerdir?

Kalp krizi belirtisi herkeste farklıdır. Bazı kişilerde semptomlar hafif olabilirken bazılarında şiddetli olabilir ve bazı kişilerde de hiçbir semptom görülmez. Genel belirtiler şöyledir:

• Göğüs ağrısı veya rahatsızlık
• Nefes darlığı
• Kolunuzda, omzunuzda veya boynunuzda ağrı
• Mide bulantısı
• Terlemek
• Baş dönmesi veya baş dönmesi
• Tükenmişlik
• Üst vücut ağrısı
• Nefes almada zorluk

Kalp Krizi Tipleri Nelerdir?

Kalp krizi kendi içerisinde NSTEMI, STEMI ve koroner spazm (unstabil anjina) olarak farklı tiplere ayrılır. Bu tipler aşağıdaki gibidir:

STEMI: EKG tetkikindeki ST segmentinde yükselme olarak kendini gösteren kriz paternidir. Bu kalp krizi türü, koroner arterlerin tamamen tıkanması sonucu ortaya çıkar ve kalp dokusunun büyük bir kısmının beslenmesinin bozulması şeklinde görülür.

NSTEMI: Bu tip kalp krizinde segment yüksekliği son konusu değildir ancak kalp dokusuna zarar verebilen majör kalp krizi grubundadır. Ancak NSTEMI’de koroner arterler kısmen tıkalıdır ve bu sebeple EKG tetkikindeki ST segmenti ile ifade edilen bölgede değişiklik görülmeyebilir.

Koroner spazm (unstabil anjina): Gizli kalp krizidir. Belirti olarak STEMI ile benzerlik gösterir ancak sindirim problemi ve kas ağrısı gibi şikayetlerle karıştırılabilir. Kalp damarlarındaki kasılmalara bağlı olarak oluşum gösterir. Kriz sırasında kalp dokusunda herhangi bir kasara neden olmaz ancak sonraki dönemlerde kriz geçirme riskinde artışa neden olabilir. Bu nedenle ihmal edilmemelidir.

Kalp Krizi Nedenleri Nelerdir?

Kalp krizi nedenleri arasında en sık tespit edilenlerden biri de kalbin beslenmesini sağlayan damarlardaki yağ yapıdaki plakların oluşmasıdır. Bunun yanı sıra damarlardaki yırtılma ya da pıhtılar da krize neden olabilir. Diğer nedenler de şöyledir:

• Sigara kullanımı
• Kan damarlarındaki basıncın artması
• Kolesterol
• Şeker hastalığı
• Yaş
• Obezite
• Kötü kolesterolün yükselmesi
• İyi kolesterolün düşmesi
• Metabolik sendrom
• Hareketsiz yaşam
• Uyuşturucu kullanımı
• Sağlıksız beslenme
• Otoimmün durum
• Genetik yatkınlık
• Karaciğer tarafından üretilen lipoprotein A, C-reaktif protein, fibrinojen ve homosistein gibi maddelerin kanda yükselmesi

Kalp Krizi Nasıl Oluşur?

Kalp krizinin nedenleri kadar nasıl oluşum gösterdiği de merak konusudur. Damar duvarına kolesterol birikmesi ile oluşan plakların yırtılması ile damar tıkanır ve kalp kasının kan ihtiyacı karşılanamaz. Bu durumun bir sonucu olarak da kalp kası hücreleri ölmeye başlar ve tıkalı olan bölgede kalp kası fonksiyonunu kaybeder.

Kalp Krizi Ne Kadar Sürer?

Göğüs bölgesinde sıkışma ve yanma hissi, nefes darlığı, terleme ve solgunluk krizin ilk belirtileridir. Kalp damarı tam tıkanmışsa bu belirtiler saatler boyu devam eder ve müdahaleyi gerekli kılar. Damar tıkanmamışsa ve daralma gibi bir durum söz konusuysa dakika kadar şiddetli göğüs ağrısı eşliğinde ortaya çıkar.

Kalp Krizi Anında Ne Yapılmalı?

“Kalp krizi esnasında ne yapılmalı?” sıklıkla merak edilen konular arasındadır. İlk kriz işaretlerinden biri olan göğüs ağrısı, ilk olarak yanma ve baskı ile kendini gösterir ve ardından boyundan kola doğru yayılır. Bu esnada alın ve sırtta soğuk terleme başlar. Çoğu zaman şiddetli bulguların eşlik ettiği kalp krizi, bazı durumlarda da hafif bir rahatsızlık şeklinde yaşanır. Bu durumun yaşandığı anda harekete bağlı olarak ağrı artar. Dinlenince azalan bu ağrı tamamen geçmez. Bu durum 30 dakikadan uzun sürebilir ve bu duruma mide bulantısı ile soğuk terleme eşlik edebilir. Bu sebeple göğüs ağrısı hafif ya da şiddetli olsun hemen dikkate alınmalı ve zaman kaybetmeden tıbbi yardım alınmalıdır. Kriz geçiren kişinin merdiven çıkma gibi hareketlerden kaçınması da önemlidir. Kriz geçiren bir yakın için zaman kaybetmeden aranmalıdır. Kişi krizi yalnız geçiriyorsa yakınını ya da ’yi hemen aramalıdır. Kravat ya da gömlek gibi kıyafetler gevşetilmelidir. Ortamın bol oksijenle dolması sağlanmalıdır. Kişi araç kullanırken kalp krizi belirtileri yaşıyorsa hemen aracını durdurmalı ve yardım istemelidir.

Stent Takılan Hasta Tekrar Kalp Krizi Geçirir mi?

Kriz sonrası tıkanmış olan damarın açılması amacıyla kişiye anjiyo yapılır ve stent ile tıkalı olan arter açılır. Cerrahi bir müdahale olan stent takılması bazı risklere sahiptir ve bazı damarların stent almama ihtimali de bulunur. Bu durumda da yeniden tıkanma ya da damarın daralması gibi durumlar yaşanırsa kişi ikinci kez kalp krizi geçirebilir. Bu sebeple stent takılmasının ardından doktor tarafından önerilen süre boyunca ilaçlar kullanılmalı ve tavsiyeler uygulanmalıdır.

Kalp Krizi Tanısı Nasıldır?

“Kalp krizi belirtisi nedir? Tanı nasıl konulur?” diye merak ediyorsanız EKG’nin kalp krizini tespit etmek adına kullanılan ilk tetkiklerden biri olduğunu bilmelisiniz. Ekstremitelere ve göğse yerleştirilen elektrotlar ile yapılan ve kalbin elektriksel hareketliliğini ölçmeyi sağlayan EKG’de elektriksel sinyaller monitöre ya da kağıda yansıtılır. Bunun yanında çeşitli biyokimyasal analizler de krizin tanısında fayda sağlar. Kan tetkikleri, akciğer filmi, bilgisayarlı tomografi, ekokardiyografi ve rezonans görüntüleme gibi radyolojik tetkiklerden de faydalanılabilir. Ayrıca anjiyografi krizin tanı ve tedavisinde önemli bir araçtır. Uyluk veya kolda bulunan damarlardan ince bir tel ile girilerek kan damarları incelenir. Tıkanıklık görülmesi halinde de anjioplasti ile damarın açılması sağlanabilir.

Kalp Krizi Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Acil bir durum olan kalp krizi, belirtiler ile kendini gösterdiği anda mutlaka bir uzman destek altında takip edilmelidir. Kalp krizi nedeniyle yaşanan ölümlerin çoğu kriz başladıktan sonraki ilk saat içinde gerçekleştiği de bu süreçte unutulmamalıdır. Bu sebeple gereken tanı hızlı bir şekilde konulmalı ve müdahale doğru bir şekilde yapılmalıdır. Kalp krizi şikayeti ile acile gelen hastalara gerekli acil tedaviler uygulanır ve kan sulandırıcı ilaç verilmesinin ardından da hasta kardiyoloji uzmanına yönlendirilir. Bu aşamada gerek görüldüğünde hastaya anjiyo uygulanabilir ve uygulanan anjiyo sonucuna göre de cerrahi işlem uygulanır ya da ilaçlı tedavi gerçekleştirilir. Bypass cerrahisi, anjiyoplasti ve stent temel tedavi seçeneklerindendir.

İkinci Bir Kalp Krizini Önlemek Adına Neler Yapılabilir?

Kalp krizi sonrası kadar öncesinde durumun yaşanmasını önlemek adına bazı önlemler alınmalıdır. Bu önlemler:

• Tütün kullanımı alışkanlığı bırakılmalıdır.
• Sağlıklı beslenmeye özen gösterilmelidir.
• Daha hareketli bir yaşam tarzı benimsenmelidir.
• Verilen ilaçlar düzenli bir şekilde kullanılmalı ve doktor tavsiyeleri eksiksiz uygulanmalıdır.
• Kilo kontrol altına alınmalıdır.

Doç. Dr. Yaşar Turan ‘Kalp krizi geçirdiğinizden şüphelendiğinizde; hızlı hareket etmek ve acil tıbbi yardım çağırmak hayatta kalma şansını büyük ölçüde arttırıyor’ diye belirterek o sırada yapılması gerekenler hakkında bilgi verdi.

Kalp krizi belirtileri:

• Kalp krizinin klasik belirtisi göğüste, özellikle orta noktada, birkaç dakikadan daha fazla süren ağrıdır.
• Bu rahatsızlık, basınç, gerginlik, sıkışma veya ağrı gibi hissedilebilir.
• Ağrı boyun, kollar, sırt, çene veya mideye yayılabilir.
• Göğüste yeri tam tarif edilemeyen genel bir rahatsızlık hali olarak hissedilebilir.
• Erkeklerde kalp krizi sırasında genellikle klasik göğüs ağrısı görülmektedir.
• Bununla birlikte, menopoz sonrası kadınlarda ve şeker hastası olanlarda bu klasik göğüs ağrısı görülmeyebilir.

Klasik Olmayan Farklı Belirtiler:

Yaşlılarda, menopoz sonrası kadınlarda ve diyabetik hastalarda yukardaki gibi tipik bir göğüs ağrısı olmadan da kalp krizi gelişebilir. Bu hastalarda aşağıdaki belirtiler görülebilir.

• Mide bulantısı, hazımsızlık, mide ekşimesi veya karın ağrısı
• Nefes darlığı
• Terleme
• Baş dönmesi

Genellikle, kalp krizi önce hafif bir rahatsızlık ve ağrı ile yavaş başlar ve giderek belirginleşir. Kalp krizi geçirdiğinizden şüphelendiğinizde hızlı hareket etmek, hayatta kalma şansınızı büyük ölçüde artırabilir. İster yalnız başına, ister başkalarının yanında olsun, kalp krizi geçirdiğinizi hissettiğiniz anda yapılacak ilk şey acil tıbbi yardım çağırmaktır (Türkiye’de ). Özellikle yalnız başına iken kalp krizi geçiren hastalarda tedavi öncesi vakit kaybı ne yazık ki sık karşılaşılan bir durumdur.

Kalp krizi sırasında yapılması gerekenler:

• Yanınızda başkaları varsa, ambulans size ulaşana kadar yanınızda kalmalarını isteyin. Birinden sizi arabasıyla hastaneye götürmesini istemenin aksine, 'yi aramak genel olarak acil bakım almanın en hızlı yoludur. Acil Sağlık Hizmetleri çalışanları, kalp krizi geçiren kişilere gerekli bakım için eğitilmiştir ve ayrıca ilk tedaviniz başlanarak ileri tedavi için sizi hızlı bir şekilde hastaneye götürebilir.
• Yalnız başınıza iseniz ve yakınlarınıza haber verdikten sonra, şuurunuz kapanabileceği için, evinizin kapısını açık bırakın.
• Gelenlerin sizi kolayca bulabilmesi için kapıya yakın güvenli bir yerde, sağlam bir yere yaslanarak, rahat bir şekilde oturun.
• Araç kullanıyorsanız uygun bir şekilde aracınızı kenara çekin ve yardımın ulaşmasını bekleyin.
• Sakin kalın ve gereksiz hareket etmeyin.
• Hasta yakınları da bu konuda dikkatli olmalı ve gereksiz telaş yapmamalıdır. Hastanın stresini azaltmak ve korkusunu gidermek faydalı olacaktır.

Acil yardım gelene kadar ne yapılabilir?

• Aspirine karşı bilinen bir alerjiniz yok ise aspirin alabilirsiniz ( mg). Aspirini ağzınızda ezerek çiğneyin ve az miktarda su ile yutun.
• Eğer doktorunuz tarafından daha önce önerildiyse dilaltı (Nitrat) alabilirsiniz. Fakat bu şekilde bir öneri yapılmadıysa dilaltı (Nitrat) almayın.

Doğru olarak bilinen yanlışlar

• Öksürmek: Kalp krizi geçirdiğinizi anladığınızda sürekli olarak öksürmenin faydalı olduğu fikri doğru değildir. Bu durum sadece kalp hızında ani düşme olduğu zamanlarda kısa süreli etkili olabilir. Acil müdahale ekibi böyle bir durumda kısa bir süre öksürmenizi isteyebilir. Bunun dışında, bunu kendi başınıza sürekli yapmak size gereksiz efor yaptıracağından, kalp krizi sırasında önerilmemektedir.
• Sıcak veya soğuk duş: Faydası yoktur, kalp krizi sırasında kesinlikle tavsiye edilmemektedir. Kalp krizi sırasında, sıcak veya soğuk uygulama yapılan diğer yöntemlerin de faydası yoktur.
• Masaj: Göğüs veya sırt bölgenize masaj yaptırmayın.
• Su ve biber: Kalp krizi sırasında su içilmesi ve acı biber yenmesinin kalp krizine bir faydası yoktur. Aksine, kalp krizinde sık görülen bulantı ve kusma sonucunda soluk borusuna kaçabileceği için hasta yeme ve içmeyi kesmelidir.