Osmanlı Devleti Ile Ilgili Filmler

1. Dünya Savaşı'nın başında geçen filmde Amerikalı hemşire ile Türk subayının aşkı anlatılıyor. Bu hafta beyazperdeye bakın hangi filmler yansıyor.

Aytaç AKYURT

Yayınlanma: - 19 Mayıs Güncellenme:

İzleyenleri derinden etkileyecek olan ‘Osmanlı Subayı’ filmde idealist bir Amerikalı hemşire ile bir Türk subayının aşkını konu alıyor. Hemşire Lillie,Van’da tanıştığı Osmanlı subayı Jude ile tanışıp, altmış gün süren zorlu bir yolculuk ile önce İstanbul’a ardından Doğu Anadolu’ya gider. Melih Paşa onu İstanbul’dan yanında Türk Subay İsmail ile birlikte Doğu’ya yollar. Yardım götürdüğü hastanenin başhekimi Woodruff ise Lillie’ye hastanenin de bulundukları coğrafyanın da bir kadına uygun olmadığını, geri dönmesini söyler. Komutan Halil Bey’in de farklı bir gerekçeyle Lillie’nin kalmasına itirazları vardır. Ancak genç kadın tüm itirazlara rağmen savaşın eşiğindeki bölgede ve iki aşk arasında kalacaktır.  Filmin başrol oyuncuları Josh Hartnertt ve Michiel Huisman. Yönetmen koltuğunda ise Joseph Ruben oturuyor.

YANLIŞ ADAMA ŞAKA YAPILINCA…

Korku film seven izleyiciler için bu hafta ‘Kanlı Oyun’ filmini tavsiye edebiliriz. Filmde popüler şaka temalı TV şovu Scare Campaign, eski tarz korkutmaları ve gizli kamera eğlencesi ile son 5 yıldır izleyicileri eğlendirmektedir. Ancak, yeni bir çevrimiçi TV dönemine girdiğimizde, yapımcılar şovlarını antika gösterren yeni bir sert internet serisine karşı bulurlar. Antrenman zamanı gelmiştir. Peki takım bu sefer çok ileri gidebilecek midir? Yanlış adama şaka mı yapmak istiyorlar? Yönetmen koltuğunda ise Cameron Cairnes oturuyor.

ÜNLÜ BİR İŞ ADAMINA İKİZİ KADAR BENZEYEN ADAM…

Bu hafta vizyona girecek bir diğer film ise ‘Her Şey Mümkün’ filmin oyuncu kadrosunda Yetkin Dikinciler, Azra Akın, Levent Ülgen ve Kaan Girgin var. Filmde İbrahim, kendi küçük dünyasında yaşayıp giden bir tesisatçıdır. Bir gün piyangodan büyük ikramiyeyi kazanır. Uzun bir tatile çıkmaya karar verir. Kaldığı otelde kalan ünlü manken Pelin ile bir aşk yaşamaya başlar. Ancak gerçek göründüğü gibi değildir. İbrahim ünlü bir iş adamına ikizi kadar benzemektedir ve onun yerine geçmiştir. Her şey yolunda giderken Pelin ile İbrahim aşk yaşamaktadır. Bir yanda İbrahim’in geride bıraktığı gerçek yaşamı, bir yanda zengin dünyası. Mafya, ihanet, magazin dünyası karmaşası içinde kadınlar ipleri ele alacaktır. Yönetmen koltuğunda ise Alper Babayağmur oturuyor.

YIL BOYUNCA HAPİS KALAN KRAL…

‘Kahramanlar Takımı’ filminin yönetmen koltuğunda Tian Xiaopeng oturuyor. Animasyon türündeki filmin konusu ise şöyle: Güçlü Maymun Kral cennet ve dünya arasında özgürce dolaşabilmektedir. Ancak günün birinde tanrıları kızdıran güçlü karakterin güçleri elinden alınır ve Beş Element Dağı'nda bir buz kütlesinin içine hapsedilir. yıl boyunca hapis kalan kralın varlığı artık bir efsaneye dönüşmüştür ve gerçekliğini kaybetmiştir. Küçük Liu ise masaldan oldukça etkilenen küçük bir çocuktur. Bir gün dağ canavarlarının kasabasına saldırması üzerine kasabadan küçük bir kızı da kurtararak kaçmayı başaran Liu tek çareyi Beş Element Dağı’na sığınmakta bulur. Canavarların peşlerine düştüğünü bilen Liu saklanmaya çalışırken Maymun Kral’ın hapis kaldığı yeri bulur ve yanlışlıkla onu serbest bırakır.

Bu hafta vizyonda yerini alan filmler Aytaç Akyurt'un sunumuyla birbirinden güzel fragmanlarıyla Sinefilm Rehberi‘nde.

aşkDünyafilmhemşireHollywoodinternetistanbulKadınmafyaoyuncuSanatSinefilm RehberiVanvizyondaki filmler

&#;de sinematografın hemen hemen tüm dünya ülkeleriyle aynı zamanda Osmanlıya girişiyle birlikte dünyanın birçok yerinde ve Osmanlı topraklarında çekilen belge filmlerin gösterimleri başlamış, önceleri birkaç yerde yapılan bu gösterimler giderek yaygınlaşmış, daha sonra sinema salonları açılarak çeşitli ülkelerin filmleri gösterilmeye başlanmıştır.

ya da yıllarındaki bu halka açık gösterinin düzenlendiği yer, Galatasaray (Beyoğlu) karşısına düşen Hammalbaşı sokaktaki Avrupa Pasajı&#;nın 7 numaralı yeriydi. Sinema tarihlerine Sponek Birahanesi adıyla geçen bu salonda böylece &#;halka açık ilk gösteri&#; gerçekleşmiş oldu. Bu gösterinin Türkçe, Fransızca, Rumca ve Ermenice basılan ilanında şunlar yazar:

“…Beyoğlu Galatasaray’ı karşısında Sponeck Salonu&#;nda İstanbul&#;da birinci defa olarak Paris ve bütün Avrupa’nın mazharı takdiri olmuş olan canlı fotoğraf lübiyatı her akşam icra olunur&#;&#;[1]

Türk sinemasında bilinen ilk film ’te çekilmiştir, yapımcısının kim olduğu ise bilinmemektedir. Yalnızca Selim Sırrı Tarcan’ın bu filmin çekiminde rehberlik yaptığı biliniyor ki, bu da filmi yapanların yabancı olduğu kanısını güçlendiriyor. Ancak filme ilişkin şu ana kadar belge bulunamadığı için ilk film sayılamaz.

Weinberg&#;in film gösterilerini yılında yine İstanbul Beyoğlu&#;nda Cambon adlı bir Fransız&#;ın yaptığı gösteriler izler. Gösterim aygıtının kalitesi, filmlerin uzun olması ve filmlerdeki Türkçe açıklamalar nedeniyle halkın Cambon&#;un gösterilerini daha çok beğenmesi üzerine Weinberg&#;in aygıtını yenilediğini, daha uzun filmler getirterek seyircinin filmi daha iyi anlaması için gösterim sırasında bir görevlinin ayağa kalkıp açıklamalarda bulunmasını sağladığını hatta aynı dönemde Weinberg&#;in sık sık Saray&#;a çağrılarak filmler oynattığı da belirtilmektedir.[2] Ayrıca, o yıllarda gösterilen filmlerin kısa metrajlı belge ve güldürü filmleri olduğunu, zamanında filmleri izleyen yazarların anılarından ve belgelerden anlaşılmaktadır.[3]

29 Mart ’te çıkarılan ve 25 maddeden oluşan bir nizamnameye göre; Osmanlı’da sinema gösterileri yapma hakkı 35 sene süreyle müslim ya da gayrimüslim ayrımı yapmadan herkese tanınıyor, bu hakka sahip olanlar, anonim şirket kurabiliyordu. Ancak bu şirketin adı ‘Osmanlı Sinematograf ve Lantern Majik ve Çeşitli Manzaralar Gösterme Şirketi’ olacak ve Merkezi İstanbul’da bulunacaktı. Ayrıca hak sahipleri, sinema faaliyetlerini gerçekleştirmek için gerekli mühendis ve makinistlerden başka bütün personelini Osmanlı halkından seçeceklerdi. Yerli mühendis ve makinistler gereken şartları yerine getirmeleri durumunda istihdamda öncelikli olacaklardı.[4]

İlk zamanlarda özel bir gösteri salonuna sahip olmayan ve kıraathane gibi erkeklere özel mekânlarda halka tanıtılan ve kısa sürede sevilen, hatta Ramazan gecelerinde Karagöz ve Meddah&#;a eşlik eder duruma gelen sinemanın kadınlarla tanışması ise bu yeni aygıtın konaklara girmesiyle olmuştur. Bu dönemde İstanbul&#;un her tarafında elektrik tesisatı tam olmadığı için sinema gezgin bir durumdaydı. Sinemacı, gösterim aygıtıyla elektrik tesisatı olan mekânlara gider, dörder beşer dakikalık yedi sekiz filmden oluşan programlarla seyircileri eğlendirirdi.[5] Ancak, sinemanın sürekli bir salona kavuşması için yılını beklemek gerekecekti.

Halkın sinemaya gösterdiği rağbeti göz önüne alan Weinberg, &#;de Türkiye&#;deki ilk sinema olan &#;Pathe Sineması&#;nı[6] yaptırdı. Böylece İstanbul&#;da Tepebaşı&#;nda ilk yerleşik sinema salonunun açılmasıyla eğlence yerlerinde adeta bir sığıntı gibi yaşayan sinema, gerçek mekânına kavuşmuş ve giderek Türk toplumunun gelenekselleşmiş eğlence yapısındaki yerini de almış oldu. Burada hemen belirtmek gerekir ki, sinemanın Türkiye&#;ye girişinden söz ederken aslında özellikle İstanbul&#;un Avrupa yakasına, o zamanki adıyla &#;Pera&#; -Beyoğlu semtine girişi kastedilmektedir. Sinemanın halk tarafından sevilmesi, gösterilere talebin artması, bu buluşun İstanbul&#;da ve diğer büyük kentlerde de yayılmasına neden oldu.

İstanbul&#;da açılan Pathe Sineması&#;nın ardından Beyoğlu&#;nda &#;Palas&#;, Taksim&#;de &#;Majik&#; sinemaları açılır. İstanbul yakasında ise Sirkeci&#;de Kemal ve Şakir Seden kardeşler Fuat Uzkınay ile birlikte &#;Ali Efendi&#; ve Demirkapı&#;da &#;Kemal Bey&#; sinemalarını açarlar. &#;te Murat ve Cevat Beyler tarafından İstanbul yakasında ilk film gösterisinin yapıldığı &#;Fevziye Kıraathanesi&#;nin[7] yerinde &#;Milli Sinema&#; adıyla açılan sinema, Türkler tarafından işletilen ilk sürekli sinema salonu olarak tarihteki yerini alır. Daha sonra bunları &#;Elektra&#;, &#;Elhamra&#; ve &#;Opera&#; sinemaları izler. İzmir&#;de de Kordonboyu&#;nda &#;da ilk açılan Pathe Kardeşler ya da Kramer Sineması&#;nı izleyen diğer sinemalar ise &#;Asri Sinema&#;, &#;Ankara Sineması&#;, &#;Lale Sineması&#;, &#;Milli Sinema&#;, &#;Elhamra Sineması&#;, &#;Tayyare&#; Sinemaları ile Güzelyalı ve Karşıyaka&#;daki sinemalar olmuştur.[8]

Talat Bey, yabancıların Anadolu’da film gösterileri düzenlemesine izin vermiş; ancak iş film çekmeye geldiğinde bu tür teşebbüsleri kati suretle yasaklamıştır. Bu yasaklama güvenlik tedbiri ya da olası casusluk faaliyetlerinin önüne geçmek gibi anlaşılabilir nedenlerden ötürü yapılmış olabilir.[9]

&#;lerde sinema, en azından İstanbul, İzmir, Selanik gibi kentlerde bilinen bir olaydır, sinema salonları vardır ve sinemaya tutkun seyirci kitlesi yetişmektedir. Başka bir deyişle, Türkiye&#;de bir sinema vardır, ancak bu, Türk Sineması değildir. Çünkü sinema işletmeciliğinin büyük bir kısmı azınlıkların veya yabancı uyrukluların elindedir. Türkiye&#;de sinema denilince Weinberg, akla gelen tek uzman sinemacıdır. Bu tarihlerde Türkiye sinemayı keşfetmiş, aynı zamanda sinema da Türkiye&#;ye gelip geçen ve daima egzotik görüntüler peşinde olan yabancı operatörler, sinemacılar yoluyla Türkiye&#;yi keşfetmiştir.[10]

&#;e kadar İstanbul&#;da açılan sinema salonlarının sahipleri ve işletmecileri gayrimüslimlerden ve yabancılardan oluşuyordu. yılında beş yeni sinema salonun açılması, bazı yerli müteşebbisleri bu sektöre yöneltti. 19 Mart tarihinde Şehzadebaşı&#;nda Cevat Boyer ve Murat Bey tarafından Türkiye&#;nin ilk yerli sinema salonu olan &#;Milli Sinema&#; açıldı?[11] Bir süre sonra devreye Şakir ve Kemal Seden kardeşler girerek, dönemin ünlü lokantacısı Ali Efendi ve Fuat Uzkınay&#;la birlikte, Sirkeci&#; de &#;Ali Efendi Sineması&#;nı açacaklardır.[12]

Dünya sineması belge filmlerden sinema anlatımının oluşmaya başladığı kurmaca filmlere geçmiş, hatta yılma gelindiğinde gerek Amerika gerekse Avrupa&#;da sinema anlatımının öne çıktığı uzun metrajlı yetkin film örnekleri verilmiştir. Ancak Türk sinemasının gelişimi dünya sinemasıyla aynı çizgide olmamıştır. yılında Merkez Ordu Sinema Dairesi&#;nin kurulmasına kadar çekilen belge filmler dışında Türk sinemasında yerli yapım gerçekleştirilmemiş, ancak bu tarihten sonra resmi kuruluşlar eliyle ilk yerli yapımlar gerçekleştirilmeye başlanmıştır.

yılında savaşın bitmesi üzerine, resmi bir kuruluş olan Merkez Ordu Sinema Dairesi feshedilmiş, fakat sinema ile ilgili çalışmalar durmamıştır. Film yapımım ve belge film çekimleri yarı resmi kuruluşlar olan Müdafaa-i Milliye Cemiyeti () ve Malul Gaziler Cemiyeti () bünyesinde devam etmiştir.

Sinema alanındaki bu gelişmeler kaçınılmaz olarak ciddi bir rekabet ortamı oluşturdu. Her şirket ya da salon, gişe gelirlerini artırmak için tanıtım faaliyetlerine ağırlık vermeye başladı. El ve duvar ilanlarıyla yapılmakta olan tanıtım faaliyetleri, dönemin gazete ve dergilerinde de yer bulmaya başladı. Bu durum &#;li yıllarda gelişme gösterecek olan reklam ve ilan söktürün de oluşumuna zemin hazırladı. Sinema alanındaki bu gelişmeler ve halkın sinemaya olan ilgisi, sinemanın ne olduğu konusunda yeni düşüncelerin ortaya çıkmasını ve sinemanın bağımsız bir yayın olarak Osmanlı basınında yer almasını sağladı.

DİPNOTLAR

[1] Mustafa Gökmen, Eski İstanbul Sinemaları, İstanbul Kitaplığı Yayınları, İstanbul, s. 21

[2] Nijat Özön: Türk Sineması Tarihi, Artist Yayınları, İstanbul, s. 23

[3] Alim Şerif Onaran: Türk Sineması 1. Cilt, Kitle Yayınları, Ankara, s

[4] Ali Özuyar, Devlet-i Aliyye’de Sinema, De Ki Basımevi, Ankara, s. 14

[5] Ali Özuyar: Sinemanın Osmanlıca Serüveni, Öteki Matbaası, Ankara, s &#; 35

[6] Pathe (Cınema Theatre Pathe Freres) Tepebaşı Meşrutiyet Cad. Eski Anfi Tiyatrosu. Sonra Asri ve Ses sinemaları ile Şehir Tiyatrosu komedi kısmı olan yer Mimarı Campanaki. Sahibi İstanbul Şehremaneti., İşletmecisi Sigmund Weinberg. &#;larda tiyatro olarak yapıldı.2 * ’- den ’ye kadar sinema olarak kullanıldıktan sonra tekrar tiyatroya çevrildi. &#;de Belediye tarafından yıktırıldı. Halen yerinde İstanbul Sergi Sarayı var. Bkz: Arkın Sinema Ansiklopedisi, Arkın Kitabevi, İstanbul, s.

[7] Feyziye Kıraathanesi, Şehzadebaşı Caddesi ile Feyzi ye Caddesi’nin birleştiği köşede idi. Feyziye Caddesi tarafında ( Daruşşafaka&#;nm kurucularından) Vidinli Tevfik Paşa’ nın konağı vardı, Kıraathanenin kapısı Şehzadebaşı Caddesine açılıyordu. Bkz: İstanbul Ansiklopedisi, Reşat Ekrem Koçu, Koçu Yayınları, s.

[8] Alim Şerif Onaran, Türk Sineması, s

[9] Ali Özuyar, Babıâli’de Sinema, İzdüşüm Yayınları, İstanbul, s

[10] Giovanni Scognamillo: Türk Sinema Tarihi, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, s. 22

[11] Nijat Özün, Türk Sineması Kronolojisi, Bilgi Yayınları, Ankara,, s. 42

[12] Agah Özgüç, Başlangıcından Bugüne Türk Sinemasında İlkler, Yılmaz Yayınları, s.

[13] Şair, Yazar. “Atlantik Medya Ve Prodüksiyon” şirketinde yapımcı ve yönetmen, [email&#;protected]

Özkan KARACA

Malatya - Türkiye Yazarlar Birliği, İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği (İLESAM), Edebiyat Sanat ve Kültür Araştırmaları Derneği (ESKADER), Türkiye Gezginler Derneği ve İzollu Vakfı üyesidir. ESERLERİ: Aynalar, İki Kanat Yayınları, İstanbul () Dövüştüler, Götürüldüler, Dönemediler: Esarette Kalanlar, MSN Yayıncılık, İstanbul () Kanlı Şarap, Küflü Ekmek: Sömürgecilik, MSN Yayıncılık, İstanbul () Dinlerde, Mitolojilerde, Savaşlarda: Kurban, MSN Yayıncılık, İstanbul () E-Posta:[email&#;protected]

FACEBOOK - YORUM YAZ

Tür:Dram, Romantik, Savaş

Ülke:Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık

Süre min.

Tanıtım:"İngiliz Hasta", dört yabancının birbirinden farklı hayatlarının kesişerek içinden çıkılmaz bir hal aldığı; aşk, ihanet, entrika ve macera dolu destansı bir film Hikayemizin çoğu, II. Dünya Savaşı&#;nın

Tarz: romantik, duygusal, duygusal, dokunma, kalp kırıcı

Seyirci kitlesi: piliç hareketi, randevu gecesi

Hikaye: ikinci dünya savaşı, zina, Aşk hikayesi, trajik aşk, ihanet, çöl, güzel manzara, savaş, hemşire, Aşk, yaşam ve ölüm, hayat felsefesi

Zaman: 'lar, yılı, yılı, 'lar, 90'lar

Yer: sahara, İtalya, Afrika, Kahire, Mısır, Mısır