Zinxx Yan Etkileri

Çinko, tüm vücutta önemli roller üstlenen bir mineraldir. Bu nedenle beslenme ya da beslenmeyle yeterince alınamıyorsa takviyeler yoluyla alımı gereklidir. Bununla birlikte çok fazla çinko alımı bulantı, baş ağrısı ve ishal gibi belirtilere neden olabilir.

Fazla çinko alımı vücutta toksisiteye ve bunun neticesinde gastrointestinal sorunlara yol açabilir ve kronik çinko fazlalığı demir ve bakır da dahil olmak üzere vücuttaki diğer kimyasalların dengesini bozabilir.

Reçetesiz satılan vitamin ve besin takviyelerinin çoğu çinko içerir. Beslenmeyle alınan çinkoya ek olarak aynı anda birden fazla takviye almak günlük önerilen çinko alım miktarının aşılmasına neden olabilir.

Çinko toksisitesi belirtileri nelerdir?

Çinko toksisitesi akut yaşanarak kısa süreli belirtilere neden olabilir ya da kronik çinko toksisitesi yaşanabilir ve belirtileri uzun dönemli görülebilir.

Yüksek miktarda çinko alındıktan hemen sonra ortaya çıkan akut çinko toksisitesinde şu belirtiler yaşanabilir:

• Mide bulantısı
• Kusma
• Karın ağrısı
• İshal
• Baş ağrıları

Kişiler uzun dönemli yüksek doz çinko alırlarsa yukarıdaki belirtilere ek olarak ve kronik bir şekilde aşağıdaki belirtiler yaşanabilir:

• İyi kolesterol (HDL) düşüklüğü
• Bağışıklık fonksiyonlarında azalma
• Bakır eksikliği

Metal işleri ile uğraşan kişiler metal dumanı ya da tozuna fazla maruz kalarak fazla çinko soluduklarında saat süreli olarak aşağıdaki belirtileri yaşayabilirler:

• Titreme
• Ateş
• Kas ve göğüs ağrısı
• Öksürme
• Nefes darlığı

Çinko toksisitesinin en önemli ve uzun süreli etkisi bağışıklığı baskılaması ve bu nedenle pek çok sağlık sorununun ortaya çıkabilmesine zemin hazırlamasıdır.

Günlük çinko alımı ne kadar olmalıdır?

Cinsiyet ve yaş gruplarına göre günlük çinko alımı önerileri şu şekildedir:

Günlük çinko alımında üst sınır önerileri ise şu şekildedir:

Çinko, bazı ilaçlarla etkileşime girebileceğinden kullandığınız bir ilaç varsa, çinko takviyesi alımınızı muhakkak doktorunuza danışmalısınız.

Çinkonun etkileşime girebileceği ilaçlar arasında şunlar bulunmaktadır:

• Lisinopril içeren ilaçlar
• Doğum kontrol hapları
• Östrojen tedavisi
• Tiazid diüretikler
• Mide asidi ile ilişkili hastalıklarda kullanılan bazı proton pompası inhibitörleri
• Bazı antibiyotikler

Bazı takviyeler ile çinko takviyelerinin etkileşime girmemesi için bunların çinko takviyesinden 2 saat önce alınması uygundur:

Çinko toksisitesi tedavisi

Böyle bir durum yaşadığınızı düşünüyorsanız en yakın hastaneye başvurmalısınız. Aksi belirtilmedikçe 1 bardak süt içmek iyi gelebilir. Çünkü sütte bulunan kalsiyum ve fosfor vücuttaki fazla çinkoyu bağlayarak, bağırsaklarda emilmesini önler.

Doktor, fazla çinkonun bağlanarak vücuttan atılmasına yardımcı olan bir ilaç ile tedavi başlayacaktır.

Çinko fazlalığı beslenme ve takviye alımı kaynaklı ise, bu takviyelerin kullanımı ve beslenme düzeni yeniden değerlendirilmelidir.

Örneğin çinko, 'den fazla farklı enzim için kofaktör olarak gereklidir. Yani onların düzgün çalışması için gereklidir. Ayrıca, bu mineralin bağışıklık fonksiyonunu iyileştirebileceğini, kan şekeri seviyelerini stabilize edebileceğini ve cilt, göz ve kalp sağlığını destekleyebileceğini gösteren araştırmalarla, günlük dozu almak için birçok neden vardır. Çinko, sağlığın birçok yönü için hayati öneme sahiptir ve çeşitli faydalarla ilişkilendirilmiştir.

Çinko eksikliğinin tedavisi

Çinko takviyeleri genellikle çinko eksikliğini tedavi etmek ve önlemek için kullanılır. Çinko eksikliği yaygın olmasa da temel bir besin olarak kabul edilir. Bu da vücudun onu kendi başına üretemediği anlamına gelmektedir. Kısıtlayıcı diyetler, bozulmuş besin emilimi veya belirli sağlık koşulları olan kişiler daha duyarlı olabilir. Çinko eksikliğinin belirtileri arasında bağışıklığın azalması, saç dökülmesi, iştahsızlık, ishal ve yavaş yara iyileşmesi yer almaktadır. Birden fazla çalışma, çinko takviyesi almanın kandaki çinko seviyelerini etkili bir şekilde artırdığını bulmuştur. Çoğu çinko eksikliği vakası, takviyeler ve diyet değişiklikleri ile kolayca düzeltilir ve bu da eksikliğin neden olduğu herhangi bir semptomda hızlı bir iyileşmeye yol açar. Örneğin, ishali sadece 24 saat içinde düzelebilirken, cilt lezyonları genellikle insanlar takviyeleri almaya başladıktan hafta sonra iyileşmektedir Diyette yeterince çinko alınıyorsa, takviye gerekli olmayabilir. Bir eksik olabileceğinden şüphelenirse, bir takviyenin faydalı olup olmayacağını belirlemek için kan testi yapılmalıdır. Çinkonun olası faydaları ve etkileri şunlardır;

Bağışıklık fonksiyonunu iyileştirebilir

Birçok reçetesiz (OTC) ilaç ve doğal ilaç, bağışıklık fonksiyonunu artırma ve iltihapla savaşma kabiliyeti nedeniyle çinko içermektedir. Bu nedenle, semptomlar ilk ortaya çıktığında kullanılırsa, belirli enfeksiyon türlerinin tedavisine potansiyel olarak yardımcı olabilir. Yapılan çalışmalarda, mg çinko içeren çinko pastillerinin soğuk algınlığı süresini %33'e kadar azaltabileceğini göstermiştir. Çinko ayrıca bir antioksidan görevi görerek iltihabı azaltabilir ve kalp hastalığı, kanser ve diyabet gibi kronik durumlara karşı koruma sağlayabilir. Çalışmaların gözden geçirilmesine göre, bazı kanıtlar çinko almanın semptomları önleyebileceğini ve belirli solunum yolu enfeksiyonlarının süresini kısaltabileceğini düşündürmektedir.

Kan şekeri yönetimini teşvik edebilir

Çinko, kan şekeri yönetimi ve insülin salgılanmasındaki rolü ile iyi bilinir. İnsülin, şekeri kan dolaşımından dokulara taşımaktan sorumlu hormondur. Bazı araştırmalar çinkonun kan şekeri düzeylerini sabit tutmaya ve vücudun insüline duyarlılığını artırmaya yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. Yapılan bir çalışmada, düşük çinko seviyelerinin bozulmuş kan şekeri seviyeleri ve tip 2 diyabet ile bağlantılı olabileceğini belirlenmiştir. Diğer araştırmalar çinkonun insülin direncini azaltmaya yardımcı olabileceğini ve bunun da vücudunuzun normal kan şekeri seviyelerini korumak için insülini verimli bir şekilde kullanma yeteneğini geliştirebileceğini gösteriyor.

Akne ile savaşmaya yardımcı olur

Çinko takviyeleri genellikle cilt sağlığını geliştirmek ve akne gibi yaygın cilt koşullarını tedavi etmek için kullanılır. Çinko sülfat adı verilen bir tür çinkonun, özellikle hafif ila orta dereceli akne semptomlarını azaltmak için yararlı olduğu kanıtlanmıştır. Bir incelemeye göre, aknesi olan kişiler aknesi olmayanlara kıyasla kandaki çinko düzeylerinin daha düşük olma eğiliminde olmakla kalmadı ve çinko takviyeleri de durumun neden olduğu ortalama iltihaplı şişlik miktarını azaltabildi. Çinko takviyeleri, ucuz, etkili ve çok daha az yan etki ile ilişkili oldukları için genellikle diğer tedavi yöntemlerine göre tercih edilmektedir.

Kalp sağlığını iyileştirebilir

Kalp hastalığı, dünya çapında ölümlerin yaklaşık %33'ünü oluşturan ciddi bir sağlık durumudur. Bazı araştırmalar çinko almanın kalp hastalığı için çeşitli risk faktörlerini iyileştirebileceğini göstermektedir. Hatta trigliserit ve kolesterol seviyelerini düşürebilirler. Çalışmalar, çinko takviyelerinin toplam ve LDL (kötü) kolesterol ile kan trigliserit düzeylerini düşürdüğünü göstermektedir. Bu nedenle, potansiyel olarak kalp hastalığını önlemeye yardımcı olabilirler. Çalışmalar çinko takviyelerinin sistolik kan basıncı seviyelerini azaltabileceğini göstermektedir. Bununla birlikte, takviyelerin kan basıncı üzerindeki etkilerine ilişkin araştırmalar sınırlıdır. Ayrıca, bazı araştırmalar, düşük serum çinko düzeylerinin daha yüksek koroner kalp hastalığı riski ile ilişkili olabileceğini düşündürse de bulgular sonuçsuz kalmaktadır. Bu nedenle daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Makula dejenerasyonunu yavaşlatır

Makula dejenerasyonu yaygın bir göz hastalığıdır ve dünya çapında görme kaybının önde gelen nedenlerinden biridir. Çinko takviyeleri genellikle yaşa bağlı makula dejenerasyonunun (AMD) ilerlemesini yavaşlatmak, görme kaybı ve körlüğe karşı korunmaya yardımcı olmak için kullanılır. AMD'li 72 kişide yılında yapılan bir araştırma, 3 ay boyunca günde 50 mg çinko sülfat almanın hastalığın ilerlemesini yavaşlattığını göstermiştir. Diğer incelemeler benzer şekilde, hastalığa karşı koruma sağlamak için retinadaki besin akışını iyileştirebileceğini iddia ederek AMD'nin ilerlemesini yavaşlatmak için çinko takviyeleri önermektedir. Bununla birlikte, diğer araştırmalar, çinko takviyelerinin tek başına görüşü önemli ölçüde iyileştirmeyebileceğini ve sonuçları en üst düzeye çıkarmak için diğer tedavi seçenekleriyle eşleştirilmesi gerektiğini öne sürmektedir. Bu nedenle, bu mineral ve göz sağlığı arasındaki bağlantı hakkında daha fazla bilgi edinmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Çinko takviyesi türleri

Bir çinko takviyesi seçerken, muhtemelen birçok farklı türün mevcut olduğunu fark edeceksiniz. Bu çeşitli çinko biçimleri sağlığı farklı şekillerde etkiler. İşte piyasada bulabileceğiniz çinko takviyesi birkaç tür;

·         Çinko glukonat: En yaygın OTC formlarından biri olan çinko glukonat, pastiller ve burun spreyleri gibi ilaçlarda sıklıkla kullanılır.

·         Çinko asetat: Çinko glukonat gibi, semptomları azaltmak ve iyileşmeyi hızlandırmak için genellikle soğuk pastillere çinko asetat eklenir.

·         Çinko sülfat: Çinko eksikliğini önlemeye yardımcı olmasının yanı sıra çinko sülfatın akne şiddetini azalttığı gösterilmiştir.

·         Çinko pikolinat: Vücudumuz bu formu çinko glukonat ve çinko sitrat dahil olmak üzere diğer çinko türlerinden daha iyi emebilir.

·         Çinko orotat. Bu form, orotik asit olarak bilinen bir bileşiğe bağlıdır. Piyasadaki en yaygın çinko takviyesi türlerinden biridir.

·         Çinko sitrat. Bu tür takviyenin çinko glukonat kadar iyi emildiğini, ancak daha az acı, daha çekici bir tada sahip olduğunu göstermektedir.

En yaygın olarak bulunan ve uygun maliyetli formlardan biri olduğu için çinko glukonat, alımınızı artırmak için iyi bir seçenek olabilir. Bu arada, biraz daha fazla yatırım yapabiliyorsanız çinko pikolinat daha iyi emilebilir. Kapsül, tablet ve pastil formunda mevcuttur. Seçilen türden bağımsız olarak günlük çinko dozunu almak için birçok seçenek bulunmaktadır. Çinko içeren burun spreylerinin koku kaybıyla bağlantılı olduğu ve bundan kaçınılması gerektiği unutulmamalıdır.

Dozaj

Takviyeler farklı miktarlarda temel çinko içerebileceğinden, günde ne kadar çinko almanız gerektiği, diyet alımınıza ve seçtiğiniz takviye türüne bağlıdır. Örneğin çinko sülfat, %23 oranında elementer çinkodan oluşur. Bu nedenle mg çinko sülfat, yaklaşık 50 mg çinko sağlar. Temel miktar genellikle ekin etiketinde listelenir ve günlük ihtiyaçlarınızı karşılamak için ne kadar alacağınızı belirlemeyi kolaylaştırır. Yetişkinler için önerilen günlük doz tipik olarak mg elementer çinkodur. Bu miktar, et, kümes hayvanları, deniz ürünleri, zenginleştirilmiş kahvaltılık gevrekler, fındık, tohumlar, baklagiller ve süt ürünleri gibi sağlıklı bir diyetin parçası olarak çinko açısından zengin çeşitli gıdaların tüketilmesiyle de elde edilebilir. Örneğin 85 gramlık bir porsiyon sığır köftesi 5,3 mg çinko içerirken bazı kahvaltılık tahıl türleri porsiyon başına yaklaşık 2,8 mg çinko içerir. Akne, ishal ve solunum yolu enfeksiyonları gibi durumları tedavi etmek için daha yüksek dozlarda ek çinko kullanılabilir. Bununla birlikte, aşırı çinko tüketimiyle ilişkili potansiyel yan etkiler nedeniyle, tıbbi rehberlik ve gözetim altında olmadıkça, günde 40 mg'lık üst sınırı aşmamak en iyisidir.

Güvenlik ve yan etkiler

Belirtildiği şekilde kullanıldığında çinko takviyeleri, çinko alımınızı artırmanın ve sağlığınızın çeşitli yönlerini iyileştirmenin güvenli ve etkili bir yolu olabilir. Bununla birlikte, dikkate alınması gereken yan etkiler de vardır.

Oral çinko takviyelerinin yan etkileri

Çinko takviyeleri genellikle iyi tolere edilir. Ancak bazı insanlarda mide bulantısı, kusma, ishal ve mide ağrısı gibi olumsuz yan etkilerle ilişkilendirilirler. Ayrıca, günde 40 mg'ı aşan elementer çinko, ateş, öksürük, baş ağrısı ve yorgunluk gibi grip benzeri semptomlara neden olabilir.  Çinko, vücudun bakırı emme yeteneğini de engelleyebilir ve potansiyel olarak bu önemli mineralde zaman içinde bir eksikliğe yol açabilir. Ayrıca çinko takviyelerinin, belirli antibiyotiklerin emilimini engellediği ve aynı zamanda alındığında etkinliklerini azalttığı gösterilmiştir. Yan etki riskini azaltmak için, önerilen doza uyulmalı ve tıbbi gözetim altında olmadıkça, günde 40 mg'lık tolere edilebilir üst sınırı aşmaktan kaçınılmalıdır. Çinko takviyesi aldıktan sonra herhangi bir olumsuz yan etki yaşanırsa doz azaltılmalıdır. Belirtiler devam ederse bir sağlık uzmanına danışılmalıdır.

Sonuç olarak çinko, sağlığın birçok alanında kilit rol oynayan önemli bir mineraldir. Günlük mg elementer çinko takviyesi, bağışıklığı, kan şekeri düzeylerini ve göz, kalp ve cilt sağlığını iyileştirebilir. Bununla birlikte, günde 40 mg çinko üst sınırını aşmamak önemlidir. Çünkü yüksek miktarlarda tüketmek sindirim sorunlarına ve grip benzeri semptomlara neden olabilir, bakır emilimini azaltabilir ve bazı antibiyotiklerin etkinliğini azaltabilir. Çinko takviyeleri kullanmanın yanı sıra, diyete daha fazla çinko açısından zengin gıdalar ekleyerek alım doğal olarak artırabilirsiniz. Bunlara kabuklu kuruyemişler, tohum, baklagiller, et, deniz ürünleri ve süt ürünleri dahildir.