Parmak Kırığı Tedavisi

Kırık kemikler hiç de eğlenceli değildir! Kırık ayak parmakları özellikle ağrılı olabilir ve eğer aktif bir insansanız, sevdiğiniz şeyleri yapmaktan sizi gerçekten alıkoyabilir. Neyse ki, iyileşme sürecini hızlandırmanın ve aktif hayatınıza daha çabuk dönmenin bazı doğal yolları var.

Kırık ayak parmağı için doğal tedaviler
İyileşme sürecini hızlandırmaya çalışırken değerlendirmek isteyebileceğiniz birkaç doğal fikri şöyle sıralayabiliriz:
• İyileşirken kırık parmağın düzgün hizalanmasını teşvik etmek için yaralı parmağınızı bitişik kırık olmayan en büyük parmağa bantlayabilirsiniz. Bu ayrıca, iyileşme sürecini hızlandırmak için kırık parmağın hareket etmesini engellemeye de yardımcı olabilir. Cilt tahrişini ve enfeksiyonu önlemek için ise birbirine bantlanmış ayak parmakları arasında daima gazlı bez veya pamuk kullanın.
• Ağrıyı, iltihabı ve şişmeyi azaltmak için, bir ayak parmağı yaralanmasından sonra mümkün olan en kısa sürede buz kullanmayı unutmayın.
• Etkilenen ayağınızı mümkün olduğunca dinlendirin ve üzerine baskı yapmaktan kaçının. Ayrıca, etkilenen ayağı yukarı kaldırmanın şişmeyi önleyebileceğini unutmayın.
• Parmağın daha fazla tahriş olmasını veya yaralanmasını önlemek için geniş burunlu veya açık parmaklı destekleyici ayakkabılar giyin.
• İyileşme sürecine yardımcı olan uçucu yağlar uygulayın. Selvi, köknar ve sarmal çiçeğinden elde edilen yağlar günde 3 kez topikal olarak uygulanabilir.

Kırık ayak parmağı için besin/takviye desteği
İyileşme sürecini hızlandırmak için kullanabileceğiniz çeşitli gıdalar, şifalı bitkiler ve takviyeler:
• Kalsiyum açısından zengin besinler: Yeşil yapraklı sebzeler, deniz sebzeleri, somon balığı, sardalye ve şekersiz kültürlü süt ürünleri, kemik büyümesini/iyileşmesini destekleyebilen iyi doğal kalsiyum kaynaklarıdır.
• Çinko: Kabak çekirdeği, sığır eti ve ıspanak, bağışıklığı güçlendirmeye ve kemiklerin yeniden inşası için gereken iyileşme sürecini hızlandırmaya yardımcı olan harika çinko kaynaklarıdır.
• K vitamini yönünden zengin besinler: Lahana, ıspanak, brokoli ve diğer yeşil besinler, sağlıklı kan pıhtılaşmasını ve kemik büyümesini/iyileşmesini destekleyen K vitamini bakımından idealdir.
• Zerdeçal/Kurkumin: Vücuttaki iltihabı azaltmaya yardımcı olmak için harika bir doğal yoldur.
• Kemik suyu/kolajen takviyeleri: Gün boyunca kemik suyu yudumlamak veya smoothielerinize veya öğünlerinize kolajen eklemek sağlıklı, güçlü kemik büyümesini desteklemeye yardımcı olabilir.

Kırık ayak parmağınız iyileşirken kaçınılması gerekenler
Kırık bir kemiği iyileştirmeye çalışırken kemiklerinizi zayıflatabileceği ve iltihaplanmayı artırabileceği için kaçınmanız gereken bazı şeyler de var:
• Alkol
• Sodyum
• Rafine şeker ve tahıllar
• Soda
• Kafein

Uygun destek ve dinlenme ile iyileşme sürecini hızlandırmaya kesinlikle yardımcı olabilirsiniz. Yaşadığınız tecrübe sinir bozucu olabilir, ancak yaralanmanın hemen ardından sakinleşirseniz çok daha hızlı iyileşeceğinizi unutmayın! Kırık bir ayak parmağından şüpheleniyorsanız, daha fazla komplikasyonu önlemek adına, teşhis ve tedavi için derhal bir ayak hastalıkları uzmanı ile görüşün.

Acil Yaklaşım/İlkyardım

            El Ayası Yaralanmaları Çocukluk çağında oldukça yaygındır (Resim 1).

Mekanizması, parmak fleksiyonda iken proksimal interfalangial eklemin ekstansiyona zorlanmasından oluşur. Bu hareket, fleksor tendonun insersiyonunu orta falanksın el ayası yönüne doğru zorlar. Olası yaralanma, tendon insersiyonunun minör kopmasından, kartilaj ve/ya da kemik parçasının kopmasına kadar değişir. Film, ender olarak ufak bir kopmuş kemik parçasını göstermesi dışında herhangi bir lezyonu pek göstermez. Bu yaralanma en iyi biçimde eklemin tam lateral görünüşünde görülür. Klinik olarak, eklem şişer ve kalınlaşır. El ayası yüzeyinde aşırı duyarlıdır. Hareketler acı verir.

            Tedavi, gün boyunca bitişik bandajlama ve bu evrede yeniden muayeneden oluşmaktadır (Resim 2). Hareketler ve işlevler değerlendirilmelidir. İşlevin makul düzeyde düzelmemesi, yani hemen hemen tam fleksiyon ve ekstansiyon sağlanmaması, fizyoterapi birimine sevk edilmesine yol açar. Hemen hemen çocukların tümünde bir kaç hafta sonra tüm işlevler eski durumuna döner. Parmak uzunca bir süre şiş kalabilir. Anne babalara, ilk evrelerde bu anlatılmalıdır.

            Parmak Kırıkları

            Üç kırık yeri yaygın olarak karşımıza çıkar:

            1- Proksimal falanks kökündeki kırıklar,

            2- Orta falanksın kondilindeki kırıklar,

            3- Orta ya da proksimal falanksın kemik diafizinde spiral kırık.

            Bu kırık yerlerin tümünde rotasyon ve deviasyon derecesinin değerlendirilmesi önemlidir (Resim 3). Eğer parmak düzse ve hiçbir rotasyon yoksa bu tür yaralanmaların çoğu basit bandajlama ile düzelir. Herhangi bir rotasyonel ya da lateral deformite uygun analjezi/anestezi kullanılarak düzeltilmelidir.

            Baş Parmak Yaralanmaları

            Baş parmak da diğer parmaklar gibi aynı ezilme ve kopma yaralanmalarına maruz kalır. Ayrıca, proksimal falanks, büyük çocuklarda ulnar kollateral ligamentleri (av bekçisi ya da kayakçı baş parmağı) ya da küçük çocuklarda epifizi zorlayan abdüksiyon baskısına açıktır (Resim 4 a,b). Epifizi zorlayan abdüksiyon baskısından kaynaklanan yaralanmada, radyografi genellikle yararlı olmaz ve yaralanmanın tanısı yalnızca klinik temele dayanarak konur. Bu yaralanmaların çoğu oldukça ağrılıdır ve kısa bir alçı sargı içerisinde bir süre immobilizasyon uygulanması ağrıyıdindirir. gün sonra alçının çıkarılması aktif hareketin gerçekleşmesine izin verir.

            Çocuklarda, eklemi etkilemeyen, metakarpal kemiklerin bulunduğu bölgenin alt ucundaki bir kırık kalabilir. Bu yaralanmalar için genellikle gün süre ile rahatlatmak için yalnızca bir alçı sargı gerekir.         

            Metakarpal Kemiklerdeki Kırıklar

            Metakarpal kemiklerdeki kırıklar, genellikle eldivensiz boks oynakla erkek çocuklarda yaygın olarak görülür. Bu kırıklar iki ana grupta toplanabilir:Metakarpal kemiklerin baş ya da boyun kısmındaki kırıklar (Resim 5).

            Kemik diyafizindeki yerinden oynanamış spirak kırıklar (Resim 6).

            Metakarpal kemiklerin boynundaki kırıklar oldukça belirsiz olabilir ve radyografide ayırt etmek genellikle güçtür. Bu kırıklar genellikle distal metakarpal epifiz içinde Salter-Harris tür II. kırıklardır. Klinik olarak, parmak eklemlerinin dış oynak tarafı, bitişik parmağın ve diğer elinkilerle karşılaştırıldığında biraz daha küçüktür. En sık yaralanan mekarpal kemik, beşinci (serçe) parmak metakarpali ve ikinci (işaret) parmağı metakarpalıdır.

            Yapılması gereken tek şey, semptomatik tedavidir. gün süreyle bir voler atel

takılması ağrıyı dindirir ve iyileşmeyi sağlayacak biçimde hareketi kısıtlar.

            Metakarpal kemik diyafizindeki spiral kırıklar bitişik intra-osseöz kaslarla atel ile tespit edilir. haftalık bir süre zarfında genellikle iyileşme görülür ve yine gereken voler atel içerisinde tespit etmektir.

            Metakarpal kırırkların tümü, elin arkasında kolaylıkla palpe edilebilen belirgin bir nasır oluşumu ile oluşur. Bu durum anne ve babaları çok fazla endişelendirir ve bunun normal olduğuna ve iyileşme sürecinin bir parçası olduğuna ikna edilmeleri gerekir (Resim 7).

El ayası splinti çıkarılınca, aktif hareketleri mümkün olduğunca kısa sürede yeniden kazanılabilmesi için çocuğun fizyoterapiye sevk edilmesi gerekir.

            El Bilek Kemiğindeki (Karpal) Kırıklar

            El bilek kemiğindeki kırıklar çocuklarda yetişkinlerden daha az görülür (Resim 7).

Çoğu gün süreyle kalın el ayası parçası içinde hareketsiz tutulmasıyla basit bir tedavi gerektirir. Kemiğin hareket etmeyecek biçimde gereğince tespit edilmesi ağrıyı azaltır.  

            Skafoid Kırıklar

            Karpal skafid kırıkları nispeten nadirdir (Resim 8).

            Çocukların çoğunda elinin üzerine düşmesiyle yumuşak doku zedelenmesi oluşur. Küçük çocuklara karşın, kırıklar ergenlik dönemindeki çocuklarda daha yaygındır.

            Erişkinlerde olduğu gibi kırıklar aşağıdaki bölgelerde oluşabilir:

            Distal kutuplarda,

            Belde,

            Prosimal kutuplarda,

            Tuberozitelerde.

            Tüm kırıklar flasterlenmeli ve ortopedik izlem için sevk edilmelidir. Kırıktan kuşkulanılan durumlarda ağrının dindirilmesi için 10 güne kadar bir alçı içerisinde korunmalıdır. Onuncu günde alçı çıkarılır ve başka bir röntgen çekilir. Bu evrede, eğer kırık olduğu doğrulanırsa, çocuk yine alçıya alınmalı ve ortopedi servisi tarafından izlenmelidir. Eğer, bu evrede kırık saptanmazsa elin mümkün olduğunca kısa sürede hareket kazanması için fizyotorepi önerilir.

            Skafoid bölgesinin ultrasonla değerlendirilmesi kırığın yumuşak doku tahribatından ayırt edilmesine yardımcı olur. Bu teknik tamamen kanıtlanmamıştır ve kesinlikle önerilmesi için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.

            Skafoidin tüberozitesindeki kırıklar için, ağrının dindirilmesi ve ardından aktif hareketin sağlanması amacıyla yalnızca kısa süreli splint takılması gerekir. Bu zedelenmede vasküler nekroz tehlikesi yoktur.

            Skafolunat Subluksasyon

            Bu yaralanma kuşkulanıldığından çok daha yaygındır. Çok sayıda çocuk, basit röntgende kırık bulgusu olmaksızın skafoid ve lunat çevresinde ağrıdan yakınır. Bu çocuklarda genellikle yumuşak doku hasarlarıyla tutarlı olarak fazla şişme görülür.

            Bu yaralanma için ideal tedavinin ne olduğu henüz açıklık kazanmamıştır. Yaklaşımlardan biri, çocuğun bileğinin ağrının dindirilmesi için bir kaç gün süreyle bir bilek splinti ile hareketsiz tutulması ve fizyoterapi ile aktif olarak hareket kazandırılmasıdır.

Kaynaklar

1-     Beattie T.F, Hendr, GM, Duguid KP; Pediatrik Aciller Mosby-Wolfe Med. Communicohiers

Resim 1.

El ayası yaralanması. Orta parmağın proksimal interfalageal eklemindeki belirgin çürük.

Resim 2. Parmak bandajı.

Bu bandaj türü bitişik bandaj, ‘sıkı’ ya da ‘jartiyer’ bandajlama olarak adlandırılır.

Resim 3. Kayakçı başparmağı. Parmak arası perdenin hemen yukarısında, ulnar hatta baş parmağın kökünde, zedelenme ve şişlik dikkati çekmektedir. Bu zedelenme, eskiden av bekçisi baş parmağı olarak adlandırılmaktaydı. Ancak çağdaş toplumlarda artık tavşan yakalamanın yerini kayak almıştır.

Resim 4. a, b Rotasyon deformitesi olan proksimal falanks kırığı a) Serçe parmağın diğer parmaklardan ayrı olarak rotasyonuyla kendini gösteren belirgin sol serçe parmak kırığı.

b) Serçe parmağın diğer parmakların altına rotasyonu ile kendini gösteren belirgin sağ serçe parmak kırığı. Her iki deformitenin de manipülasyonla düzeltilmesi gerekmektedir.

Resim 5 Sıkışma gösteren ikinci metakarpal kemiğin boyun kısmında Salter-Harris tip II kırık görülen elin eğik radyografisi.

Resim 6. Elin anteroposterior görünüşü. Rontgende bileğin alt sırasındaki (kapitat) ve üçüncü sırasındaki (hamat) parçalar boyunca enine kırıklar görülmektedir. 2 ve 3. metakarpal kemiklerde de kırıklar vardır.

Resim 7. Beşinci metakarpal baş kısımda kırık. Bu çocuk şu anda üç haftalık zedelenme sonrası dönemdedir. Serçe parmağın metakarpal baş kısmının dorsumun şiştiği dikkati çekmektedir. Hemen hemen tam olarak ekstensiyon vardır ve bu çocuğun hiç bir işlevsel kusuru yoktur. Parmağının zamanla şekli değişmelidir.

Resim 8. Skafoidin distal kutbunda bir kırığın görüldüğü el bileğinin rontgeni

Hareket kaybı, kırığın bulgularından birisidir. Vücudumuz, kırık durumunda ağrı mekanizmasını kullanarak hareketlerimizi kısıtlar. Hareket kısıtlılığının bir diğer sebebi de kemik yapısındaki bozulmaya bağlı gelişir. Özellikle eklem içi veya parçalı kırıklarda kemik yapının bütünlük kaybı nedeniyle hareket kaybı gelişir.

Çatlak terimi ise ayrışmamış kırıkları ifade etmek için kullanılır. Hareket kısıtlılığı ve ağrı yakınmaları ayrışmış kırıklarda daha fazla olmakla beraber çatlaklarda da olabilir.

Kırığın İlk Belirtileri Nelerdir?

Kırığın ilk belirtileri ağrı, hareket ettirme güçlüğü, deformite yani şekil bozukluğu ve şişlik olarak sıralanmaktadır.  Kırıklara bazen damar sinir yaralanmaları da eşlik edebildiğinden uzuvlarda solukluk ve his kaybı gibi belirtiler arasında görülebilmektedir.

Kırık Olması Hareketi Engeller mi?

Bu durum kırığın eklemi içerip içermemesi ve kemikteki ayrışma miktarı ile ilişkilidir. Kemikler hareket sistemimizin taşıyıcı kolonlarıdır. Hareketi kas, bağ, tendon ve sinir dokusu ile beraber bir düzen içerisinde sağlar. Dolayısı ile kemik yapıdaki bütünlük kayıpları nedeniyle kırıklarda hareket kaybı gerçekleşir. Hareketi engelleyen bir diğer mekanizma da özellikle eklem içi kırık durumunda eklem içi kısıtlılık yapan kemik parçaları ve eklemdeki pürüzsüz yapının bozulmasıdır.

Kırıkla Varken Hareket Edilirse Ne Olur?

Ayrışmamış bir kırık sıklıkla cerrahi dışı yöntemlerle tedavi edilebilir. Buna karşın önemsenmeyip üzerine yük verilmesi veya hareket edilmesi durumunda hastalar bu şansını kaybedebilmektedir.

Kırıklarda Mutlaka Ağrı Olur mu? 

Ağrı kırığın temel bulgularından olmakla beraber ağrının varlığı veya yokluğu kırık için bir kriter değildir.  Bu durum kişinin ağrı eşiği ile ilgilidir. Ağrı eşiği yüksek kişiler basit kırıklarda ağrıyı göz ardı edebilmektedir. Stres kırığı gibi kronik travmaya bağlı gelişen yetmezlik kırıklarında da düşük düzeyde ağrı meydana gelebilmektedir.

Kırığın Boyutuna Göre Ağrının Şiddeti Değişir mi?

Kırığın boyutu ile ağrı arasında direkt ilişki yoktur. Ancak kırığı yaratan enerji ne kadar büyükse kemikte ve yumuşak dokuda hasar o kadar büyük olacaktır. Travmanın yorumlama biçimlerinden birisi de ağrı olduğu için dolaylı yönden bu soruya evet denilebilir. Ancak ağrı yorumu kişiye göre değişebileceği, ağrı toleransının farklılıklar gösterebileceği unutulmamalıdır.

Kırığın Farkında Olmadan Hareket Etmek Nelere Neden Olur? 

Ağrıyı az olarak yorumlayıp harekete devam edildiği durumlarda kırıktaki ayrışma miktarı artabilmektedir. Bu da kolayca tedavi edilebilecek hastalarda daha karmaşık tedavi yöntemlerinin uygulanmasını gerektirebilir. Ayrıca kırığın iyileşmesi için hareketin kısıtlanması gerektiği için hareket etmek iyileşme periyodunun uzamasına neden olmaktadır.

Kırıklarda Ağrı Sadece Kırılan Bölgede midir?

Kırık, travmanın kemik dokuda meydana getirdiği bütünlük kaybıdır. Ancak kırığı meydana getiren enerji yumuşak dokuda da hasar meydana getirebilir. Dolayısı ile ağrı sadece kırık bölgesinde olmayıp daha geniş alanda da hissedilebilir.

Kırık Tedavi Edildikten Sonra Ağrı Yaşanır mı? 

Hastaların bir bölümü özellikle soğuk havalarda kırık kaynamasından sonra bile hafif ağrı hissi tarif edebilmektedir.

Parmak Kırığı Neden Olur?

Parmak kırıkları sıklıkla ele sert bir cisimin çarpması sonucu meydana gelir. Bir diğer sık mekanizma da parmağın araba kapısı gibi iki yüzey arasında sıkışması sonrası meydana gelmektedir.

Kırıklarda kaynama sonrası fonksiyonel başarı kırığın yerine ve ayrışma düzeyine bağlıdır. El parmağı kırıklarında açılanma miktarı ve kırığın eklemde olup olmaması kritik öneme sahiptir. Özellikle eklem içi kırıklarda veya ayrışma gösteren parmak kırıkları kavrama güçlüğü, hareket kısıtlılığı ve kozmetik deformitelere yol açabilirler. Ayak parmak kırıklarında el parmaklarına kıyasla tedavi sonuçları daha yüz güldürücüdür. Bununla beraber kırık şüphesi varlığında tedavi gerektirdiği unutulmamalıdır.

Parmak kırıklarında bir diğer önemli nokta da hastanın yaşıdır. Özellikle çocuklarda erişkinlerden farklı olarak büyüme çekirdekleri mevcuttur. Büyüme çekirdeği yaralamamaları uzun vadede deformitelere neden olabileceğinden çocuk kırıkları  özellikle önemlidir.

Parmaklardaki Kırıklar Nasıl Tedavi Edilir?

Kırıkta tedavi şekli kırığın ayrışma düzeyi, hastanın yaşı, beklentisi, mesleği gibi bir çok parametreye göre değişmektedir. Basit parmak kırıklarında alçıdan ziyade küçük ateller uygulanmaktadır. Buna karşın ciddi yaralanmalarda cerrahi tedavi de uygulanabilmektedir.

Parmak Kırıkları Ne Kadar Sürede İyileşir?

Kırığın kaynama süresi yaş gurubuna göre değişmektedir. Erişkinlerde kırık kaynama süresi ortalama 6 hafta olarak ifade edilebilir. Çocuklarda ise bu süre daha kısadır.

Parmak Kırıkları Tedavi Edilmezse Ne Olur? 

Uygun tedavi edilemeyen hastalarda parmaklarda şekil bozukluğu, hareket kısıtlılığı ve kavrama güçlüğü meydana gelebilmektedir.

Formu doldurun, biz sizi arayalım:

Kullanıcılar bunları da aradı: