Evsel Atık Rengi

Yönetmelik

Çevre ve Orman Bakanlığından:

Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı, tıbbi atıkların üretiminden bertarafına kadar;

a) Çevreye ve insan sağlığına zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı bir biçimde alıcı ortama verilmesinin önlenmesine,

b) Çevreye ve insan sağlığına zarar vermeden kaynağında ayrı olarak toplanması, ünite içinde taşınması, geçici depolanması, taşınması ve bertaraf edilmesine,

yönelik prensip, politika ve programlar ile hukuki, idari ve teknik esasların belirlenerek uygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

Kapsam

Madde 2- Bu Yönetmelik, EK-1’de belirtilen sağlık kuruluşlarının faaliyetleri sonucu oluşan ve EK-2’de detaylı olarak belirtilen atıklar ile bu atıkların üretildikleri yerlerde ayrı toplanması, geçici depolanması, taşınması ve bertaraf edilmesine ilişkin esasları kapsamaktadır.

Dayanak

Madde 3- Bu Yönetmelik, 9/8/ tarihli ve sayılı Çevre Kanununun 1, 3, 8, 11 ve 12 nci maddeleri ile 1/5/ tarihli ve sayılı Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 1, 2 ve 9 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

Madde 4- Bu Yönetmelikte geçen;

Bakanlık: Çevre ve Orman Bakanlığını,

Kanun: sayılı Çevre Kanununu,

Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği: 14/3/ tarihli ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmeliği,

Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği: 14/3/ tarihli ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmeliği,

Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği: 30/7/ tarihli ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmeliği,

Ünite: EK-1’de yer alan ve faaliyetleri sonucu EK-2’de belirtilen atıkları üreten kişi, kurum ve kuruluşları,

Evsel Nitelikli Atık: Ünitelerden kaynaklanan, EK-2’de A grubu altında yer alan başta mutfak, bahçe ve idari birimlerden kaynaklanan atıklar olmak üzere kontamine olmamış atıkları,

Ambalaj Atığı: Ünitelerden kaynaklanan, EK-2’de B grubu altında yer alan kontamine olmamış, tekrar kullanılabilir, geri dönüştürülebilir ve geri kazanılabilir plastik, metal, cam ve kağıt-karton ambalajların atıklarını,

Tıbbi Atık: Ünitelerden kaynaklanan, EK-2’de C, D ve E grupları altında yer alan enfeksiyöz, patolojik ve kesici-delici atıkları,

Tehlikeli Atık: Ünitelerden kaynaklanan, EK-2’de F grubu altında yer alan genotoksik, farmasötik ve kimyasal atıklar ile ağır metal içeren atıkları ve basınçlı kapları,

Enfeksiyöz Atık: Enfeksiyon yapıcı etkenleri taşıdığı bilinen veya taşıması muhtemel başta kan ve kan ürünleri olmak üzere her türlü vücut sıvıları ile insan dokuları, organları, anatomik parçalar, otopsi materyali, plasenta, fetus ve diğer patolojik materyali; bu tür materyal ile bulaşmış eldiven, örtü, çarşaf, bandaj, flaster, tamponlar, eküvyon ve benzeri atıkları; hemodiyaliz ünitesi ve karantina altındaki hastaların vücut çıkartılarını; bakteri ve virüs tutucu hava filtrelerini; enfeksiyöz ajanların laboratuvar kültürlerini ve kültür stoklarını; araştırma amacı ile kullanılan enfekte deney hayvanlarının leşleri ile enfekte hayvanlara ve çıkartılarına temas etmiş her türlü malzemeyi, veterinerlik hizmetlerinden kaynaklanan atıkları,

Patolojik Atık: Cerrahi girişim, otopsi veya anatomi çalışması sonucu ortaya çıkan dokuları, organları, vücut parçalarını, insan fetusunu ve hayvan cesetlerini,

Kesici-Delici Atık: Şırınga, enjektör ve diğer tüm deri altı girişim iğneleri, lanset, bisturi, bıçak, serum seti iğnesi, cerrahi sütur iğneleri, biyopsi iğneleri, intraket, kırık cam, ampul, lam-lamel, kırılmış cam tüp ve petri kapları gibi batma, delme, sıyrık ve yaralanmalara neden olabilecek atıkları,

Farmasötik Atık: Kullanma süresi dolmuş veya artık kullanılmayan, ambalajı bozulmuş, dökülmüş ve kontamine olmuş ilaçlar, aşılar, serumlar ve diğer farmasötik ürünler ve bunların artıklarını ihtiva eden kullanılmış eldivenler, hortumlar, şişeler ve kutuları,

Genotoksik Atık: Hücre DNA’sı üzerinde mutasyon yapıcı, kanserojen veya insan veya hayvanda düşüğe neden olabilen türden farmasötik ve kimyasal maddeleri, kanser tedavisinde kullanılan sitotoksik (antineoplastik) ürünleri ve radyoaktif materyali ihtiva eden atıklar ile bu tür ajanlarla tedavi gören hastaların idrar ve dışkı gibi vücut çıkartılarını,

Kimyasal Atık: Ünitelerde tedavi, tanı veya deneysel araştırmalar gibi tıbbi alanlarda kullanılan ve insan ve çevre sağlığı için çeşitli etkilerle zararlı olabilen kimyasal maddelerin gaz, katı veya sıvı atıklarını,

Ağır Metal İçeren Atıklar: Ünitelerde tedavi, tanı veya deneysel araştırmalar gibi tıbbi alanlarda kullanılan termometre, tansiyon ölçme aleti ve radyasyondan korunma amaçlı paneller gibi alet ve ekipmanların içinde veya bünyesinde bulunan cıva, kadmiyum, kurşun içeren atıkları,

Basınçlı Kaplar: Ünitelerde tedavi, tanı veya deneysel araştırmalar gibi tıbbi alanlarda kullanılan gazları içinde bulunduran silindirleri, kartuşları ve kutuları,

Kontaminasyon: Bir enfeksiyöz etkenin herhangi bir eşyaya, yüzeye veya kişiye bulaşmasını,

Geçici Depolama: Atıkların bertaraf alanına taşınmasından önce ünite içinde inşa edilen birimlerde veya konteynerlerde 48 saati geçmemek üzere geçici süre ile bekletilmesini,

Nihai Bertaraf: Tıbbi atıkların çevreye ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde ilgili mevzuatlarda öngörülen her türlü önlemin alındığı tesislerde yakılması veya düzenli depolanması suretiyle yok edilmesini veya zararsız hale getirilmesini,

Düzenli Depolama Tesisi: Tıbbi atıkların düzenli depolama yoluyla bertaraf edildiği tesisleri,

Yakma Tesisi: Ortaya çıkan yanma ısısını yeniden kazanabilen veya kazanamayan ve atıkların termal arıtımına adanmış olan her türlü sabit veya seyyar teknik birim veya ekipmanı (atıkların oksitlenme yoluyla yakılmasının yanısırapiroliz, gaz haline getirme veya plazma işlemleri gibi diğer termal arıtma işlemleri dahil),

Tıbbi Atık Torbası veya Kabı: Tıbbi atıkların toplanması ve biriktirilmesi amacıyla kullanılan, teknik özellikleri 13 üncü maddede belirtilen, kırmızı renkli, güvenli kapatılabilir, plastik biriktirme kabını,

Otoklav Torbası: Tıbbi atıkların basınçlı buhar ile sterilizasyon işlemine tabi tutulması durumunda, tıbbi atıkların toplanması ve biriktirilmesi amacıyla kullanılan ve teknik özellikleri 13 üncü maddede belirtilen, kırmızı renkli, güvenli kapatılabilir, plastik biriktirme kabını,

Kesici-Delici Atık Kabı: Kesici ve delici atıkların toplanması ve biriktirilmesi amacıyla kullanılan, teknik özellikleri 13 üncü maddede belirtilen biriktirme kabını,

Uluslararası Biyotehlike Amblemi: Tıbbi atık torbaları veya kapları ile kesici-delici atık kapları, bunların taşınmasında kullanılan konteyner ve araçlar ile geçici depolama birimlerinin üzerlerinde bulundurulması gereken ve bir örneği EK-3’de verilen amblemi,

Tıbbi Atıklar Sorumlusu: EK-1’de belirtilen ünitelerin başhekimlerini, başhekimin bulunmadığı yerlerde mesul müdürü,

Ünite İçi Taşıma: Atıkların üretildiği yerlerden uygun taşıma araçları ile alınarak geçici depolama birimlerine götürülmesi işlemini,

Taşıma: Atıkların geçici depolama birimlerinden uygun taşıma araçları ile alınarak bertaraf alanına götürülmesi işlemini,

Konteyner: Paslanmaz metal, plastik veya benzeri malzemeden yapılmış, tekerlekli, kapaklı, kapakları kilitlenir, en az hacminde geçici depolama birimini,

Sterilizasyon: Bakteri sporları dahil her türlü mikrobiyal yaşamın fiziksel, kimyasal, mekanik metotlar veya radyasyon (irradiation) yoluyla tamamen yok edilmesini veya bu mikroorganizmaların seviyesinin % 99, oranında azaltılmasını,

Sterilizasyon Yükü: Sterilizatörde eş zamanlı olarak sterilize edilecek veya edilmiş atığı,

Maruz Bırakılma Süresi: Sterilizatörde belirli sıcaklık, basınç ve nem sağlandıktan sonra, bu koşullarda atığın işlem gördüğü süreyi,

Biyolojik İndikatör: Sterilizasyon etkinliğinin araştırılmasında, kağıt şerit (strip) veya benzeri bir taşıyıcı mekanizmaya inoküle edilmiş standart/bilinen bir mikroorganizmayı,

Kimyasal İndikatör: Sterilizasyon etkinliğinin araştırılmasında kağıt bant veya benzeri bir taşıyıcıya emdirilmiş, yüksek ısı ile renk değiştiren kimyasal maddeyi,

Yerleşme Alanı: İmar planı sınırı içindeki yerleşik ve iskân edilmiş alanların tümünü,

Ön Lisans: Bu Yönetmelik gereğince, tıbbi atık bertaraf tesisi ile sterilizasyon tesisi kurmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerin Bakanlıktan almaları gereken, kuracakları tesisle ilgili her türlü plan, proje, rapor, teknik veri, açıklamalar ve diğer dokümanlara ilişkin tesisin projelendirilmesine ilişkin izni,

Lisans: Bu Yönetmelik gereğince tıbbi atık taşıyan belediye veya firmaların valilikten; tıbbi atık bertaraf tesisi ile sterilizasyon tesisi kurmak ve işletmek isteyenlerin ise Bakanlıktan alacakları ve konu ile ilgili yeterli uzman ve teknolojik imkânlara sahip olduğunu gösterir belgeyi,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Genel İlkeler, Görev, Yetki ve Yükümlülükler

Genel ilkeler

Madde 5- Tıbbi atıkların yönetimine ilişkin ilkeler şunlardır;

a) Tıbbi atıkların çevre ve insan sağlığına zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı olarak alıcı ortama verilmesi yasaktır.

b) Tıbbi, tehlikeli ve evsel atıkların oluşumunun ve miktarının kaynağında en aza indirilmesi esastır.

c) Tıbbi atıkların, tehlikeli ve evsel atıklar ile karıştırılmaması esastır.

d) Tıbbi atıkların kaynağında diğer atıklardan ayrı olarak toplanması, biriktirilmesi, taşınması ve bertarafı esastır.

e) Tıbbi atıkların yarattığı çevresel kirlenme ve bozulmadan doğan zararlardan dolayı tıbbi atık üreticileri, taşıyıcıları ve bertarafçıları kusur şartı olmaksızın sorumludurlar.

f) Tıbbi atıkların yönetiminden sorumlu kişi, kurum/kuruluşlar, bu atıkların çevre ve insan sağlığına olabilecek zararlı etkilerinin azaltılması için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler.

g) Tıbbi atık üreticileri atıklarının bertarafı için gerekli harcamaları karşılamakla yükümlüdürler.

h) Tıbbi atık üreten sağlık kuruluşları ile bu atıkların taşınması ve bertarafından sorumlu belediyelerin/özel sektör firmalarının tıbbi atık yönetimiyle ilgili personelinin periyodik olarak eğitimden ve sağlık kontrolünden geçirilmesi ve tıbbi atık yönetimi kapsamındaki faaliyetlerin bu personel tarafından yapılması esastır.

Bakanlığın görev ve yetkileri

Madde 6- Bakanlık;

a) Tıbbi atıkların çevreyle uyumlu bir şekilde yönetimine ilişkin program ve politikaları saptamak, bu Yönetmeliğin uygulanmasına yönelik işbirliği ve koordinasyonu sağlamak ve gerekli idari tedbirleri almakla,

b) Tıbbi atıkların oluşumundan bertarafına kadar yönetimlerini kapsayan bütün faaliyetlerin kontrolünü ve periyodik denetimlerini yapmakla,

c) Tıbbi atıkların çevreyle uyumlu yönetimine ilişkin en yeni sistem ve teknolojilerin uygulanmasında ulusal ve uluslar arası koordinasyonu sağlamakla,

d) Tıbbi atık bertaraf tesisleri ile sterilizasyon tesislerine ön lisans ve lisans vermekle,

yükümlüdür.

Mülki amirlerin görev ve yetkileri

Madde 7- Mahallin en büyük mülki amiri;

a) Tıbbi atıkların oluşumundan bertarafına kadar yönetimlerini kapsayan bütün faaliyetlerin kontrolünü ve periyodik denetimini yapmak, ilgili mevzuata aykırılık halinde gerekli yaptırımın uygulanmasını sağlamakla,

b) İl sınırları içinde oluşan, toplanan ve bertaraf edilen tıbbi atıkların miktarı ile ilgili bilgileri sağlık kuruluşlarından ve belediyelerden temin etmek, değerlendirmek ve yıl sonunda rapor halinde Bakanlığa göndermekle,

c) Tıbbi atık taşıma araçlarına taşıma lisansı vermekle ve faaliyetlerini denetlemekle, lisans verilen araç, belediye ve firmalarla ilgili bilgileri yıl sonunda Bakanlığa göndermekle,

d) Tıbbi atıkların toplanması, taşınması ve bertarafında uygulanacak ücreti mahalli çevre kurulu aracılığıyla belirlemekle,

e) Lisans verilen tıbbi atık bertaraf tesisleri ile sterilizasyon tesislerinin faaliyetlerini izlemek, denetlemek, ilgili mevzuata aykırılık halinde gerekli yaptırımın uygulanmasını sağlamakla,

görevli ve yetkilidir.

Tıbbi atık üreticilerinin yükümlülükleri

Madde 8- Tıbbi atık üreticileri;

a) Atıkları kaynağında en aza indirecek sistemi kurmakla,

b) Atıkların ayrı toplanması, taşınması ve geçici depolanması ile bir kaza anında alınacak tedbirleri içeren ünite içi atık yönetim planını hazırlamak ve uygulamakla,

c) Tıbbi, tehlikeli ve evsel nitelikli atıklar ile ambalaj atıklarını birbirleri ile karışmadan kaynağında ayrı olarak toplamakla,

d) Tıbbi atıklar ile kesici-delici atıkları toplarken teknik özellikleri bu Yönetmelikte belirtilen torbaları ve kapları kullanmakla,

e) Ayrı toplanan tıbbi ve evsel nitelikli atıkları sadece bu iş için tahsis edilmiş araçlar ile ayrı ayrı taşımakla,

f) Atıkları geçici depolamak amacıyla geçici atık deposu inşa etmek veya konteyner bulundurmakla, yataksız ünite olması durumunda ise atıklarını en yakındaki geçici atık deposuna/konteynerine götürmek veya bu atıkları toplama aracına vermekle,

g) Tıbbi atıkların yönetimiyle görevli personelini periyodik olarak eğitmekle/eğitimini sağlamakla,

h) Tıbbi atıkların yönetimiyle görevli personelinin özel giysilerini sağlamakla,

i) Tıbbi atıkların toplanması, taşınması ve bertarafı için gereken harcamaları atık bertarafçısına ödemekle,

j) Oluşan tıbbi atık miktarı ile ilgili bilgileri düzenli olarak kayıt altına almak, yıl sonu itibari ile valiliğe göndermek, bu bilgileri en az üç yıl süre ile muhafaza etmek ve talep edilmesi halinde Bakanlığın incelemesine açık tutmakla,

yükümlüdürler.

Belediyelerin yükümlülükleri

Madde 9- Belediyeler;

a) Tıbbi atıkların geçici atık depolarından veya konteynerlerinden alınarak toplanması, taşınması, sterilizasyon işlemine tabi tutulması ve bertarafı ile ilgili detayları içeren Tıbbi Atık Yönetim Planı’nı hazırlamak, uygulamak ve halkın bilgilenmesini sağlamakla,

b) Tıbbi atıkları geçici atık depolarından alarak bertaraf sahasına taşımak/taşıttırmakla,

c) Tıbbi atık bertaraf/sterilizasyon tesislerini kurmak/kurdurmak, işletmek/işlettirmekle,

d) Kuracakları tıbbi atık bertaraf tesisleri ile sterilizasyon tesisleri için ön lisans/lisans almakla,

e) Tıbbi atık taşıma araçları için taşıma lisansı almakla,

f) Geçici atık depolarına yapı ruhsatı vermekle,

g) Tıbbi atıkların yönetimiyle görevli personelini periyodik olarak eğitmekle/eğitimini sağlamakla,

h) Tıbbi atıkların yönetimiyle görevli personelin özel giysilerini sağlamakla,

i) Sağlık kuruluşlarından toplanan, taşınan ve bertaraf edilen tıbbi atık miktarlarını kayıt altına almak, bu bilgileri yıl sonu itibari ile valiliğe göndermek ve talep edilmesi halinde Bakanlığın incelemesine açık tutmakla,

yükümlüdürler.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Atıkların Ünite İçinde Ayrılması, Toplanması ve Taşınması

Ünite içi atık yönetim planı

Madde Üniteler, EK-2’de belirtilen atıkların kaynağında ayrı toplanması ve biriktirilmesi, atıkların toplanması ve taşınmasında kullanılacak ekipman ve araçlar, atık miktarları, toplama sıklığı, geçici depolama sistemleri, toplama ekipmanlarının temizliği ve dezenfeksiyonu, kaza anında alınacak önlemler ve yapılacak işlemler, bu atıkların yönetiminden sorumlu personel ve eğitimleri başta olmak üzere detaylı bilgileri içeren Ünite İçi Atık Yönetim Planı’nı hazırlamak ve uygulamak zorundadır.

Evsel nitelikli atıklar

Madde EK-2’de A grubu altında yer alan evsel nitelikli atıklar, tıbbi, tehlikeli ve ambalaj atıklarından ayrı olarak siyah renkli plastik torbalarda toplanırlar. Ayrı toplanan evsel nitelikli atıklar, ünite içinde sadece bu iş için ayrılmış taşıma araçları ile taşınarak geçici atık deposuna veya konteynerine götürülür ve ayrı olarak geçici depolanırlar. Evsel nitelikli atıklar toplanmaları sırasında tıbbi atıklar ile karıştırılmazlar. Karıştırılmaları durumunda tıbbi atık olarak kabul edilirler.

Toplanan evsel nitelikli atıkların, Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda taşınmaları ve bertaraf edilmeleri sağlanır.

Ambalaj atıkları

Madde EK-2’de B grubu altında yer alan kağıt, karton, plastik ve metal ambalaj atıkları, kontamine olmamaları şartıyla diğer atıklardan ayrı olarak mavi renkli plastik torbalarda toplanırlar. Serum ve ilaç şişeleri gibi cam ambalaj atıkları ise yine kontamine olmamaları şartıyla cam ambalaj kumbaralarında, kumbara olmaması halinde ise diğer ambalaj atıkları ile birlikte mavi renkli plastik torbalarda toplanırlar. Kullanılmış serum şişeleri ayrı toplanmadan önce, uçlarındaki lastik, hortum, iğne gibi hasta ile temas eden kontamine olmuş materyallerden ayrılır. Kontamine materyaller diğer tıbbi atıklar ile birlikte 13 üncü maddede belirtilen esaslara göre toplanır.

Toplanan ambalaj atıklarının, Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda geri kazanılmaları sağlanır.

Tıbbi atıklar

Madde EK-2’de C, D ve E grupları altında yer alan tıbbi atıklar, başta doktor, hemşire, ebe, veteriner, diş hekimi, laboratuvar teknik elemanı olmak üzere ilgili sağlık personeli tarafından oluşumları sırasında kaynağında diğer atıklar ile karıştırılmadan ayrı olarak biriktirilir. Toplama ekipmanı, atığın niteliğine uygun ve atığın oluştuğu kaynağa en yakın noktada bulunur. Tıbbi atıklar hiçbir suretle evsel atıklar, ambalaj atıkları ve tehlikeli atıklar ile karıştırılmaz.

Tıbbi atıkların toplanmasında; yırtılmaya, delinmeye, patlamaya ve taşımaya dayanıklı; orijinal orta yoğunluklu polietilen hammaddeden sızdırmaz, çift taban dikişli ve körüksüz olarak üretilen, çift kat kalınlığı mikron olan, en az kaldırma kapasiteli, üzerinde görülebilecek büyüklükte ve her iki yüzünde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT TIBBİ ATIK” ibaresini taşıyan kırmızı renkli plastik torbalar kullanılır. Torbalar en fazla ¾ oranında doldurulur, ağızları sıkıca bağlanır ve gerekli görüldüğü hallerde her bir torba yine aynı özelliklere sahip diğer bir torbaya konularak kesin sızdırmazlık sağlanır. Bu torbalar hiçbir şekilde geri kazanılmaz ve tekrar kullanılmaz. Tıbbi atık torbalarının içeriği hiçbir suretle sıkıştırılmaz, torbasından çıkarılmaz, boşaltılmaz ve başka bir kaba aktarılmaz.

Tıbbi atıkların basınçlı buhar ile sterilizasyon işlemine tabi tutulması durumunda atıklar otoklav torbaları ile otoklavlanabilir kesici-delici tıbbi atık kaplarına konulurlar. Otoklav torbalarının yukarıda belirtilen teknik özelliklerin yanı sıra ⁰C’a kadar nemli-basınçlı ısıya dayanıklı ve buhar geçirgenliğine haiz olması zorunludur.

Sıvı tıbbi atıklar da uygun emici maddeler ile yoğunlaştırılarak yukarıda belirtilen torbalara konulur.

Kesici ve delici özelliği olan atıklar diğer tıbbi atıklardan ayrı olarak delinmeye, yırtılmaya, kırılmaya ve patlamaya dayanıklı, su geçirmez ve sızdırmaz, açılması ve karıştırılması mümkün olmayan, üzerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT! KESİCİ ve DELİCİ TIBBİ ATIK” ibaresi taşıyan plastik veya aynı özelliklere sahip lamine kartondan yapılmış kutu veya konteynerler içinde toplanır. Bu biriktirme kapları, en fazla ¾ oranında doldurulur, ağızları kapatılır ve kırmızı plastik torbalara konur. Kesici-delici atık kapları dolduktan sonra kesinlikle sıkıştırılmaz, açılmaz, boşaltılmaz ve geri kazanılmaz.

Tıbbi atık torbaları ve kesici-delici atık kapları ¾ oranında dolduklarında derhal yenileri ile değiştirilirler. Yeni torba ve kapların kullanıma hazır olarak atığın kaynağında veya en yakınında bulundurulması sağlanır.

Tehlikeli atıklar

Madde EK-2’de F grubu altında yer alan genotoksik atıklar, farmasötik atıklar, ağır metal içeren atıklar, kimyasal atıklar ve basınçlı kaplar diğer atıklardan ayrı olarak toplanırlar. Bu atıkların bertarafı Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine göre yapılır.

Bu grupta yer alan kimyasal atıklar, toksik, korozif (pH<2 ve pH>12), yanıcı ve reaktif (su ile reaksiyon verebilen, şoklara hassas) özelliklerden en az birine sahip olmaları durumunda tehlikeli atık olarak kabul edilirler. Bu özelliklerden hiçbirine sahip olmayan tehlikesiz kimyasal atıklardan katı olanlar evsel atıklar ile birlikte toplanırlar, sıvı olanlar ise kanalizasyon sistemi ile uzaklaştırılırlar.

Ünitelerde oluşan röntgen banyo suları, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda geri kazanılır veya bertaraf edilir.

Tehlikeli atıklar kesinlikle kanalizasyon sistemine boşaltılmaz, doğrudan havaya verilmez, düşük sıcaklıklarda yakılmaz, evsel atıklarla karıştırılmaz ve depolanarak bertaraf edilmez.

Radyoaktif atıklar

Madde Radyoaktif atıklar hakkında bu Yönetmelik hükümleri uygulanmaz. Bu atıkların bertarafı Türkiye Atom Enerjisi Kurumu mevzuatı doğrultusunda yapılır.

Tıbbi atıkların ünite içinde taşınması

Madde Tıbbi atık torbaları ünite içinde bu iş için eğitilmiş personel tarafından, tekerlekli, kapaklı, paslanmaz metal, plastik veya benzeri malzemeden yapılmış, yükleme-boşaltma esnasında torbaların hasarlanmasına veya delinmesine yol açabilecek keskin kenarları olmayan, yüklenmesi, boşaltılması, temizlenmesi ve dezenfeksiyonu kolay ve sadece bu iş için ayrılmış araçlar ile toplanır ve taşınırlar. Tıbbi atıkların ünite içinde taşınmasında kullanılan araçlar turuncu renkli olacak, üzerlerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “Dikkat! Tıbbi Atık” ibaresi bulunacaktır.

Tıbbi atık torbaları ağızları sıkıca bağlanmış olarak ve sıkıştırılmadan atık taşıma araçlarına yüklenir, toplama ve taşıma işlemi sırasında el veya vücut ile temastan kaçınılır. Atık torbaları asla elde taşınmazlar. Taşıma işlemi sırasında atık bacaları ve yürüyen şeritler kullanılmaz.

Tıbbi atıklar ile evsel nitelikli atıklar aynı araca yüklenmez ve taşınmazlar. Atık taşıma araçları her gün düzenli olarak temizlenir ve dezenfekte edilirler. Araçların içinde herhangi bir torbanın patlaması veya dökülmesi durumunda atıklar güvenli olarak boşaltılır ve taşıma aracı ivedilikle dezenfekte edilir.

Tıbbi atıkların ünite içinde taşınması ile görevlendirilen personelin, taşıma sırasında 26 ncı maddede belirtilen şekilde özel nitelikli turuncu renkli elbise giymesi ve bunun ilgili ünite tarafından karşılanması zorunludur.

Ünite içinde uygulanan toplama programı ve atık taşıma araçlarının izleyeceği güzergah, hastaların tedavi olduğu yerler ile diğer temiz alanlardan, insan ve hasta trafiğinin yoğun olduğu bölgelerden mümkün olduğunca uzak olacak şekilde belirlenir.

Küçük miktarlarda üretilen tıbbi atıkların toplanması

Madde EK-1 c’de belirtilen ünitelerde oluşan tıbbi atıklar, diğer atıklardan ayrı olarak 13 üncü maddede özellikleri belirtilen tıbbi atık torbaları ve kesici-delici atık kapları ile toplanırlar ve 22 nci maddede açıklandığı şekilde geçici depolanırlar.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Atıkların Geçici Depolanması

Geçici depolama

Madde EK-1’de yer alan ve en az 20 yatak kapasitesine sahip üniteler geçici atık deposu inşa etmekle, daha az yatağa sahip üniteler ise aynı işlevi görecek konteyner bulundurmakla yükümlüdürler.

Atıklar, bertaraf sahasına taşınmadan önce 48 saatten fazla olmamak üzere bu depolarda veya konteynerlerde bekletilebilir. Bekleme süresi, geçici atık deposu içindeki sıcaklığın nin altında olması koşuluyla bir haftaya kadar uzatılabilir.

Geçici atık deposu

Madde Geçici atık deposunun özellikleri şunlardır:

a) Geçici atık deposu iki bölmeli kapalı bir mekan olarak inşa edilir. Birinci bölmede tıbbi atıklar, ikinci bölmede ise evsel nitelikli atıklar depolanır.

b) Geçici atık deposunun hacmi en az iki günlük atığı alabilecek boyutlarda olur.

c) Deponun tabanı ve duvarları sağlam, geçirimsiz, mikroorganizma ve kir tutmayan, temizlenmesi ve dezenfeksiyonu kolay bir malzeme ile kaplanır.

d) Depolarda yeterli bir aydınlatma ve pasif havalandırma sistemi bulunur ve sıcak bölgelerde depo özel olarak soğutulur.

e) Depo kapıları dışarıya doğru açılır veya sürmeli yapılır. Kapılar daima temiz ve boyanmış durumda olur. Tıbbi atıkların konulduğu bölmenin kapısı turuncu renge boyanır, üzerinde görülebilecek şekilde ve siyah renkli “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile siyah harfler ile yazılmış “Dikkat! Tıbbi Atık” ibaresi bulunur.

f) Depo kapıları kullanımları dışında daima kapalı ve kilitli tutulur, yetkili olmayan kişilerin girmelerine izin verilmez. Depo ve kapıları, içeriye herhangi bir hayvan girmeyecek şekilde inşa edilir.

g) Geçici atık depolarının içi ve kapıları görevli personelin rahatlıkla çalışabileceği, atıkların kolaylıkla boşaltılabileceği, depolanabileceği ve yüklenebileceği boyutlarda inşa edilir.

h) Geçici atık deposu, atık taşıma araçlarının kolaylıkla ulaşabileceği ve yanaşabileceği yerlerde ve şekilde inşa edilir.

i) Geçici atık deposu, hastane giriş ve çıkışı ve otopark gibi yoğun insan ve hasta trafiğinin olduğu yerler ile gıda depolama, hazırlama ve satış yerlerinin yakınlarına inşa edilemez.

j) Tıbbi atıkların konulduğu bölmenin temizliği ve dezenfeksiyonu kuru olarak yapılır. Bölme atıkların boşaltılmasını müteakiben temizlenir, dezenfekte edilir ve gerekirse ilaçlanır. Tıbbi atık içeren bir torbanın yırtılması veya boşalması sonucu dökülen atıklar uygun ekipman ile toplandıktan, sıvı atıklar ise uygun emici malzeme ile yoğunlaştırıldıktan sonra tekrar kırmızı renkli plastik torbalara konulur ve kullanılan ekipman ile birlikte bölme derhal dezenfekte edilir.

k) Evsel nitelikli atıkların konulduğu bölmede kanalizasyona bağlı ızgaralı bir drenaj sistemi ve bölmenin kolaylıkla temizlenebilmesi için basınçlı bir su musluğu bulunur. Bölme atıkların boşaltılmasını müteakiben temizlenir, gerekirse dezenfekte edilir ve ilaçlanır.

l) Temizlik ekipmanı, koruyucu giysiler, atık torbaları ve konteynerler geçici atık depolarına yakın yerlerde depolanırlar.

Geçici atık depolarına ruhsat alınması

Madde 18 inci madde uyarınca geçici atık deposu kurmakla yükümlü olan ünitelere yapı ruhsatı vermeye;

a) Belediye ve mücavir alan sınırları içinde kalan ve büyükşehir belediyesi olan yerlerde büyükşehir belediye başkanlığı, diğer yerlerde belediye başkanlıkları,

b) Belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan yerlerde valilikler,

yetkilidir.

Konteynerlerin geçici atık deposu olarak kullanılması

Madde EK-1’de belirtilen ve 20’den az yatağa sahip üniteler, geçici atık deposu olarak konteyner kullanmak zorundadırlar. Bu amaçla kullanılacak konteynerlerin aşağıdaki teknik özelliklere haiz olması zorunludur:

a) Konteynerler ünitenin en az iki günlük tıbbi atığını alabilecek boyutta ve sayıda olur.

b) Konteynerler, kullanıldıkları ünitenin bulunduğu parsel sınırları içinde; doğrudan güneş almayan; hastane giriş-çıkışı, otopark ve kaldırım gibi yoğun insan ve hasta trafiğinin olduğu yerler ile gıda depolama, hazırlama ve satış yerlerinden uzağa yerleştirilirler.

c) Konteynerlerin iç yüzeyleri yükleme-boşatma sırasında torbaların hasarlanmasına veya delinmesine yol açabilecek keskin kenarlar ve dik köşeler içermez. Kesişen yüzeyler yumuşak dönüşlerle birbirine birleşir.

c) Konteynerlerin kapakları kullanımları dışında daima kapalı ve kilitli tutulur, yetkili olmayan kişilerin açmasına izin verilmez. Kapaklar, konteynerin içine herhangi bir hayvan girmeyecek şekilde dizayn ve inşa edilir.

d) Konteynerlerin dış yüzeyleri turuncu renge boyanır, üzerlerinde görülebilecek uygun büyüklükte ve siyah renkli “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile siyah harfler ile yazılmış “Dikkat! Tıbbi Atık” ibaresi bulunur.

e) Konteynerler daima temiz ve boyanmış durumda olur.

f) Konteynerler, atıkların boşaltılmasını müteakiben her gün veya herhangi bir kazadan hemen sonra temizlenir ve dezenfekte edilir.

EK-1’de belirtilen ve 20’den az yatağa sahip üniteler, istedikleri takdirde geçici atık deposu da inşa edebilirler.

Küçük miktarlarda üretilen tıbbi atıkların geçici depolanması

Madde EK-1 c’de belirtilen ünitelerde oluşan ve tıbbi atık torbaları ile kesici-delici atık kapları ile toplanan tıbbi atıklar, teknik özellikleri 16 ncı maddede belirtilen taşıma araçları ile en yakında bulunan geçici atık deposuna veya konteynerine götürülür. Böyle bir imkanın olmaması halinde üretilen tıbbi atıkların ilgili belediyenin tıbbi atık toplama ve taşıma aracı tarafından alınması sağlanır. Bu durumda tıbbi atıklar güvenli bir şekilde muhafaza edilir ve gerekirse ikinci bir tıbbi atık torbasının içine konulur. Atıklar, tıbbi atık toplama aracı gelmeden önce kesinlikle dışarıya bırakılmaz, evsel atıklar ile karıştırılmaz ve evsel atıkların toplandığı konteynerlere konulmaz.

Bu sağlık kuruluşları, ilgili mercilerden çalışma izni almadan önce, atıklarının geçici depolanması konusunda en yakında bulunan geçici atık deposu veya konteynerin ait olduğu sağlık kuruluşu ya da atıklarının toplanması konusunda ilgi belediye ile anlaşma yapmak ve bu anlaşmayı valiliğe ibraz etmekle yükümlüdür.

Atık bertarafında mali yükümlülük

Madde Tıbbi atık üreticileri, ürettikleri atıkların toplanması, taşınması ve bertarafı için gereken harcamaları, bertaraf eden kurum ve kuruluşa ödemekle yükümlüdürler. Bu Yönetmelikteki teknik kriterlere uygun olmak şartıyla, toplama, taşıma ve bertaraf harcamalarına esas olacak tıbbi atık bertaraf ücreti, her yıl tıbbi atık üreticileri ve bertaraf edecek kurum ve kuruluşların görüşleri de alınarak il mahalli çevre kurulu tarafından tespit ve ilan edilerek Bakanlığa bildirilir. Ücretin ödenmemesi tıbbi atıkların bertarafı için bir engel oluşturmaz. Tıbbi atık bertaraf ücretinin ödenmemesi durumunda, bu bedel sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tıbbi atık üreticilerinden tahsil edilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Tıbbi Atıkların Bertaraf Alanına Taşınması

Ünitelerin sorumluluğu

Madde EK-1’de belirtilen üniteler, tıbbi atıkların bertaraf sahasına güvenli bir şekilde taşınmasının sağlanması amacıyla, tıbbi atıkları bu Yönetmelikte belirtilen teknik kriterlere haiz torba ve kaplar içinde, belirtilen usul ve esaslara uygun şekilde biriktirmek ve ambalajlamak zorundadırlar.

Geçici atık deposu veya konteynerler içinde, başta görevli personel olmak üzere çevre ve insan sağlığı ile taşımayı olumsuz etkileyecek şekilde ağzı bağlanmamış, yırtılmış, patlamış, dökülmüş tıbbi atık torbaları ve kapları ile tıbbi atık torbası haricinde başka bir torba ile tıbbi atık atıldığının veya tıbbi atıkların konteynerlere doğrudan boşaltıldığının tespit edilmesi halinde, tespit edilen olumsuzluk giderilene kadar hiçbir suretle tıbbi atıklar toplanmaz ve taşınmazlar.

Tıbbi atıkların taşınması

Madde Tıbbi atıkların geçici atık depoları ve konteynerler ile EK-1 c’de belirtilen diğer ünitelerden alınarak bertaraf tesisine taşınmasından büyükşehirlerdebüyükşehir belediyeleri, diğer yerlerde ise belediyeler ile yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlar sorumludur.

Bu kurum ve kuruluşlar, tıbbi atıkların taşınması ile görevli personeli periyodik olarak eğitmek, sağlık kontrolünden geçirmek ve diğer koruyucu tedbirleri almakla yükümlüdürler.

Personelin özel giysileri

Madde Tıbbi atıkları taşımakla görevlendirilen temizlik personeli çalışma sırasında eldiven, koruyucu gözlük, maske kullanır; çizme ve özel koruyucu turuncu renkli elbise giyer. Taşıma işleminde kullanılan özel giysi ve ekipmanlar ayrı bir yerde muhafaza edilir. Bunların temizlenmesi belediyece veya belediyenin görevlendireceği kuruluşça yapılır.

Tıbbi atıkların taşınmasına ilişkin kurallar

Madde Tıbbi atıkların;

a) Emniyetli bir şekilde, etrafa yayılmadan ve sızıntı suları akıtılmadan nihai bertaraf sahasına getirilmesi,

b) Taşınması sırasında transfer istasyonlarının kullanılmaması,

c) Taşıma araçlarının günde en az bir kere temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi,

d) Konulduğu kırmızı torbaların patlaması veya başka bir nedenle etrafa yayılması durumlarında derhal temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi,

e) Toplanması ve taşınması için kullanılan araçların başka işlerde kullanılmaması, zorunludur.

Tıbbi atık torbaları doğrudan tıbbi atık taşıma aracına yüklenebileceği gibi, tekerlekli/kapaklı plastik veya metal konteynerler içinde de atık taşıma aracına yüklenebilirler. Taşımanın bu şekilde yapılması durumunda konteynerler de günde en az bir kez temizlenir ve dezenfekte edilir.

Tıbbi atık taşıma araçlarının teknik özellikleri

Madde Tıbbi atıkların toplanması ve taşınması için kullanılan araçlarda;

a) Atıkların yüklendiği kısmın tamamen kapalı yapılması,

b) Sıkıştırma mekanizmasının bulunmaması,

c) Şoför mahalli ile atık yükleme kısmı arasında boşluk bulunması,

d) Atık yükleme kısmının kaza halinde zarar görmemesi için sağlam yapılması,

e) Atık yükleme kısmının iç yüzeyinin paslanmaz, kolaylıkla temizlenebilen ve dezenfekte edilebilen düzgün yüzeyli olması,

f) Dik köşeler içermemesi, kesişen yüzeylerin yumuşak dönüşlerle birbirine birleşmesi,

g) Sağ, sol ve arka yüzeylerinde görülebilecek uygun büyüklükte ve siyah renkli “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile siyah harfler ile yazılmış “DİKKAT! TIBBİ ATIK” ibaresinin bulunması,

h) Dış yüzeyinin turuncu renge boyanması,

gerekir.

Tıbbi atık taşıma araçlarına lisans alınması

Madde Tıbbi atık taşıma araçları için tıbbi atık taşıma lisansı alınması zorunludur. Bu amaçla EK-4’de belirtilen esaslara göre ilgili valiliğe başvuruda bulunulur. Lisans, başvuruda bulunan aracın/araçların ait olduğu kurum/kuruluşa ve gerekli teknik donanıma haiz araca/araçlara verilir. Bu lisans devredilemez. Lisans üç yıl süre ile geçerlidir ve bu sürenin sonunda yenilenmesi gerekir. Lisans alan, ancak belirlenen standartlara uymayan firmaların lisansları valilikçe iptal edilir.

Tıbbi atık alındı belgesi/makbuzu

Madde Tıbbi atıkların ünitelerden alınması sırasında; atıkların ünite tarafından taşıyıcıya verildiğinin, taşıyıcı tarafından teslim alındığının ve taşıyıcı tarafından da bertaraf tesisine verildiğinin belgelenmesi amacıyla ünite ile taşıyıcı/bertaraf eden kurum/kuruluş arasında tıbbi atık alındı belgesi/makbuzu düzenlenir. Bu belge/makbuz üzerinde atığı üreten ünitenin ismi, adresi, sorumlu kişinin ismi ve irtibat telefonu, tarih, atığın miktarı, taşıyıcı kurum/kuruluşun ismi, şoförün ismi, aracın plakası, lisans numarası ve bertaraf tesisi ile ilgili bilgiler bulunur.

Yukarıdaki bilgileri içeren tıbbi atık alındı belgesi/makbuzu üç nüsha olarak hazırlanır; bir nüshası atık üreticisi sağlık kuruluşunda, ikinci nüshası taşıma işlemi yapan kurum/kuruluşta, üçüncü nüshası ise bertaraf tesisi işletmecisi kurum/kuruluşta kalır ve ilgili görevliler tarafından imzalanır.

İnceleme ve denetim sırasında bu belgenin ilgili tüm taraflarca denetim elemanlarına gösterilmesi zorunludur. Tıbbi atıkların taşınması sırasında kullanılan bu belge en az bir yıl süre ile muhafaza edilir ve talep edilmesi durumunda yetkili otoritelerin incelemesine açık tutulur.

ALTINCI BÖLÜM

Tıbbi Atıkların Bertaraf Edilmesi

Belediyelerin sorumluluğu

Madde Tıbbi atıkların sterilizasyon işlemine tabi tutularak zararsız hale getirilmesi, yakılması veya depolanması suretiyle bertaraf edilmesi ile bu işlemlerin belgelendirilmesinden büyükşehirlerdebüyükşehir belediyeleri, büyükşehir belediyesi olmayan yerlerde ise belediyeler veya yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlar müteselsilen sorumludur.

Tıbbi atık bertaraf tesisi işletmecisi kişi, kurum ve kuruluşlar, tıbbi atıkların bertarafı ile görevli personeli periyodik olarak eğitmek, sağlık kontrolünden geçirmek ve diğer koruyucu tedbirleri almakla yükümlüdürler.

Tıbbi atık yönetim planı

Madde Büyükşehirlerde büyükşehir belediyeleri, büyükşehir belediyesi olmayan yerlerde ise belediyeler; tıbbi atık oluşumuna neden olan sağlık kuruluşları ile bunların tıbbi atık miktarları ve geçici depolama sistemleri, tıbbi atıkların toplanması ve taşınmasında kullanılacak ekipman ve araçlar, toplama rotaları, araç temizleme ve dezenfeksiyon, kaza anında alınacak önlemler ve yapılacak işlemler, sorumlular, eğitim ve tıbbi atıkların bertarafında uyguladıkları sistemler başta olmak üzere detaylı bilgileri içeren Tıbbi Atık Yönetim Planı’nı hazırlamak ve uygulamak zorundadır. Büyükşehirlerde bu plan ilçe ve ilk kademe belediyelerinin görüşleri alınmak suretiyle büyükşehir belediyesi tarafından hazırlanır ve uygulanır.

Belediyeler, her bir sağlık kuruluşundan toplanan ve bertaraf edilen tıbbi atık miktarını kayıt altına alırlar ve yıl sonu itibari ile valiliğe bildirirler.

Tıbbi atıkların yakılması

Madde Tıbbi atıklar yakılarak bertaraf edilebilir. Yakma sistemleri büyükşehirlerdebüyükşehir belediyeleri, büyükşehir belediyesi olmayan yerlerde ise belediyeler veya yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlar tarafından kurulur ve işletilir. Evsel nitelikli atıkların yakılması için kullanılan yakma tesisleri tıbbi atıkların yakılması için kullanılmaz. Üniteler tarafından münferit yakma tesisleri kurulamaz ve işletilemez.

Tıbbi atıkların yakılması sırasında uyulacak esaslar

Madde 34- Tıbbi atıkların yakılarak bertaraf edilmesinde, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin yakma ile ilgili maddelerinde belirtilen esaslara uyulur.

Yakma işlemine tabi tutulacak tıbbi atıklar içinde; başta kırılmış termometreler, kullanılmış piller/bataryalar gibi yüksek düzeyde civa ve kadmiyum içeren atıklar olmak üzere, gümüş tuzları içeren radyolojik atıklar, ağır metaller içeren ampuller ve basınçlı kaplar bulunmaz. Yakma işlemine tabi tutulacak tıbbi atıklar içinde büyük miktarlarda genotoksik atık mevcutsa, sıcaklığın en az ºC olması zorunludur.

Tıbbi atıklar, Bakanlığın gerekli gördüğü durumlarda ve izni dahilinde, çevreye zarar verilmemesi, gereken tedbirlerin alınması, baca gazı emisyonlarında Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinin sağlanması ve sürekli olmamak şartıyla çimento fabrikalarında da yakılabilir.

Yakma tesislerine yer seçimi izni verilmesi

Madde Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler, onaylı imar planları esas alınarak yakma tesisi kurmak üzere seçtikleri yer için mevcut mevzuat çerçevesinde mahalli çevre kurulu kararı ve Bakanlığın uygun görüşü ile, mahallin en büyük mülki idare amirinden izin alırlar.

Yakma tesislerinin:

a) Karstik bölgelerde; taşkın riskinin yüksek olduğu bölgelerde; heyelan, çığ ve erozyon bölgelerinde kurulmasına ve işletilmesine izin verilmez.

b) Yer seçiminde, deprem kuşakları ve tektonik koruma bölgeleri ile diğer zemin hareketleri, hakim rüzgar yönü dikkate alınır.

c) En yakın yerleşme alanına uzaklığı metreden az olamaz.

Tıbbi atıkların düzenli depolanması

Madde Tıbbi atıklar;

a) Tehlikeli atık depolama alanlarının özel bir bölümünde, tehlikeli atıklardan ayrı olarak,

b) Evsel atıkların bertaraf alanlarının bu Yönetmeliğe uygun olarak yapılmış özel bir bölümünde, evsel atıklardan ayrı olarak,

c) Sadece tıbbı atıklar için yapılmış özel bir bertaraf alanında,

düzenli depolanarak bertaraf edilirler.

Düzenli depolama tesislerine yer seçimi izni verilmesi

Madde Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler, onaylı imar planları esas alınarak düzenli depolama tesisi kurmak üzere seçtikleri yer için mevcut mevzuat çerçevesinde mahalli çevre kurulu kararı ve Bakanlığın uygun görüşü ile mahallin en büyük mülki idare amirinden izin alırlar.

Düzenli depolama tesislerinin;

a) Karstik bölgelerde; içme, kullanma ve sulama suyu temin edilen yer altı ve yer üstü suları koruma bölgelerinde; taşkın riskinin yüksek olduğu bölgelerde; heyelan, çığ ve erozyon bölgelerinde kurulmasına ve işletilmesine izin verilmez.

b) Yer seçiminde, seçilecek yerin jeolojik, hidrojeolojik, jeoteknik özellikleri, yer altı su seviyesi ve yer altı suyu akış yönleri, mevcut ve planlanan meskun bölge ile diğer yapılaşmalar, deprem kuşakları ve tektonik koruma bölgeleri ile diğer zemin hareketleri, hakim rüzgar yönü, trafik durumu dikkate alınır.

c) En yakın yerleşme alanına uzaklığı metreden az olamaz. Ancak, düzenli depolama tesislerinin çevresinde tepe, yığın ve ağaçlandırma gibi engeller varsa il mahalli çevre kurulunun kararı ve gerektiğinde Bakanlığın uygun görüşü ile bu mesafeden daha az olan yerlerde de ilgili belediye ve mahallin en büyük mülki amirliğince depolama tesisi kurulmasına müsaade edilebilir.

Düzenli depolama tesislerinde depo tabanı teşkili ve sızıntı suyunun toplanması

Madde Tıbbi atık depolama tesislerinin depo tabanı teşkili ve sızıntı suyunun toplanmasında, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin ilgili maddelerinde belirtilen esaslara uyulur.

Düzenli depolama tesislerine dolgu yapılması

Madde Depolama tesislerinde tıbbi atıklar sıkıştırılmaz; depo, atıklar sıkıştırılmadan doldurulur. Dolgu işlemleri sırasında günlük olarak atıkların üstü önce kireç, sonra da en az . toprak ile örtülür.

Düzenli depolama tesisi üst örtüsünün teşkili

Madde Depo tesisine dolgu işlemi tamamlandıktan sonra, deponun üstü kapatılarak depo gövdesine yüzeysel su girmeyecek şekilde sızdırmaz hale getirilir. Bu amaçla;

a) Atık üstündeki ilk örtü tabakası homojen ve kohezyonsuz zeminden teşkil edilir ve tabaka kalınlığı den az olamaz,

b) Sızdırmazlık temini için mineral sızdırmazlık tabakası (kil) ile plastik geçirimsizlik tabakası birlikte kullanılır. Bu malzemelerle eşit düzeyde geçirimsizliği sağlayacak diğer malzemeler de bu amaçla kullanılabilir. Bu tabanın geçirimlilik katsayısı (permeabilitesi) k&#;1x10^-9 m/s' den büyük olamaz. Mineral sızdırmazlık tabakası ile kullanılacak diğer yapay geçirimsizlik malzemelerinin yeterli teknik kriterlere ve özelliklere haiz olduğunun ulusal ve uluslar arası standartlara (CE, ISO; DIN,TSE ve benzeri) göre uygun olduğunun ön lisans sürecinde Bakanlığa belgelenmesi zorunludur.

c) Depo gövdesinden gaz çıkışı söz konusu ise gaz dren sistemleri yerleştirilir.

d) Depo üst yüzeyinin nihai eğimi %5’den büyük olmalıdır.

e) Sızdırmaz tabaka üzerine serilen tarım toprağının kalınlığı 1 metreden az olamaz.

Düzenli depolama tesislerinin işletilmesi ve kontrolü

Madde Tıbbi atık düzenli depolama tesisi işletmecisi kişi, kurum ve kuruluşlar, her depolama tesisi için bir işletme planı hazırlamak ve bir görevli bulundurmak zorundadır. Bu görevliler depo yerine getirilen tıbbi atıkların kontrolünden ve depo yerinin işletilmesinden sorumludurlar. Bakanlık bu kişi veya kuruluşlardan gerektiğinde depolama yerinin işletilmesi ve kontrolüne ilişkin bilgileri isteyebilir. Tıbbi atık düzenli depolama tesisi için hazırlanacak işletme planında aşağıdaki hususlar yer alır;

a) Tesiste işletme planının uygulanmasından sorumlu personelin adı, soyadı, görevi, unvanı,

b) Tesisin kapasitesi,

c) Atıklara uygulanacak işlemler ve bertaraf metotları,

d) Atık taşıyan araçların park edileceği, boşaltılacağı, temizleneceği ve dezenfekte edileceği sahalar ile ilgili bilgiler,

e) Acil durum planları, ilgili sorumlu personel,

f) Tesisin çalışma saatleri.

Tıbbi atık düzenli depolama tesisinde çalışanların baret ve tabanı takviyeli ayakkabı giymesi ve depolama tesisi çıkışında, kirlenen araç tekerleklerinin yolları kirletmemesi için tekerlekleri temizleyecek ve yıkayacak tedbirler alınması zorunludur.

Tıbbi atık düzenli depolama tesisinde sızıntı suyu miktarı ve özellikleri tesisi işletenler tarafından, tesis çalışırken her ay, kapandıktan sonra altı ayda bir izleme kuyularından ölçülür ve sonuçları Bakanlığa bildirilir. Ölçüm işlemleri depo yeri kapatıldıktan sonra yirmi yıl süre ile devam eder. Kayıtlar muhafaza edilir.

Atık kabul prosedürü

Madde 42 — Düzenli depolama tesisine tıbbi atıkların kabulü sırasında aşağıdaki esaslara uyulacaktır:

a) Tesise tıbbi atıklar dışında atık kabul edilmeyecektir.

b) Depolama sahası girişinde öncelikle atıkların taşıma ile ilgili dokümanları kontrol edilecek, taşıma lisansı olmayan araçlar ile tıbbi atık alındı belgesi/makbuzu bulunmayan taşıyıcıların atıkları tesise kabul edilmeyecektir.

c) Gerekli evraklarının bulunduğu tespit edilen atıkların görsel incelemesi yapılarak alındı belgesi/makbuzundaki bilgiler ile uyumu kontrol edilecektir.

d) Kabulü uygun görülen tıbbi atıklar tartılacak; atığın miktarı, üretim yeri, getiriliş tarihi ve araç plakası gibi bilgilerin kaydedildikten ve tıbbi atık alındı belgesi/makbuzu imzalanarak alındıktan sonra araç depolama sahasına gönderilecek, bu bilgiler ve belgeler en az üç yıl süre ile muhafaza edilecektir.

Düzenli depolama tesislerinin kapatılması

Madde 43 - Tıbbi atık düzenli depolama tesisi işletmecisi kişi, kurum ve kuruluşlar, tesisin kapatılmasından en az yüz seksen gün önce;

a) Tesisinin kapatılması ile ilgili fizibilite etüdünü,

b) Atıkların, sızıntı sularının yağmur sularına ve yer altı sularına ve/veya atmosfere olası karışımını kontrol eden ölçüm izleme sistemine ilişkin planını,

c) Tesiste yer alan ünitelerin her birinin ne şekilde kapanacağı ile ilgili planını,

d) Tesisin aktif olduğu süre boyunca saha içinde bulunan atıkların envanterini,

e) Tesiste kalan atıkların, analiz, taşıma ve bertaraflarına ilişkin tüm metotların ve kapatmada kullanılacak yöntemlerin ayrıntılı tanımı ve uygulanabilir planlarını,

f) Araç ve malzemenin temizlenmesi, topraktan alınan numuneler ve test metotlarına ilişkin raporları,

g) Atıklarla kirlenmiş malzemelerin bertaraflarına yönelik planları,

Bakanlığa sunar.

Tıbbi atık düzenli depolama tesisi işletmecisi kişi, kurum ve kuruluşlar, Bakanlıktan kapatma planı onayı almadan ve kapatma sonrası gereken çevre koruma işlemlerini gerçekleştireceğine dair taahhütname vermeden tesisi kapatamaz. Kapatma işleminden sonra bertaraf edenin sorumluluğu devam eder, ölçüm izlemeye ilişkin raporlarını yirmi yıl süreyle her yıl sonunda Bakanlığa iletir.

Yerleşme yasağı

Madde Tıbbi atık yakma tesisleri ile düzenli depolama tesisleri imar planlarına işlenerek yerleşim bölgesi olmaması sağlanır. Depolama tesislerinin bulunduğu alanlar depo hizmet süresini doldurduktan sonra yirmi yıl süre ile denetlenir ve en az elli yıl süre ile iskana açılamaz.

Bertaraf tesislerine ön lisans ve lisans alınması

Madde Tıbbi atık yakma ve düzenli depolama tesisi kurmak ve işletmek isteyen kişi, kurum ve kuruluşlar Bakanlıktan ön lisans ve lisans almak zorundadır. Bu tesisler için uygulanacak ön lisans ve lisans işlemlerinde Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nde belirtilen esaslara uyulur.

Enfeksiyöz atıkların sterilizasyonu

Madde Enfeksiyöz atıklar ile kesici-delici atıklar, sterilizasyon işlemine tabi tutularak zararsız hale getirilebilirler. Zararsız hale getirilen atıklar, evsel atık depolama alanlarında depolanarak bertaraf edilebilirler. Sterilizasyon sistemleri büyükşehirlerdebüyükşehir belediyeleri, büyükşehir belediyesi olmayan yerlerde ise belediyeler veya bunların yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlar tarafından kurulur ve işletilir. Üniteler tarafından münferit sterilizasyon tesisleri kurulamaz ve işletilemez.

Sterilizasyon sistemlerinin, başta mekanik güvenlik (yüksek kabin içi basınç, sıcaklığa dayanıklılık ve benzeri) ve sterilizasyon performansı açısından uluslar arası kabul edilmiş standartlara (ISO, CE ve benzeri) uygun olduğu belgelendirilir.

Sterilizasyon tesislerinde atıkların işleme tabi tutulmadan önce, çevre ve insan sağlığına zarar vermeden güvenli bir şekilde geçici olarak depolanabileceği, +4 °C’de soğutulan bir depo yeri bulunur. Bu deponun, 19 uncu maddenin birinci fıkrasının (b), (c), (d), (e), (f), (g), (h) ve (j) bentlerinde belirtilen şartları taşıması zorunludur.

Sterilizasyon işlemine tabi tutulacak atıklar içinde patolojik atıklar ile başta uçucu ve yarı uçucu organik maddeler ve civa olmak üzere kimyasal maddeler, genotoksik/sitotoksik ajanlar, radyolojik atıklar ve basınçlı kaplar bulunmaz.

Sterilizasyon tesislerinde atık parçalama (shredding) mekanizmasının bulunması zorunludur. Parçalama ünitesi sterilizasyon bölümünün sonunda veya önünde yer alır. Atık parçalama ünitesinin sterilizasyon ünitesinden önce kullanılması durumunda, işlem sonunda bu ünite de sterilizasyon işlemine tabi tutulur.

Sterilizasyon işlemi sırasında ve sonrasında hava ve su ortamında hiçbir kontaminasyon ve toksisite olmayacak şekilde tedbir alınır, atık su ve hava arıtılarak/sterilize edilerek alıcı ortama verilir. Başta miktar, basınç, sıcaklık ve atığın işleme maruz kalma süresi olmak üzere bütün işlem elektronik olarak kayıt altına alınır ve talep edildiği durumda bütün bilgiler Bakanlığa gönderilir.

Belediyelerce veya yetkilerini devrettiği kuruluşlar tarafından yapılan sterilizasyon işlemi ile zararsız hale getirilen atıklar, evsel atık depolama alanlarında depolanarak bertaraf edilebilirler.

Sterilizasyon işleminin geçerliliği

Madde Sterilizasyon işlemine tabi tutulan enfeksiyöz atıkların zararsız hale getirilip getirilmediği kimyasal ve biyolojik indikatörler kullanılarak test edilir.

Kimyasal indikatörler; enfeksiyöz atığın otoklav sterilizasyonunda kullanılır. Sterilizasyon tamamlandığında, atık ile birlikte otoklava konulmuş kimyasal indikatör taşıyıcısında renk değişikliği saptanmalıdır.

Biyolojik indikatörler olarak; nemli yüksek sıcaklıklara hastalık yapıcı mikroorganizmalardan daha dayanıklı, insanda hastalık yapıcı etkisi olmayan, sporlu bakteriler Bacillusstearothermophilus veya Bacillussubtilis var. nigerstandart kökenleri kullanılır. Sterilizasyon etkinlik testleri için kullanılacak standart kökenler, Bacillusstearothermophilus ATCC veya NCTC ya da Bacillussubtilis var. niger ATCC olmalıdıfunduszeue.infoizasyon işleminden çıkan atıkta potansiyel enfeksiyöz tüm mikroorganizmaların yok edildiğini saptamak için, atıkla beraber işleme konan biyolojik indikatörün canlı kalıp kalmadığını inceleme yönteminden yararlanılır. Sterilizasyon işleminin geçerli kabul edilmesi için Bacillusstearothermophilus veya Bacillussubtilis bakteri sporlarında minimum 4 log₁₀ - 6 log₁₀azalma sağlanması zorunludur. Bunun kontrolü için belli sayıda Bacillusstearothermophilus veya Bacillussubtilis sporları inoküle edilmiş test stripleri veya benzeri uygun taşıyıcı, sıcağa dayanıklı ve buhar geçirgenliği olan bir kap içinde atığın ortasına yerleştirilir ve sistem normal şartlarda çalıştırılır. İşlemin sonunda atığın içinden test mikroorganizmaları alınır; biyolojik indikatörün üreticisi tarafından kılavuzda tarif edilmiş olan besiyerine ekim yapılıfunduszeue.info esnada işleme konmamış en az bir biyolojik indikatörstripi de pozitif kontrol olarak paralel kültüre alınır ve Bacillussubtilisiçin 'de, Bacillusstearothermophilus için 'de olmak üzere 48 saat süreyle inkübasyona bırakılır. Süre sonunda sterilizasyondan çıkan biyolojik indikatördemikrobiyal üreme olup olmadığı kontrol edilir ve sonuçları veri kayıt sistemine ilave edilir.

Biyolojik indikatörler kullanılarak uygulanan sterilizasyon geçerlilik testleri, o gün sterilize edilen atık ile birlikte sterilizatöre konulan biyolojik indikatörlerin incelenmesi suretiyle haftalık olarak yapılır. Sterilizasyondan çıkan sterilize edilmiş ve evsel atık karakterizasyonu kazanmış atıklar, atık bertaraf sahasında depolanmadan önce sterilizasyon tesisinin bulunduğu sahanın uygun bir yerinde çevreye zarar vermeyecek şekilde kapalı konteynerler içinde biyolojik indikatör testleri sonuçlanıncaya kadar muhafaza edilir ve bekletilir. Test sonucu olumlu ise atık depolanmak üzere depolama sahasına gönderilir. Test sonucu olumsuz ise sistem kontrol edilir ve sterilizasyon işlemi tekrarlanır.

Ayrıca, akredite olmuş bir laboratuvar tarafından altı ayda bir yapılacak testler ile, belediyeler veya yetkilerini devrettiği kuruluşlarca yapılan sterilizasyon işleminin geçerliliği kontrol edilir. Analiz için gerekli numune, ilgili standart prosedürlere göre, analizi yapacak laboratuvar tarafından valiliğin gözetiminde alınır ve analiz sonuçları Bakanlığa gönderilir. Analizler ile ilgili masraflar, tesis işletmecisi tarafından karşılanır.

Sterilizasyon işleminin geçerliliğinin belgelenmesi

Madde Sterilizasyon işleminin başarılı bir şekilde tamamlandığının gösterilmesi amacıyla, her sterilizasyon yükünün verileri kayıt ve muhafaza edilir. Bu verilerin en az üç yıl süre ile muhafaza edilmesi ve talep edildiğinde yetkili otoritelerin incelemesine açık tutulması zorunludur. Bu veriler aşağıdakileri ihtiva eder;

a) Sterilizatörün cinsi, seri numarası,

b) Uygulanan sterilizasyon türü,

c) Her sterilizasyon devri için sterilizasyon esnasında gerçek zamanlı (real time) olarak kaydedilmiş sıcaklık, basınç, uygulama süresi gibi parametrik izleme değerleri,

d) Yüklenen atık miktarı,

e) Haftalık olarak yapılan biyolojik indikatör testlerinin karşılaştırmalı sonuçları,

f) Cihazın periyodik bakım-onarım sözleşmesi çerçevesinde üretici veya dağıtıcı firma tarafından yapılmış son altı aya ait ayar kontrollerine dair belge.

Sterilizasyon tesislerine ön lisans verilmesi

Madde Tıbbi atık sterilizasyon tesisi kurmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler, kuracakları tesisle ilgili her türlü plan, proje, rapor, teknik veri, açıklamalar ve diğer dokümanlarla birlikte Bakanlığa başvurur.

Bu başvurularda;

a) Çevresel etki değerlendirmesi olumlu belgesi veya çevresel etki değerlendirmesi gerekli değildir kararının,

b) Tesisin kanun, yönetmelik ve diğer hukuki ve teknik düzenlemelerde istenen şartları yerine getirebileceğini gösterir fizibilite raporunun,

c) Planlanan tesise ait uygulama ölçeğinde her türlü mühendislik proje ve raporlarının,

d) EK-5’de belirtilen bilgi ve belgelerin,

bulunması zorunludur.

Bakanlık projeleri inceler, uygun gördüğü takdirde ön lisans verir. Ancak, ön lisans projeye verildiğinden, ön lisans ile faaliyete başlanamaz ve hiçbir şekilde atık kabulü yapılamaz.

Sterilizasyon tesislerine lisans verilmesi

Madde Sterilizasyon tesisi kurmak, işletmek ve kontrolünü yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler Bakanlıktan lisans almak zorundadır. Sterilizasyon tesislerine lisans verilmesi aşamasında EK-6’da verilen bilgi ve belgeler talep edilir. Sterilizasyon tesisinde, birden fazla ünitenin olması halinde, farklı birimler için ayrı ayrı lisans alınır. Birbirini tamamlayan ve benzer teknoloji kullanan kompleks tesis üniteleri, lisans alma açısından tek ünite sayılır.

Sterilizasyon tesisi işletmecisi Bakanlığa lisans başvurusu yaptığında işletme esnasında bu Yönetmelik esaslarına uygun olarak çalıştığını belgelemek amacıyla Bakanlıkça belirlenecek bir süre için tesise geçici çalışma izni verilir. Tesis bu izin süresince Bakanlığın denetimi altında faaliyet gösterir. Bu izin bir yılı geçmeyecek şekilde uygulanır. Tesisin geçici çalışma izni süresince ön lisansta belirtilen işletme şartlarını sağlayamaması durumunda, durum düzeltilinceye kadar tesisin faaliyeti durdurulur.

Ön lisans verilen tesisin, projesi ve şartnamesine uygun olarak yapıldığının Bakanlık koordinasyonunda oluşturulacak komisyonca yerinde tespit edilmesi, işletme planının değerlendirilip uygunluğunun tespit edilmesi ve geçici çalışma izni süresinde tesisin işletme koşullarını sağlayabildiğine karar verilmesi halinde Bakanlıkça tesise işletme lisansı verilir. Bu lisans üç yıl süre ile geçerlidir, gerekli durumlarda uzatılabilir veya şartlı verilir. Lisans devredilecek ise Bakanlığa başvurulur ve idari izinler yenilenir.

Geçici çalışma izni veya işletme lisansı almış olan sterilizasyon tesisleri işletmecileri tesisin işletme koşulları, tesisle ilgili ölçümler ve mevzuata uygun çalıştığına ilişkin bilgi ve belgeleri içeren raporları Bakanlığın belirleyeceği periyotlarda Bakanlığa sunmakla yükümlüdür.

Lisans iptali

Madde Bakanlıkça yapılan denetimlerde, tesisin lisansa uygun olarak çalıştırılmadığının, mevzuatta istenen şartların sağlanmadığının, tesisle ilgili ölçümlerin düzenli olarak yapılmadığının veya kaydedilmediğinin tespit edilmesi halinde, işletmeciye, tespit edilen aksaklıkların düzeltilmesi için aksaklığın önemine ve kaynağına göre bir ay ile bir yıl arasında süre verilir. Bu süre sonunda yapılan kontrollerde aksaklığın devam ettiği tespit edilirse tesisin faaliyeti geçici olarak durdurulur. Faaliyeti geçici süre ile durdurulan tesisin süre sonunda yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde lisansı iptal edilir. Lisansı iptal edilen tesis lisans alabilmek için 50 nci maddeye göre yeniden Bakanlığa başvurur. Lisans süreci tamamlanana kadar tesis çalışmaz.

Eğitim

Madde Tıbbi atıkların ünite içinde toplanması, taşınması, geçici atık deposuna taşınması ile geçici atık deposu veya konteynerlerin işletilmesinden sorumlu ünite personeli ile bu atıkların geçici atık depolarından alınarak bertaraf sahasına taşınmasından sorumlu belediye personeli, bu işlerin hizmet alımı yoluyla yapılması durumunda ise özel temizlik ve taşıma firmalarının ve personellerinin, tıbbi atıkların toplanması, taşınması, geçici depolanması ve bertaraf sahasına taşınması aşamalarında uyulacak kurallar ve dikkat edilmesi gereken hususlar, bu atıkların yarattığı sağlık riskleri ve neden olabilecekleri yaralanma ve hastalıklar ile bir kaza veya yaralanma anında alınacak tedbirleri içeren bir eğitim programına periyodik olarak tabi tutulması ve bu eğitimin alındığının belgelenmesi zorunludur. Toplama ve taşıma işlemlerinin hizmet alımı yoluyla yapılması durumlarında, çalışacak personelin bu eğitimi alması ve bunun belgelenmesi gerektiği ilgili ihale şartnamelerinde belirtilir.

Eğitim ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.

Denetleme

Madde Bu Yönetmelik kapsamına giren bütün faaliyetlerin, bu Yönetmelik ve diğer çevre mevzuatına uygun olarak yapılıp yapılmadığını denetleme yetkisi Bakanlığa aittir.

Düzenleme yetkisi

Madde Bakanlık bu Yönetmeliğin uygulanmasını sağlamak üzere her türlü alt düzenlemeyi yapmaya yetkilidir.

Yönetmeliğe aykırılık hali

Madde Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket edenler hakkında sayılı Çevre Kanununun 15 ve 16 ncı maddelerinde belirtilen merciler tarafından gerekli işlemler yapılır ve aynı Kanunun 20, 21, 22 ve 24 üncü maddelerinde belirtilen cezalar verilir.

Yürürlükten kaldırılan mevzuat

Madde 20/5/ tarihli ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.

Geçici Madde 1- Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinde belediyeler tarafından işletilmekte olan mevcuttıbbi atık yakma tesisleri, işletmeye alındıkları tarihte geçerli olan işletme şartlarına göre faaliyetlerini sürdürürler. Ancak bu tesisler, en geç beş yıl içinde 34 üncü maddede belirtilen şartları sağlayacak şekilde gerekli tedbirleri alırlar.

Geçici Madde 2- Üniteler, 10 uncu maddede öngörülen Ünite İçi Atık Yönetim Planı’nı, bu Yönetmeliğin yayımı tarihini takip eden altı ay içinde hazırlamak ve uygulamaya geçirmek zorundadır.

Geçici Madde 3- Büyükşehirlerde büyükşehir belediyeleri, büyükşehir belediyesi olmayan yerlerde ise belediyeler, 32 nci maddede belirtilen Tıbbi Atık Yönetim Planı’nı, bu Yönetmeliğin yayımı tarihini takip eden altı ay içinde hazırlamak, uygulamaya geçirmek ve bu planın bir örneğini valiliğe göndermek zorundadırlar.

Geçici Madde 4- Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinde geçici atık deposu olarak konteyner kullanmakta olan en az 20 yataklı üniteler, bu Yönetmeliğin yayımı tarihini takip eden bir yıl içinde 18 inci madde hükmü gereğince geçici atık depolarını inşa etmekle yükümlüdürler.

Geçici Madde 5- 20’den az yatağa sahip olan üniteler, bu Yönetmeliğin yayımı tarihini takip eden altı ay içinde 21 inci madde hükmü gereğince geçici atık deposu olarak konteyner sistemlerini veya istedikleri takdirde geçici atık depolarını kurmak zorundadırlar.

Geçici Madde 6- Tıbbi atık taşıma araçları için, bu Yönetmeliğin yayımı tarihini takip eden altı ay içinde tıbbi atık taşıma lisansı alınması zorunludur.

Yürürlük

Madde Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre ve Orman Bakanı yürütür.

EK-1

FAALİYETLERİ SONUCU ATIK OLUŞUMUNA NEDEN OLAN

SAĞLIK KURULUŞLARI

a) Büyük Miktarda Atık Üreten Sağlık Kuruluşları

1) Üniversite hastaneleri ve klinikleri,

2) Genel maksatlı hastaneler ve klinikleri,

3) Doğum hastaneleri ve klinikleri,

4) Askeri hastaneler ve klinikleri.

b) Orta Miktarda Atık Üreten Sağlık Kuruluşları

1) Sağlık merkezleri, tıp merkezleri, dispanserler,

2) Ayakta tedavi merkezleri,

3) Morglar ve otopsi merkezleri,

4) Hayvanlar üzerinde araştırma ve deneyler yapan kuruluşlar,

5) Bakımevleri ve huzurevleri,

6) Tıbbi ve biyomedikal laboratuarlar,

7) Hayvan hastaneleri,

8) Kan bankaları ve transfüzyon merkezleri,

9) Acil yardım ve ilk yardım merkezleri,

10) Diyaliz merkezleri,

11) Rehabilitasyon merkezleri,

12) Biyoteknolojilaboratuvarları ve enstitüleri,

13) Tıbbi araştırma merkezleri.

c) Küçük Miktarda Atık Üreten Sağlık Kuruluşları

1) Sağlık hizmeti verilen diğer üniteler (doktor muayenehaneleri, diş ve ağız sağlığı muayenehaneleri ve benzerleri),

2) Veteriner muayenehaneleri,

3) Akapunktur merkezleri,

4) Fizik tedavi merkezleri,

5) Evde yapılan tedavi ve hemşire hizmetleri,

6) Güzellik, kulak delme ve dövme merkezleri,

7) Eczaneler,

8) Ambulans hizmetleri,

9) Hayvanat bahçeleri.

EK-2

*Avrupa Birliği Avrupa Atık Katalogu Kod Numaraları

EK-3

ULUSLAR ARASI BİYOTEHLİKE AMBLEMİ

TIBBİ ATIK KAPLARI, TAŞIMA ARAÇLARI, GEÇİCİ DEPOLAMA BİRİMLERİ VE DİĞER İLGİLİ MALZEME VE ARAÇTA BULUNMASI GEREKEN AMBLEM ÖRNEĞİ

DİKKAT! TIBBİ ATIK

EK-4

TIBBİ ATIKLARIN TAŞINMASI AMACIYLA

VALİLİKLERE YAPILACAK LİSANS BAŞVURULARINDA İSTENECEK

BİLGİ VE BELGELER

a) Araç lisansı için valiliklere yapılacak başvurularda aşağıdaki bilgi ve belgeler bulundurulacaktır.

1) Aracın ait olduğu kurum/kuruluşun adı, adresi ve telefon numarası,

2) Aracın tipi,

3) Plaka numarası ve şasi numarası,

4) Araç sahibinin adı, iş adresi ve telefon numarası,

5) Taşınacak atıkların fiziksel ve kimyasal özelliği, kaza anında insan ve çevre sağlığına olabilecek olumsuz etkilerin en aza indirilmesi için alınacak tedbirler,

6) Olabilecek kazalara karşı ilk müdahale ve ilk yardımda kullanılacak malzemeler,

7) Her bir aracın bu Yönetmeliğin 28 inci maddesinde belirtilen teknik özelliklere sahip olduğunu gösteren teknik rapor

8) Her bir araç için Türk Standartları Enstitüsü tarafından 22/10/ tarihli ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tehlikeli Maddelerin Karayollarında Taşınması Hakkında Yönetmelik çerçevesinde atığın bulunduğu tehlike grubuna göre aracın sahip olması gereken donanımlara ve özelliklerine sahip olduğunu gösterir Uygunluk Belgesi.

b) Aracın bağlı olduğu kurum/kuruluşun lisanslandırılması için valiliklere yapılacak başvurularda aşağıdaki bilgi ve belgeler bulundurulacaktır.

1) Kurum/kuruluşun adı, adresi, telefon numarası,

2) Sahibinin / sahiplerinin adı, adresi, telefon numarası,

3) Araç sayısı,

4) Lisans alacak araçların plakaları,

5) Yetkilendirilmiş kurum/kuruluşlardan alınantehlikeli madde taşıyan araç sürücüleri için verilen sürücü eğitim sertifikası,

6) Taşınacak atıkların, Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Taşınması Hakkında Yönetmeliğe göre tehlikeli grup numarası.

EK-5

STERLİZASYON TESİSLERİNE ÖN LİSANS ALINMASI İÇİN

YAPILACAK BAŞVURULARDA BULUNMASI GEREKLİ

BİLGİ VE DOKÜMANLAR

a) BAŞVURU DİLEKÇESİ

b) TESİS HAKKINDA GENEL BİLGİLER

1) Tesisin Adı:

2) Adresi (Mah., Cad, Sok, Numara, İlçe, İl):

3) Telefonu:

4) Faksı:

5) Elektronik posta adresi:

6)İşyeri Vergi Kimlik No:

7) Tesis sahibinin / ortaklarının

Adı, Soyadı:

Adresi (Mah, Cad, Sok, Numara, İlçe, İl):

Telefonu:

Faksı:

Elektronik posta adresi:

8) Tesis işletmecisinin

Adı, Soyadı:

Adresi (Mah, Cad, Sok, Numara, İlçe, İl):

Telefonu:

Faksı:

Elektronik posta adresi:

9) Başvuru raporunu hazırlayan kişi/kuruluşun

Adı, Soyadı (veya unvanı):

Adresi (Mah, Cad, Sok, Numara, İlçe, İl):

Telefonu:

Faksı:

Elektronik posta adresi:

10) Diğer Bilgiler

Tesisin işletmeye açılma muhtemel tarihi:

Tesiste çalışacak personelin sayısı ve görevleri:

Tesisin çalışma saatleri (günlük, aylık, yıllık):

Ekipman listesi:

Sosyal tesisler (yemekhane, yatakhane, soyunma odası, tuvalet, lavabo, banyo-duş, revir ve benzeri):

c) FAALİYETE İLİŞKİN BİLGİLER

1) Kurulması istenen tesisin insan, hayvan, toprak, bitki, su, hava, iklim, bitki örtüsü ve kültür yapısına temel etkileri verilecektir.

2) Tesisin Yüzölçümü

Kapalı alan m²,

Açık alan m²,

Toplamm².

3) Tesisin Kapasitesi

Kurulu Kapasitekg/saat, kg/gün, ton/yıl,

Fiili Kapasitekg/saat, kg/gün, ton/yıl.

4) Sterilizatörün, mekanik güvenlik (yüksek kabin içi basınç, sıcaklığa dayanıklılık ve benzeri.) ve sterilizasyon performansı açısından uluslar arası kabul edilmiş standartlara (ISO, CE ve benzeri) uygunluğu.

5) Proses akım şeması ve teknolojisi.

Tıbbi atığın kabulünden başlayarak, her bir ünitede uygulanacak işlemlerin ayrıntılı açıklaması, gerekli şema, formül ve şekiller.

6) Sterilizasyon verimi.

7) Tıbbi atığın temin edileceği yerler

8) Tesiste kullanılacak kimyasal maddelerin isimleri, miktarı (ton/yıl) ve depolama şekilleri

9) Tıbbi atığın işleme alınmadan önce bekletileceği konteynerlerin/depoların özellikleri

10) Sterilizasyon işleminden çıkacak tıbbi atıkların bileşimi ve nasıl bertaraf edilecekleri.

d) ÇEVRESEL TEDBİRLER

(16/12/ tarihli ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği’ne tabi olmayan tesisler bu bilgileri temin edecektir.)

1) Su Kirliliği;

Tesiste kullanım suyu ve proses suyunun nereden temin edileceği ve su tüketim miktarı

Kuyu suyu,

Şebeke suyu,

Diğer.

Proses suyunda bulunabilecek kirleticiler ve alınacak önlemler,

Kullanım suyu ve proses suyunun deşarj yerleri,

Yağmur suyunun toplanmasına ilişkin alınan önlemler.

2) Hava Kirliliği;

Tesiste kullanılacak yakıt türleri ve miktarları,

Tesiste hava kirliliğine neden olabilecek ünitelerin isimleri, kapasiteleri ve her bir ünitenin baca sayısı,

Toz kaynakları ve alınacak önlemler.

3) Gürültü Kirliliği;

Gürültü kaynakları,

Alınacak önlemler.

4) Toprak Kirliliği;

Toprak kirliliğini önlemek amacıyla alınacak tedbirler.

5) Koku Kirliliği;

Koku kirliliğini önlemek amacıyla alınacak tedbirler.

6) Tesiste Alınan Güvenlik Önlemleri;

Yangın,

İşçi Güvenliği,

İlk yardım,

Diğer.

Başvuru Sahibi

Tarih, İsim, İmza

Not: Müracaat dosyasında bulunan tüm evraklar imzalı ve kaşeli olacaktır.

EK-6

STERİLİZASYON TESİSLERİNE LİSANS VERİLMESİNDE İSTENECEK

BİLGİ VE BELGELER

a) Ön Lisans Belgesi,

b) Tesisin, projesi ve şartnamesine uygun olarak yapıldığını gösterirrapor,

c) Tıbbi atığın temin edildiği sağlık kuruluşları, bunların adresleri, telefon ve faks numaraları ve sorumlu kişiler,

d) Emisyon İzin Belgesi, Deşarj İzin Belgesi,

e) Tesise tıbbi atık getiren araçların taşıma lisansı belgelerinin örnekleri,

f) Tesisten kaynaklanan proses atıklarının türleri, nitelikleri (tehlikeli, tehlikesiz, inert), miktarları ve bu atıkların ne şekilde bertaraf edildikleri,

g) Diğer Belgeler;

1) GSM Ruhsatı,

2) Vergi Dairesi ve Numarası,

3) İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı,

4) Ticaret Sicil Gazetesi Örneği,

Atık, çevreye atılan veya bırakılan ya da atılması zorunlu olan herhangi bir madde veya materyal olarak tanımlanmaktadır.

Atık yönetimi ise, atıkların çevre ve insan sağlığına zarar vermeden, oluşumundan bertarafına kadar olan sürecin yönetimini sağlamaktadır. Süreç temel olarak;

Atık oluşumunun önlenmesi-azaltılması,

Atıkların yeniden kullanımı, geri dönüşümü, geri kazanımı gibi yollar ile doğal kaynak kullanımının azaltılması,

Atıkların özelliğine ve türüne göre kaynağında ayrıştırılması, biriktirilmesi, toplanması, geçici depolanması, taşınması, ara depolanması, bertaraf işlemleri,

Sürecin, izlenmesi, kontrolü ve denetimi faaliyetlerini kapsar.

Evsel nitelikli atıklar,SİYAH renkli plastik torbalara konularak biriktirilir.

Kâğıt, cam, plastik gibi atıkların evsel nitelikli atıklarla karıştırılmamasına, ambalaj atığı kutularına atılmasına dikkat edilir.

Torbaların ¾ oranında dolan ağzı sıkıca bağlanır, atıklar temizlik personeli tarafından toplanır ve her gün mesai bitiminden önce evsel atık deposuna götürülür.

Torbada delinme/sızma vb. olduğu durumlarda ikinci bir torba içine koyularak toplama işlemi gerçekleştirilir.

Ambalaj atığı; kontamine olmamış, tekrar kullanılabilir, geri dönüştürülebilir ve geri kazanabilir plastik, metal, cam ve kağıt-karton atıklarıdır.

Ambalaj atıkları MAVİkutularda ve/veya MAVİrenkli torbalarda biriktirilir.

Atık torbaları 3/4 oranında dolduğunda, ağızları sıkıca bağlanarak toplanır.

Mavi torbalara konulmuş ambalaj atıkları, ilgili personel tarafından toplanarak mesai bitiminden önce MAVİrenkli Ambalaj Atığı Konteynerine bırakılır.

Ambalaj atıkları belediyeler tarafından toplanır.

Tıbbi atıklar; hastane, klinik, laboratuvar gibi sağlık ve araştırma merkezlerinde oluşan enfeksiyöz, patolojik ve kesici-delici atıklardır.

KIRMIZI renkli plastik torbalara konularak biriktirilir.

Bu atıklar, insan ve çevre sağlığına zarar verebileceği için atığın oluşumundan bertaraf edilmesine kadar olan sürecin etkin biçimde yönetilmesi gerekir.

Sürecin yönetimi için atıkları doğru tanımlamak, yerinde ayrıştırmak dekontamine etmek ve bertarafını sağlamak gerekir.

Dekontaminasyon işlemi tamamlanan tıbbi atıklar, “DİKKAT TIBBİ ATIK’’ ibaresi taşıyan KIRMIZI renkli plastik torbalara konularak yardımcı personele kayıt altında teslim edilir. Yardımcı personel, bu atıkları tıbbi atık konteynerine bırakır. Bertarafı belediyeler tarafından gerçekleştirilmektedir.

Tehlikeli Kimyasal Madde Atıkları;

İnsan ve çevre sağlığı için çeşitli etkilerle zararlı olabilen gaz, katı ve sıvı olarak tehlike teşkil eden kimyasal madde atıklarıdır.

Kimyasal maddelerin depolanmasında dikkat edilmesi gereken kuralların tamamı kimyasal atıklar için de geçerlidir.

Uygun şekilde etiketlenir.

Bir atık birden fazla tehlikeli madde içeriyorsa mutlaka içeriği etiketinde belirtilmelidir.

Nitrik asit veya nitröz asit içeren atıklar mutlaka diğer asitlerden ayrı biriktirilir. Sıvı kimyasal maddeler ile katı kimyasal maddeler karıştırılmaz. Tehlikeli atıkların toplandığı bidonların ağzı sıkıca kapatılır ve tehlikeli atık sahasına götürülür.

Laboratuvar alanlarında atık depolanmaz.

Atıklar uygun eğitimi almış personel tarafından uygun kişisel koruyucu donanım kullanılarak günlük toplanır.

Kaynaklar;

funduszeue.info Sağlık Bakanlığı Laboratuvar Güvenliği El Kitabı

funduszeue.info://funduszeue.info

funduszeue.info://funduszeue.info%C4%funduszeue.info

funduszeue.info://funduszeue.info

Atık Ayrıştırma Renkleri Hakkında

Atık Ayrıştırma Renkleri başlıklı bu yazımızda firmalarımızda ayrı olarak biriktirdiğimiz atıkları hangi renklerde kutu/poşetlere koymamız gerektiği anlatılmıştır.

Atık ayrıştırma renkleri, atık yönetimi içerisinde sıklıkla kullanacağınız bir kaynak olacak. Özellikle ISO Çevre Yönetim Sistemi uygulamalarında karşımıza çıkan Atık Yönetimi konusunda dikkat edilmesi gereken ve çevresel yasal mevzuatlarla sınırlandırılmış önemli bir konu; atıkların doğru sınıflandırılırken doğru renklerdeki biriktirme kutularında toplanmasıdır.

Her atığın bir kodu olduğu gibi bir rengi de mevcuttur. Bu nedenle firmamızda atıklarımızı yönetirken aşağıda yer alan atık ayrıştırma renkleri bilgisine göre atık biriktirme ekipmanlarında muhafaza etmemiz doğru bir atık yönetimi uygulaması olacaktır.

• Cam atıklar için yeşil ve/veya beyaz (15 01 02 01 02)
• Kağıt-karton atıklar için mavi (15 01 01 01 01)
• Plastik atıklar için sarı (15 01 01 02 01 39)
• Metal atıklar için gri (15 01 04 01 40)
• Tekstil atıkları için pembe (15 01 01 01 11)
• Organik atıklar kahverengi (20 01 08)
• Tıbbi atıklar için, poşetler kırmızı, kova/konteynerler turuncu (18 01 01 01 01 01 01 32)
• Atık kablo, aydınlatma ekipmanları, atık elektrikli elektronik eşyalar, atık aküler kırmızı (17 04 04 01 02 02 06 01)
• Bitkisel atık yağ kırmızı (20 01 01 25)
• Atık motor yağı, yağ filtreleri kırmızı (13 02 01 07)
• Kartuş tonerler kırmızı (08 03 03 01 01 28)
• Kontamine olmuş atıklar kırmızı (15 01 02 02)

Kurumunuzda ISO Eğitimi almak, ISO ile ilgili detaylı bilgi almak ve her türlü soru ve önerileriniz için hemen iletişime geçin!

funduszeue.infoÇ: Atıkların hastalara, çalışanlara ve çevreye zarar vermemesi, azaltılması ve geri kazanılabilenlerin ayrılması, üretildikleri yerlerden belediye ekiplerine teslim edilmesine kadar dikkat edilecek noktaların belirlenmesi
funduszeue.infoULAR: Bu talimatın uygulanmasından atık üreten bölümlerdeki tüm çalışanlar, servis temizlik personeli, atık toplama ekibi, denetlenmesinden: temizlik şirketinden sorumlu başhekim yardımcısı,  temizlik şirketinden sorumlu müdür yardımcısı, başhemşirelik, bölüm sorumluları ve çalışanları temizlik şirketi sorumlusu sorumludur.

funduszeue.infoMA

Üretilen Atık Çeşitleri

Tıbbi Atık:Hastalık etkeniyle bulaşmış ve bulaşması muhtemel her türlü atık tıbbi atık grubuna girer.  Tıbbi atıklar 3 gruba ayrılır. Bunlar;

Enfeksiyöz Atıklar:Enfeksiyöz ajanların yayılımını önlemek için taşınması ve imhası özel uygulama gerektiren atıklardıfunduszeue.infoşlıca kaynakları;

• Mikrobiyolojik laboratuar atıkları
• Kültür ve stoklar
• İnfeksiyöz vücut sıvıları
• Serolojik atıklar
• Diğer kontamine laboratuar atıkları(lam-lamel,pipet,petri vb.)
• Kan ve kan ürünleri ve bunlarla kontamine olmuş nesneler
• Kullanılmış ameliyat giysileri (kumaş, önlük, eldiven vb.)
• Diyaliz atıkları (atık su ve ekipmanlar
• Karantina atıkları
• Bakteri ve virüs içeren hava fitreleri
• Organ parçaları, kanı ve bunlarla temas eden tüm nesneler

Patolojik Atıklar:Anatomik atık dokular, organ ve vücut parçalrı ile ameliyat, otopsi vb. tıbbi müdahale esnasında ortaya çıkan vücut sıvıları :

• Ameliyathane, morg, otopsi, adli tıp gibi yerlerden kaynaklanan vücut parçalrı, organik parçalar, plasenta, kesik uzuvlar vb.(insani patolojik atıklar)

Kesici Delici Atıklar: Batma, delme sıyrık ve yaralanmalara neden olabilecek atıklar:

• Enjektör iğnesi
• İğne içeren diğer kesiciler
• Bistüri
• Lam-lamel
• Cam pastör pipeti
• Kırılmış diğer cam vb

Hastanemizde Oluşan Tıbbi Atık Çeşitleri şunlardır;

• Hastalarda kullanılan tüm sondalar (NG Sonda, Foley vb.)
• Trakeostomi kanülü
• Cerrahi işlemlerde kullanılan malzemeler
• İzolasyon atıkları
• İdrar torbası ve bağlantıları
• Kullanılmış eldiven
• Gaita, idrar, balgam kapları ve bunlarla bulaşmış eşyalar
• Bulaşıcı hastalığı olan hastaların odalarından çıkan atıklar, hasta ile temas etmiş yemek atıkları
• Kontamine araç ve gereçler (tüm kesiciler, enjektör, bisturi, sonda, sargı, bandaj ampuller vb)
• Kan ve kan ürünleri
• Sekresyon ve çıktılar
• Kullanılmış pansuman malzemeleri
• Laboratuar atıkları
• Enfekte olmuş koruyucu ekipmanlar (kumaş, önlük, eldiven vb.)
• Morgta oluşan enfekte atıklar

Evsel Atıklar: Genel ve Ambalaj Atıklarıdır.

Genel Atıklar: Sağlıklı insanların bulunduğu kısımlar, hasta olmayanların muayene edildiği bölümler, ilk yardım alanları, idari birimler, temizlik hizmetleri, mutfak, ambar ve atölye atıkları, Enfekte olmayan tıbbi merkezlerden kaynaklanan atıklardır.

Ambalaj Atıkları: Tüm idari birimler, mutfak, ambar, atölye v.s. den kaynaklanan tekrar kullanılabilir, geri kazanılabilir atıklar;

• Kağıt
• Karton
• Mukavva
• Plastik
• Cam
• Metal vb.

Tehlikeli Atıklar: Fiziksel veya kimyasal özelliklerinden ya da yasal nedenler dolayısıyla özel işleme tabi olacak atıklar bu gruba girer.

Hastanemizdeki Tehlikeli Atık Çeşitleri:

Tehlikeli Kimyasallar

a- Organik kimyasallar

• Yerlerin temizlenmesinde kullanılan dezenfektan ve temizlik çözeltileri bulunan fenol-bazlı kimyasallar ile çamaşırhane ve atölyelerde kullanılan etilen (perkloretilenler) bileşikleri;
• Vakum pompa yağları ve araçlardan çıkan kullanılmış motor yağları (özellikle eğer hastane içinde bir araç bakım/servis istasyonu varsa);
• Böcek ve kemirgenlere karşı kullanılan ilaçlar.

b- İnorganik kimyasallar: Atıklar esas olarak asit ve alkalilerden (bazlardan)oluşurlar. (ör : sülfürik, hidroklorik, nitrik ve kromik asitler, sodyum hidroksit ve amonyak çözeltileri gibi). Bunlar potasyum permanganat (KMnO4) ve maddeleri de içerirler.

c- Toksik ürünler içeren otoanalizör atıkları: Siyanür tekniği gerçekleştirilen Hemoglobin Otoanalizlerinin sıvı atıkları

d- Radyografik işlemlerden kaynaklanan atıklar:

• Film banyoları,atılan kaplamalar
• Gümüş ve diğer ağır metalleri içeren x-ray filmler

e- Yüksek miktarda ağır metaller içeren atıklar: Ünitelerde tedavi, tanı veya deneysel araştırmalar gibi tıbbi alanlarda kullanılan termometre, tansiyon ölçme aleti ve radyasyondan korunma amaçlı paneller gibi alet ve ekipmanların içinde veya bünyesinde bulunan cıva, kadmiyum, kurşun içeren atıkları,

f- Diğer:

• Jeller,
• Yağlar
• Kurşun siperler
• Boya ve temizleme ürünleri atıkları
• Neon civa buharlı , yüksek sodyum basınçlı metal halinde lambalar
• Floresan lambalar
• Civa ve civa içeren parçalar (termometreler )
• Bilgisayar, monitör ve parçaları

Sitotoksik ve sitostatik ilaç atıkları :

Amalgam atıkları :Diş ünitelerinde oluşan atıklardır.

Genotoksik ve sitotoksik atıklar:

Farmasötik atıklar: Hastanede kullanılan günü geçmiş veya bozulmuş ilaç ve tıbbi maddeler

Ağır metal içeren atıklar:

Basınçlı kaplar: Günümüzde pek çok değişik tip ve bileşimdeki gaz tıbbi faaliyetler için kullanılmaktadır. (Oksijen Tüpleri, spreyler, vb.)

ATIKLARIN KAYNAĞINDA AYRIŞTIRILMASI

Atıklar aşağıdaki tabloda belirtildiği şekilde üretildiği birimlerde uygun şekilde ayrıştırılır.

KIRMIZI TORBA

Tıbbi Atıklar

SİYAH TORBA

Evsel nitelikli atıklar

SIZDIRMAZ BİDONLAR

Tehlikeli Atıklar

MAVİ TORBA     Evsel nitelikli geri dönüşen atıklar.(ambalaj atıkları, büro kağıt atıkları vb…

KESİCİ DELİCİ ALET KUTUSU       İğne ucu, enjektör ucu, lanset, bistüri, enfekte olmuş her  türlü kesici ve delici aletler

ATIK PİL KUTUSU

Bitmiş piller, bataryalar vb

ÜRETİLEN ATIK MİKTARININ AZALTILMASI

Üretilen atık miktarının azaltılması için ilgili personel atık miktarının azaltılması ve ayrıştırılması konusunda eğitime tabi tutulur. Bu eğitimlerde “Atık Yönetimi‟‟ne uygun olarak atık üretilen bölümlerde tıbbi atıklar kimyasal, radyoaktif, kesici aletler, vb. atıklardan ayrılması anlatılarak tıbbi atık miktarının azaltılması sağlanır. Listelerinde belirtilen atıkların kendi sınıflarına göre ayrıştırılması sağlanmalıdır.

Atık Miktarını Azaltma Politikaları Ve Uygulamaları :

Kaynakta  azaltım uygulamaları: daha az atık veya tehlikeli atık oluşmasını sağlayacak metotların ve ürünlerin kullanılmasının sağlanması. Temizlik için kimyasal yerine fiziksel metotların kullanılması (örneğin, kimyasal yerine buharlı dezenfektasyon uygulanması) Ürünlerin gereksiz yere kullanılmasının önlenmesi, örneğin bakım ve temizlik işlemlerinde

Hastane genelinde yönetim ve kontrol ölçümlerinin uygulanması

• Tehlikeli kimyasalların tek yerden alınması
• Sağlık kuruluşu içerisinde kullanılan kimyasalların akışının, ham madde olarak girişinden tehlikeli atık olarak çıkışına kadar dikkatli bir şekilde izlenmesi

İlaçların ve kimyasal ürünlerin depolanması

• Bir seferde büyük miktarlar yerine sık sık küçük miktarda alınması.
• Bir ürünü kullanmaya en eski olanından başlanması.
• Her konteynırın gereği kadar doldurulması
• Yeni gelen her ürünün düzenli olarak son kullanma tarihlerinin kontrol edilmesi.

Tehlikeli Atık Oluşumun Önlenmesi ve Minimizasyonu için neler yapılmalıdır?

• Tehlikeli atık oluşturma potansiyeli bulunan kimyasalların satın alma aşamasında tespit edilmesi ve mümkünse tehlikesiz olan seçenek ile değiştirilmesi
• Tehlikeli atık oluşturma potansiyeli bulunan kimyasalların gereğinden fazla satın alınmaması
• Bu tür kimyasalların envanterinin sıkça kontrol edilmesi ve gereksiz satın alımların önüne geçilmesi
• Satın almalarda mümkün olduğu kadar en küçük hacim ve ağırlığın tercih edilmesi
• Tehlikeli atık oluşturma potansiyeli bulunan kimyasalların satın alma aşamasında “tehlike atık” etiketi bulundurması ve atık haline geldiğinde bu etiketin kullanılarak “bilinmeyen atık” oluşumunun önüne geçilmesi ve satın alma tarihinin mutlaka kaydedilmesi
• Tehlikeli atık oluşturma potansiyeli olan kimyasalların kullanılacağı deneylerin tasarımında mümkün olan en küçük ölçeğin tercih edilmesi
• İçerisinde arsenik, kadmiyum, baryum, krom, kurşun, civa, selenyum ve gümüş bulunduran kimyasalların kullanımının mümkün olduğu kadar önlenmesi
• İlgili kimyasala ait MSDS (Malzeme Güvenlik Bilgi Formu) formunun kolay bulunabilir bir yerde tutulması ve bu formdaki önerilere uyulması
• Geri kazanım ve kullanım seçeneklerinin mümkün olduğu kadar dikkate alınması

ATIKLARIN USULÜNE UYGUN OLARAK TOPLANMASI TAŞINMASI VE KULLANILACAK EKİPMAN

• Atık toplamada görevli personel, göreve başlamadan önce eğitilir, yılda 1 kez hizmet içi eğitim verilir.
• Evsel atıkları her birimdeki şirket çalışanı tarafından toplanır. Tıbbi atıklar özel olarak eğitim almış, aşıları yapılmış(hepatit B, Tetanoz), gerekli toplama ekipmanına sahip personel tarafından toplanır. Tehlikeli atıklar uygun konteynırlarda birim sorumlularının gözetiminde toplanmaktadır.
• Farmositik atıklar: Tedavi üniteleri ve eczanede toplanmaktadır.
• Yağlar: Mutfakta uygun konteynırlarda toplanmakta lisanslı firmaya verilmektedir.
• Neon civa buharlı yüksek sodyum basınçlı metal halinde lambalar: Tehlikeli atık deposunda uygun konteynırlarda
• Floresan lambalar: Tehlikeli atık deposunda uygun konteynırlarda
• Bilgisayar,monitör ve parçaları: Tehlikeli atık deposunda uygun konteynırlarda
• Özellikle tıbbi atık toplayan elemanlar koruyucu başlık, yüz maskesi, gözlük, iş tulumu, bot, özel eldiven kullanır.
• Söz konusu özel kıyafet sadece tıbbi atıkların toplanması ve taşınması sırasında kullanılır (turuncu tulum). Görevli personel özel kıyafeti ayrı bir odada giyer, ayrı bir dolapta saklar ve diğer kıyafetleri ile temas ettirmez.
• Atıkların toplanması ve taşınması sırasında oluşabilecek kazalara karşı alınacak önlemler ve kaza durumunda yapılacak işlemler konusunda personel Hastane Enfeksiyon Kontrol Ekibi tarafından eğitilir. Kesici delici alet yaralanması durumunda Hastane Enfeksiyon Kontrol Ekibine müracaat edilir ve personelin hastalık açısından takibi yapılır.
• Yeterli miktarda tıbbi atık kovası gerekli yerlere konulur. Tüm personel hangi atığın hangi atık kovalarına atılacağı konusunda eğitilir.
• Tıbbi atıklar, hiçbir suretle evsel atıklar, ambalaj atıkları ve tehlikeli atıklar ile karıştırılamaz, bir arada toplanıp taşınmaz.
• Tıbbi atıklar, atık yönetmeliğine uygun kırmızı renkli, çift kat, mikron kalınlığa sahip, yırtılma ve delinme, patlama ve taşınmaya dayanıklı orijinal orta yoğunluklu polietilen hammaddeden sızdırmaz, çift taban dikişli ve körüksüz olarak üretilmiş en az 10 kg kaldırma kapasiteli, üzerinde dikkat tıbbi atık veya uluslararası biyotehlike amblemi olan poşetlerde toplanır.
• Sıvı tıbbi atıklar da uygun emici maddeler ile yoğunlaştırılarak, kırmızı renkli plastik torbalarda toplanır.
• Her türlü kesici delici atıklar, atık yönetmeliğine uygun sarı renkli, yırtılma, delinme, patlama ve kırılmaya dayanıklı, su geçirmez ve sızdırmaz, açılması ve karıştırılması mümkün olmayan, üzerinde uluslararası biyotehlike amblemi ile dikkat kesici ve delici tıbbi atık yazısı olan kutularda toplanmakta ve taşınmaktadır.
• Evsel nitelikli atıklar, kontamine olmamak koşuluyla siyah renkli plastik torbalarda toplanır.
• Geri dönüşüm yapılabilen atıklar sınıflarına göre (cam, kağıt, plastik vb) biriktirme kaplarında yoksa mavi renkli plastik torbalarda toplanır.
• Kırmızı çöp torbası konulması gereken alanlar Enfeksiyon Kontrol Komitesinin önerileri doğrultusunda belirlenir.
• Hasta bakım hizmeti verilen tüm alanlarda ( muayene ve tedavi odaları vb ) kesici delici alet kutusu bulundurulur.
• Kullanılmış serum şişeleri ayrı toplanmadan önce, uçlarındaki lastik, hortum, iğne gibi hasta ile temas eden kontamine olmuş materyalden ayrılır. Kontamine materyaller tıbbi atık olarak değerlendirilir.
• Tıbbi atık torbaları en fazla ¾ oranında doldurulur, tam olarak dolmaları beklenmez. Kesici delici alet atık kutuları ¾ oranında doldurulduktan sonra ağızları kapatılıp uygun büyüklükte kırmızı çöp torbalarına konulduktan sonra geçici depolama alanına transfer edilir
• Tıbbi atık torbaları ve kesici delici atık kapları dolduktan sonra kesinlikle sıkıştırılmaz, açılmaz, boşaltılmaz, başka bir kaba aktarılmaz ve geri kazanılmaz.
• Tıbbi atık torbalarının ağızları sıkıca bağlanır ve gerekli görüldüğü hallerde her bir torba yine aynı özelliklere sahip diğer bir torbaya konularak kesin sızdırmazlık sağlanır. Torbanın patlaması halinde bu torba hemen ikinci bir kırmızı çöp torbası içine konulur, toplama ve taşıma işlemine devam edilir. Patlama sonucu kirlenen yüzey acil olarak temizlenir ve dezenfekte edilir.
• Yeni torba ve kaplar kullanıma hazır olarak atığın kaynağında veya en yakınında bulundurulur.
• Tıbbi atık torbaları ünite içerisinde bu iş için eğitilmiş personel tarafından turuncu renkli, tekerlekli kapaklı, plastik veya benzeri malzemeden yapılmış, keskin kenarları olmayan, yüklenmesi, boşaltılması, temizliği ve dezenfeksiyonu kolay olan, üzerinde Dikkat! Tıbbi Atık yazısı ile Uluslararası Biyotehlike amblemi olan araçlarla toplanır ve taşınır.
• Toplama ekipmanı atığın niteliğine uygun, atığın oluştuğu kaynağa en yakın noktada bulunur.
• Evsel nitelikli atıklar toplanmaları sırasında tıbbi atıkla karıştırılmaz, karıştırılmaları durumunda tıbbi atık olarak kabul edilir.
• Evsel nitelikli atıklar ünite içerisinde sadece bu iş için ayrılmış taşıma arabaları içinde taşınarak, geçici atık deposuna veya konteynırına götürülür ve ayrı olarak geçici depolanır.
• Toplama ve taşıma işlemi sırasında el veya vücut ile temastan kaçınılır.
• Atık torbaları asla elde taşınmaz.
• Atık torbalarının ağızları açılarak boşaltma yapılmaz.
• Atık taşıma araçları her gün düzenli olarak temizlenir ve dezenfekte edilir.
• Ünite içinde uygulanan toplama programı ve atık taşıma araçlarının izleyeceği güzergah, hastaların tedavi olduğu yerler ile diğer temiz alanlardan, insan ve hasta trafiğinin yoğun olduğu bölgelerden uzak olacak şekilde belirlenmiştir.
• Toplama işlemi sonrasında ekipmanın temizliği ve dezenfeksiyonu uygun şekilde yapılır.

TOPLAMA EKİPMANININ TEMİZLİĞİ VE DEZENFEKSİYONU

Tıbbi Atık Konteynırının Temizliği

Eldiven giyilir. Konteynırın içi boşaldıktan sonra eğer sıvı birikintisi var ise talaş dökerek sıvılar emdirilir. Sıvıyı emdirmek için kullanılan talaşı kürek yardımıyla alarak kırmızı renkli tıbbi atık torbasına atılır.

Eldivenler çıkartılır. Tıbbi atık torbasına atılır, yeni bir eldiven giyilir. Deterjanlı su ile konteynırın tüm yüzeylerini, tekerlekleri dahil olacak şekilde silinip durulanır. Konteynırın büyüklüğüne göre 1/10 luk çamaşır suyu hazırlanır. Hazırlanan bu solüsyon ile konteynırın tüm yüzeylerini, tekerlekleri de dahil olacak şekilde silerek dezenfekte edilir. Eldiven çıkarılır, tıbbi atık torbasına atılır. Eller yıkanır.

Evsel Atık Konteynır Temizliği

• Eldiven giyilir.
• Konteynır içi boşaldıktan sonra eğer sıvı birikintisi varsa depo önündeki su giderine dökülür.
• Eldivenler çıkartılır. Atık torbasına atılır, yeni bir eldiven giyilir.
• Deterjanlı su ile konteynırın tüm yüzeylerini, tekerlekleri dahil olacak şekilde silinip durulanır.
• Konteynırın büyüklüğüne göre 1/ lük çamaşır suyu hazırlanır. Hazırlanan bu solüsyon ile konteynırın tüm yüzeylerini, tekerlekleri de dahil olacak şekilde silerek dezenfekte edilir.
• Eldiven çıkarılır, atık torbasına atılır. Eller yıkanır.

GEÇİCİ DEPOLAMA ALANLARININ KULLANIMI VE ATIKLARIN DEPOLANMASI ve TESLİMATI İLE İLGİLİ KURALLAR

Hastanemizde tüm atıkların belediye ve yetkili firmalar tarafından alınıncaya kadar geçen süre içinde depolanması için geçici depo alanları oluşturulmuştur. Geçici atık deposu tıbbi atık ve evsel atık olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Ayrıca geri dönüşüm yapılabilen cam, plastik, kağıt konteynırları bulunmaktadır. Depo alanına depo görevlilerinden başka kimse giremez. Depo kapısı sürekli kilitli tutulur. Geçici depoda biriktirilen atıklar teslimatta tartılmakta ve bertaraf edilmesi için yetkili firma ile işbirliği yapılmaktadır. Firmanın tıbbi atık aracı atıkları almak için haftada 1 kez, ihtiyaç durumunda daha sık hastaneye gelir, atıklar tartılır ve makbuz karşılığında (TIBBİ ATIK ALINDI BELGESİ) bir nüshası tarafımızda kalacak şekilde belediye yetkililerine teslim edilir. Evsel atıklar „‟Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği‟‟ne uygun olarak Gölhisar Belediyesi ile işbirliği yapılarak uzaklaştırılır. Belediye aracı evsel atıkları almak için günde kez hastaneye gelir ve atıklar belediye görevlileri tarafından alınır. Piller, röntgen banyo suları biriktirilme yerinde yeterli seviyeye ulaştığında konunun sorumlularıyla irtibata geçilerek atıklar anlaşma yapılan kurumun yetkilisine tutanak karşılığı teslim edilmelidir.

GEÇİCİ DEPOLAMA ALANLARININ TEMİZLİĞİ

Tıbbi Atık Depo Temizliği

• Eldiven giyilir.
• Sıvıyı emdirmek için zemine dökülen talaş, kürek yardımıyla kırmızı renkli tıbbi atık torbasına atılır.
• Eldivenler çıkartılır. Tıbbi atık torbasına atılır, yeni bir eldiven giyilir.
• 1/10 luk çamaşır suyu hazırlanır. Hazırlanan bu solüsyon ile zemin dezenfekte edilir.
• Deterjanlı su ile depo zemini silinip durulanır.
• Eller “Hijyenik El Yıkama Talimatı” na uygun olarak yıkanır.
• Depo duvarları zemin temizliğinden önce temizlenip dezenfekte edilir.
• Duvar temizliği esnasında önce duvar silinip durulanır, daha sonra 1/10 luk çamaşır suyu ile dezenfekte edilir.
• Kullanılan tüm malzemeler 1/10 luk çamaşır suyu ile dezenfekte edilir.

Evsel Atık Depo Temizliği

• Eldiven giyilir.
• Deterjanlı su ile depo zemini silinip durulanır, 1/ lük çamaşır suyu hazırlanır.
• Hazırlanan bu solüsyon ile zemin dezenfekte edilir.
• Eldivenler çıkartılır. Atık torbasına atılır, yeni bir eldiven giyilir. Eller yıkanır.
• Depo duvarları zemin temizliğinden önce temizlenip dezenfekte edilir.
• Duvar temizliği esnasında önce duvar yıkanıp durulanır, daha sonra 1/ lük çamaşır suyu ile dezenfekte edilir.

Tehlikeli Atık Deposu Temizliği

• Eldiven giyilir.
• 1/10 luk çamaşır suyu hazırlanır. Hazırlanan bu solüsyon ile zemin dezenfekte edilir.
• Deterjanlı su ile depo zemini silinip durulanır.
• Eller “Hijyenik El Yıkama Talimatı” na uygun olarak yıkanır.
• Depo duvarları zemin temizliğinden önce temizlenip dezenfekte edilir.
• Duvar temizliği esnasında önce duvar silinip durulanır, daha sonra 1/10 luk çamaşır suyu ile dezenfekte edilir.
• Kullanılan tüm malzemeler 1/10 luk çamaşır suyu ile dezenfekte edilir.

ATIKLARIN TOPLANMASI ve TAŞINMASI SIRASINDA OLUŞABİLECEK KAZALARA KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER ve KAZA DURUMUNDA YAPILACAK ÖNLEMLER

• Taşımada personelin gerekli koruyucu önlemleri alması zorunludur.
• Patlayan torba güvenli şekilde yeni sağlam tıbbi atık torbasının içine funduszeue.info veya araç içine dökülen atıklar güvenli şekilde toplanır.Sıvı tıbbi atıklar da uygun emici maddeler ile yoğunlaştırılarak tıbbi atık torbalarına funduszeue.infoi güvenlik önlemleri alınarak tıbbi atık arabasıyla, geçici atık deposuna götürülür.
• Enfekte olan yer veya aracın ve kullanılan malzemelerin dezenfeksiyonu için mekanik temizlikten sonra 1/10 luk çamaşır suyuyla ivedilikle dezenfekte edilir.(llt ye yarım çay bardağı çamaşır suyu)
• Temas öncesi profîlaksi için yapılacaklar
• Daha önceden Hepatit B ile karşılaşmamış, tüm hastane çalışanları Hepatit B&#;ye karşı aşılanmalıdır.
• Göreve yeni başvuran personel HBs Ag ve AntiHBs durumunun belirlenmesi ve aşı programına alınmak üzere EKK&#;e başvurmalıdır.
• Kesici delici alet yaralanmalarına karşı alınacak önlemler;
• Kullandıktan sonra enjektör iğneleri ve bisturi v.b. kesicilere temas en aza indirilmelidir Enjektör iğnelerini atmadan önce eğip bükmek ya da kırmak gibi gereksiz ve sakıncalı uygulamalardan kesinlikle kaçınılmalıdır.
• Klinik uygulamalar sırasında elle dokunmayı gerektirmeyen teknikler kullanılmalıdır
• Kullanımdan sonra enjektör iğnelerinin kapağı kesinlikle kapatılmamalıdır. Enjektör iğneleri ve diğer kesiciler delici-kesici alet kutusuna atılmalıdır.

Kaza Durumunda Yapılacak İşlemler;

• İğne batan ya da kesilen yer derhal sabun ve su ile yıkanmalıdır
• Hastanın vücut sıvılarının sıçradığı burun ağız ya da cilt bölgeleri bol suyla temizlenmelidir.
• Gözlere bulaşma durumunda, gözler su veya serum fizyolojikle yıkanmalıdır.
• Kesici-delici alet yaralanmasından sonra yaranın bir antiseptikle temizlenmesi ya da sıkılarak kanatılması, maruz kalan kişide enfeksiyon riskini azaltmadığından yapılmamalıdır.
• Yaralanmalarda çamaşır suyu gibi kostik ajanlar kesinlikle yaralanma bölgelerine sürülmemelidir.
• “Kesici ve Delici Alet Yaralanması Bildirim Formu” doldurularak enfeksiyon hemşiresine teslim edilecek.

Temas sonrası profilaksi yapılacak işlemler;

• Hepatit B, Hepatit C ve HIV açısından gerekli müdahalenin yapılabilmesi için yaralanma sonrası enfeksiyon birimine başvurulmalıdır.
• Personel sağlık fişi tutularak enfeksiyon birim sorumlusu veya hemşiresine verilerek takibi yapılır.

ATIK YÖNETİMİ SÜRECİNDE YER ALAN SORUMLULAR

• Enfeksiyon birim sorumlusu ve enfeksiyon hemşiresi
• Yataklı Servislerde ünite sorumlu hemşireleri
• Evsel nitelikli atıklar ile ambalaj atıklarının toplanması ve taşınmasından temizlik şirketi personeli sorumludur.
• Tıbbi atıkların toplanması ve taşınmasından bir asıl bir yedek temizlik şirketi personeli görevlidir.
• Ayniyat servisi geçici atık deposunun işletilmesinden sorumludur.

Her Bölüm İçin Atıkların Belirlenmesi

• Klinikler: Evsel atıklar, tıbbi atıklar, tehlikeli atıklar
• Poliklinikler: Evsel atıklar
• İdari Birimler: Evsel atıklar
• Acil Ünitesi: Evsel atıklar, tıbbi atıklar, tehlikeli atıklar
• Laboratuar-Radyoloji: Evsel atıklar, tıbbi atıklar, tehlikeli atıklar
• Eczane: Evsel atıklar, tıbbi atıklar, tehlikeli atıklar
• Mutfak: Evsel atıklar, tehlikeli atıklar
• Çamaşırhane: Evsel atıklar, tıbbi atıklar, tehlikeli atıklar
• Morg: Tıbbi atıklar, evsel atıklar
• Arşiv: Evsel atıklar