Her Yataktan Kalkınca Başım Dönüyor

“Her taraf dönüyor”, “Yer ayağımın altından kayıyor”,” Bir yana doğru kayıyorum”, “Kafamın içi boşalıyor”, “Gözlerim kararıyor” şeklinde yakınmalarınız varsa bu belirtiler vertigo hastalığının habercisi olabiliyor. Öncelikli olarak yorgunluk, halsizlik, baygınlık gibi belirtiler ile kendini gösteren vertigo, önlemi alınmadığı takdirde yaşam kalitesini büyük ölçüde bozabiliyor. Hisar Intercontinental Hospital Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Tayfun Apuhan, vertigonun belirtileri, teşhis ve tedavisi hakkında bilgi verdi.

Vertigo kulak ya da nörolojik nedenli olabiliyor

Vertigo çoğunlukla kişide baş dönmesiyle ortaya çıkabilen yalancı yer değiştirme hissidir. Gerçekte var olmadığı halde kişi eşyaların çevresinde döndüğünü, ya da gözlerini kapadığında kendisinin eşyaların çevresinde döndüğünü hissetmesi ile meydana gelen bir çeşit hareket illüzyonudur. Çoğunlukla iç kulak hastalıklarının yani iç kulak kristallerinin yerinden oynamasının neden olduğu bir durumdur. Tüm gerçek vertigoların %70‘inin nedeni kulak olmakla birlikte nörolojik olarak baş dönmeleri de vertigoya sebep olabilmektedir.

Günler boyu süren şiddetli baş dönmesi en önemli belirtisi!

Vertigo tanısı genellikle muayene ile saptanır. Hastanın durumuna göre şikayetlerin nasıl başladığı, ne kadar sürdüğü, eşlik eden ek belirtiler ve kronik bir hastalığı olup olmadığı ilaç kullanım öyküsüyle birlikte istenecek tetkikler, tanı hakkında büyük ölçüde yardımcı olur.

Baş dönmesinin süresi detaylandırıldığında; birkaç saniye veya dakika içinde geçen baş dönmesi sıklıkla pozisyonel vertigoda (benign paroksismal pozisyonel) görülebilmektedir. Günler boyunca süren baş dönmesine bulantı ve kusmanın da eşlik ettiği daha gürültülü tabloda ise denge sinirinin iltihabı akla gelir. Başta sersemlik, göz kararması ve bayılma ataklarında nörolojik ve kardiyolojik hastalıklardan şüphenilebilmektedir.

Vertigo beyin ya da kulak problemine bağlı olarak da ortaya çıkabiliyor

Kulak problemlerine bağlı vertigolara “periferik”, beyin hastalıklarına bağlı vertigolara ise “santral vertigo” adı verilmektedir. Kulak hastalıklarına bağlı baş dönmesi beraberinde kulak çınlaması, işitme azlığı, kulakta basınç hissi, bulantı, kusma, kulak akıntısı ve gözlerde anormal hareketler ile belirti göstermektedir. Nörolojik hastalıklara bağlı baş dönmelerinde ise baş ağrısı, yutma bozukluğu, vücutta uyuşmalar, felçler, göz hareketlerinde anormallikler olabilir. Baş dönmesi ile bulunabilecek diğer şikayetler çok değişken olabilir. Ancak birçok hastada sadece baş dönmesi mevcuttur. Bilinç durumunda değişiklikler beyindeki denge merkezi ile ilgili veya psikojenik kaynaklı bozukluklarda görülür. Beyin ve beyin sapı kanamalarında da bilinç kaybına sıkça rastlanır.

Pozisyonel vertigonun tanısı birkaç testle kolaylıkla konulabiliyor

Pozisyonel vertigo nedenlerinin başında, hastalık iç kulak içinde sıvı ile dolu kanallar içindeki kristallerin, baş hareketleri ile yer değiştirmesine bağlı gelişir. Bu durum ani baş hareketleri ile ortaya çıkan birkaç saniye veya dakika süren baş dönmesi ile karakterizedir. Tipik olarak, hasta yatakta dönerken veya kalkarken ya da başını bir yöne aniden çevirdiğinde gelişir. Başı yukarıya kaldırma, yerden bir şey almak için öne eğilme en sık görülen tetikleyici hareketlerdir. Tanısında; Dix-Hallpike (DH) testi, yan yatma ve yuvarlama testleri ile hastalığın tanısı konulmaya çalışılır. Dix-Hallpike (DH) testinde hasta oturur pozisyondayken birden yatar pozisyona getirilir ve bu sırada başa belli bir pozisyon verilir. Yaklaşık 20 saniye beklendikten sonra hasta oturur pozisyona alınır. Eğer tipik göz hareketleri meydana gelmezse test diğer taraf için tekrarlanır. Bu testte tipik göz hareketinin gözlenmesi tanı için önemlidir. Manevralar ile tanı rahatça konulabildiği için ek bir teste gerek kalmayabilir.

Vertigo tedavisinde ilaç kullanımı önerilmiyor

Vertigo hastalığında altta yatan problem genel olarak tam bulgu vermediği için ilaç tedavisi tercih edilmemektedir. Hastalığın seyri açısından ilaçların yan etkisiyle birlikte uyku ve sersemlik durumu ortaya çıkabileceğinden mümkün olduğu sürece ilaç kullanılmaması önerilmektedir. Yatış pozisyonu olarak hastalar mutlaka baş yukarıda olacak şekilde yatmalıdır. Ani baş hareketlerinden kaçınmalı, doktor kontrolünde verilen egzersiz programlarına uyulması gerekir.

Sabahları uykudan uyanırken başınız dönerek uyanıyor ve bu durumun nedenini merak mı ediyorsunuz?O zaman size güzel bir haberimiz var sabahları görülen baş dönmeleri genellikle çok ciddi bir sağlık sorunundan kaynaklanmaz. Ancak baş dönmesi hissini her sabah yaşıyorsanız ihtiyaten en kısa zamanda Nöroloji doktoruna görünmelisiniz.  

Sabah Yataktan Kalkarken Baş Dönmesi Neden Olur?

Sabah baş dönmesiyle uyanmanın birçok nedeni vardır. En yaygın nedenleri şunlardır;

Kan şekeri düşmesi;

Uykudan baş dönmesiyle uyanıyorsanız bu durum düşük kan şekeri yani hipoglisemi belirtisi olabilir. Düşük kan şekerinin diğer belirtileri şunlardır:

• baş ağrısı
• bulanık görme
• konsantre bozukluğu
• aşırı terleme
• titreme

Bu belirtiler genellikle hipoglisemi hastaları, diyabet hastaları ve insülin kullanan kişilerde görülmektedir.

Bir çok neden şeker hastalarında kan şekerini düşürebilir. Bu sebepler gün içerisinde yetersiz beslenme veya öğün atlama, alkol tüketimi, diyabet ilaçlarını fazla dozda kullanma veya insülin kullanımıdır.

Düşük tansiyon:

Sabahları baş dönmesiyle uyanmanın bir diğer nedeni de tansiyon düşüklüğüdür. Kan basıncının aniden düşmesi postural hipotansiyon olarak adlandırılır. Postural hipotansiyondur ve belirtileri şunlardır:

•  baş dönmesi
•  sersemlik hissi
•  bulanık görme
•  bayılma
•  düşme

Sabahları bu şekilde belirtiler gösteren bir baş dönmesi yaşıyorsanız en kısa zamanda doktora görünmelisiniz.

İlaçların yan etkisi:

Bazı ilaçlar yan etki olarak sabah uyandığınızda baş dönmesi yaşamanıza neden olabilir.  Bu ilaçlar genelde antibiyotikler, anti-epileptikler, antipsikotikler, antidepresanlar, opioid bazlı ağrı kesiciler, diüretikler, bağışıklık bastırıcı ilaçlar ve antiretroviral ilaçlardır.

Yeteri kadar su içmemek:

Baş dönmesi ile uyanmanın en yaygın nedenlerinin arasında gün içerisinde yeteri kadar su içememek yer almaktadır. Sabah baş dönmesini önlemek için yapmanız gereken en önemli şey gün boyunca susuz kalmamaya özen göstermek olacaktır. Çok fazla kafein içeren içecekler içmek, fazla terlemek, idrar söktürücü ilaç kullanımı, yoğun egzersiz yapmak, fiziksel olarak yoğun bir iş temposunda çalışmak gün içinde daha çok su içmenizi gerektiren durumlardandır.

Uyku apnesi:

Uyku apnesi de sabah yataktan kalkarken baş dönmesi yapabilir. Uyku apnesi, uykuda nefesin kesilmesi demektir. Uyku kalitenizi düşüren bu durum bazı kişilerde genetik yatkınlık sonucu görülse de genellikle obeziteden yani şişmanlıktan kaynaklanır. Uyku apnesi ilaçlar ile kontrol altına alınabilir.

İç kulak enfeksiyonu:

Labirentit adı verilen iç kulak enfeksiyonu da sabah uyandığınızda baş dönmesine yol açabilir. İç kulak enfeksiyonu baş dönmesine neden olduğu için dengenizi bozup, düzgün yürümenizi ve dik durmanızı zorlaştırabilir.İşitme kaybı ve kulak çınlaması da yapabilir.

Hormon değişikliği:

Perimenopoz yani menopoza geçişte veya hamilelik sürecinde hormon seviyelerindeki değişiklikler sabahları yataktan kalkarken başınızın dönmesine neden olabilir.

Yataktan Kalkarken Baş Dönmesi Yaşamanın Diğer Nedenleri Nelerdir?

Yukarıdaki nedenlere ilaveten aşağıda bildireceğimiz problemler de sabah yataktan kalkarken baş dönmesine yol açabilir:

1. Boyun fıtığı veya boyun düzleşmesi
2. Stres
3. B vitamini eksikliği
4. Kansızlık
5. İç kulakla ilgili problemler
6. Troid hastalıkları
7. Beyinde damar tıkanıklığı, MS hastalığı ve beyinde tümör. (Bu nedenler baş dönmesinin çok nadir görülen sebepleridir.)
8. Diyabet ve tansiyon hastalarında dolaşım bozukluğuna bağlı olarak da baş dönmesi görülebilir.

Uykudan Baş Dönerek Uyanmamak İçin Ne Yapılır?

• Uykudan sık sık baş dönmesi sorunu ile uyanıyorsanız en kısa zamanda Nöroloji doktoruna gitmeli, beyin MR, vertebral ve karotis dopler çektirmeniz önerilir. Ayrıca doktor sizden kan testi vb. testler isteyebilecektir. Tansiyonunuza baktıktan sonra baş dönme sorunun nedenini tespit ederek gerekli tedaviyi de uygulayacaktır. Uykudan baş dönmesi sorunu ile uyanmayı önlemek için şunlara dikkat etmelisiniz;
• Baş dönmesini önlemek için günlük 2 litreden fazla su içmelisiniz. Vücudunuzu susuz bırakmamaya özen göstermelisiniz.
• Hareketsiz kalmaktan kaçınmalı gün boyunca hareket halinde olmalısınız. 

• Sigarayı bırakmalı ve alkol tüketimine kesinlikle son vermelisiniz.
• Sabahları baş dönmesi yaşadığınızda, buna ilaveten çift görme, kusma ve kol ve bacak hareketlerinizi koordine etme, hızlı kalp atışı, şiddetli baş ve göğüs ağrısı gibi sağlık sorunları yaşıyorsanız vakit kaybetmeden doktora gitmelisiniz. Doktor yaptığı tetkikler sonucunda baş dönmesinin altında yatan nedeni tespit edip, bu duruma uygun tedavi yöntemini uygulayacaktır.