Hukuk Başlangıcı Kemal Gözler

HUKUK BAŞLANGICI (GENEL / TEMEL HUKUK DERSİ) ÖZGÜR TAŞDEMİR HUKUK BAŞLANGICI - HUKUKA GİRİŞ - TEMEL HUKUK - HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI 2 Küçüktaşdemir DERSİN KAYNAK KİTAPLARI 3 Küçüktaşdemir • Bu slaytlar oluşturulurken, • Anadolu Üniversitesi Açıköğretim sistemi dahilinde yayınlanan kitaplardan ve bu kitaplardaki kimi grafiklerden, • Bir önceki slaytta belirtilen dersin kaynak kitaplarından, • Başta Kemal Gözler’in ve Gözübüyük’ün «Hukuka Giriş» kitapları olmak üzere Fatih Bilgili ile Ertan Demirkapı’nın «Hukukun Temel Kavramları» adlı kitabıyla ekinden yararlanılmıştır. KAYNAKÇA 4 Küçüktaşdemir • HAK KELİMESİNİN ÇOĞULUDUR. • GÜNDELİK DİLDE İYİ DOSTLUK İLİŞKİLERİ ANLAMINDA DA KULLANILIR. • KİMİ ZAMAN BAĞLAYICI KURALLAR SİSTEMİNİ İFADE EDER. • KİMİ ZAMAN BİR DİSİPLİN DALI ANLAŞILIR. Vergi vermek, suç işlemek, disiplin cezası almak vb. • Örn. Yaşlılara hürmet etmek, usulünce yemek yemek vb. ) • EMİRLER (YAP!Ahde vefa ve eşitlik Üstünlük ilkesi temellidir. Küresel veya bölgesel Kuralı koyan ile nitelikte olabilir. muhatabı farklı ULUSLARASI HUKUK-ULUSAL HUKUK 29 HUKUK ULUSLARARSI ULUSAL Küçüktaşdemir KAMU ÖZEL HUKUK HUKUKU HUKUKUN KISIMLARI 30 KORUNAN MENFAAT TARAFLAR KURALLARIN İÇERİĞİ UYGULAMA BİÇİMİ Küçüktaşdemir EGEMENLİK KAMU HUKUKU –ÖZEL HUKUK AYRIMI 31 • Kamu hukuku, devletin kuruluşu ve işleyişi ile ilgili hukuk kurallarının bütünüdür. • Kamu hukukunun konusu, devletin, diğer kamusal kuruluşların ve memurların görev ve yetkileri, devlet ve diğer kamu kuruluşları arasındaki ilişkiler; devlet ve diğer kamu kuruluşlarının kendi emir ve otoriteleri altındaki kişilerle olan ilişkilerdir. Kamu Hukuku 32 Küçüktaşdemir • Kişilerin birbirleriyle olan ilişkilerini düzenler. Kamu hukukundan farklı olarak, hukuki ilişkiye dâhil olan taraflar birbirlerine karşı eşit durumdadırlar ve hukuki ilişkinin içeriğini serbest iradeleriyle belirleyebilirler. • Özel hukuka dâhil olan hukuk dalları, medeni hukuk, borçlar hukuku, ticaret hukuku, devletler özel hukukudur. KANUN 40 Küçüktaşdemir Bağlayıcı Bağlayıcı Olmayan Kaynaklar (Yedek) Kaynaklar • Yazılı Kaynaklar • Mahkeme İçtihadı • Gelenek Hukuku (İstisna: İçtihadı (Örf ve Adet) Birleştirme • Hukukun Temel Kararları) İlkeleri • Doktrin Bağlayıcı Kaynaklar ve Yedek Kaynaklar 41 Küçüktaşdemir • Müspet Hukuk (Pozitif hukuk-Yürürlükte olan hukuk – dogmatik hukuk): Bir ülkede belli bir zamanda yürürlükte bulunan yazılı (anayasa, uluslar arası antlaşmalar, kanunlar, khkler, tüzükler vs.) ve yazısız hukuk kurallarının (örf ve adet hukuku kuralları) tümüne birden verilen isimdir. • Mevzu(at) Hukuk: Bir ülkede belli bir zamanda yürürlükte bulunan, yetkili bir makam tarafından konulmuş olan sadece yazılı hukuk kurallarını ifade eder. Örf ve adet bu kavrama girmez. • Tabii Hukuk (İdeal hukuk): Olması gereken (de lege feranda) hukuk kurallarını ifade eder. • Tarihi hukuk: Yürürlükten kalkmış olan hukuktur. Ör. Mecelle. 42 Küçüktaşdemir TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERLE İLGİLİ ULUSLARARARASI ANTLAŞMALAR • Anayasa Madde 90 gereği, ceza mahkemeleri uluslararası sözleşmelerin kişi hak ve özgürlüklerine ilişkin somut düzenlemelerini yasa hükmü gibi doğrudan doğruya başka bir düzenlemeye gerek kalmada esas alabilir. (Doğrudan Kaynak) Sözleşmedeki ilgili soyut düzenlemelerse ölçüt olarak ele alabilir. 45 CUMHURBAŞKANLIĞI KARANAMELERİ • ANAYASA MADDE • Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemez. Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır. Türkiye Büyük Millet Meclisinin aynı konuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir. Cumhurbaşkanı, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilir. 46 Küçüktaşdemir CUMHURBAŞKANLIĞI KARANAMELERİ • MÜNHASIRAN CUMHUBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİ İLE YAPILABİLECEKLER: • ÜST KADEME YÖNETİCİLERİNİN ATANMASI İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER • BAKANLIKLARIN KURULMASI, KALDIRILMASI, GÖREVLERİ VE YETKİLERİ İLE TAŞKİLAT YAPISI İLE MERKEZ VE TAŞRA TEŞKİLATLARININ KURULMASI • DEVLET DENETLEME KURULUNUN İŞLEYİŞİ HAKKINDA DÜZENLEMELER • MGK GENEL SEKRETERLİĞİNİN TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA DÜZENLEMELER 47 Küçüktaşdemir YÖNETMELİKLER • Kamu kuruluşlarının kendi görev alanlarına giren konuları düzenleyebilmeleri için çıkarılır. • Yasa maddelerinin somutlaştırılarak daha kolay uygulanmalarını sağlamak amacıyla çıkartılır. • Yönetmelikler, Yasa’ya dayanmalıdır. • İdarenin tek taraflı düzenleyici işlemleri arasındadır. 48 Küçüktaşdemir İÇTİHATLAR • Somut olayların değerlendirilmesinde ölçüttürler. • İçtihadı birleştirme kararları hariç bağlayıcı değildirler. • Direnme kararına karşı verilen yüksek mahkeme kararlarına uyulması zorunludur. • Pratikte, hakimler terfilerinde puan almak için çoğu zaman Yargıtay kararlarını göz önüne alırlar. • Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları güzel bir örnektir. • Hukuksal meseleler uğraşan Yüksek Mahkemeler içtihadi hukukun oluşumuna önderlik eder. • Türk hukukunda Yargıtay bu işlevi görür. 49 Küçüktaşdemir BİLİMSEL GÖRÜŞLER • Doktrin veya öğreti olarak adlandırılmaktadır. • Teori ışığında görüş ve açıklamalar sunulur, yorumlardan bulunulur ve olması gerekene ilişkin öneriler verilir. • O alandaki bilim insanlarının görüş ve yorumlarından oluştur. 52 9-İDARİ BİREYSEL İŞLEMLER Küçüktaşdemir HUKUKUN TEMELİ HAKKINDA GÖRÜŞLER 53 Küçüktaşdemir ÖZBİLGEN’İN HUKUKA GİRİŞ KİTABINDAN ALINMIŞTIR. Taraflar kendi iradeleri ile emredici nitelik taşıyan hukuk kurallarını değiştiremezler ve bertaraf edemezler. • Bu kurallar kamu düzenini, ahlak kurallarını ve zayıfları korumak amacıyla düzenlenmişlerdir. • Müeyyideleri yokluk veya butlandır. EMREDİCİ HUKUK KURALLARI 62 Küçüktaşdemir • Emredici olmayan kurallardır. Yedek hukuk kuralları olarak da anılırlar. • Taraflar bazen yaptıkları bir sözleşmede birinci derecedeki noktalarda anlaşırlar, fakat ikinci derece noktalardan söz etmezler, işte bu ikinci derece noktaları tamamlayan bir hukuk kuralı varsa, bu kural, tamamlayıcı kuraldır. • Taraflar aksine sözleşme yapabilir. TAMAMLAYICI HUKUK KURALLARI 63 Küçüktaşdemir • Birkaç anlama gelebilecek beyan ve hareketlerin hangi anlama geldiğini saptarlar. • Taraflar arasında kararlaştırılmakla birlikte ama anlamı belirsiz hususlara uygulanır. • Borcun ifası için bir ayın iptidası veya nihayeti tayin olunmuş ise ayın birinci ve sonuncu günü anlaşılır. Bir ayın ortası tayin olunmuş ise bundan ayın on beşi anlaşılır”. • Bu hüküm yorumlayıcı bir hukuk kuralıdır. Tarafların sözleşmede yer alan iradelerini açıklamaktadır. YORUMLAYICI HUKUK KURALI 64 Küçüktaşdemir • Hukuksal düzenlemelerde geçen kavram veya kurumların anlamını açıklar. • “Kefalet, bir akittir ki onunla bir kimse, borçlunun akdettiği borcun edasını temin etmeği alacaklıya karşı taahhüt eder”. • Bu hüküm kefalet sözleşmesini tanımlamaktadır. 75 Özel Boşluk olup Hukukta HAKİM olmadığına Hukukun bakar. HUKUK DEVLETİ 82 Küçüktaşdemir DEVLET DEVLET İNSAN KUDRETİ TOPRAK (EGEMENLİK) Küçüktaşdemir Nicelik mi? İÇ VE DIŞ HAYAT ULUS/MİLLET VATANDAŞ OTORİTE ÜLKE/MÜLK JEOPOLİTİK Nitelik mi? EGEMENLİK SAHASI OBJEKTİF ANLAYIŞ- SÜBJKETİF ANLAYIŞ DEVLETİN UNSURLARI 83 DEVLETİN ORGANLARI VE YETKİLERİ 84 Küçüktaşdemir KUVVETLER AYRILIĞI • KANUNİLİK İLKESİ • YASAL İDARE • YARGISAL DENETİM • BAĞIMSIZ VE TARAFSIZ YARGI Küçüktaşdemir TEMAL HAK VE DEMOKRATİK REJİM ÖZGÜLÜKLERE DAYANILMASI HUKUK DEVLETİ OLABİLMEK İÇİN 85 Küçüktaşdemir DEMOKRASİ 86 TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN SINIRLANDIRILMASI 1. Temel Hak ve Özgürlükler Ancak Kanunla Sınırlandırılabilir 2. Sınırlama Anayasa’nın İlgili Maddesinde Belirtilen Sebeplere Dayanmalıdır 3. Sınırlamada Ölçülülük İlkesine Uyulmalıdır (Elverişlilik, Gereklilik, Oranlılık) Küçüktaşdemir 4. Hakkın Özüne Dokunulmamalıdır 5. 90 Belediyeler Köyler KİŞİLİĞİN KİŞİLİĞİN SONA BAŞLANGICI ERMESİ KİŞİLİK 91 Küçüktaşdemir KİŞİLİĞİN KİŞİLİĞİN SONA BAŞLANGICI ERMESİ KİŞİLİK 92 Küçüktaşdemir GERÇEK KİŞİLER 93 Küçüktaşdemir 94 Küçüktaşdemir 95 Küçüktaşdemir Gaiplik Kararının Şartları 96 Küçüktaşdemir 97 Küçüktaşdemir KİŞİNİN HAK EHLİYETİ 98 Küçüktaşdemir • Hak ehliyeti, haklara ehil olma, hak sahibi olma ve yükümlülük altına girmeyi kapsar. • Hak ehliyeti, tüm kişilere tanınan bir ehliyettir. Kişinin yaşı, fikri ve bedeni gelişmesi gözönünde tutulmaksızın (fiil ehliyetinde tersi), tüm kişilere tanınan bir pasif bir ehliyettir. • Hak ehliyeti, mirasçı olma ehliyetini, davaya taraf olma ehliyetini, evlenme ehliyetini v.s. içinde toplayan bir üst kavramdır. • Kişinin hak ehliyetinden tamamen veya kısmen vazgeçmesi mümkün değildir. GERÇEK KİŞİLERDE HAK EHLİYETİ 99 Küçüktaşdemir • Herkese hak ehliyeti tanınmıştır. Hak ehliyetine sahip olmak için kişi olmak yeterlidir. Hak ehliyetinin tanınmasında, cins, ırk, din ayırımı yapılmaz. • Ancak bazı hususlarda hak ehliyetine ilişkin sınırlamalar getirilmiştir. Bunlar: • Yaş • Cinsiyet • Temyiz kudreti (ayırt etme gücü) • Şeref ve haysiyet • Yabancılık GERÇEK KİŞİLERDE HAK EHLİYETİ Küçüktaşdemir • Fiil ehliyeti, bir kimsenin kendi fiil ve hareketleriyle, kendi isteği ile hak iktisap etmesi, bu hakları değiştirmesi, ortadan kaldırması, borç altına girmesi, onları değiştirmesi, ortadan kaldırmasıdır. • Hiç kimse, fiil ehliyetinden kısmen veya tamamen vazgeçemez. • Kişiye fiil ehliyetinin hiç tanınmaması veya sınırlı olarak tanınması kişinin korunması amacıyla öngörülmüştür. • Fiil ehliyetinin farklı görünümleri vardır. • VAKIFLAR TESCİL SİSTEMİ • ŞİRKETLER TÜZEL KİŞİLERİN KURULMASI TÜZEL KİŞİLİĞİN KAZANILMASI • Tüzel kişiler, eğer kamu tüzel kişileri ise doğması kanun koyucunun irade beyanına bağlıdır. Tüzel kişilik, kanun yada Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile ortaya çıkar. • Aynı biçimde kamu tüzel kişilerinin kişilikleri sona erer. • Hak ve fiil ehliyetleri de yasal düzenlemelere bağlı. • Özel hukuk tüzel kişileri ise, kural olarak, insan ve mal topluluklarının tüzel kişi olma iradesi ile doğar. Küçüktaşdemir • Kamu tüzel kişileri nasıl kurulmuşlarsa aynı şekilde sona ererler. Yani bu tüzel kişiler kanun veya idari işlemlerle kuruldukları için sona ermeleri için de aynı şekilde işlem yapılır. • Tüzel kişiler belirli nedenlerin varlığı halinde kendiliğinden sona ererler. Buna infisah (dağılma) denir. Amacın gerçekleşmemesi amacın gerçekleşemeyeceğinin anlaşılması (imkansızlık); sürenin geçmesi gibi nedenler infisah halleridir. TÜZEL KİŞİLİĞİN SONA ERMESİ Küçüktaşdemir TÜZEL KİŞİLERİN HAK EHLİYETİ • Hak ehliyeti yönünden tüzel kişilerle gerçek kişiler kural olarak aynıdır. Ancak belli başlı farklılıklar da bulunmaktadır. • İnsana insan olması nedeniyle tanınan haklara tüzel kişiler sahip olamazlar. Örneğin doğum, ölüm, ergin olma v.s. • Bünyeleri gereği bazı haklar sadece tüzel kişilere tanınır. Bir üyeyi ihraç etmek (üyelikten çıkarmak), üyelik ödentisi (aidat) talep etmek, kendi kendini feshetmek, tüzük değiştirmek vs. • Tüzel kişilerin hak ehliyeti uğraşı konuları ve amaçlarıyla sınırlandırılmıştır. Küçüktaşdemir • Tüzel kişiler tabi oldukları sisteme uygun şekilde kuruldukları anda hak ehliyetine sahip olurlar. • Bazı haklar sadece gerçek kişilere, bazı haklar ise sadece tüzel kişilere tanınmıştır. • Bazı haklardan tüzel kişiler gerçek kişilerle kıyaslandığında farklı şekilde yararlanırlar. Bu haklar şunlardır: 1. Malvarlığı hakları 2. Ad üzerindeki hak 3. Kişiliğin korunması 4. Yerleşim yeri 5. TANIM Küçüktaşdemir Küçüktaşdemir • Tereke miras bırakanın malvarlığına dahil olan ve mirasçılara geçen hak ve borçları kapsar. Buna özellikle aile ve kişiler hukukuna ilişkin haklar girmez. • Terekeye dahil haklar: Ayni haklar (mülkiyet, sınırlı ayni haklar), borçlar hukukuna ait ilişkiler (hak ve borçlar-sözleşme, haksız fiil, sebepsiz zenginleşmeden doğan haklar), fikri haklar. • Terekeye dâhil olmayan haklar: Oturma, intifa, vekâlet, hizmet, kira, ariyet, komisyon, kişiye bağlı haklar. Bunların mirasçılık sıfatı miras bırakının iradesinden değil kanun koyucunun iradesinden kaynaklanır. • Yasal mirasçılar ilk olarak miras bırakanın hısımlarıdır. Bunların yanında sağ kalan eşin ve devletin de mirasçılığı bulunmaktadır. Küçüktaşdemir HISIMLIK KAN KAYIN EVLATLIK HISIMLIĞI HISIMLIĞI HISIMLIĞI ÜSTSOY/ ALTSOY Küçüktaşdemir YANSOY HISIMLIK TÜRLERİ • Hısımlıktan doğan yasal mirasçıların tespitinde zümre sisteminden yararlanılır. Zümre Sistemi, bir kişiden üreyenlerin, o kişiyle birlikte meydana getirdiği hısımlık topluluğudur. • Bu anlamda birinci, ikinci ve üçüncü zümre miras bırakanın mirasçısıdır. Dördüncü ve beşinci zümreler mirasçı olmazlar. ZÜMRE SİSTEMİ Küçüktaşdemir A’NIN funduszeue.info ANNE ve BABASI ZÜMRELER A Küçüktaşdemir funduszeue.info Çocuk B Çocuk C KAN HISIMLARININ MİRASÇILIĞI ANNE BABA ÖLÜ EŞİ DOĞRUDAN ÇOCUKLARA ÖLÜ C D Küçüktaşdemir 1/4 ANNE BABA ÇOCUĞU 3/4 ÖLÜ EŞİ SAĞ KALAN EŞİN MİRASÇILIĞI Küçüktaşdemir • EVLATLIK KAN HISMI GİBİ MİRASÇI OLUR. • AMA MİRASÇILIĞI TEK TARAFLIDIR. • YANİ EVLAT EDİNEN EVLATLIĞIN MİRASÇISI OLAMAZ • KENDİ ASIL AİLESİNDEKİ MİRASÇILIĞI DA DEVAM EDER. EVLATLIĞIN MİRASÇILIĞI ÖLÜME BAĞLI TASARRUF ŞEKİLLERİ VASİYET (15 Yaş ve üstü, Küçüktaşdemir MİRAS ayırt etme gücüne SÖZLEŞMESİ sahip) RESMİ VASİYET ELYAZILI SÖZLÜ VASİYET Resmi vasiyetname (Sulh Hakimi veya VASİYET (Yakın Ölüm şeklinde düzenlenir. Noter) (Tarih ve İmza) Tehlikesi, İki Kişi) Çift taraflıdır. MİRASÇI ATAMA • Atanmış mirasçılar, mirasta hak sahipliğini miras bırakanın iradesinden alır. • Bu tip mirasçılığın doğması için miras bırakanın geçerli bir irade açıklaması mevcut olmalıdır. (ÖLÜME BAĞLI TASARRUF) ATANMIŞ MİRASÇILAR Küçüktaşdemir Vasiyetname yapabilmek için miras bırakının en az 15 yaşını tamamlanmış olması ve ayırt etme gücüne sahip olması aranır. Miras sözleşmesi yapabilmek için miras bırakının ergin olması, ayırt etme gücüne sahip olması ve kısıtlı olmaması aranır (tam ehliyet). ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLAR Küçüktaşdemir • Ölüme bağlı bir tasarruf olmaksızın mirasın geçmesi halinde sadece yasal mirasçılar mirasa hak kazanırlar. Yasal mirasçılar kanunda kendileri için öngörülen paylara sahip olurlar. Eş ve yasal mirasçının olmaması halinde devlet mirası kazanır. • Ölüme bağlı bir tasarrufla mirasın geçmesi halinde saklı paylı mirasçıların saklı payına dokunulamaz. MİRASIN MİRASÇILARA GEÇMESİ Küçüktaşdemir • ALTSOY İÇİN YASAL MİRAS PAYININ YARISI • ANA VE BABADAN HER BİR İÇİN YASAL MİRAS PAYININ DÖRTTE BİRİ • SAĞ KALAN EŞ İÇİN, ALTSOY VEYA ANA VE BABA ZÜMRESİYLE BİRLİKTE MİRASÇI OLMASI HALİNDE YASAL MİRAS PAYININ TAMAMI, DİĞER HALLERDE YASAL MİRAS PAYININ DÖRTTE ÜÇÜ SAKLI PAYLAR Küçüktaşdemir TENKİS MUVAZAALI DAVASI İŞLEMLER SAKLI PAY ORTADAN KALDIRILAMAZ Küçüktaşdemir TENKİS DAVASI • Saklı paylı mirasçının payını alıncaya kadar yapılan ölüme bağlı tasarruflarda indirmeye gidilir. Tenkis, miras bırakanın tasarruf özgürlüğünü aşması halinde başvurulan bir dava yoludur. • Tenkis davası, yenilik doğuran davadır. Tenkisten sadece davayı açan yararlanır ve bu dava ile sadece dava kime karşı açılmışsa o kişiye düşen oran istenir. • Bu davanın açılabilmesi için mirasçının saklı payına tecavüz edilmiş olması gerekir. Küçüktaşdemir MİRAS BIRAKANIN ÖLÜMÜ ANINDA SAĞ OLMAK • Muristen önce ölenler mirasçı olamazlar. ! Terekedeki haklar ve borçlar bir bütün (kül) olarak intikal eder. Buna külli halefiyet; mirasçı olana da külli halef denir. • Külli halefiyette, miras ölümle birlikte herhangi bir hukuki işlem yapmaya gerek kalmadan yani kendiliğinden, kanun gereği intikal eder. Eşya üzerinde doğrudan doğruya hâkimiyet sağlayan ve herkese karşı ileri sürülebilin haklara aynî haklar denir. Aynî haklar, mutlak haklardır, yani herkese karşı ileri sürülebilen ve herkes tarafından ihlâl edilebilen haklardır. • Bir kimsenin bir eşya üzerindeki hâkimiyetinin, üçüncü kişilerce bilinmesi, taşınır mallarda zilyetlik ile taşınmazlarda tapu sicili ile sağlanmıştır. Eşya hukuku bu sebeple ayni hakları, zilyetlik ve tapu sicilini düzenler. Küçüktaşdemir TAŞINMAZ Küçüktaşdemir TAŞINIR EŞYA TÜRLERİ Eşya Türleri: Misli Eşya, Gayrimisli Eşya • Taşınırlar bakımından uygulanır. Misli eşya, sayı, tartı, ölçü ile belirlenebilen eşyadır. • Bu eşyanın yerini aynı cinste başka bir eşya alabilir. Sayı, tartı, ölçü ile değil, ferden belirlenmesi gereken eşyaya gayrimisli eşya denir. Taşınmazlar, her zaman mislî olmayan eşyadır. • Gayri misli eşya tek başına mülkiyet hakkına konu olur. Misli eşya yığın olarak mülkiyete konu olur. Küçüktaşdemir DİĞER EŞYA TÜRLERİ BASİT EŞYA- BİLEŞİK EYŞA- EŞYA BİRLİĞİ TÜKETİLEBİLEN EŞYA – TÜKETİLEMEYEN EŞYA BÖLÜNEBİLEN EŞYA– BÖLÜNEMEYEN EŞYA SAHİPLİ EŞYA– SAHİPSİZ EŞYA KAMU MALLARI– ÖZEL MALLAR Küçüktaşdemir KAMU MALLARI SATILAMAZ VE KAMULAŞTIRILAMAZLAR. ÇOK SINIRLI BİR BÖLÜMÜ TAPU KÜTÜĞÜNDE HACZEDİLEMEZLER. YAZILIDIR. Küçüktaşdemir KORUNMALARI İÇİN ÖZEL ZAMANAŞIMI İLE SAHİP DÜZENLEMELER VARDIR. OLUNAMAZ. VERGİ GİBİ MALİ YÜKÜMLÜLÜKLERİN DIŞINDA TUTULURLAR. MÜLKİYET HAKKI KONUSU KAPSAMI TÜRLERİ Küçüktaşdemir MÜLKİYET Küçüktaşdemir • SAHİBİNE EN GENİŞ YETKİLER VEREN BİR AYNİ HAKTIR. • AYNİ HAK: maddi mallar üzerinde mutlak haklar. • Mutlak Hak: Herkese karşı ileri sürülebilen, hak sahibine en geniş yektiler veren haklar. MÜLKİYET HAKKI Küçüktaşdemir KLASİK(LİBERAL) MARKSİST(KOLEKTİVİST) Küçüktaşdemir MODERN (KARMA) MÜLKİYETLE İLGİLİ GÖRÜŞLER MÜLKİYET HAKKI • Yararlanma, kullanma, bulunma yetkisi verir. SINIRLI AYNİ HAKLAR • İRTİFAK HAKLAR • TAŞINMAZ YÜKÜ • REHİN HAKKI AYNİ HAKLARIN TÜRLERİ Küçüktaşdemir YETKİLER MÜSPET Küçüktaşdemir MENFİ YETKİLER YETKİLER HAKSIZ TASARRUFTA İSTİHKAK ELATMANIN KULLANMA YARARLANMA BULUNMA DAVASI AÇMA ÖNLENMESİ DAVASI AÇMA MÜLKİYET HAKKINDAN DOĞLAN YETKİLER • Sınırlı ayni haklar hak sahibine, mülkiyet hakkının verdiği yetkilerden birisini veya ikisini sağlayan haklardır. • Bu haklar irtifak hakkı, rehin hakkı, taşınmaz yüküdür. TOPLUM YARARINA UYGUNLUK • 2. HUKUK DÜZENİNİN SINIRLARI İÇİNDELİK • funduszeue.infoŞULUK HUKUKUNDAN DOĞAN ÖDEVLER • 4. PVSK, İMAR KANUNU GİBİ ÖZEL KANUNLARDAN DOĞAN SINIRLAMALAR MÜLKİYET HAKKINDAN DOĞAN ÖDEVLER Küçüktaşdemir MÜLKİYET FERDİ BİRLİKTE MÜLKİYET MÜLKİYET Küçüktaşdemir PAYLI ELBİRLİĞİYLE MÜLKİYET MÜLKİYET MÜLKİYETİN TÜRLERİ • Eğer eşyaya tek bir kişi mâlik ise, müstakil mülkiyet, birden fazla kişi mâlik ise, birlikte mülkiyet oluşur. • Eğer birlikte mâlikler, belli paylarla mala mâlik iseler, paylı mülkiyet, belli paylar olmaksızın ortaklık şeklinde mâlik iseler, elbirliği mülkiyeti oluşur. • Mülkiyet hakkı, kişiye eşya üzerinde hukukî bir hâkimiyet sağlarken, zilyetlik eşya üzerinde fiilî bir hâkimiyet sağlamaktadır. • Zilyetlik, taşınır eşya üzerinde aleniyeti sağlar. Malın zilyedinin, ileri sürdüğü hakların sahibi olduğu yolunda bir karine söz konusudur. • Üçüncü şahsın mala malik olmayan zilyetten iyiniyetle mal iktisabında aynî hakkı bazı istisnalar dışında korunur. • Taşınır eşya üzerinde mülkiyetin nakli veya diğer sınırlı ayni hakların tesisi, zilyetliğin nakli ile mümkündür. ZİLYETLİK Küçüktaşdemir HUKUKSAL OLAYLAR HUKUKİ FİİLLER HUKUKİ İŞLEMLER HUKUKSAL İLİŞKİLER Küçüktaşdemir HUKUKSAL OLAYLAR Küçüktaşdemir OLAYLAR Küçüktaşdemir HUKUKİ SONUÇ HUKUKİ SONUÇ DOĞURMAYAN DOĞURAN OLAYLAR (Doğa OLAYLAR Olayları) Örn. Kuşun Ötmesi • Kendilerine hukuken hüküm ve netice bağlanan olaylara hukuki olay denir. Hukuki olaylar geniş anlamda ve dar anlamda olmak üzere iki grupta toplanır. • Kanun koyucunun kişi iradesi sonucu olup olmadığına bakmaksızın hüküm ve netice bağladığı olaylar geniş anlamda hukuki olaydır. • Dar anlamda hukuki olay, kişi iradesi sonucu olan ve hukuk düzeni tarafından kendisine hukuki sonuç bağlanan olaylardır. Bunlara hukuki fiil denir. HUKUKİ OLAY Küçüktaşdemir HUKUKÎ OLAYLAR Küçüktaşdemir Doğa Olaylarından İnsan Kaynaklanan Davranışlarından Hukukî Olaylar Kaynaklanan Hukukî Örn. doğum/ölüm Olaylar İNSAN DAVRANIŞLARINDAN KAYNAKLANAN HUKUKÎ OLAYLAR HUKUKÎ FİİLLER HUKUKÎ OLAYLAR Küçüktaşdemir Küçüktaşdemir Hukuka Aykırı Hukuka Fiiller Uygun Fiiller HUKUKÎ FİİLLER HUKUKSAL OLAYLAR DOĞA İNSAN OLAYLARI (?Bu iki kişi alacaklı ve borçludur. • Alacaklı bakımından talep edilebilen husus alacak olarak nitelendirilirken, aynı husus borçlu bakımından bir yükümlülük olarak ortaya çıkar. • Borç veya alacak hukuki anlamda edim olarak isimlendirilir. Edim üç şekilde ortaya çıkabilir. Bir şeyin verilmesi, bir şeyin yapılması veya bir şeyin yapılmaması. BORÇ Küçüktaşdemir HUKUKSAL İŞLEMLER Küçüktaşdemir HUKUK DÜNYASINDA BİR SONUÇ DOĞURUR • HUKUKSAL DURUMDA BİR DEĞİŞİKLİK YAPAR • HUKUKSAL DURUM YARATIR VEYA BELİRTİR İRADE AÇIKLAMALASI VARDIR Küçüktaşdemir BİR YETKİNİN VEYA HAKKIN KULLANILMASI SÖZ KONUSUDUR HUKUKSAL İŞLEMLERİN ÖZELLİKLERİ ÖZEL HUKUKTA HUKUKSAL İŞLEMLER HUKUKİ İŞLEMİN UNSURLARI İRADE HUKUKÎ HUKUKÎ AÇIKLAMASI SONUÇ İŞLEM Küçüktaşdemir AÇIK ÜSTÜ KAPALI • Hukuki işlem, hukuk düzeninin irade açıklamasına hukuki sonuç Küçüktaşdemir bağlamasıdır. İRADE HUKUKİ AÇIKLAMASI SONUÇ HUKUKİ İŞLEM HUKUKÎ İŞLEMLERİN ÇEŞİTLERİ 1) TEK TARAFLI H.İ. 2) ÇOK TARAFLI H.İ 1) SEBEBE BAĞLI OLAN a) Sözleşmeler 2) SEBEBE BAĞLI b) Kararlar OLMAYAN 1) İVAZLI H.İ. HUKUKÎ İŞLEMLER 2) İVAZSIZ H.İ Küçüktaşdemir 1) TAAHHÜT İŞLEMLERİ 1) SAĞLARARASI H.İ. 2) TASARRUF iŞLEMLERİ 2) ÖLÜME BAĞLI H.İ. HUKUKÎ İŞLEMLERİN ÇEŞİTLERİ Küçüktaşdemir 1) KURAL İŞLEM 1) BİREYSEL İŞLEM 2) DURUM İŞLEM 2) GENEL İŞLEM 3)ÖZNEL İŞLEM SÖZLEŞME Küçüktaşdemir KARAR TEK YANLI Örn. Vasiyet KAMU HUKUKU İŞLEMLERİ Küçüktaşdemir YASAMA İŞLEMLERİ İDARİ İŞLEMLER • İDARİ YARGI SÖZLEŞMELER İŞLEMLERİ • İDARİ İŞLEMLER TEK YANLILIK-NİZAMİLİK Küçüktaşdemir KAMU HUKUKU İŞLEMLERİ Küçüktaşdemir Yasama Yürütme İşlemleri İşlemleri Yargı İşlemleri • İdari işlemler devletin yasama ve yargı işlemleri dışında kalan ve idari fonksiyonun yerine getirilmesini sağlayan işlemlerdir. İdare hukuku alanındaki hukuksal işlemler, tek taraflı işlem ve çok taraflı işlem olmak üzere ikiye ayrılır. • Tek taraflı idari işlem, idare hukuku alanında bir hukuksal sonuç doğurmak veya doğmuş bir sonucu belirtmek üzere, idarenin yaptığı tek taraflı işlemlerdir. • İdarenin çok taraflı hukuki işlemlerini idare sözleşmeler oluşturur. • İdari sözleşmeler idare örgütünün idare hukuku uyarınca düzenlediği bir sözleşmedir. • Bunlar idare ile ilgili kişinin aynı hukuki sonucu doğurmak amacıyla karşılıklı olarak beyan ettikleri iradelerinin uyuşması sonucu ortaya çıkarlar. İDARİ İŞLEMLER Küçüktaşdemir İDARÎ İŞLEMLERİN TÜRLERİ Tek-Yanlı İki-Yanlı İşlemler İşlemler (İdarî Sözleşmeler) Küçüktaşdemir Bireysel Düzenleyici İşlemler İşlemler (İdari Kararlar) (KHK, Tüzük ve Yönetmelikler) YETKİ MAKSAT ŞEKİL Küçüktaşdemir KONU SEBEP İDARİ İŞLEMLER HUKUKSAL İŞLEMLERDE SAKATLIK Küçüktaşdemir • Bir hukuki işlemin, taraflarca istenilen ve hukuk tarafından tanınan sonucunun doğmasını engelleyen eksikliklere veya aykırılıklara hukuki sakatlık adı verilmektedir. Sakatlık yerine hükümsüzlük terimi de kullanılır. • İRADE BOZUKLUĞUNDAN DOĞAN • İŞLEMİN KONUSU VE ŞEKLİNDE SAKATLIK HUKUKİ İŞLEMLERDE SAKATLIK Küçüktaşdemir İrade ile beyan arasında istenilerek meydana getirilen uyumsuzluk halleri Zihni Latife Muvazaa Kayıt Küçüktaşdemir İrade ile beyan arasında istenilmeden meydana getirilen uyumsuzluk halleri Hata Hile Tehdit Küçüktaşdemir Hukuki İşlemlerde Sakatlığın Yaptırımları: YOKLUK • Bir hukuki işlemin kurucu şartlarını oluşturan unsurlar bulunmuyorsa, bu işlem hiç doğmamıştır. • Yokluğun özel bir türü, evlendirme memuru önünde yapılmayan evlenmedir. Yok hükmünde sayılır. • Yokluk sakatlığı halinde, hakim bunu taraflar ileri sürmeseler de dikkate alır. Yok işlemi üçüncü kişiler de (herkes) ileri sürebilir. Küçüktaşdemir Hukuksal İşlemlerde Sakatlığın Yaptırımları: BUTLAN BUTLAN • Hukuki işlemin kurucu unsurları şeklen bulunmakla birlikte MUTLAK BUTLAN bunlardaki bazı eksikliklerden Küçüktaşdemir dolayı ortaya çıkan sakatlığa NISBİ BUTLAN butlan (hükümsüzlük) denir. • Eksiklik (Askıda hükümsüzlük), kurucu unsurları ve geçerlilik gerekleri mevcut olan ve bu nedenle geçerli sayılan bir işlemin, hukuki sonuçlarını doğurması için tamamlayıcı bir dış olgunun (geciktirici koşulun) sonradan gerçekleşmesine bağlanmasıdır. • Örneğin bir küçüğün yaptığı borçlandırıcı işlem, yasal temsilcisi tarafından onaylanmadan sonuç doğurmaz. Eksiklik (Askıda hükümsüzlük) Küçüktaşdemir KAMU HUKUKUNUN YAPTIRIMLARI Ceza Hukuku İdare Hukuku Alanında Müeyyide: Alanında Müeyyide: Küçüktaşdemir Ceza Yokluk İptal Edilebilirlik Kamu Hukuku Alanında Yaptırımlar BORÇ KAVRAMI VE BORÇLAR HUKUKU SÖZLEŞME TÜRLERİ Küçüktaşdemir SÖZLEŞMELER Küçüktaşdemir İCAP KABUL (ÖNERİ) Küçüktaşdemir SÖZLŞEME: iki tarafın bir hukuki sonucu elde etmek için iradelerini karşılıklı ve birbirine uygun surette açıklamalarına denir. • Sözleşmenin doğması için karşılıklı ve birbirine uygun en az iki irade açıklamasına ihtiyaç bulunur. • • Bunların zaman olarak önce yapılanına icap (öneri), sözleşmenin kurulması sonucunu verene ise kabul adı verilir. İcabın kabul ile uyumlu olmaması halinde sözleşmenin kurulduğu kabul edilemez. SÖZLEŞME Küçüktaşdemir • Esaslı • Bağlanma Noktaları niyeti İçermeli İCABA yoktur. İCAP • Ciddi DAVET • Ciddi olmalıdır. değildir. • Önereni bağlar. Küçüktaşdemir İCAP • Borçlar hukukunda sözleşme özgürlüğü bulunmaktadır. Sözleşme özgürlüğü kişilerin sözleşmenin tarafını ve konusunu serbestçe belirleyebilmelerini ve sözleşme yapma zorunluluklarının bulunmamasını ifade eder. • Ancak bu özgürlüğün bazı sınırları bulunmaktadır. Sözleşmeler emredici hukuk kurallarına, kamu düzenine, ahlaka ve kişilik haklarına aykırı olamaz. Bu durumda sözleşme geçersiz olur (butlan). KAMU KURULUŞU İLGİLİDİR. LEHİNE TANINMIŞTIR. • Borç ve alacak kavramları, iki kişi arasında ortaya çıkan bir hukuki ilişkiden doğan yükümlülüklerin farklı görünüşleridir. Bu iki kişi alacaklı ve borçludur. • Alacaklı bakımından talep edilebilen husus alacak olarak nitelendirilirken, aynı husus borçlu bakımından bir yükümlülük olarak ortaya çıkar. • Geniş anlamda borç ilişkisi, dar anlamda borç anlaşılır. • Borç veya alacak hukuki anlamda edim olarak isimlendirilir. Edim üç şekilde ortaya çıkabilir. Bir şeyin verilmesi, bir şeyin yapılması veya bir şeyin yapılmaması. BORÇ Küçüktaşdemir SÖZLEŞMELER TÜRK BORÇLAR HUKUKUKNA HAKSIZ FİİLLER GÖRE Küçüktaşdemir SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME BORÇ İLİŞKİSİNİN KAYNAKLARI HAKLAR Küçüktaşdemir HAK KAVRAMI Küçüktaşdemir HAK KAVRAMI • Hak, hukuken korunan ve yararlanılması hak sahibinin iradesine bırakılan menfaatlerdir. Bu anlamda hakkın iki cephesi bulunmaktadır. • İlk olarak hak, hukukun koruduğu bir çıkardır. İkinci olarak hak, sahibine bu korunmadan yararlanma yetkisi tanır. Küçüktaşdemir ÖDEV- HAK-YETKİ YÜKÜMLÜLÜK «HUKUK BİR DÜZENİ, HAK İSE BİR DÜZEN TARAFINDAN KORUNAN ÇIKARI ANLATIR. HUKUK GENEL VE NESNEL, HAK İSE BİREYSEL VE ÖZELDİR.» Küçüktaşdemir Küçüktaşdemir İRADE ÇIKAR KARMA KURAMI KURAMI KURAM HAK KAVRAMI İLE İLGİL KURAMLAR Haklar doğdukları hukuk kurallarına göre kamu hakları ve özel haklar diye ikiye ayrılır: Küçüktaşdemir 1) Kamu hakları: Kamu hukukundan doğan haklardır. Ör. Seçme-seçilme, memur olma hakkı. • Özel haklardan yararlanmada kural olarak herkes eşit olduğu halde, kamu haklarından yararlanmada herkes eşit değildir. Kamu haklarından yararlanmak için vatandaş olmak ve hukuk düzenince belirlenen koşulları taşımak gerekir. 2) Özel haklar: Özel hukuktan doğan haklardır. Ör. Alacak hakkı, mülkiyet hakkı, kişilik hakları, fikri haklar. Temel Hak ve Özgürlükler Ancak Kanunla Sınırlandırılabilir 2. Sınırlama Anayasa’nın İlgili Maddesinde Belirtilen Sebeplere Dayanmalıdır 3. Sınırlamada Ölçülülük İlkesine Uyulmalıdır Küçüktaşdemir 4. Hakkın Özüne Dokunulmamalıdır 5. Sınırlamalar Anayasanın Sözüne ve Ruhuna Uygun Olmalıdır OLAĞANÜSTÜ DÖNEMLERDE TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN SINIRLANDIRILMASI SAVAŞ, SEFERBERLİK, SIKIYÖNETİM VEYA OLAĞANÜSTÜ HALLERDEN BİRİ MEEVCUT OLMALIDIR. ULUSLARARASI HUKUKTAN DOĞAN YÜKÜMLÜLÜKLER İHLAL EDİLMEMELİDİR. Küçüktaşdemir ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİNE UYULMALIDIR. ANAYASA MADDE SAYILAN ÇEKİRDEK ALANA DOKUNULMAMLIDIR. GEÇİŞ, CÜZİ HAKKA HUKUKSAL HUKUKSAL HUKUKSAL HUKUKSAL MALVARLIĞI VEYA KÜLLİ DAYANARAK OLAY EYLEM İŞLEM İŞLEMLE HAKLARI OLABİLİR YENİ BİR OLUR. HAK KURMAK. HAKLARIN KAYBEDİLMESİ MÜCBİR SEBEP ZAMANAŞIMI HUKUKSAL EŞYANIN YOK VE ÖLÜM VEYA HAK EYLEM VEYA OLMASI BEKLENİLMEYEN DÜŞÜRÜCÜ SÜRE İŞLEMLER HAL Küçüktaşdemir • İyiniyet kavramı, bir olayı bilmek veya bilmemektir. • İyiniyet, bir hakkın doğumuna engel olan bir durumun olayda varlığı veya hakkın doğumu için gerekli unsurlardan birinin olayda yokluğu konusunda kişideki mazur görülebilen bir bilgisizlik veya yanlış bilgi olarak tanımlanır. • Kanunun iyi niyetin korunacağını belirttiği yerlerde, iyiniyet üç bakımdan korunur, • HUKUKİ SAKATLIĞIN SONUÇLARININ ORTADAN KALKMASI • HUKUKİ SAKATLIĞIN SONUÇLARININ HAFİFLEMESİ • İYİNİYETİN HAKKI GENİŞLETMESİ İYİ NİYET KURALI Küçüktaşdemir İYİ NİYETİN KORUNMASI VE SINIRLARI • İyi niyet sadece kanunun iyi niyete sonuç bağladığı durumlarda söz konusu olur. Kanunda iyi niyete bir sonuç bağlanmamış bulunan hallerde, kişinin iyiniyetli olması herhangi bir hüküm ifade etmez. • İyiniyetli olduğunu belirten kişinin iyiniyetli olduğu kabul edilir. İyi niyetin bulunmadığını iddia edenin bunu ispatlaması istenir. Küçüktaşdemir HAKLARIN KULLANILMASINI DÜZENLEYEN KURALLAR Küçüktaşdemir Dürüstlük kuralları, orta zekâlı, normal, makul kimselerin, toplum içerisinde karşılıklı güvene, ahlâka ve dürüstlüğe dayalı davranışları sonunda meydana gelmiş ve toplum ihtiyaçları ile iş hayatının gereklerine cevap veren, bu nedenle de herkesçe benimsenen kuralların bütünüdür. • Kişi kendisine tanınan hakları dürüstlük ilkesine aykırı kullanırsa, hukuk düzeni kişinin hakkını korumaz. Küçüktaşdemir • Kanunda bir taraftan dürüstlük ilkesi öngörülürken diğer taraftan buna aykırılık halinde hakkın korunmayacağı düzenlenmiştir. DÜRÜSTLÜK KURALI (objektif iyi niyet) Bir hakkın kötüye Hakkın kötüye kullanılması yasağı kullanıldığı şu Hakkın varlığı belirlenir. Hakkın amaca uygun kullanılıp kullanılmadığı Hakkın kullanılmasıyla başkasının zarar görmesi emredici bir hukuk aşamalardan araştırılır. ihtimali ortaya çıkar. kuralı olduğu için, hâkim tarafından re’sen göz geçilerek belirlenir: Küçüktaşdemir önünde tutulmalıdır. HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI HAKLARIN KORUNMASI Küçüktaşdemir MEŞRU MÜDAFAA Türk Ceza Kanunu ZORUNLULUK HALİ md. Küçüktaşdemir Başka Türlü Korunma Ağır ve Muhakkak İmkanı Bulunmamalı Olması Tehlikeye Karşı Durma Ödevi Olmamalı Kendisine veya Bir Başkasına Yönelmiş Olmalıdır Orantılılık • Zilyet, her türlü gasp veya saldırıyı kuvvet kullanarak defedebilir. Zilyet, rızası dışında kendisinden alınan şeyi taşınmazlarda el koyanı kovarak, taşınırlarda ise eylem sırasında veya kaçarken yakalananın elinden alarak zilyetliğini koruyabilir. • Ancak, zilyet durumun haklı göstermediği derecede kuvvet kullanmaktan kaçınmak zorundadır SAVUNMA HAKKI (TMK MD.• Borçlu borcunu yerine getirmezse, alacaklı mahkemeye başvurarak borçlunun borcu yerine getirmesi yönünde bir karar alarak bunu cebren (zorla) icra ettirebilir. • Borçlunun borcu ödemede gecikmesi halinde borçlu temerrüde (gecikmeye) düşer ve alacaklının gecikmeden doğan zararlarını tazmin etme zorunluluğu ortaya çıkabilir. • Sözleşmenin yerine getirilmemesinden kaynaklanan menfi veya müspet zararlarının tazminini isteyebilir. Küçüktaşdemir HAKSIZ FİİL • Borçların bir diğer kaynağı haksız fiillerdir. Haksız fiil, bir kimsenin (fail) diğer bir kimseye (mağdur) hukuka aykırı biçimde zarar vermesidir. Buna bağlı olarak ortaya çıkan borç, tazminat (giderim) borcudur. • Tazminat borcunun ortaya çıkması için, bir zararın ortaya çıkması, failin kusurlu olması, fiil ile zarar arasında illiyet (nedensellik) bağı bulunması ve fiilin (eylemin) hukuka aykırı olması gerekir. Küçüktaşdemir ZARAR NEDENSELLİK FİİL (MADDİ VEYA BAĞI MANEVİ) KUSUR HUKUKA (kast, ihmal) AYKIRILIK HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞUNUN ŞARTLARI Küçüktaşdemir KUSURSUZ SORUMLULUK • Bazı hallerde zarara sebebiyet verilmesinde kusuru olmayan kişilerin de zarardan sorumlu tutuldukları görülür. Bu durumlarda kusur aranmadığından, buna kusursuz sorumluluk adı verilir. • Kusursuz sorumluluk halleri istisnaidir ve kanunda bulunan hallerde ortaya çıkar. Küçüktaşdemir KUSURSUZ SORUMLULUK Küçüktaşdemir SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME • Bir kimsenin malvarlığının bir başkası aleyhine olmak üzere ve bir sebep bulunmaksızın artması halinde, bu kişinin oluşan artışı diğer tarafa verme zorunluluğu doğar. Buna sebepsiz zenginleşmeden doğan borç denir. • Örneğin yanlış iban numarası girilerek başkasının hesabına para yatırmak. • Yargı, yasama ve yürütmenin yanında devletin üçüncü fonksiyonudur. Yargı, tarafsız bir mahkeme ve hâkim tarafından, yargılama faaliyeti sonunda haklı olan taraf lehine verilen karardır (hükümdür). Eğer davada sadece davacı varsa, mahkemenin faaliyetine nizasız kaza (çekişmesiz yargı) denir. Davalar, davacının mahkemeden istediği himayenin çeşidine göre üçe ayrılır. HUKUK DAVASININ TÜRLERİ Küçüktaşdemir • Bu dava yolu ile davacı, davalının bir şeyi vermeye, yapmaya veya yapmamaya mahkûm edilmesini ister. • Eda davası, davanın dayandığı hakka göre, çeşitli isimler alır. • Meselâ, mülkiyet hakkına dayanarak bir malın iadesini istemek istihkak davası; davalının bir borcunu yerine getirmesini istemek, ifa davası; bir zararın tazminini istemek, tazminat davası adını alır. Dava Çeşitleri: Eda Davaları Küçüktaşdemir • Bir hukuki ilişkinin varlığı veya yokluğunun tespiti için açılan davadır. Bir durumun varlığının tespiti isteniyorsa müspet tespit davası; durumun var olmadığının belirlenmesi isteniyorsa, menfi tespit davası açılır. • Bir konuda eda davası açılabilecek durumda, tespit davası açılamaz. Dava Çeşitleri: Tespit Davası Küçüktaşdemir Dava Çeşitleri: İnşai Davalar • Bir takım yenilik doğuran haklar, kişinin serbest iradesi ile kullanılmaz. Bunlar, sadece, dava açma yolu ile kullanılabilir. Hukuki değişiklik, yenilik doğuran bir mahkeme kararı ile doğar. Bu davalara yenilik doğuran davalar denir. Yenilik doğuran davalarda da davacı, mahkemeden mevcut bir hukuki ilişkiyi sona erdirecek veya değiştirecek veya yeni bir ilişki kuracak bir karar verilmesini ister. • Boşanma davası, dernek genel kurul kararının iptali davası, yenilik doğuran davalara örnek olarak verilebilir. Küçüktaşdemir CEZA İLİŞKİSİ (FAİL vs. DEVLET) SUÇUN İNFAZ İLİŞKİSİ İŞLENMESİ (HÜKÜMLÜ/ (FAİL) Küçüktaşdemir MAHKUM) MUHAKEME İLİŞKİSİ (ŞÜPHELİ VEYA SANIK) CEZA YARGILAMASININ YAPISI Küçüktaşdemir İDDİANAMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ (ARA MUHAKEME) SORUŞTURMA EVRESİ EVRESİ KOVUŞTURMA EVRESİ • Doktrinde geniş anlamda soruşturma evresi içinde de değerlendirilmektedir. CEZA YARGILAMASI FAALİYETLERİ Çelişme yöntemi. (Tez-anti tez=sentez) YARGILAMA Küçüktaşdemir İDDİA SAVUNMA İDARİ DAVALAR TAM YARGI DAVASI • Tazminat Davaları • İdari Sözleşmeden Doğan Davalar • Vergi Davaları Küçüktaşdemir İPTAL DAVASI ADALET KAVRAMI Küçüktaşdemir Hukukun buyrukları şunlardır: dürüst yaşamak, başkasına zarara uğratmamak, herkesin hakkını vermek. ULPIANUS DOMITIUS Fazilet (Aristo) Söze bağlılık. (Grotius) Küçüktaşdemir Hukukun nihai ereği, adalete ulaşmaktır. Peki «adalet» nedir? Küçüktaşdemir Adalet Çeşitleri son Küçüktaşdemir

DERSİN KISA İÇERİĞİ

Hukuk Fakültesi I. Sınıf öğrencilerinin hak ve hukuk kavramları ile ilk kez tanıştıkları bu ders, hak, hukuk, adalet kavramlarını farklı disiplinler ve hukuk penceresinden ele alırken; öğrencileri, hukukun dalları ve hukuk sistemlerinin karşılaştırılması konusunda bilgi sahibi yapar ve temel hukuk terminolojisi konusunda bilgi kazandırır. Hukuk başlangıcı derslerinin kamu hukuku ve özel hukuk yaklaşımlarını odağa alabilen iki farklı biçimde işlenebildiği olgusundan hareketle, dersin her iki perspektifi de kapsayacak bir biçimde şekillenmesi öngörülmüştür.

DERSİN AMAÇLARI

Hukuk sistemleri konusunda bilgi sahibi olmak, hukukun temel ilkeleri, kavramları, kaynakları ve hukuktan beklenenler üzerinde bilgi sahibi olmak. Hukuku diğer disiplinler bakımından değerlendirebilmek ve hukukun toplumsal hayattaki yerini ve rolünü, farklı dallarını hesaba katarak anlayabilmek.

DERSİN MESLEK EĞİTİMİNİ SAĞLAMAYA YÖNELİK KATKISI

DERSİN ÖĞRENİM ÇIKTILARI

• Hukuk ve diğer bilim dalları arasındaki farkı kavrar ve hukuku tanımlar
• Hak, adalet, eşitlik kavramları ve tanımları konusunda bilgi sahibi olur
• Hukukun anlamı ve varlık nedeni konusunda bilgi sahibi olur
• Pozitif hukuk ve ideal hukuk tanımları arasındaki farkı öğrenir
• Adalet kavramına ilişkin bir bakış açısı geliştirir
• Hukukun farklı dalları ve bunlara ilişkin terminoloji konusunda bilgi kazanır
• Kıta Avrupası hukuku ve ortak hukuk farklarını öğrenir
• Hukuk-ahlâk- etik ilişkisi üzerinde bilgi sahibi olur.

TEMEL DERS KİTAPLARI

• Necip Bilge, Hukuk Başlangıcı, Turhan Yay.
• Kemal Gözler, Hukuka Giriş, Ekin Yay.
• Yasemin Işıktaç, Hukuk Başlangıcı, Filiz Yay.
• Aydın Aybay, Rona Aybay, Ali Pehlivan, Hukuka Giriş, Bilgi Üniversitesi Yay.

YARDIMCI KAYNAKLAR

• Michael Sandel, Adalet, Felix Yay.
• Gülriz Uygur, Hukukta Adaletsizliği Görmek, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları
• Cemal Bali Akal, Hukuk Nedir, Zoe Yay.

DERSTE GEREKLİ ARAÇ VE GEREÇLER