Ayın Atmosferi Yoktur
kaynağı değiştir]
Ay yüzeyinde görünen açık renkli bölgelere Ay dağları (Latince: terrae (çoğul), terra (tekil)) denir; çünkü Ay denizlerinden daha yüksektirler. Ay'ın görünen yüzünde, içleri bazalt ile dolu olan kraterlerin çevresinde birçok dağ sırasına rastlanır. Bunların kraterlerin çevrelerinde oluşan yükseltilerin kalıntıları olduğu düşünülmektedir.[22] Dünya'da karşılaşılan oluşumun aksine, başlıca Ay dağlarının hiçbirinin tektonik etkinlikler sonucu oluşmadığına inanılmaktadır.[23]
1994 yılında gerçekleştirilen Clementine görevinden alınan görsellerde Ay'ın kuzey kutbunda bulunan 73 km genişliğindeki Peary kraterinin çevresindeki dört dağlık bölgenin tüm Ay günü boyunca günışığı aldığı görülmüştür. Günışığının sürekli aydınlatığı bu bölgeler, Ay'ın tutulum düzlemine olan oldukça küçük eksenel eğikliği nedeniyle mümkündür. Güney kutbunda benzer bölgelere rastlanmamıştır; ancak Shackleton krateri Ay gününün %80'i boyunca gün ışığı altındadır. Ay'ın küçük eksenel eğikliğinin bir başka sonucu da kutup bölgesinde kraterlerin dibinde sürekli gölgede kalan bölgeler olmasıdır.[24]
Kraterler[değiştir Ay
by İkra Çıkmaz
AYIN YAPISI ve ÖZELLİKLERİ Gökyüzüne baktığımızda gördüğümüz ay dünyanın doğal bir uydusudur. Ay güneşten gelen ışınları yansıtmaktadır, kendisi bir ışık kaynağı değildir. Ay küre şeklinde bir gök cismidir. Dünya Ay’a göre çok büyüktür. Dünyanın çapı ayın... More
AYIN YAPISI ve ÖZELLİKLERİ Gökyüzüne baktığımızda gördüğümüz ay dünyanın doğal bir uydusudur. Ay güneşten gelen ışınları yansıtmaktadır, kendisi bir ışık kaynağı değildir. Ay küre şeklinde bir gök cismidir. Dünya Ay’a göre çok büyüktür. Dünyanın çapı ayın çapından 4 kat daha fazladır. Dünyanın içine yaklaşık olarak 64 tane ay sığabilir. Ay dünyadan küçük olmasına rağmen gökyüzüne bakıldığında Güneş kadar büyük görülmektedir. Aslında bunun nedeni ayın dünyamıza yakın Güneşin ise çok uzak olmasıdır. Ay dünyamıza 380 bin km uzaklıktadır. Güneş ise 1 500 000 km uzaklıktadır. Ay hem kendi ekseni etrafında hem de Dünyanın etrafında dönmektedir. Ayın kendi etrafında dönme hızı ve Dünyanın etrafında dolanma hızı eşittir. Bu nedenle biz hep ayın aynı yüzünü görmekteyiz. Ayın dünyadan görülmeyen yüzüne karanlık yüz denir. Aya ilk olarak 1969 yılında Apolla 11 isimli uzay aracı ile Edwin Aldrin ve Neil Armstrong gitmişler, aya ilk ayak basan kişi Neil Armstrong olmuştur. Ay da dünya gibi katmanla Less
Read the publicationAYIN YAPISI ve ÖZELLİKLERİ Gökyüzüne baktığımızda gördüğümüz ay dünyanın doğal bir uydusudur. Ay güneşten gelen ışınları yansıtmaktadır, kendisi bir ışık kaynağı değildir. Ay küre şeklinde bir gök cismidir. Dünya Ay’a göre çok büyüktür. Dünyanın çapı ayın çapından 4 kat daha fazladır. Dünyanın içine yaklaşık olarak 64 tane ay sığabilir. Ay dünyadan küçük olmasına rağmen gökyüzüne bakıldığında Güneş kadar büyük görülmektedir. Aslında bunun nedeni ayın dünyamıza yakın Güneşin ise çok uzak olmasıdır. Ay dünyamıza 380 bin km uzaklıktadır. Güneş ise 1 500 000 km uzaklıktadır. Ay hem kendi ekseni etrafında hem de Dünyanın etrafında dönmektedir. Ayın kendi etrafında dönme hızı ve Dünyanın etrafında dolanma hızı eşittir. Bu nedenle biz hep ayın aynı yüzünü görmekteyiz. Ayın dünyadan görülmeyen yüzüne karanlık yüz denir. Aya ilk olarak 1969 yılında Apolla 11 isimli uzay aracı ile Edwin Aldrin ve Neil Armstrong gitmişler, aya ilk ayak basan kişi Neil Armstrong olmuştur. Ay da dünya gibi katmanlardan oluşmuştur. İçten dışa doğru çekirdek, manto ve kabuk olmak üzere üç katmanı vardır. Ayın yüzeyi pürüzsüz değildir. Üzerinde kayalıklar, düzlükler, vadiler, dağlar ve çukurlar (krater) vardır. Ayda çekim kuvveti vardır. Yani ayda olan varlıklar uçmazlar. Kütlesi küçük olduğu için çekim kuvveti Dünyanın çekim kuvvetinin 1/6’sı kadardır. Bu nedenle dünyadan Aya giden insanların ağırlığı 1/6 oranında azalır. Ayın atmosferi çok ince olduğu için yok kabul edilir. Atmosferi olmadığı için su ve hava yoktur. Bu nedenle insanların yaşaması için elverişli değildir. Atmosferi olmadığı için ayda yağmur, kar, bulut ve rüzgâr gibi hava olayları olmaz. Hava olayları olmadığından ayın yüzeyine oluşan bir iz yok olmaz. Yıllar önce oluşan bir ayak izi bozulmadan kalabilir.
AYIN ÖZELLİKLERİ Kütlesi küçük olduğu için çekim kuvveti Dünyanın 1/6 kadardır. Su ve toprak bulunmaz. Atmosferi yoktur. Yani ayda gaz yoktur. Yüzeyi Güneşten gelen ışınlar nedeniyle gündüzleri çok ısınır geceleri ise çok soğur. Isınma ve soğuma nedeniyle Ayda bulunan kayalar parçalanarak taşlara, kumlara ve en sonunda toz parçalarına dönüşür. Üzerime düşen meteorlar atmosferi (koruyucu kalkan) olmadığından parçalanmazlar ve derin çukurlar oluştururlar. Hava olayları olmaz. (yağış, rüzgar vb.)
kaynağı değiştir]
Ay
by İkra Çıkmaz
AYIN YAPISI ve ÖZELLİKLERİ Gökyüzüne baktığımızda gördüğümüz ay dünyanın doğal bir uydusudur. Ay güneşten gelen ışınları yansıtmaktadır, kendisi bir ışık kaynağı değildir. Ay küre şeklinde bir gök cismidir. Dünya Ay’a göre çok büyüktür. Dünyanın çapı ayın... More
AYIN YAPISI ve ÖZELLİKLERİ Gökyüzüne baktığımızda gördüğümüz ay dünyanın doğal bir uydusudur. Ay güneşten gelen ışınları yansıtmaktadır, kendisi bir ışık kaynağı değildir. Ay küre şeklinde bir gök cismidir. Dünya Ay’a göre çok büyüktür. Dünyanın çapı ayın çapından 4 kat daha fazladır. Dünyanın içine yaklaşık olarak 64 tane ay sığabilir. Ay dünyadan küçük olmasına rağmen gökyüzüne bakıldığında Güneş kadar büyük görülmektedir. Aslında bunun nedeni ayın dünyamıza yakın Güneşin ise çok uzak olmasıdır. Ay dünyamıza 380 bin km uzaklıktadır. Güneş ise 1 500 000 km uzaklıktadır. Ay hem kendi ekseni etrafında hem de Dünyanın etrafında dönmektedir. Ayın kendi etrafında dönme hızı ve Dünyanın etrafında dolanma hızı eşittir. Bu nedenle biz hep ayın aynı yüzünü görmekteyiz. Ayın dünyadan görülmeyen yüzüne karanlık yüz denir. Aya ilk olarak 1969 yılında Apolla 11 isimli uzay aracı ile Edwin Aldrin ve Neil Armstrong gitmişler, aya ilk ayak basan kişi Neil Armstrong olmuştur. Ay da dünya gibi katmanla Less
AYIN YAPISI ve ÖZELLİKLERİ Gökyüzüne baktığımızda gördüğümüz ay dünyanın doğal bir uydusudur. Ay güneşten gelen ışınları yansıtmaktadır, kendisi bir ışık kaynağı değildir. Ay küre şeklinde bir gök cismidir. Dünya Ay’a göre çok büyüktür. Dünyanın çapı ayın çapından 4 kat daha fazladır. Dünyanın içine yaklaşık olarak 64 tane ay sığabilir. Ay dünyadan küçük olmasına rağmen gökyüzüne bakıldığında Güneş kadar büyük görülmektedir. Aslında bunun nedeni ayın dünyamıza yakın Güneşin ise çok uzak olmasıdır. Ay dünyamıza 380 bin km uzaklıktadır. Güneş ise 1 500 000 km uzaklıktadır. Ay hem kendi ekseni etrafında hem de Dünyanın etrafında dönmektedir. Ayın kendi etrafında dönme hızı ve Dünyanın etrafında dolanma hızı eşittir. Bu nedenle biz hep ayın aynı yüzünü görmekteyiz. Ayın dünyadan görülmeyen yüzüne karanlık yüz denir. Aya ilk olarak 1969 yılında Apolla 11 isimli uzay aracı ile Edwin Aldrin ve Neil Armstrong gitmişler, aya ilk ayak basan kişi Neil Armstrong olmuştur. Ay da dünya gibi katmanlardan oluşmuştur. İçten dışa doğru çekirdek, manto ve kabuk olmak üzere üç katmanı vardır. Ayın yüzeyi pürüzsüz değildir. Üzerinde kayalıklar, düzlükler, vadiler, dağlar ve çukurlar (krater) vardır. Ayda çekim kuvveti vardır. Yani ayda olan varlıklar uçmazlar. Kütlesi küçük olduğu için çekim kuvveti Dünyanın çekim kuvvetinin 1/6’sı kadardır. Bu nedenle dünyadan Aya giden insanların ağırlığı 1/6 oranında azalır. Ayın atmosferi çok ince olduğu için yok kabul edilir. Atmosferi olmadığı için su ve hava yoktur. Bu nedenle insanların yaşaması için elverişli değildir. Atmosferi olmadığı için ayda yağmur, kar, bulut ve rüzgâr gibi hava olayları olmaz. Hava olayları olmadığından ayın yüzeyine oluşan bir iz yok olmaz. Yıllar önce oluşan bir ayak izi bozulmadan kalabilir.
AYIN ÖZELLİKLERİ Kütlesi küçük olduğu için çekim kuvveti Dünyanın 1/6 kadardır. Su ve toprak bulunmaz. Atmosferi yoktur. Yani ayda gaz yoktur. Yüzeyi Güneşten gelen ışınlar nedeniyle gündüzleri çok ısınır geceleri ise çok soğur. Isınma ve soğuma nedeniyle Ayda bulunan kayalar parçalanarak taşlara, kumlara ve en sonunda toz parçalarına dönüşür. Üzerime düşen meteorlar atmosferi (koruyucu kalkan) olmadığından parçalanmazlar ve derin çukurlar oluştururlar. Hava olayları olmaz. (yağış, rüzgar vb.)
Ay'ın oluşumunu açıklayan çeşitli varsayımlar önerilmiştir. Ay'ın Güneş Sistemi'nin oluşumundan 30-50 milyon yıl sonra, günümüzden 4,527 ± 0,010 milyar yıl önce oluştuğuna inanılmaktadır.[51]
- Bölünme kuramı - Ay'ın oluşumu hakkında ilk düşünceler Ay'ın merkezkaç kuvvetler nedeniyle yerkabuğundan koparak ayrıldığı ve gerisinde Büyük Okyanus çukurunu bıraktığını önermiştir.[52] Bu bölünme kavramı Dünya'nın başlangıç dönüşünün çok büyük olmasını gerektirir. Ayrıca bu bölünme sonucu oluşan yörünge Dünya'nın ekvator düzlemini izlemek durumunda olacaktı ama böyle değildir.
- Yakalama kuramı - Diğerleri Ay'ın başka bir yerde oluştuğunu ve Dünya'nın yörüngesine yakalanarak girdiğini düşünmüşlerdir.[53] Ancak bu yakalamanın gerçekleşebilmesi için gerekli olan koşulların, örneğin enerjiyi sönümleyebilmek için Dünya'nın geniş bir atmosferinin olması gibi, oluşması mümkün değildi.
- Birlikte oluşum kuramı - Birlikte oluşum varsayımı Dünya ile Ay'ın gezegen öncesi buluttan aynı zamanda ve yerde birlikte oluştuklarını önerir. Bu varsayımı göre Ay, Dünya'nın oluştuğu maddelerin çevresindeki maddelerden oluştuğu düşünülür. Bazıları bu varsayımın Ay üzerinde metalik demirin azlığını açıklayamadığı için doğru olmadığını belirtmiştir.
Bu varsayımların önemli bir açığı Dünya ve Ay sisteminin yüksek açısal momentumunu kolayca açıklayamamalarıdır.[54]
- Dev çarpma kuramı - Günümüzde, Dünya ve Ay sisteminin oluşumunu dev çarpma kuramının açıkladığı bilim çevrelerince geniş kabul görmüştür. Bu varsayıma göre Dünya'nın oluşumundan önce, Mars büyüklüğünde bir gökcisminin çarparak Dünya yörüngesine Ay'ı oluşturacak kadar yeterli miktarda madde saçmış olmasıdır.[14] Gezegenlerin, küçük ya da büyük parçaların birikmesi sonucu oluştuğuna inanıldığı için bunun gibi dev çarpma olaylarının birçok gezegeni etkilediğine inanılmaktadır. Bu çarpmayı simüle eden bilgisayar modelleri hem Dünya ve Ay sisteminin yüksek açısal momentumu ve Ay çekirdeğinin küçüklüğünü açıklayabilmektedir.[55] Bu kuram ile ilgili cevabı bulunmamış sorular arasında Dünya öncesi kütle ile buna çarpan gökcisminin göreceli boyutları ile bunlardan çıkan maddenin ne kadarının Ay'ı oluşturduğudur.
Ay magma okyanusu[değiştir kaynağı değiştir]
Ay, büyüklük ve kütle bakımından Güneş Sistemi'nin beşinci en büyük doğal uydusudur ve gezegen kütleli uydulardan biri olarak kategorize edilebilir. Bu durum Ay’ı, jeofiziksel tanımlara göre bir uydu gezegen yapar.[33] Merkür'den daha küçük ve Güneş Sistemi'nin en büyük cüce gezegeni olan Plüton'dan daha büyüktür. Plüton-Charon sistemi’nin küçük-gezegen uydusu olan Charon, Plüton'a göre daha büyük olsa da,[34] Ay, ana gezegenlerine görece olarak Güneş Sistemi'nin en büyük doğal uydusudur.
Ay'ın çapı yaklaşık 3.500 km olup, Dünya'nın dörtte birinden fazladır ve Ay'ın yüzü Avustralya'nın büyüklüğü ile kıyaslanabilir.[35] Ay'ın tüm yüzey alanı yaklaşık 38 milyon kilometre karedir ve Amerika kıtasının (Kuzey ve Güney Amerika) alanından biraz daha azdır.
Ay'ın kütlesi Dünya'nın 1/81'idir.[14] Gezegen uyduları arasında ikinci en yoğun olanıdır ve 0,1654 g ile Io'dan sonra ikinci en yüksek yüzey kütle çekimine ve 2,38 km/s'lik (8600 km/sa; 5300 mph) bir kurtulma hızına sahiptir.