Uluğ Bey Sözleri

Zekası ve matematiğe olan inancıyla bilim tarihinde iz bırakmış alim Uluğ Bey

Asıl adı Muhammed Taragay olan Uluğ Bey 22 Mart yılında Sultaniye kentinde d&#;nyaya geldi.

04 Mart

Uluğ Bey (Asıl adı Muhammed Taragay), Timur İmparatorluğu'nun 4. sultanı ve Türk Matematikçi ve astronomi bilgini.

Timur'un oğlu Şahruh'un büyük oğlu.  yılında Sultaniye kentinde dünyaya geldi.

Hocası Gıyaseddin Cemşid’e göre; Uluğ Bey, astronomi ve matematikte üstün başarılı, Kuranı Kerimi ezbere bilen, fıkıhta, edebi sanatlarda da söz sahibi, çok iyi bir avcı ve müzisyendi.  

yüzyılın en büyük alimlerinden biri olarak kabul edilen barışçı lider Uluğ Bey, 11 yaşında ilk kez matematik ve astronomiyle tanıştı.

Parlak bir hayal gücüne sahip olan Muhammed Taragay, aldığı ilk astronomi dersinden itibaren gökyüzüne ve yıldızlara derin bir aşkla bağlandı.

Babaannesi Saray Mülk Hanım, küçük yaşında zekasıyla ilgisini çeken torunu Muhammed Taragay’a “Uluğ Bey” ismini verdi.

Uluğ Bey, dedesi Emir Timur’la Hindistan’ı ve Orta Doğuyu karış karış gezerek ona arkadaşlık etti. Dedesi gelecekteki büyük bir hükümdarın özelliklerini gördüğü torununu erken yaşta ödüllendirerek Moğolistan’ın idaresini kendisine verdi.

yılında Babası Mirza Şahruh hükümdarlığını ilan ettikten sonra, 16 yaşındaki Mirza Uluğ Bey’i de Semerkant ve Buhara valisi ilan etti.

Bu dönemde önemli alimler Kadızade Rumi, Gıyaseddin Cemşid ve Ali Kuşcu ile çalışmalar yaptı. Semerkant’ta rasathane kurulması çalışmaları başlattı. 

Uluğ Bey, savaş ve siyasetteki başarılarından çok bilim ve kültür alanındaki çalışmalarıyla tanındı. Döneminin ünlü bilginlerini sarayında toplayarak, İslam uygarlığının başlıca bilim merkezlerinden biri durumuna getirdiği Semerkant’ta kurduğu gözlemevinde (rasathane) yapılan gözlemler sonucu hazırladığı ve “Zic-i Uluğ Bey” ya da “Zic-i Cedid-i Sultanî” adlarıyla anılan gökbilim cetvellerinin bilim tarihinde önemli bir yeri vardır.

Astronomi ile ilgili çalışmaların temelini, matematiğin temel bölümlerinden olan trigonometrik esaslar oluşturmakta. Bu nedenle Uluğ Bey trigonometri üzerinde de geniş çalışmalar yapmış; 1 derecelik yayın sinüs değerini hesaplamak, bu tür çalışmalarının başlangıcını oluşturmuş. 

Cebir ve geometriye dayalı hesaplama esasları saptayarak, trigonometride yeni bir araştırma çığırını açma girişimde bulunmuş ve bu alandaki yeteneğini göstermiş. Bilim dünyasında yüzyıl astronomu olarak değerlendirilen Uluğ Bey, ayrıca, dedesi Timur ve babası Şahruh Mirza gibi, sanat değerlerine de önem vermiş, sanatçılara saygı göstermiştir.  

8 yıl Semerkant valiliği yapan Uluğ Bey, yılında hükümdarlığını ilan etti.

yılında vefat eden Uluğ Bey, Gur-i Emir Türbesi'nde dedesi Timur'un yanına gömüldü.

Peygamber Efendimiz (s.a.v) Cibril hadisinde “İslam Nedir?” sorusuna “–İslâm, Allah’tan başka ilâh olmadığına ve Muhammed’in Allah’ın Rasûlü olduğuna şehâdet etmen, namazı dosdoğru kılman, zekâtı vermen, Ramazan orucunu tutman, yoluna güç yetirip imkân bulduğun zaman Kâ’be’yi ziyâret (hac) etmendir” buyurdular.

“İman Nedir?” sorusuna “–Allah’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, âhiret gününe inanmandır. Yine kadere, hayrına ve şerrine îmân etmendir” buyurdular.

İhsan Nedir? Rasûlullah Efendimiz (s.a.v): “–İhsân, Allah’a, onu görüyormuşsun gibi kulluk etmendir. Sen onu görmüyorsan da O seni mutlaka görüyor” buyurdular. (Müslim, Îmân 1, 5. Buhârî, Îmân 37; Tirmizi Îmân 4; Ebû Dâvûd, Sünnet 16)

Kuran-ı Kerim, Peygamber Efendimize (s.a.v) gönderilen ilahi kitapların sonuncusudur. İlahi emirleri barındıran Kuran ve beraberinde Efendimizin (s.a.v) sünneti tüm Müslümanlar için yol gösterici rehberdir.

Tüm insanlığa rahmet olarak gönderilen örnek şahsiyet Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v) 23 senelik nebevi hayatında bizlere Kuran ve Sünneti miras olarak bırakmıştır. Nitekim hadis-i şerifte buyrulur: “Size iki şey bırakıyorum, onlara sımsıkı sarıldığınız sürece yolunuzu asla şaşırmazsınız. Bunlar; Allah’ın kitabı ve Peygamberinin sünnetidir.” (Muvatta’, Kader, 3.)

Tasavvuf; Cenâb-ı Hakkʼı kalben tanıyabilme sanatıdır.Tasavvuf; “îmân”ı “ihsân” gibi muhteşem ve muazzam bir ufka taşımanın diğer adıdır. Tasavvuf’i yola girmekten gaye istikamet üzere yaşayabilmektir. İstikâmet ise, Kitap ve Sünnet’e sımsıkı sarılmak, ilâhî ve nebevî tâlimatları kalbî derinlikle idrâk edip onları hayatın her safhasında vecd içinde yaşayabilmektir.

Dua, Allah Teâlâ ile irtibatta bulunmak; O’na gönülden yönelmek, meramını vâsıta kullanmadan arz etmek demektir. Hadisi şerifte "Bir şey istediğin vakit Allah'tan iste! Yardım dilediğin vakit Allah'tan dile!" buyrulmuştur. (Ahmed b. Hanbel, Müsned, 1/)

Zikir, bütün tasavvufi terbiye yollarında nebevi bir üsul ve emanet olarak devam edegelmiştir. “…Bilesiniz ki kalpler ancak Allâh’ı zikretmekle huzur bulur.” (er-Ra‘d, 28) Zikir, açık veya gizli şekillerde, belirli adetlerde, farklı tertiplerde yapılan önemli bir esastır. Zikir, hatırlamaktır. Allah'ı hatırlamak farklı şekillerde olabilir. Kur'an okumak, dua etmek, istiğfar etmek, tefekkür etmek, "elhamdülillah" demek, şükretmek zikirdir.

İlim ve hâl kelimelerinden oluşmuş bir isim tamlaması olan ilmihal (ilm-i hâl) sözlükte "durum bilgisi" demektir. Bütün müslümanların dinî bilgi ve uygulama bakımından ihtiyaç duyduğu, bir bakıma müslüman olmanın ve müslümanlığın icaplarını yerine getirmenin ön şartı durumundaki fıkhi temel bilgiler ilmihal diye anılmıştır.

İslam ve İhsan web sitesinde İslam, İman, İbadet, Kuranımız, Peygamberimiz, Tasavvuf, Dualar ve Zikirler, İlmihal, Fıkıh, Hadis ve vb. konularda  güvenilir kaynaklardan bilgiye ulaşabilirsiniz.