Murat Çobanoğlu Sefil Baykuş

Mehmet Tekbaş, 10 Haziran tarihinde Kars’ın Kağızman ilçesine bağlı Yankıpınar köyünde dünyaya gelmiştir. İran’dan Anadolu’ya göç eden Celali aşiretine mensuptur. Yankıpınar köyü, eski adıyla Kızıl Kilise olarak da bilinmektedir. Âşık Mehmet Tekbaş’ın ataları çok uzun yıllar önce Kağızman’a gelip, Yankıpınar köyüne yerleşmiştir. harbinde Ruslar’dan kaçan yerlilerin o köye sığındıkları ve o şekilde korundukları bölge halkı tarafından bilinmektedir. Âşık Mehmet Tekbaş’ın babası İbrahim Tekbaş’tır. Çevresinde sevilen, saygı duyulan biri olan İbrahim Tekbaş çok güzel bir sese sahiptir. Eskiden köy odalarında türküler söyleyip güzel hikâyeler anlatıp dinleyenleri etkilermiş. Âşığın annesi Gülsüm Hanım da Celali aşiretine mensuptur. Mehmet Tekbaş, altı çocuklu ailenin son çocuğudur (Karadağ ). Tekbaş, ilkokulu Yankıpınar İlkokulunda bitirir. Okumayı çok istemesine rağmen, köyde ortaokulun olmaması ve imkânların kısıtlılığından dolayı okula devam edemez. Akranlarıyla birlikte kuzu otlatmaya başlar. 'da, onun ve bütün köylülerin hayatını derinden etkileyecek olaylar meydana gelir. Bu olaylardan sonra Kağızman ilçe merkezine yerleşirler. Âşık, ailesiyle birlikte altı ay boyunca dayısının evinde kalmak zorunda kalır. Kırsal hayatın kendine has, sakin yaşantısından şehrin yoğun, kalabalık yaşantısına alışması biraz zaman alır. Âşık, burada dayısının komşusu olan Canan’ı görür ve onu büyük bir aşkla sever. Sevgisini içten içe taşıyan âşık bir türlü Canan’a açılamaz. Bu aşk tam yedi yıl devam eder. Âşık, Canan’a açılamama sebebini sosyal ve kültürel farklılıklara bağlıyor. Daha önce şehir merkezinin dışına çıkmayan âşık askerlik görevi için İstanbul’a gider. Acemi birliğini orada yaptıktan sonra askerliğin geri kalan kısmını Edirne’de tamamlar. Müziğe olan sevgisini, yatkınlığını orada da gösterir ve askeri bando takımında bariton çalar. 'de lokantada bulaşıkçı olarak ise başlar. İşinde sürekli yükselme gösterir ve zamanla çok iyi bir aşçı durumuna gelir. 'da Ümmühan Hanım ile evlenir. Bir kız çocukları dünyaya gelir. Âşık Mehmet şu anda ailesiyle birlikte Kağızman'da oturmaktadır. Hâlâ lokantada aşçı olarak çalışan âşık, geçimini bu şekilde sağlamaktadır (Karadağ ).

Âşık Mehmet Tekbaş, türkü söylemeye ve şiir yazmaya küçük yaşta başlar. Saz çalmayı da kendi kendine öğrenmiştir. “Kendi sazım olmadığı için mahalle muhtarının sazını ödünç aldım, dört ay içerisinde ‘Kağızman’a Ismarladım’ makamını öğrendim. Daha sonra gerisi çorap sökügü gibi geldi” diyen âşığın bu anlamda bir ustası yoktur. Âşıklığa başlamasında babasının ve sevdiği kız olan Canan’ın büyük etkisi vardır. Âşık Mehmet, saz çalmayı öğrendikten sonra o çalar babası İbrahim Tekbaş da türküler söyleyerek oğluna eşlik edermiş. Âşıklık geleneğinde yeri olan rüyada bade içme olayını Âşık Mehmet yaşamamıştır. Âşık kahvelerinde âşıkları dinleyerek yetişen Âşık Mehmet zamanla yörenin en iyi âşıklarından olan Âşık Nurhanî ile tanışarak âşıklığa ilk adımını atmıştır (Karadağ ). Âşık Mehmet’in âşıklıkta ilerlemesinde en büyük katkıyı sağlayan da ustası Âşık Nurhanî’dir. Kars yöresinde âşıklık geleneğinin uzun yıllar devamını ve çeşitliligini sağlayan en önemli unsurlardan biri usta-çırak geleneğidir. Âşık Mehmet de ustasından öğrendiklerine eklemeler yaparak âşıklığı sürdürmeye çalışmaktadır (Karadağ ). Tekbaş'a 'de şair- yazar Sait Küçük (Sadık Miskinî) tarafından Mehmet Tekbaşoğlu mahlası verilir. Âşık, mahlas alma olayını şöyle anlatır: “Kars’ın önemli âşıklarından olan Ilgar Çiftçioğlu ve Coşkun Şamiloğlu Kağızman’a gelip âşıklar gecemize katıldılar. Bizler sırayla türkülerimizi söyledik, programımız bitince bizi dinlemekte olan Sait Küçük söz alıp ‘Bundan sonra mahlasın Mehmet Tekbaşoğlu olsun ve herkes bunu böyle bilsin.’ dedi. Böylece bu mahlası almış oldum.” Âşık, şiirlerinde Mehmet, Mehmedî ve Mehmet Tekbaşoğlu mahlaslarını kullanmıştır (Karadağ ).

Âşık olmasında Kars yöresinde güçlü olan âşıklık geleneğinin etkisi olduğunu söyleyen Tekbaşoğlu, âşıklığın Şenlik kolundandır (Karadağ ). Âşık Mehmet Tekbaş 'de Murat Çobanoğlu Âşıklar Bayramı Yarışması’na Kağızmanlı Hıfzı'nın ünlü Sefil Baykuş ağıdıyla katılır. Âşık, katıldığı bu yarışmada usta malı dalında ikinciliği elde eder. Bunun dışında katıldığı çeşitli etkinliklerde dereceler elde etmiştir (Karadağ ). Âşık Mehmet, şiirlerini hece ölçüsüyle yazar. 7’li, 8’li, 11’li ve çok sınırlı olmak üzere 15’li hece ölçüsünü ve abab, cccb, dddb kafiye örgüsünü kullanır. Bu kalıplar dışında şiirleri yoktur. Bazı şiirlerinde durak bozuklukları görülür. Bütün şiirlerinde başlık kullanmıştır. Âşık şiirlerini yazarken herhangi bir sanat endişesi taşımamıştır. Şiirleri yalın, anlaşılırdır. Bütün şiirlerinde mahallî kelime ve söyleyiş biçimlerini görmek mümkündür (Karadağ ). Şiirleri genellikle dörtlüklerden kuruludur. Dörtlükler dışında olan şiirlerine de rastlamak mümkündür. Şiirlerinde anlam ve ses ahengi bakımından bir bütünlük yoktur (Karadağ ). Genellikle aşk, özlem, ayrılık, toplumsal sorunlar, tabiat, zamandan yakınma, kardeşlik, vatan sevgisi gibi konuları işlemiştir. Az da olsa dinî ve tasavvufi konulara da değinmiştir (Karadağ ). Âşığa ait herhangi bir hikâye yoktur. Kendisi, hikâye tasnif etme konusunda yeterli deneyime sahip olmadığını düşünmektedir. Âşığa ait olmayıp bildiği hikâyeler şunlardır: Sefil Baykuş, Dedenin Hikâyesi, Âşık Hasan’ın Hikâyesi, Dede Korkut Hikâyeleri, Hicr-i Gam hanesiyim, Gülperi Bedeşhan, Mahperi Afganistan, Bir Rüya Akışı, Bomba Kapsülü Patlayış, Erzurum’dan Giderim, Ferhat ile Şirin ve Arzu ile Kamber (Karadağ ).

Bolçay, Ezgi (). Kars'ta Âşıklık Geleneği ve Karslı Âşık Maksut Koca'nın Hayatı, Sanatı ve Şiirleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

Karadağ, Nurhan (). "Âşık Mehmet Tekbaşoğlu Hayatı Sanatı Şiirleri". Kars Âşıklarının Hayatları, Sanatları ve Şiirlerinden Örnekler. Ed. Kürşat Öncül. Kars: Kafkas Üniversitesi Türk Halkbilimi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yay.

Özet: Kars, Âşık Edebiyatı denilince akla ilk gelecek olan şehirlerden biridir. Kars, geleneğin kurallarının ve bütün icra bağlamlarının eksiksiz yaşandığı bir şehirdir. Dede Korkut'tan, Çobanoğlu’na kadar birçok güçlü ve ünlü âşık yetiştirmiştir. Bunlardan en çok bilinenleri; Zihni, Şenlik, Ceyhuni, Bahri, Kahraman, İrfani, Müdami, Kasapoğlu, Hıfzı, Cemal Hoca, Nihani, Karahanlı gibi isimler akla ilk gelen isimlerdir. Kars- Kağızman eşsiz doğa güzelliği sayesinde tarihin her döneminde farklı kültürlerin ortak noktası olmuştur. En eski çağlardan itibaren önemini koruyarak tarihin ilk yerleşimlerine ev sahipliği yapmıştır. Dolayısıyla halk edebiyatı üzerine araştırma yapmak isteyen kişilerin önceliği, bu şehre ve şehrin bulunduğu yöreye vermesi gerekir. Kağızman ilçesi de bu kültürel sürekliliğe yetiştirdiği önemli isimlerle hizmet etmiş ve hala daha etmektedir. Kağızman, başka alanlarda olduğu gibi sözlü halk kültürü geleneğinde de önemli coğrafi merkezlerden biridir. Kağızman Paleolitik Çağ’dan itibaren yerleşme görmüştür Bunda en önemli faktör hiç şüphesiz coğrafi konumdur. Kağızman, Osmanlı-Rus Harbi'nden sonra antlaşma gereğince Ruslara bırakılmıştır. Rus işgalinde Kağızman Okrug (Kaza) olarak Kars'a bağlanmış ve bölgeye Hıristiyan köylüler yerleştirilmiştir. 93 Harbi neticesinde Kağızman ve çevresinin Rus işgaline uğraması ile birlikte, bölgede Ermeni istekleri artmıştır. Kağızman ve çevresindeki Ermeniler, yabancı devletlerin de desteğiyle bölgede kurulması planlanan Ermeni Devleti’nin bir parçası olarak gördükleri Kağızman’da faaliyetlerde bulunmuşlardır. Kağızmanlı Hıfzı Hoca ise, Yüzyıl Âşık Edebiyatı’nın önemli temsilcilerinden biridir. Onu bu derece önemli kılan neden; onun kendinden önceki nesilden devraldığı edebi mirası gelecek nesillere taşıması, Yüzyıldaki Türk toplumunun yaşayışına ayna tutması, dün-bugün-yarın zincirinde önemli bir halka olması, dil ve kültüre ait değerleri yaşatmasıdır. Halk Edebiyatı, Türk Edebiyatı’nın önemli ve güçlü kollarından biridir. Âşık Edebiyatı ise geleneği, özelliği ve eğitim anlayışı bakımından bu kolun en özgün edebiyat türünü oluşturur. Âşıklar genellikle bir ustadan ders alarak yetişirler. Bununla birlikte âşıklara rüyalarında bir mükâfat diyebileceğimiz bade içirilir ve âşıklık, ilahi bir destekle pekiştirilmiş olur. Bu araştırma, Kağızmanlı Hıfzı Hoca’nın edebi anlayışını çok yönlü olarak ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda ana hatlarıyla sosyal-psikolojik bir değerlendirme yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Kağızman, Âşık Edebiyatı, Âşıklık geleneği, Hıfzı Hoca, divan, eğitim, sosyal-psikolojik değerlendirme. "A general assessment on the literary opinions and some motifs in works of minstrel Hıfzı from Kağızman in terms of social psychological" Abstract: Kars is one of the first cities coming to mind when Minstrel Literature is called. Kars is an important city where all the rules and performances of the tradition are practiced in full. Kars has trained very skillfull and famous minstrels beginning from Dede Korkut to Çobanoğlu. The most known of these, Zihni, Senlik, Ceyhuni, Bahri, Kahraman, Irfani, Mudami, Kasapoglu, Hifzi, Cemal Hodja, Nihani and Karahanlı are the ones who come to mind first. Kars-Kağızman was common of a lot of cultures througouht history with its scenic beauty. It was maintain the importance from oldest history and it was to host first residential of history. Thus, the people who want to make a research on this type of folk literature have to start from Kars and around this region. Kağızman has always served this cultural continuity with its important figures of the tradition. Kağızman, like in other many fields is one of the most important places for the tradition of oral folk culture. Kağızman became a settlement up from the Paleolithic ages which can be explained with its geographical location. Kağızman was submited to Russian in accordance with agreement after Ottoman-Russian warfare in During Russian invasion, Kağızman as called Okrug (district) connected to Kars and Chri stian villagers were populated in this region. The desire of Armenian in this region rose with 93 war and occupying Kagızman by Russian funduszeue.infoan in Kagızman made activity by the help of the other foreing funduszeue.infon that occupyed this zone sported Armenian terrorist organization. Minstrel Cemal Hodja of Kagizman, is one of the most important envoys of 19th century Minstrel Literature. The reason which makes him this important is; his ability to hand down the legacy which he got from his predecessors to the next generation, to mirror the way of living of Turkish society in 19th century, to be an important link in the chain of yesterday, today and tomorrow and his ability to keep the values of language and culture alive. Folk Literature is one of the important and strong branches of Turkish Literature. The tradition of Minstrel Literature constitutes the most authentic genre of this branch in terms of its features and educative perception. Minstrels are usually trained by taking lessons from a master. Besides, minstrels are made to drink wine called as a reward and mistrelsy is reinforced with a divine support. The aim of this study is to ambidextrously expose the literature perception of Minstrel Hıfzı Hodja of Kagizman. In this context was made outlined a social psychological evaluation. Key Words: Kağızman, Minstrel literature, minstrel tradition, education, Hıfzi hodja, diwan, an assessment social psychologist.

                                                                                                                                            Plak Kondisyon 10 üzerinden: 7

Kapak Kondisyon: 

* Orjinal kabı olmayan plaklar, farklı bir koruma kabıyla gönderilir.

* Ürün kondisyonları için lütfen fotoğrafları dikkatli inceleyiniz.

* Haliyle yazılı ürünler arızalı olabilir, eksik olabilir.

* Açıklama size yetersiz geldiyse bize ulaşarak detaylı bilgi isteyebilirsiniz. 

ETİKETLER : Kahpe dünya hiç / Sefil baykuş ne gezersin - Aşık Gülabi - Plak, Yerli 45 Devir Türk Halk Müziği, Mamati Koleksiyon