Sakarya Katık Döner Kampüs Telefon

1

2 GAMA BÜLTEN EKİM-KASIM-ARALIK SAYI: 87 SAHİBİ GAMA HOLDİNG YAYIN KURULU S. Yücel Özden Reyhan Saygın Hakan Egel Ayşen Bektaş Duygu Can Eren Demir YAZIŞMA ADRESİ GAMA Binası Beştepeler Mh. Nergis Sokak No: Söğütözü - ANKARA Tel: () Faks: () GRAFİK TASARIM İsmet Filizfidanoğlu [email protected] KAPAK TASARIM Ayşen Bektaş

3 EDİTÖRDENw GAMA Ailesi nin Değerli Üyeleri, yılının son çeyrek dönemine ait haber ve bilgileri içeren bu sayımızı hazırlarken, yılını karşılamaya dönük duygu ve düşüncelerimiz, doğal olarak, zihnimizde ön plâna çıktı Takvimlerde yıl rakamı değişiyordu ama, hayat akışına devam ediyordu. Yeni yıl için belirtilen tüm iyi dileklerin, geçen yılın olaylarının etkilerini gidermeye yetip yetmediği zamanla belli olacak, ancak, yine de geleceğe umutla bakmak durumundayız ne yazık ki, dünya ve de ülkemiz için daha çok pek iyi anılmayacak olaylarla dolu geçti. Özellikle terör olayları, dünyada genel olarak bir istikrarsızlık, küresel olarak bir endişe ve huzursuzluk ortamı oluşturdular. Bu açıdan, olumsuzlukta en büyük payı da ülkemiz aldı. Uluslararası ilişkiler yönünden bakıldığında, içinde bulunduğumuz Orta Doğu Bölgesi ülkelerinin genel olarak karmaşık durumu, Suriye deki savaş, Irak, ABD ve AB ile olan ilişkilerimizdeki sorunlar, Ülkemiz için olumsuzluklar listesindeki olayların sayılarını arttırdı. Sadece Rusya ile ilişkilerin daha olumlu bir çizgiye yönelmesi konuların ağırlığını biraz hafifletti ama, bu defa da içerdeki 15 Temmuz ve onu izleyen terör olayları halkımızı endişe ve üzüntüye sürükledi. Askerlerimiz, polislerimiz ve tüm güvenlik güçlerimiz büyük bir özveri ve fedekârlıkla görevlerini yapmaya çalıştılar ve halen de öyle devam ediyorlar Bu olaylarda şehitlerimiz oldu, onların tümünü minnet, şükran, saygı ve rahmetle anıyor, ailelerine ve milletimize başsağlığı diliyoruz. Şu günlerde, güvenlik güçlerimizin böylesine kahramanca davranışları, ülkemizdeki huzur ortamının devamının sağlanmasında çok büyük önem taşımaktadır. ABD deki başkanlık seçimleri uzun bir süre dünya kamuoyunu meşgul etti. Sonuçta Donald Trump ın seçimin galibi olarak ortaya çıkması birçok ilgili basın ve çevre tarafından sürpriz şeklinde karşılandı. Bu konu, ülkemiz ile ABD arasındaki ilişkilerin belki de yeni bir güzergâha yönlenmesi bakımından önemli olmaktadır. Ülke ekonomisi, genel görünüm itibariyle, olumlu izlenim vermektedir. Ancak, daha yakın bir analizde, cari açık, ABD doları ile avro kuru, GSMH büyüme hedefi, enflasyon, faiz tartışmaları, turizm sektörü ve ihracat pazarlarımızdaki durumlar gibi konularda daha yoğun çalışmalar gerektiği ilgililer tarafından belirtilen konular arasındadır. Yetkililerimiz, cari açığımızı azaltıp, tasarrufları arttırmak yönünde açıklamalar yapmaktadırlar. Ülkemiz ihtiyaç duyulan yatırımlara kaynak sağlayacak ölçüde tasarruf yapmak zorundadır, ancak bu zorunluluk tam olarak yerine getirilememektedir. Gerek uluslararası alanda, gerekse de yurt içi durumlardaki hızlı değişim ve gelişmeleri dikkate aldığımızda, GAMA Ailesi Şirketleri olarak, devam eden işlerimizi başarıyla tamamlamak, yeni anlaşma ve sözleşmelerle yeni işler almak bakımından, tüm olayları ve gelişmeleri yakından ve çok dikkatle izlememiz gerektiğini görüyor ve ona göre çalışıyoruz. Sayın Cumhurbaşkanımızın makamlarında yapılan bir törenle İç Anadolu Santralımızın ticari işletmeye açılmış olması da bizim için özel bir kıvanç vesilesi olmuştur. Dünya ve ülkemizdeki koşulları yakından izlemekte ve çalışmalarımızı başarılı sonuçlar alacak şekilde düzenlemekteyiz. Her zaman olduğu gibi GAMA Değerleriyle çalışarak başarıya ulaşacağımız konusunda inancımız tamdır. Gelecek sayımızda buluşabilmek umudu ve saygılarımızla. GAMA Bülten EKİM - KASIM - ARALIK

4 siçindekiler 01 Editörden HABERLER 04 Lale Ersü 05 Atamızı her 10 Kasım da olduğu gibi bu yıl da şükran ve saygı ile andık. 19 Aramızdan biri Erimtan Arkeoloji ve Sanat Müzesi 21 Reyhan Saygın ın ilk romanı Zamansız Mevsimler yayınlandı. 22 Uyum Yönetimi ÖZEL DOSYA 24 Değerli Söyleşiler YAPIMI DEVAM EDEN PROJELER 36 İzmir Bayraklı Entegre Sağlık Kampüsü Projesi 38 Kocaeli Entegre Sağlık Kampüsü Projesi 06 İzmir ve Kocaeli Şehir Hastaneleri Proje Finansman Töreni 40 Khurais Satellite GOSP Projesi 42 Yamal LNG Projesi, CWP3B Paketi 07 İç Anadolu Doğal Gaz Elektrik Üretim Santralı 08 Türk Eğitiminde Bir Başarı Öyküsü Kuruluşunun Yılında Ankara Atatürk Lisesi Eğitim Vakfı Enerji Zirvesi 12 Eurasian Talks 13 GAMA Güç Sistemleri Hukuk Müşavirliği The Legal tarafından yayınlanan GC Powerlist: Turkey Teams listesine seçildi MW PP13 Güç Santralları Elektro- Mekanik Montaj Projesi 14 GAMA Enerji A.Ş. itibarını en çok arttıran markalar arasında yerini aldı. 15 GATES Enerji den Eczacılara İndirimli Elektrik 16 Güç Sistemleri ve Enerjide Yeni Teknolojiler 17 GAMA Güç Sistemleri, Kazakhstan Electric Energy Current State and Prospects of Sustainable Development a katıldı. 17 GAMA Güç Sistemleri, Iran Power Investment Summit ya sponsor olarak katıldı. 18 Meral Hanım MW İç Anadolu Doğal Gaz Kombine Çevrim Güç Santralı ticari işletmeye alındı. 2 GAMA BÜLTEN 87

5 50 Hartha Ünite - 4 Termal Güç İstasyonu nun Yenilenmesi Projesi 54 Hamitabat MW Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı MW ALBA PS5 Santralı 66 4x MW Al-Khalij Enerji Santralı 67 Eurostar MW Doğal Gaz Kombine Çevrim Elektrik Santralı 67 Dervish MW Güneş ve Rüzgar Enerjisi Entegre Kombine Çevrim Elektrik Santralı TİCARİ FAALİYETLER 70 GAMA Ticaret ve Turizm A.Ş. Yetkili Servis Ağı 56 Kazanskaya MW Doğalgaz Isı Güç Kombine Çevrim Santralı 70 Kamyona Monte Beton Pompası Tanıtım Etkinlikleri 71 Zoomlion Kule Vinç Mast Üretimi MW Boufarik Basit Çevrim Elektrik Santralı DİĞER 72 Hayat Futbolu Taklit Eder 74 İmmuniteyi arttırmanın 10 kolay yolu 76 GAMA Endüstri Eğitimleri 77 GAMA Güç Sistemleri Eğitimleri 79 GAMA Enerji A.Ş. Tek Pota Ligi ne katıldı. 62 Khabat Termik Santralı Projesi Ünite 1 & 2 64 Kazakistan daki Future Growth Project kapsamındaki projeler MW Zakho Basit Çevrim Elektrik Santralı Projesi ÖZETLER 82 English Summary 94 Obzor Proektov Na êusskom Qzyke EKİM - KASIM - ARALIK

6 shaber Lale Ersü GAMA nın kuruluşundan bu yana kat ettiği yolda, yöneticilerin etkisi ve öneminin yanında şüphesiz onlara destek olan ailelerinin de büyük rolü vardır. Sevgili Lale Ersü nün eşine olan desteği gibi Yönetim Kurulu Başkanımız Ergil Ersü nün değerli eşi Lale Ersü, GAMA da her seviyeden çalışanın gönlünde çok önemli bir yer edinmiştir. GAMA nın ilk zamanlarından beri, birçok çalışan sevinç ve üzüntülerini Lale Hanım ile paylaşmış ve her defasında onun sımsıcacık gülüşü, desteği ve yakınlığı ile karşılaşmışlardır. Sevgi dolu, iyi niyetli, tevazu sahibi, hep güler yüzüyle hatırlayacağımız Sevgili Lale Ersü yü kaybetmenin derin üzüntüsünü GAMA Ailesi olarak yaşıyoruz. Onu her zaman özlem ve rahmetle anacağız 4 GAMA BÜLTEN 87

7 HABERw Atamızı her 10 Kasım da olduğu gibi bu yıl da şükran ve saygı ile andık. EKİM - KASIM - ARALIK

8 shaber İzmir ve Kocaeli Şehir Hastaneleri Proje Finansman Töreni Cumhurbaşkanlığı Külliyesi nde 20 Ekim tarihinde düzenlenen İzmir ve Kocaeli Şehir Hastaneleri Proje Finansman Törenine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın yanı sıra Sağlık Bakanı Recep Akdağ, Kalkınma Bakanı Lütfi Elvan, Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, Yapımcı-Yatırımcı Firmaların Yöneticileri ile birlikte Finansman sağlayacak Şirketlerin Temsilcileri katıldılar. Törende Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan; İzmir ve Kocaeli gibi iki önemli şehrimizin şehir hastanelerinin 1,1 milyar dolarlık dış finansmanının milyon dolarlık bölümüne ilişkin anlaşmanın imzalanmasına şahitlik ediyoruz. Projenin yüzde 5 ortağı olan firmanın yetkilileri ile Mart ayında ve geçtiğimiz ay Amerika da yaptığımız görüşmelerde verdikleri sözleri tuttukları için teşekkür ediyorum. Yatırım bedeli 1,4 milyar dolar olan projenin finansmanının 1,1 milyar doları dış kredi ile kalanı öz kaynak ile karşılanıyor. Kocaeli Şehir Hastanesi bin yatağa sahip olacak. 6 ayrı hastaneden teşekkül edecek. İzmir Bayraklı Şehir Hastanesi ise 2 bin 60 yatağa sahip, 6 ayrı hastaneden oluşacak. Bu projeler de yılı bitmeden tamamlanıp hizmete girecek. Şimdiden şehirlerimize ve ülkemize hayırlı olmasını diliyorum diye konuştu. 6 GAMA BÜLTEN 87

9 HABERw İç Anadolu Doğal Gaz Elektrik Üretim Santralı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Başbakan Binali Yıldırım ve Enerji Bakanı Berat Albayrak ın katılımı ile yılında devreye giren 5 milyar dolar yatırım bedeline sahip enerji santralının açılışı 07 Kasım tarihinde gerçekleştirildi. Beştepe Kültür ve Kongre Merkezi nde düzenlenen Elektrik Santralleri Toplu Açılış Töreni nde açılışı yapılan santraller arasında GAMA Enerji A.Ş. yatırımlarından MW kurulu güce sahip İç Anadolu Doğal Gaz Kombine Çevrim Santralı da vardı. Devreye giren İç Anadolu Doğal Gaz Kombine Çevrim Santralı açılışı Türkiye genelindeki elektrik santraliyle birlikte yapıldı. Beştepe den Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın canlı yayınla bağlandığı açılışa Kırıkkale Valisi M. İlker Haktankaçmaz ile GAMA Enerji A.Ş. üst yönetimi ve santral yetkilileri katıldı. Canlı bağlantıda Vali funduszeue.info Haktankaçmaz ile konuşan ve Kırıkkale ye mesaj veren Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan İç Anadolu Doğal Gaz Elektrik Üretim Santralı Kırıkkale ye ve ülkemize hayırlı olsun. Yatırımlarıyla ülkelerine güvendiklerini gösteren işadamlarımıza teşekkürlerimizi sunuyorum. dedi. Daha sonra açılış kurdelesi Kırıkkale protokolü tarafından kesildi. Türkiye deki mevcut doğal gaz santrallarına göre daha az karbon salımı gerçekleştirecek olan santralımız, kurulu güç ve verimlilik açısından da önemli bir yere sahip olacaktır. EKİM - KASIM - ARALIK

10 shaber Türk Eğitiminde Bir Başarı Öyküsü Kuruluşunun Yılında Ankara Atatürk Lisesi Eğitim Vakfı 8 GAMA BÜLTEN 87

11 Başkanlığını GAMA Holding Onursal Başkanı Erol Üçer in üstlendiği Ankara Atatürk Lisesi Eğitim Vakfı, yılında çeşitli devrelerden 92 Atatürk Lisesi mezunu tarafından kuruldu. Bugün yaşını kutlayan vakfın gelecek nesillere örnek teşkil edecek çalışmaları bir kitap olarak derlendi. Vakfın tarihi, eski ve yeni mezunlarla, yönetimde emeği geçenler, öğrenciler ve öğretmenler ile yapılan söyleşilerle anlatıldı. 30 yıllık gençliğe sahip çıkma, yol gösterme, destek olma ideali Lise, Atatürk ün adının ilk kez verildiği okul, yıllık bir eğitim ocağı. İlk önce Ankara İdadisi, Ankara Sultanisi, Ankara Erkek Lisesi ve günümüzde Ankara Atatürk Lisesi olarak varlığını sürdürmekte yılı bulan geçmişe sahip Atatürk Lisesi nin yanında Alev Vakfı 30 yıllık tarihiyle genç görünse bile, aslında koca bir çınar. Bugün Alev Vakfı nın öncülüğünde okulda yabancı dil öğrenimine özel ağırlık veriliyor. Hazırlık sınıfından başlayarak temel yabancı dil İngilizcenin yanı sıra Almanca, Fransızca, İspanyolca, Rusça ve Çince dilleri de 5 yıl boyunca ikinci yabancı dil olarak okutuluyor. Alev Vakfı nın, öğrencilerin gelişimi ve eğitim konusundaki çalışmaları birçok okula ilham verecek düzeyde. Alev Vakfı öğrencilere, burs, başarı teşvik ödülü, yurt dışında dil eğitimi, üniversite hazırlık destek kursları vermekte. Hazırlık sınıfı sonunda vakıf tarafından özel olarak getirtilen yabancı öğretmenlerce verilen dil kursları da öğrenilen dilin pekişmesinde en büyük yardımcılarından. Bunların yanı sıra öğrencilere maddi desteklerin sağlanması da vakfın düzenli olarak yaptığı çalışmalardan. Öğrencilerin projelerine teknik destek sağlanması, kültür, sanat, spor dallarında profesyonel eğitmenlerin getirilmesi, üniversitelerle ilişkilerin kurulması Vakfın çalışmaları arasında. Bu çalışmaların meyvesi; Atatürk Lisesi üniversiteye öğrenci yerleştirmede Türkiye deki ilk 20 Anadolu Lisesi içinde yer alıyor. Mezunları ODTÜ, Boğaziçi, İTÜ gibi önemli üniversiteleri en çok kazanan okul unvanını taşımak, okulun köklü geçmişine sahip çıkan ve onu daha da ileriye taşımaya çalışan Alev Vakfı nın katkısıyla gerçekleşmekte. Alev Vakfı da işte tam bu noktada köklü geçmişten aldığı bayrağı daha ileriye taşımaya, gelecek kuşaklara ulaştırmaya kararlılığını sürdürüyor. Bu yolda yaşı, yüreği gençleri ve geleceği aydınlık gören, umut, güven taşıyan herkesi yanında görmek istiyor, bu ideale destek vermeye çağırıyor. EKİM - KASIM - ARALIK

12 shaber 7. Enerji Zirvesi GAMA Enerji nin ana sponsoru olduğu, Kasım tarihlerinde Adana da gerçekleştirilen 7. Türkiye Enerji Zirvesi, her yıl olduğu gibi bu yıl da büyük bir katılım ile gerçekleşti. GATES Enerji Ticaret A.Ş. nin de diğer sponsorlar arasında bulunduğu, Türkiye enerji piyasalarındaki tüm aktörlerin bir araya geldiği zirvede önemli konu başlıkları tartışıldı. Binin üzerinde delegenin katıldığı zirvede, düzenlenen 19 oturumla 2 gün boyunca e yakın konuşmacı ve moderatör tarafından Türkiye Enerji Piyasalarından Doğu Akdeniz gazına, küresel petrol ve doğalgaz piyasalarından güneş enerjisine kadar birçok kritik konu farklı bakış açıları ile konu uzmanları tarafından irdelendi. 10 GAMA BÜLTEN 87

13 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak ın enerji sektörü ile ilgili yöneltilen çeşitli sorulara verdiği cevaplarla değerlendirmelerini paylaştı ve bu zirvenin enerji piyasası için çok önemli bir organizasyon olduğunun altını çizdi. Sektörün ilk ve en önemli önceliğinin Serbest Piyasa Modeli olduğu vurgulanan zirvede, yenilenebilir enerji kaynakları, petrol ve gaz dengeleri konularında görüşler paylaşıldı. Birinci gün açılış konuşmasını GAMA Holding A.Ş. Başkan Yardımcısı ve COO Arif Özozan gerçekleştirdi. Konuşmasında dünya üzerinde den fazla projeye imza atan GAMA Holding A.Ş. grup şirketlerinin Türkiye ye ve gelişmeye devam eden piyasalara duyduğu güven doğrultusunda başta enerji projeleri olmak üzere şehir hastaneleri ve diğer yatırmalarına kesmeden devam ettiğini vurgulayarak, yurt dışından ülkemize getirilen yatırımların korunması ve arttırılması için, sürdürülebilir politikalar izlenerek atılan adımların hız kesmeden devam etmesi gerektiğini söyledi. İkinci gün açılış konuşmasını GAMA Enerji A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdür Sıtkı Şerifeken gerçekleştirdi. Konuşmasında GAMA Enerji olarak sonu itibarı ile Türkiye deki kurulu gücümüzü MW seviyelerine çıktığını, yatırımlara devam edileceğini ancak burada önemli konunun Türkiye nin de bir enerji merkezi haline gelebilmesi için tüm zincirin halkalarının tamamlanması gerektiğini, mevcut yatırım ve yatırımcıların korunması amaç edinilerek şeffaflık ve eşitlik ilkelerinden ödün verilmemesi gerektiğini söyledi. Yenilenebilir enerji yatırımlarında yeni teşvik, yatırım ve ticaret modeli oturumunda GAMA Enerji Genel Müdür Yardımcısı Ahmet Ligvani, Enerji yatırımlarında finansman sorunları oturumunda Genel Müdür Yardımcısı Anıl Ecevit, Enerji Sektörü ve Kariyer oturumunda İnsan Kaynakları Yöneticisi N. Bahar Uygur konuşmacı olarak yer aldı. Gecede düzenlenen gala yemeğinde 7.Türkiye Enerji Zirvesi ödülleri de dağıtıldı. Altın Vana, Altın Voltaj, Altın Varil ve Altın Tüp olarak 4 farklı kategoride dağıtılan ödüller sahiplerini buldu. Elektrik sektöründe faaliyet gösteren şirketlere verilen Altın Voltaj ödüllerini almaya hak kazanan 9 firma arasında GAMA Enerji A.Ş. ve GATES Enerji Ticaret A.Ş. de yer aldı. EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz tarafından verilen ödülü GAMA Enerji adına funduszeue.info Özozan, GATES Enerji adına da Sıtkı Şerifeken teslim aldı. EKİM - KASIM - ARALIK

14 shaber Eurasian Talks Eurasian House tarafından organize edilen, Eurasian Talks dizisinin ikincisi olan panel, 13 Aralık da Moskova da Marriott Grand Otel inde gerçekleştirildi. Toplantıya Türkiye nin Moskova Büyükelçisi Hüseyin Diriöz, Moskova Devlet Üniversitesi Asya ve Afrika Ülkeleri Enstitüsü Onursal Başkanı Prof. Dr. Mihail Meyer, eski Türkiye Moskova Büyükelçisi Halil Akıncı, Eurasian House Genel Direktörü ve Guru Medya Yayın Grubu Başkanı Hayreddin Aydınbaş ile diğer yetkili ve uzmanlar katıldı. Panel moderatörlüğünü eski Büyükelçi Akıncı nın yaptığı etkinlikte; enerji oturumunda Akkuyu Nükleer A.Ş. CEO su Oleg Titov, inşaat oturumunda GAMA Güç Sistemleri Yönetim Kurulu Başkan Vekili ve CEO su Özgür Umut Eroğlu ve finans & ticaret oturumunda Credit Europe Bank Başkanı Haluk Behçet Aydınoğlu na konuşmacı olarak yer aldılar. Panelde geçmişten günümüze Türk-Rus ilişkilerinin enerji, inşaat ve finansman alanlarında geldiği noktalar ele alınırken, önümüzdeki süreçte ikili ilişkilerin nasıl geliştirileceği konusunda fikir alışverişinde bulunuldu. GAMA Güç Sistemleri Yönetim Kurulu Başkan Vekili ve CEO su Özgür Umut Eroğlu, normalleşme sürecindeki gecikmelerin en çok Türk Özel Sektörünü etkilediğini belirtti. Eroğlu Rusya dan beklentimiz, Kasım öncesi durumu sağlamak için adımlar atılmasıdır dedi. Eroğlu ayrıca 29 Aralık kararnamesinin kaldırılmasını ve Rusya nın vize serbestleştirme sürecini eski haline geri döndürmesini bekliyoruz. Türk ve Rus İş Çevrelerinin şu anda üzerinde yoğunlaştığı üç ana konu; Akkuyu Nükleer SantralI Projesi, Türk Akımı Doğalgaz Boru Hattı Projesi ve Rusya nın Dünya Kupası projeleridir. Bir diğer ve önemli beklentimiz ise Türkiye den Rusya ya kredi imkanlarının genişletilmesidir. diye ekledi. 12 GAMA BÜLTEN 87

15 HABERw GAMA Güç Sistemleri Hukuk Müşavirliği The Legal tarafından yayınlanan GC Powerlist: Turkey Teams listesine seçildi. GC Powerlist: Turkey Teams, Türkiye deki en ilham verici ve yenilikçi hukuk müşavirliklerini belirlemektedir. Bu liste günümüzde, çalıştığı şirket veya sektörde, karar alınmasında veya bunların değiştirilmesinde etkin rol oynayan, karmaşık konular karşısında parlak teknik çözümler sunabilen, işlerin daha da ileriye taşınmasında hukuk müşavirliğinin işlevini güçlendirecek yenilikçi yapılar oluşturan ve/veya diğer hukuk müşavirliklerine de yol gösterecek bir çalışma modeli geliştirmiş olan hukuk müşavirliklerini tespit etmektedir. Bu listeyi belirlerken, The Legal ekibinin deneyimli araştırmacıları, adayları değerlendirmekte ve her bölgedeki listeyi son haline getirebilmek için uzun listedeki tüm hukuk müşavirleriyle ve aday gösteren avukatlarla mülakatlar yapmaktadır. Araştırmacılar ayrıca, en güçlü hukuk müşavirliklerini belirlerken tüm dünyadaki lider hukuk bürolarının ortakları ve diğer hukuk müşavirleriyle de görüşmektedirler. The Legal tarafından, bu listeyi ve seçilmiş hukuk müşavirliklerini tanıtmak amacıyla, 24 Kasım da Çırağan Sarayı nda verilen davete GAMA Güç Sistemleri Hukuk Müşavirliği de katıldı. EKİM - KASIM - ARALIK

16 shaber GAMA Enerji itibarını en çok arttıran markalar arasında yerini aldı. Pazarlama sektörünün önemli dergilerinden Marketing Türkiye nin Akadametre tarafından yapılan yılı İtibar ve Marka Değer Performans Ölçümü araştırmasını baz alarak gerçekleştirdiği The ONE Awards Ödülleri sahiplerini buldu. 40 kategori üzerinden değerlendirilen İtibar ve Marka Değer Performans Ölçümü nün saha çalışması yüz yüze görüşmelerle tamamlandı. GAMA Enerji A.Ş. enerji firmaları sektöründe yılında itibarını en çok arttıran markalar kapsamında yılın en başarılı ilk 3 firması arasına girdi. 14 GAMA BÜLTEN 87

17 HABERw GATES Enerji den Eczacılara İndirimli Elektrik Türk Eczacılar Birliği nin üyeleri için geliştirilen Eczacıkart Projesinin önemli basamakları arasında olan enerji alanındaki iş birliği düzenlenen basın toplantısı ile kamuoyuna duyuruldu. Türk Eczacılar Birliği ile GAMA Enerji iştiraki olan GATES Enerji arsında imzalanan protokol ile hayata geçen proje ile eczaneler indirimli elektrik kullanma imkânına sahip olacak. Ankara da düzenlenen basın toplantısı ile kamuoyuna tanıtılan proje kapsamında Eczacıkart a sahip olan eczaneler için avantajlı projeler geliştirdiklerini anlatan Türk Eczacılar Birliği Başkanı Erdoğan Çolak, GATES Enerji şirketi ile işbirliğinin, bugünden başlayarak önümüzdeki süreçte çok daha anlamlı olacağına inanıyoruz. diye konuştu. Uygulamanın detayları hakkında açıklamalarda bulunan GAMA Holding Başkan Yardımcısı ve COO, aynı zamanda da GAMA Enerji Yönetim Kurulu Başkan Vekili Arif Özozan, GATES Enerji nin Türk Eczacılar Birliği ile yaptığı anlaşmadan dolayı duydukları memnuniyeti dile getirdi, hayata geçirilecek proje ile eczacılara yılda yaklaşık bir, bir buçuk elektrik faturası tutarında bir indirim yansıyacağını vurguladı. GAMA Enerji Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdürü Sıtkı Şerifeken de GATES Enerji nin hali hazırda sayısı binin üzerinde olan serbest tüketiciye sahip olduğunu söyledi. İmzalanan protokol ile 25 bin eczanenin serbest tüketici limitini geçen 8 bini ile indirimli elektrik anlaşması yapılacağını öngördüklerini dile getiren Şerifeken, Bir sonraki aşamada limitin düşmesiyle serbest tüketici hakkı kazanacak yeni eczanelerle ve eczacıların kendi evlerinde, yakınlarının evlerinde aynı uygulama ile elektrik kullanımını sağlayacağız. Sağlığın önemi bizim için tartışılmaz. Bu imkânı bizim ayağımıza getiren eczacılarımız için de böyle bir projeyi hayata geçirmek bizim için gurur kaynağıdır diye konuştu. EKİM - KASIM - ARALIK

18 shaber Güç Sistemleri ve Enerjide Yeni Teknolojiler Ankara Ato Congresium da, Kasım tarihlerinde düzenlenen 9. Uluslararası Enerji Kongresi ve Fuarı nda Güç Sistemleri ve Enerjide Yeni Teknolojiler başlıklı oturuma GAMA Güç Sistemleri adına Teklif Mühendislik Müdürü Gökmen Demirkaya katıldı. 16 GAMA BÜLTEN 87

19 HABERw GAMA Güç Sistemleri, Kazakhstan Electric Energy Current State and Prospects of Sustainable Development a katıldı. Kazakistan Enerji Bakanlığı ve Kazakhstan Electricity Association (KEA) tarafından düzenlenen Kazakhstan Electric Energy Current State and Prospects of Sustainable Development enerji forumu 10 Kasım tarihinde Astana şehrinde gerçekleşti. Bakanlıktan, Kazakistan ın en büyük elektrik üreticisi firmalarından ve enerji sektöründen bir çok önemli ismin katıldığı forumda, GAMA Güç Sistemleri, İş Geliştirme Ekibi de firma sunumu ile yer aldı. GAMA Güç Sistemleri, Iran Power Investment Summit ya sponsor olarak katıldı. İran Enerji Bakanlığı ndan ve özel sektörden bir çok firmanın katılım gösterdiği forum, en çok umut vadeden pazarlardan biri olarak görülen İran ın ekonomik gelişmeleri hakkında önemli kaynaklardan bilgi edinilmesi ve ilişkiler kurulması açısından bir fırsat sundu. Ambargonun kaldırılmasının ardından, İran da ekonomide ve enerji sektöründe yatırımcı ve taahhüt firmalarını hangi fırsat ve risklerin beklediğinin tartışıldığı Iran Power Investment Summit Kasım tarihlerinde Tahran da gerçekleşti. GAMA Güç Sistemleri İş Geliştirme Ekibi tarafından yapılan firma sunumu da oldukça ilgi gördü ve sponsorluk kapsamında sağlanan GAMA standında birçok misafir ağırlandı. EKİM - KASIM - ARALIK

20 shaber Meral Hanım GAMA da meslek hayatının 30 yılını tamamlayan Meral Dedekargınoğlu nun yeni hayatına ilk adımını hep birlikte kutladık. Onursal Başkanımız Erol Üçer in asistanlığını 30 yıldır sürdüren Sevgili Meral Hanım kendisi için düzenlenen kutlamada dünyaya gelecek torunu ile ilgili heyecanını dile getirirken bu kadar uzun zamandır aynı şirkette çalıştığı artık ailesi gibi olan yakın çalışma arkadaşları ve yöneticilerinden ayrılmanın da üzüntüsünü hissettiğini söyledi. Deneyimi, hitabet yeteneği, saygı, sevgi ve dikkatli çalışma tarzı ile örnek teşkil etmiş, GAMA Ailesi ve kendisi ile çalışan, deneyimlerinden yararlananlar için oldukça önemli bir çalışma disiplinine sahip Meral Dedekargınoğlu na emeklilik hayatında keyifle, sağlıkla geçireceği mutlu yıllar dileriz. GAMA ya kattığı değer, emekleri ve varlığı için kendisine teşekkür ederiz. 18 GAMA BÜLTEN 87

21 HABERw Aramızdan biri Meltem Şahin, GAMA Güç Sistemleri nde proje mühendisi ve bir gönüllü. Ankara da gönüllülerden oluşan bir topluluk olan Ankara Çorba Gönüllüleri ile birlikte, her Salı-Cuma-Pazar saat da AŞTİ de çorba dağıtıyor. Onlar, öğrenci ve çalışanlardan oluşan yaklaşık 30 kişilik bir gönüllü topluluğu. İstanbul da Çorbada Tuzun Olsun ekibinden ilham olarak yola çıktılar ve daha birkaç ay içinde ihtiyacı olan yüzlerce insana ulaştılar. Önce Kızılay, Kurtuluş, Sıhhiye çevresindeki evsizlere 1 termos ile geze geze ulaştılar. Havalar soğuyunca onların AŞTİ ye geçtiğini öğrendiler. Ankara çorba gönüllüleri haftada 3 gün, AŞTİ de yaklaşık kişiye çorba, nohut, fasulye, börek gibi yemekleri kendi evlerinde hazırlayarak dağıtıyorlar. Ankara Çorba Gönüllüleri ile birlikte atkı bere ören bir ekip de evsizlere yardım ediyor. Sizler de bu ekibe katılmak, yardım etmek ya da destek vermek için Ankara Çorba Gönüllüleri nin sosyal medya hesapları üzerinden ihtiyaç listelerini takip edebilirsiniz. Belki bizlerden de dağıtıma çıkacak, ihtiyaç karşılayabilecek daha nice gönüllüler çıkar. EKİM - KASIM - ARALIK

22 shaber Erimtan Arkeoloji ve Sanat Müzesi Arkeolojinin Büyülü Dünyası Eğitim Programı: Erimtan Arkeoloji ve Sanat Müzesi nde, çocukların farklı yaş gruplarına yönelik Arkeolojinin Büyülü Dünyası etkinlikleri düzenleniyor. Müze koleksiyonunda bulunan, tarihi M.Ö. 3 bin yılına kadar uzanan Anadolu uygarlıklarına ait eserlerden yola çıkarak hazırlanan etkinlik, uzman eşliğinde müze gezisi ile başlıyor. Arkeolojinin Büyülü Dünyası eğitim programında çocuklar mitolojik karakterlerle tanışıyor, ihtişamlı Roma uygarlığının günlük yaşam öykülerinin parçası oluyor, Roma alfabesini öğreniyor, sikkeler ve adak yazıtları tasarlayıp üretiyorlar. Arkeolojinin Büyülü Dünyası eğitim programı müzenin kapalı olduğu pazartesi günleri hariç hafta içi her gün okul grupları için saat ve te gerçekleştiriliyor. Programlara katılım için rezervasyon gerekiyor. Rezervasyon için () numaralı telefondan veya education@erimtanmuseum. org e-posta adresinden ulaşabilirsiniz. Hafta Sonu Pazar Atölyeleri: FANTASTİK KAHRAMANLAR ( yaş grubu, süre: 60 dk.) Atölye çalışması çocukların en sevdiği masal kahramanları ve en sevdikleri hayvanlar üzerine konuşmaları ile başlar. Çocuklar, insan ve hayvan özelliklerine sahip bir kahraman yaratsalar kahramanlarının nasıl özellikleri olacağı sorusunu cevaplandırdıktan sonra Antik Yunan mitolojisinde yer alan doğaüstü kahramanları tanıtan öyküleri dinlerler. Bu kahramanların yaşamış olabileceği zamanları hayal ederken kendi kahramanlarını karton şablonlar üzerinde tasarlayıp renklendirerek atölye çalışmasını tamamlarlar ve kahramanlarını günün hatırası olarak yanlarına alırlar. Katılım ücreti: 25 TL SİHİRLİ SİKKELER ( yaş grubu, süre: 90 dk.) Eski Anadolu uygarlıklarında gündelik yaşamın ele alındığı atölye çalışmasında çocuklar, kilden kendi tasarladıkları sembollerle altın ve gümüş renginde sikkeler üretirler. Daha sonra bu ürettikleri sikkeleri nasıl kazandıklarını ve nasıl harcayacaklarını düşünerek eski bir Roma pazarına alışverişe gittiklerini hayal ettikleri bir drama çalışması gerçekleştirirler. Atölyede bulunan yiyecek, içecek ve giysi üretebilecekleri ham maddeleri inceler ve ölçü birimlerini öğrenirler. Katılım ücreti: 25 TL BİR DİLEK TUT! ( yaş grubu, süre: 90 dk.) Atölye çalışması eski Romalıların inanışları doğrultusunda, sağlıklı yaşam, verimli hasat, bolluk ve bereket dileklerini belirttikleri adak yazıtlarına odaklanır. Uzman eşliğinde sergi gezisini tamamlayan çocuklar, atölyede Roma alfabesini öğrenerek, kendileri, aileleri ve 2 arkadaşları için iyi dilek ve isteklerini kilden hazırladıkları tabletler üzerine Roma harfleriyle yazarlar ve çeşitli süslemeler ile renklendirirler. Atölye bitiminde çocuklar bu yazıtları sevdiklerine hediye etmek üzere yanlarına alırlar. Katılım ücreti: 25 TL Tüm hafta sonu Pazar etkinliklerini erimtanmuseum ve erimtanmuseum/instagram hesaplarından takip edip, nolu telefona rezervasyon yaptırabilirsiniz. 20 GAMA BÜLTEN 87

23 HABERw Reyhan Saygın ın ilk romanı Zamansız Mevsimler yayınlandı. GAMA Holding Kurumsal İletişim Direktörü Reyhan Saygın ın ilk romanı Zamansız Mevsimler 9 Aralık da Ayizi Kitap tarafından yayınlandı. Hayatın ta kendisini akıcı bir dil ile anlatan romandan küçük bir alıntı: Tahmin edilemezi yaşamak aslında hayat. Yaşadığımız, bir illüzyon sadece. Sihirbaz, herhangi bir anda çıkar sahneye. Siz şaşırıp kalmışken hayat arsızca akar ve zaman dolduğunda da sihir biter. Reyhan Saygın ın bu başarısını 20 Aralık tarihinde GAMA Binası nda yapılan bir kutlama ile paylaştık. EKİM - KASIM - ARALIK

24

25

26

27

28 sözel DOSYA Değerli Söyleşiler Aynı kurumda 52 yıldır devam eden iş hayatı Yöneticilerimizin deneyimlerini bizlerle paylaşacakları Değerli Söyleşiler sohbet toplantılarının ilkini 12 Ekim da, Yönetim Kurulu Başkanımız Ergil Ersü ile gerçekleştirdik. Ergil Ersü, İstanbul da doğdu. İlköğretimine babasının işi nedeniyle Anadolu nun çeşitli şehirlerinde devam etti, Diyarbakır Lisesi nden mezun olduktan sonra AFS ile bir yıl Amerika da eğitim aldı. Ersü, yılında üniversite eğitimine başladığı ODTÜ Makina dan yılında mezun oldu yılında da aynı üniversitede yüksek lisansını tamamladı. 26 GAMA BÜLTEN 87

29 O dönemler, özellikle İngilizce bilen mühendislere çok talep olduğunu belirten Ergil Ersü, GAMA nın yılında, İTÜ de sınıf arkadaşları olan Erol Üçer, Uğurhan Tunçata ve Yüksel Erimtan ile iş adamı Raif Mumcu tarafından kurulduğunu, o yıllarda ülkede yoğun bir kalkınma hamlesi yaşandığını, yılında Erol Özman ın şirkete girişinin ardından buhar kazanlarının öncüsü Babcock Wilcox un temsilciliğini alan GAMA nın da bu dönemlerde NATO nun alt yapı ihalelerine katıldığını ve endüstriyel projelerden de pay almaya çalıştığını anlattı. Bu projelerde, şirketin inşaat mühendisi kurucularına ilaveten Erol Özman gibi İngilizce bilen makine mühendislerine ihtiyaç duyulması sonucu Ergil Ersü, Ercan Davudoğlu ve Gürhan Türeli GAMA da işe başladı. Daha sonra işler geliştikçe Uğur Yurdakul, Celasin Egel, Yücel Aksoy, Engin İnanç da GAMA ya katıldılar yılında bu genç ekibe ortaklık teklif edildi ve onların da katılımı ile GAMA Endüstri kuruldu. Ergil Ersü, arasında GAMA Endüstri Genel Müdürlük görevini yürüttü, e kadar da Yönetim Kurulunda Murahhas Üye olarak görevine devam etti. GAMA bünyesinde, yılında yaşanan yeniden yapılanma sonucu kurulan GAMA Holding de Yönetim Kurulu Murahhas Üyeliği yaptı. Ersü, dan günümüze GAMA Holding Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini sürdürmektedir. EKİM - KASIM - ARALIK

30 sdeğerli SÖYLEŞİLER GAMA nın gerçekleştirdiği birçok ilk/en var ama sizce en önemli olanlar hangileri? n Mersin Termik Santralı - GAMA Güç Sistemleri nin temeli atıldı. n Soma Termik Santralı- GAMA Endüstri yi zirveye taşıdı. n Birecik Barajı ve HES- GAMA Enerji nin temeli atıldı. Babcock Wilcox un temsilciliğinin alınması GAMA için önemli bir kilometre taşıdır. Bunun uzun soluklu bir işbirliğine dönüşmesi, Mersin Termik Santralı 1. Etabının birlikte alınması ile olmuştur. Mersin Termik Santralının 2. Etabını ise Dünya Bankasından yeterlilik alan ilk Türk firması olarak GAMA tek başına yapmıştır. Bu, yarı EPC olarak bugünün şartlarında küçük bir proje olsa da GAMA Güç ün temelini oluşturmuştur. 70 lerin ortası, dünyada petrol krizi var. Türkiye nin ihracatı 1,5 milyar usd, ithalat 3,5 milyar usd. Korkunç bir enerji eksikliği yaşanıyor, elektrikler sık sık kesiliyor. Siyaset karışmış durumda, sağsol kavgaları başlıyor. O dönem Türkiye iki önemli proje çıkardı; Soma ve Yatağan Termik Santralları. Soma, finansman sağlayabilen Çekoslovak Skoda ya, Yatağan da finansmanı sağlayabilen Polonya nın Elektrim Şirketine verildi. Soma da, Skoda bizi tercih etti, Yatağan da ise Elektrim, Enka ve Tokar ı ayrı ayrı taşeron olarak seçti. Böylece ortak olarak biz ana müteahhit olduk ve bu GAMA Endüstri yi büyük müteahhitler ligine soktu. Ayrıca 1. ve 2. Üniteler tamamlanırken 3. ve 4.Üniteleri, onlar tamamlanırken 5. ve 6. Üniteleri aldık. Bu da bize, o sıkıntılı dönemde 15 yıl sürekli iş imkânı sağladı. GAMA Enerji nin kökü Birecik, İlk Yap İşlet Devret Projesi ler, iktidarda Özal hükümeti var. Hükümet tarafından YİD Modeli, 30 adet Enerji Projesi ilan edildi. Biz, Lamas ve Birecik ile ilgilendik. 10 yılda develope ettik Birecik i da yapıma başlayıp de işletmeye soktuk. Ardından yine YİD bazında İzmit Su ve Trakya Elektrik ile müteahhitliğin ötesine geçtik, aynı zamanda yatırımcı olduk. Birecik in çok büyük boyutlu olması nedeniyle önce 5 ülkeden, 8 firmadan oluşan Birecik Group kuruldu, sonra da Birecik A.Ş. oluştu. Bu projede GAMA hem yatırımcılığı hem EPC müteahhitliği üstlendi. Geliştirme 10 yıl, yapım , işletme 15 yıl sürdü. Toplam 30 yıl Birecik i geçen hafta devrettik. Bu çok ortaklı yapıda çok da çatışma olması beklenir, ancak biz 30 yıl boyunca ortaklarımızla ilişkilerimizi çok güzel sürdürdük. Tüm kararları ittifakla aldık. Çok fazla çıkar çatışması vardı; inşaatçılar ile santralcılar, Almanca konuşanlarla, Fransızca konuşanlar, ülkeler arası gerginlikler Biz katalizör olduk! Demek ki oluyormuş, uyumlu işbirliği 28 GAMA BÜLTEN 87

31 GAMA ile birlikte büyüdünüz diyebilir miyiz? O dönemleri, projeleri hatırladığınızda sizin hayatınızda yer etmiş, daha sonra önemli dersler çıkardığınız olaylar var mı bizimle paylaşabileceğiniz? İrlanda da çok güzel işler yaparken aleyhimize planlanan politik temelli olaylar karşısında itibarımızı korumak için yaptıklarımız çok önemliydi. Biz itibarımızı kaybetmemek için önemli bedel ödemeyi yani para kaybetmeyi tercih ettik. Bizim için önemli olan bir konu da darbenin hiç beklemediğimiz yerden, işçilerden gelmiş olmasıydı. Biz her zaman İşçi haklarına en büyük özeni gösteriyoruz. Sendikalarla aramız her zaman iyiydi. Hatta TESİŞ, binasını bize yaptırdı. İrlanda da aynı şekildeydi. Tüm vaatlerimizi gerçekleştirdik ama ideolojik bir milletvekilinin sendikaları kışkırtması ile problemler yaşandı. Biz de itibar kaybetmemek için çok büyük maddi kayıpları göz önüne aldık. İtibarımız çok önemli. Para her zaman kazanılabilir ama itibarımızı kaybedersek geri kazanamayız arası ilk yurt dışına açılma çabalarımız oldukça zorlu geçti. İran da küçük bir işimiz vardı, onun dışında ilk yurt dışı işimiz de Ürdün de aldığımız pis su arıtma tesisi oldu. Hemen arkasından Irak ve Suudi Arabistan da işler aldık. O yıllar Türk Ekonomisi içine kapanmıştı, bankalar teminat mektubu bile vermeyi bilmiyordu. Yurt dışına turist pasaportu ile 2 yılda bir çıkılabiliyordu. Biz özel izinle, limitli dövizle çıkabildik. O dönemde yurt dışında iş yapmak çok zordu. Soma daki işçi sıkıntıları Ankara da Engin İnanç, şantiyede Uğur Yurdakul işin başındalardı. Ülkemiz sağcı-solcu ikiye bölünmüştü. İşçiler de böyleydi. O dönemi fazla sorun olmadan atlatabildik. Türkiye nin ilk metrosu Ankara Metrosu da başta bir Yap İşlet Devret projesiydi ve Birecik le aynı anda gündemdeydi. 4 yıl yapmak için uğraştık, YİD ekibi kuruldu ama 4 yıl sonunda YİD olmayacağına karar verildi. O kadar emek boşa gitti. Neyse ki bir sene daha uğraştıktan sonra anahtar teslimine dönüştürülen projeyi alıp işi tamamladık. EKİM - KASIM - ARALIK

32 sdeğerli SÖYLEŞİLER GAMA yı diğerlerinden ayıran ne idi? Çok ortaklı yapı, birlikte karar alma, uyumlu işbirliği Çok ortaklılık, uzlaşma kültürüdür. Bizim yapımızın benzeri Türkiye de yok. Dezavantajı konsensüs sağlayana kadar bazı fırsatları kaçırmış olmamız. Faydaları ise çok riskli işlere girmemek oldu. Bu uzlaşma kültürünün, ortaklıkla yaptığımız diğer işlerimiz ve yatırımlarımızda da çok yararını gördük. Kurumsallaşmamızın ileri seviyede hatta halka açık firmalardan bile daha ileride olduğunu söyleyebilirim. Bu büyüme aşamasında özel hayatınız ve iş hayatınızı nasıl dengelediniz? Bir röportajınızda, eşinizin çocuklarınızı çok iyi yetiştirmesi ve sizin eksikliğinizi hissettirmeden onları büyütmesi sayesinde iş hayatınızın o dönemlerinin rahat ve huzurlu geçtiğinden bahsetmiştiniz. Eve iş götürmemek ve Pazar günlerini aileye ayırmak Özel hayatı böyle dengelemeye gayret ettim, elimden geldiğince. Eş desteği çok önemli. Benim eşim çok destek oldu. Ben çalışırken Mersin de evlendik. Eşim üniversite tahlisini bırakarak kendini çocukların yetişmesine verdi. Çocukların ve evin yükü olmadı üstümde. Elbette bu böyle olmamalı, eşler de çalışmalı. Ama o zamanın şartları öyleydi. İş yerinde çok vakit geçirmek gerekiyor, işler şimdiki gibi telefonla, le halledilemiyordu. Telefonla bile görüşemiyorduk. Önem verdiğim bir başka husus da eve iş götürmemeye özen gösterdim. Gerektiğinde sabaha kadar çalıştım ama eve götürmedim. Mutlaka Pazar gününü de evime ayırdım. Mümkün olduğunca bu iki hususa dikkat ettim. Huzurlu aile yapısı çok önemli. Koordinasyonun daha da iyi olması lazım bugünlerde. İletişim çağındayız, bu gelişmeler sayesinde evden çalışan doğum yapan çalışanlarımız var. Kadınların çalışmasını çok destekliyorum. 30 GAMA BÜLTEN 87

33 Ergil Bey, bugünkü GAMA ya baktığınızda gurur duyduğunuza eminiz. Sizce bugün de GAMA yı GAMA yapan ayrıcalıklar, özellikler nedir? GAMA yı daha da ileriye taşıyacak bizlere neler önerirsiniz? Kurumsallığı benimsemek ve devam ettirmek Daha nice 50 yıllar devam etmesi lazım şirketin. Bizler, başlangıçta İş idaresi bilmiyorduk. Herkes mühendisti. Şirket beni te İsviçre ye Yönetici Eğitimi Kursuna gönderdi. O yıllarda, şirket gayemizi ortaya koyduk; bildiğimiz işlerde dürüstçe para kazanmak. GAMA değerlerine sahip çıkmamız lazım: güvenirlik, uyumlu işbirliği, gelişim ve değişim, insana değer, başarma tutkusu. Bunlar aynı zamanda kişisel değerlerimiz. Çalışma azmi, başarı tutkusu ve uzun vadeli düşünmek lazım. Gereğini yaparsanız, kendinizi verirseniz, işe yararsanız başarılı olursunuz ve iyi performans mutlaka karşılığını alır. EKİM - KASIM - ARALIK

34 32 GAMA BÜLTEN 87

35 EKİM - KASIM - ARALIK

36

37

38 sdevam EDEN PROJELER İzmir Bayraklı Entegre Sağlık Kampüsü Projesi T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından Kamu Özel Ortaklığı (PPP) projeleri kapsamında ihale edilerek, İnşaat öncesi hazırlık dönemini takip eden ve yer teslimi ile yılı başlarında başlanılacak olan 36 aylık Yatırım Dönemi ile bu dönem sonrası 25 yıllık İşletme Dönemi fazlarını içeren proje, Türkerler - GAMA İzmir Bayraklı Hastane Yatırım ve Sağlık Hizmetleri A.Ş. tarafından 06 Eylül tarihli sözleşme ile üstlenildi. 36 GAMA BÜLTEN 87

39 Proje m² arsa alanı üzerine inşa edilecek olup, Sözleşme kapsamında toplam inşaat alanı m² ve yatak kapasitesi dır. Bu alan ve kapasitede Sağlık Bakanlığı ile devam etmekte olan proje görüşmeleri doğrultusunda bir miktar artış olacağı öngörülüyor. Kesin Projeler sunularak İdare nin olumlu görüşü alındı, yazılı onay bekleniyor. Ruhsat projeleri onayları alınmış durumda. Proje finansmanı için kullanılacak dış kredi sözleşmesi imzalandı ve inşaat ruhsat başvurusu yapıldı. Bu aşamaların peşinden finansal kapanışın da çok yakın zamanda gerçekleşmesi bekleniyor. Proje sahası yer tesliminin yine bu süreçle birlikte tamamlanması ile 36 aylık inşaat dönemi çalışmaları başlamış olacak. İnşaat öncesi hazırlık döneminde hafriyat işleri %45 mertebesinde tamamlandı. Bu kapsamda patlatmalı kazı yöntemiyle m 3 hafriyat gerçekleştirildi. Ana Hastane Binası, yataklı ve tek bloktan oluşmakta. Ortak bir çekirdek yapı üstünde yükselen kuleler içerisinde aşağıdaki hastaneler bulunacak. Bina iki ana bölümden meydana geliyor: Baza (core) katları: Kapalı otopark, teşhis ve görüntüleme birimleri, acil, poliklinikler, yoğun bakım ve ameliyathane, morg, tutuklu hasta, laboratuvarlar, destek ve servis hizmetlerini içeren ana blok (core) bütün branşlara hizmet verecek. Kule katları, 4 hastaneye ait yatak katları, üç adet kuleye yerleştirildi ( yataklı Genel Hastane, yataklı Kardiyovasküler Cerrahi Hastanesi, yataklı Onkoloji Hastanesi ve yataklı Kadın Doğum Çocuk Hastalıkları Hastanesi). Baza katlarında bağlı oldukları branşlara ait poliklinikler bulunacak. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi Binası, yataklı ve tek bir bloktan oluşuyor. Kampüs içinde Ana Hastaneden ayrı yer alacak olan FTR binası içinde elektroterapi, hidroterapi, psikoterapi, geriatri, romatoloji, radyoloji, onkoloji, ürodinami-seksüel rehabilitasyon, omurilik, el, konuşma terapisi, kardiyopulmoner, iş-uğraş terapisi, ortopedi, protez-ortez, psikoterapi gibi terapi birimleri bulunuyor. Bununla birlikte, poliklinik ve klinik tedavi birimleri de yer alıyor. Teknik Servis Binasıyla toprak altından bağlantı sağlayan Servis Galerisi içinden akülü araçlarla, yemek, çamaşır, malzeme ve morg hizmetleri alınacak. Tesisat bağlantısı bu galeri içinden yapılacak. Teknik Servis Binası, TSB-1 binası hastanenin güç merkezi ve atık bölümlerini içinde barındırıyor. Zemin katında trafo, soğutma merkezi ve medikal gaz bölümleri bulunuyor. funduszeue.infoında ise trafo, jeneratör, trijen ve sıcak su merkezi bulunuyor. TSB-2 binası zemin katında arka tarafından lojistik ve teknik amaçlı kullanılan teknik galeriye açılıyor. Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri Binası, yataklı ve tek bloktan oluşacak. Zihinsel ve ruhsal rahatsızlıkları sebebiyle kendileri ve çevreleri için tehlike yaratabilecek statüdeki hastaların tedavilerinin gerçekleştirileceği özel birimlerden oluşacak. Tesiste kapalı otopark, hasta terapi alanları, eğitim alanları, sinema salonları, hobi odaları, yemekhane, açık hobi bahçeleri, poliklinik ve klinik alanları bulunacak. EKİM - KASIM - ARALIK

40 sdevam EDEN PROJELER Kocaeli Entegre Sağlık Kampüsü Projesi T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından Kamu Özel Ortaklığı (PPP) projeleri kapsamında ihale edilerek, İnşaat öncesi hazırlık dönemini takip eden ve yer teslimi ile başlanılacak olan 36 Aylık Yatırım Dönemi ile bu dönem sonrası 25 yıllık İşletme Dönemi fazlarını içeren proje, GAMA - Türkerler Kocaeli Hastane Yatırım ve Sağlık Hizmetleri A.Ş. tarafından 06 Eylül tarihli sözleşme ile üstlenildi. Proje m² arsa alanı üzerine inşa edilecek olup, Sözleşme kapsamında toplam inşaat alanı m² ve yatak kapasitesi dir. Bu alan ve kapasitede Sağlık Bakanlığı ile devam etmekte olan proje görüşmeleri doğrultusunda bir miktar artış olacağı öngörülüyor. Proje kapsamında Kesin Projeler sunularak İdare nin olumlu görüşü alındı, yazılı onay bekleniyor. Ruhsat projeleri onayları alındı. Proje finansmanı için kullanılacak dış kredi sözleşmesi imzalandı ve inşaat ruhsat başvurusu yapıldı. Bu aşamaların peşinden 38 GAMA BÜLTEN 87

41 finansal kapanışın da çok yakın zamanda gerçekleşmesi bekleniyor. Proje sahası yer tesliminin yine bu süreçle birlikte tamamlanması ile 36 aylık inşaat dönemi çalışmaları başlamış olacak. İnşaat öncesi hazırlık döneminde 15 Eylül tarihinde başlanan hafriyat işleri %99 mertebesinde tamamlandı. Bu kapsamda patlatmalı kazı yöntemiyle m 3 hafriyat gerçekleştirildi. Ayrıca Şantiye mobilizasyonu ilk fazları kapsamında yönetim ofisleri, yemekhane, yatakhane, revir, vb. binalar, iletişim, elektrik, altyapı ve peyzaj imalatları ile birlikte yapıldı ve Kocaeli ESK Proje Müdürlüğü çalışanları ofislerine taşındı. Proje kapsamı; Ana Hastane, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi, Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri ve Teknik Servis Binalarını içeriyor. Ana Hastane Binası, yataklı ve tek bloktan oluşuyor. Ortak bir çekirdek yapı üstünde yükselen kuleler içerisinde pek çok birim bulunacak. Kapalı otopark, teşhis ve görüntüleme birimleri, acil, poliklinikler, yoğun bakım ve ameliyathane, morg, tutuklu hasta, laboratuvarlar, destek ve servis hizmetlerini içeren ana blok (core) bütün branşlara hizmet veriyor olacak. İç ticari alanlar, ana sirkülasyon alanlarına yakın planlanıyor. Kule katlarında, 4 hastaneye ait yatak katları, iki adet kuleye yerleştirilmiş durumda. Baza katlarında bağlı oldukları branşlara ait poliklinikler bulunuyor. Kule 1 de yataklı Genel Hastane ve yataklı Kardiyovasküler Cerrahi Hastanesi planlanıyor. Kule 2 de ise yataklı Onkoloji Hastanesi ve yataklı Kadın Doğum Çocuk Hastalıkları Hastanesi bulunacak. Kule katlarıyla baza katları arasında tesisat teknik hacimlerinden oluşan teknik kat bulunuyor olacak. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi Binası, yataklı planlanıyor ve tek bir bloktan oluşuyor. Kampüs içinde Ana Hastaneden ayrı yer alacak olan FTR binası içinde elektroterapi, hidroterapi, psikoterapi, geriatri, romatoloji, radyoloji, onkoloji, ürodinami-seksüel rehabilitasyon, omurilik, el, konuşma terapisi, kardiyopulmoner, iş-uğraş terapisi, ortopedi, protez-ortez, psikoterapi gibi terapi birimleri bulunuyor. Bununla birlikte, poliklinik ve klinik tedavi birimleri de yer alıyor. Teknik Servis Binasıyla toprak altından bağlantı sağlayan Servis Galerisi içinden akülü araçlarla, yemek, çamaşır, malzeme ve morg hizmetleri yürütülecek. Tesisat bağlantısı da bu galeri içinden yapılacak. Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri Binası, yatak kapasiteli ve tek bloktan oluşuyor; zihinsel ve ruhsal rahatsızlıkları sebebiyle kendileri ve çevreleri için tehlike yaratabilecek statüdeki hastaların tedavilerinin gerçekleştirileceği özel birimleri yer alıyor. Tüm güvenlik ve müdahale önlemlerinin alındığı nitelikli bir sağlık yapısı olarak tasarlanıyor. Binada kapalı otopark, hasta terapi alanları, eğitim alanları, sinema salonları, hobi odaları, yemekhane, açık hobi bahçeleri, poliklinik ve klinik alanları bulunuyor. Bina etrafında güvenlik duvarı bulunuyor. Teknik Servis Binası, Ana Hastane ve FTR binasına Teknik Servis Galerisiyle bağlanacak. Ayrıca, teknik servis binasına yakın bir konumda Atık Binası yer alacak. EKİM - KASIM - ARALIK

42 sdevam EDEN PROJELER Khurais Satellite GOSP Projesi Khurais Projesi, 3 bölgenin (Khurais, Mazalij ve Abu Jifan) petrol yataklarını ve petrol işletmelerini adı altında topluyor. Bölgede yüzlerce kuyu ve 4 adet gaz/su ve petrolü birbirinden ayıran ön rafinasyon tesisi (GOSP) mevcut. Ham petrol, ikisi Khurais te bulunan bu (GOSP) tesislerden geçerek son işlemler için Abqaiq te bulunan tesislere pompalanacak. Ham petrol üretiminde dünya devi olan Suudi Aramco, işleme ve dağıtım konusunda endüstride öncü olduğu kadar, Petrol ve Gaz sektöründe uluslararası alt kuruluşlar ile faaliyetler yürütüyor. Aramco operasyonlarının, enerji sektörünü dünya çapında ilgilendirdiği biliniyor. Suudi Aramco nun Khurais, Mazalij ve Abu Jifan petrol sahalarında üretim kapasitesi mevcut durumda , varil/gün. Üretim kapasitesinin arttırılması amacıyla başlanan Khurais Satellite GOSP projesi ile bu kapasitenin Mazalij de 90 MBCD (milyon varil ham petrol/gün) ve Abu Jifan da MBCD olmak üzere toplam MBCD mertebesine çıkarılması hedefleniyor. Aramco nun bu projedeki üç ana taşeronundan biri olan Snamprogetti Saudi Arabia Ltd. Co. (SAIPEM İtalya iştiraki) tesis inşası ve Gaz/Petrol ayrıştırma kapsamında olan tüm tesislerin yüklenicisidir. Khurais Satellite GOSP Projesi nin yapım işlerini yürütmek üzere GAMA, 30 Eylül tarihinde, GAMA Al Moushegah Arabia Ltd. olarak, Snamprogetti Saudi Arabia Ltd. ile sözleşme imzalandı. Proje kapsamında montaj işleri, kısmi malzeme tedarikleri ve ve kısmi devreye alma işleri bulunuyor. Binalar haricinde ana malzemelerin temini Snamprogetti kapsamında yer alıyor. Proje sahası Riyad ın doğusunda, karayolu ile yaklaşık km mesafede bulunuyor. Proje kapsamında tesiste kurulacak teknolojik altyapı aşağıdaki şekilde olacak: İki fazlı yüksek basınçlı ayrıştırıcı (HPPT) ile sıvıların (petrol/su) ve gazların ayrıştırılması sağlanacak. 40 GAMA BÜLTEN 87

43 Tri-ethylene Glycol (TEG) gaz su giderici ünitesi kurulacak. Baca, kapalı tahliye ve yardımcı sistemleri gibi süreç destek üniteleri kurulacak. Proses otomasyonu kurulacak. Ses ve veri transferi için iletişim sistemleri kurulacak. Patlamaya dayanıklı binalar ve diğer gerekli tüm alt yapı işleri yapılacak. Projede mobilizasyon kapsamı işlerden İmalat Atölyeleri, Boya Atölyesi, Ambar binası ve Labaratuar binası yapım işleri tamamlanarak kullanıma açıldı. Kamp ve ilgili sosyal yapıların montajı tamamlandı, Aramco LPD (Loss Prevention Department) denetimleri devam ediyor. Genel mobilizasyon ilerleme oranı Aralık sonu itibarı ile %99 mertebesine ulaştı. Projede bina ve HVAC detayları haricinde mühendislik işleri SAIPEM kapsamında yer alıyor. GAMA kapsamında temin edilecek malzemelerin neredeyse tamamı için piyasa araştırmaları yapıldı, müşteriden malzeme ve tedarikçi onayları büyük oranda alındı ve alt yüklenici seçimleri yaklaşık %90 oranında tamamlandı. Proje inşaat işleri ilerlemesi %30; genel iş ilerlemesi ise %13 mertebesinde. Aralık itibarı ile m 3 kazı işi tamamlandı, m 3 beton döküldü. Ana binalarda perde ve döşeme beton işleri devam ediyor. RTR boru montajı %26, çelik konstrüksiyon montajı %6 oranında tamamlandı, yer üstü boru ve mesnet imalatlarına başlandı. Aralık sonu itibarı ile şantiye direk, indirek ve 78 Suudizasyon kapsamı olmak üzere toplam personel çalışıyor. Güncellenen iş programına göre projede maksimum personel sayısı, Suudizasyon dahil, civarı olması bekleniyor. EKİM - KASIM - ARALIK

44 sdevam EDEN PROJELER Yamal LNG Projesi, CWP3B Paketi Utility ve Offsite için Modül Montaj ve Bağlantı İşleri, Mekanik İşler, Borulama İşleri, Anahtar Teslimi (Mühendislik - Satın Alma - Montaj) Tanklar ve Binalar, Elektrik ve Enstrümantasyon İşleri Tamamlandığında dünyanın en büyük endüstriyel tesislerinden biri olmasının yanısıra, kutupta yapılan ilk LNG Tesisi olması özelliği taşıyacak olan Yamal LNG Tesisi, montaj işleri sert ve zorlu hava koşullarına rağmen hızlanarak devam ediyor. Yamal LNG Projesi kapsamımızda yer alan Modül Montaj ve Bağlantı İşleri, Mekanik İşler, Borulama İşleri, Anahtar Teslimi Tanklar ve Binalar, Elektrik ve Enstrümantasyon İşleri devam etmekte. Utility, BOG, Power Generation, Fractionation, Flare ve Administration bölgelerinde yer alan toplam 34 adet modüler ünitenin bizim kapsamımızda olan sonuncusu ve projenin en büyük modüllerinden biri olan ton ağırlığındaki Central Control Building modülü Ekim ayı sonunda sahaya ulaştı ve montaj hazırlıkları tamamlanarak başarı ile yerine konuldu. Modül montajlarının tamamlanmasından sonra, modüllerin içerisindeki sahada yapılması planlanan veya modüllerin montajları sırasında tamamlanmamış ve sahada eksikliği tespit edilmiş olan PCOW ve UCOW (Planned and Unplanned Carry over Works) işlerine başlandı. Metraj artışına bağlı olarak; yaklaşık 13 milyon adam-saat harcanması öngörülmekte olan projede, devam eden yerli ve yabancı personel mobilizasyonu Aralık itibarıyla hız kazandı. Bu dönem içerisinde özellikle Utility bölgesinde ilave iş olarak olan alınan boru köprüleri çelik montaj işleri, tava köprüsü ve boru montaj işleri hız kazandı. Daha önce modüler yapı olarak saha atölyelerinde yapılması planlanan, ancak İşveren talebiyle bizim kapsamımıza aktarılan boru köprülerinin yapımı Aralık sonu itibarıyla büyük oranda tamamlandı ve kablo çekimine başlanması planlandı. Bu amaca uygun olarak, Aralık ayının ilk haftasında instrument air modülüne ilgili elektrik binasından ilk kablo çekimi yapıldı. Aynı zamanda, boru köprüleri arası hook-up işlerine de başlandı Ekim ayı sonunda projenin ağır kaldırma işleri tamamlandı ve buna uygun olarak, kiralık olan ton ve ton kapasiteli vinçlerin demobilizasyonu yapıldı. EPC olarak yapımına devam ettiğimiz tank 42 GAMA BÜLTEN 87

45 ve binaların tasarım işleri tamamlanmakta olup, saha montajları devam ediyor Aralık ayı içerisinde 2 adet tankın hydrotesti soğuk hava koşullarına rağmen başarı ile tamamlandı. Söz konusu dönemde, Aralık günlerinde C hava sıcaklığı ölçüldü Aralık sonu itibarıyla WDI boru prefabrikasyonu yapılarak tamiratlar haricinde imalat işleri tamamlandı. Ancak, kapsam dışı olarak EDG binasına ait WDI boru imalat işleri Ocak ayı içerisinde tamamlanacak. Bunun yanında saha montaj işlerine hızlı bir şekilde başlandı. İşveren tarafından sahaya getirilen ve kazıkları teslim edilen yangın hatları boru köprüleri montaj işlerine devam ediliyor. Bazı bölgelerdeki yeri hazır ol mayan boru köprülerinin ön montajları da İşveren tarafından verilen atölyelerde yapılmakta. Acil Durum Dizel Jeneratör Binası (Emergency Diesel Generator Building) ile ilgili montaj işlerine devam ediliyor. Söz konusu binanın ilk etapta devreye alınacak olan / no lu jeneratörlerin bulunduğu bölümün çelik montaj ve dış cephe kaplama işleri tamamlandı, bina içindeki mekanik montaj işleri devam ediyor. Kompresör binası çelik montaj işleri tamamlanmak üzere olup, ikinci kompresör binası içerisindeki / no lu kompresörlerin montajı yapıldı. Projede, kış mevsimi dolayısıyla modüllerin ve içerisindeki ekipmanların hava şartlarından korunması amacıyla bu önem arz eden preservation işleri dikkatle takip ediliyor. Polar night dönemi öncesi gerekli aydınlatma çalışmaları yapıldı ve projede çift vardiya çalışma düzeni her 2 dönemde de yaklaşık olarak aynı olacak şekilde devam ediyor Aralık sonu itibarıyla projede REGA JV personeli ve taşeron personeli olmak üzere toplam personel çalıştı. Aralık sonu itibarıyla projenin genel ilerlemesi % olarak gerçekleşti. EKİM - KASIM - ARALIK

46 sdevam EDEN PROJELER MW PP13 Güç Santralları Elektro-Mekanik Montaj Projesi İşveren i bir devlet kurumu Saudi Electricity Company (SEC) olan Proje, Suudi Arabistan ın başkenti Riyad ın km kuzeybatısında, Dhurma şehrine 65 km uzaklıkta bulunuyor. 44 GAMA BÜLTEN 87

47 02 Temmuz tarihinde sözleşmesi imzalanmış olan projenin toplam süresi, 20 aydır. Enerji santralının Nisan itibarıyla devreye alınması planlanıyor. Proje EPCM şeklinde geliştirilen proje, ana mühendislik hizmeti ve İşveren kontrollüğü Worley Parsons tarafından gerçekleştiriliyor. İki ana bloktan oluşan projede, toplam 6 adet GE 7FA Gaz Türbini ve Jeneratörü, 6 adet By-Pass Bacası, 6 adet HRSG ve 2 adet GE Reheat Double Flow D11 Buhar Türbini, 8 adet GSU Trafo ve 2 adet ACC bulunuyor. GAMA kapsamında, ana güç adası elektromekanik montajı, 10 adet muhtelif hacimlerde yakıt ve su depolama tank işleri, 17 adet proses binasının anahtar teslim işleri, boru imalatı ve montajı, türbin binası ve boru köprüleri birincil ve ikincil çelik montajları, türbin binası ve boru köprülerinde yer alan platform ve merdiven kulelerinin anahtar teslim işleri, BOP elektro-mekanik ekipman montajı ile filtre, LV kablo, enstruman gibi muhtelif proje malzeme temini yer alıyor. Bununla birlikte, santralın elekrik iletim sistemine bağlantısını sağlamak için 1 adet KV ve 1 adet KV şalt trafo merkezi GAMA tarafından anahtar teslimi yapılıyor. Bu kapsamda; 10 diameter kv GIS, 30 bay kv GIS, & kv kablo, başlık ve ekleri, kumanda ve röle panoları, kv Gas Izoleli Bara (GIB), otomasyon ve haberleşme işleri, OG şalt, yardımcı servis trafosu, AC-DC sistemleri temini, montajı, test ve devreye alınması işleri bulunuyor. Santralde, gaz türbin ve jeneratörlerinin montajı devam ediyor. 6 ünitede air inlet montajı tamamlanarak yardımcı ekipman çelik mesnet platformlarının üzerine kompartman montajları yapıldı. Türbin borulama işleri ve basınç testleri tamamlandı. Lube oil flushing aktivitelerine devam ediliyor. Ayrıca elektrik ve enstrüman aktiviteleri paralel olarak devam ediyor. Türbin binası ve boru köprülerinin taşıyıcı çelik elemanlarının montajı devam ediyor. Hava Soğutmalı Yoğuşma Ünite de montaj devam etmekte olup, tüm yapısal çelik montajları, soğutma panel, kondense tank ve kanal montajları tamamlandı. Ayrıca yoğuşma boru hatları montajlarına başlandı. EKİM - KASIM - ARALIK

48 sdevam EDEN PROJELER Hava Soğutmalı Yoğuşma Ünite de montaj çalışmaları devam etmekte olup, 4 koridorun yapısal çelik ve soğutma panel montajları tamamlandı. Geriye kalan 3 koridorda ise, çelik montajları, bundle montajları ve bundle altı kondens toplama manifold montaj işleri devam ediyor. Bütün koridorlorda ana buhar dağıtım kanal montajı devam ediyor. İki ünite için de kondens toplama manifold boya işleri devam ediyor. Bütün atık ısı kazanlarının cephe panel montajları, modül montajları, drum montajları ve by-pass baca montajları sorunsuz şekilde tamamlandı. 6 ünitede de ana baca montajları devam ediyor. Ayrıca boru montaj işleri bütün ünitelerde devam ediyor. Inlet kanal montajları 5 ünitede tamamlandı. WetSAC ünitesinde bulunan 12 adet fan stack ve fan deck montajı da tamamlandı. Ayrıca, WetSAC üzerindeki yürüme yolları ve korkuluk montajı, grouting işleri tamamlandı. Drift eliminator işleri devam ediyor. Buhar Türbini ünite deki ağır kaldırma aktiviteleri tamamlandı. Buhar türbini ve borulama işleri, bina çeliğine paralel olarak devam ediyor. Yardımcı kompartmanlar ve buna bağlı yürüme yolları ve platform montaj işleri devam ediyor. BOP borulama prefabrikasyon işlerine başlandı. Ayrıca mekanik kısımda bulunan 89 ekipmandan 44 tanesinin montajı tamamlandı. Aşağıdaki işlerin teklif süreçleri tamamlandı. Proses binaları yapı çeliği ve remeasurable çelik paketi Şalt sahası test ve devreye alma işleri Yerinde döküm betonarme olarak imal edilecek EDG (Emergency Diesel Generator) ve STP (Sewage Treatment Building) binalarının yapımı Prekast beton proses binası yapım işi Gaz türbini enclosure ventilation ducts yapım işi High energy borulama işleri Karbon ve paslanmaz çelik boru fabrikasyon işleri Aşağıdaki işlerin teklif süreçleri devam etmektedir. BOP, by-pass ve main stack termal izolasyon ve kaplama İşleri Proses binaları elektrik işleri BOP borulama işleri PP13 Projesi kapsamında GAMA 17 adet proses binası, 10 adet saha tankı, Ana Türbin Binası mimari, aydınlatma ve havalandırma tasarımı ve / kv gaz izoleli şalt tesisi sekonder sistem tasarımı bulunuyor. Şalt Trafo Merkezi mühendislik hizmetleri için anlaşma yapılan DAR Engineering ise mühendislik hizmetleri kapsamında detay tasarım, satın alma teknik dokümanlarının hazırlanması, tedarikçi tekliflerinin teknik değerlendirilmesi, saha mühendislik süpervizyon hizmetlerine yönelik çalışmalarına devam ediyor. 15 adet proses binasının tasarımına başlandı; mimari, aydınlatma/elektrik, statik ve HVAC projeleri İşveren in onayına sunuldu. 46 GAMA BÜLTEN 87

49 11 adet proses binasının aydınlatma ve mimari resimleri İşveren tarafından onaylandı. Bununla birlikte Ana Türbin Binası mimari ve HVAC tasarımı İşverene sunuldu, gelen görüşler çerçevesinde revize ediliyor. Elektrik binalarındaki elektrik işlerine devam ediliyor. Kablo tavası dağıtım panel montajı LV&MV kablo cekimi ve UPS montajları devam ediyor. kv GIS binasında montaj işleri devam etmektedir. KV GIS ana ekipman montajı tamamlandı. Öncelikli olarak tamamlanması planlanan proje doğusundaki Faz 1 kablolama işleri devam ediyor. Santral detay mühendislik işleri planlandığı gibi devam ediyor. Şalt sahası ve santral ekipman satın alma ihale süreçleri devam ediyor. GIS Koruma panoları, SAS ve telekomünikasyon tedariği için Alstom - Saudi Arabia firması ile anlaşma sağlandı. Santral kısmı için güç ve kontrol kablo Lot 1, kablo tavası, strainer, GTG- STG lube oil, enstrüman kablosu Lot 1, yapısal destek çelikleri, vinç, 2 ve altı borulama, vana ve konduit siparişleri verildi ve üretimlerine başlandı. Şalt sahası kısmı için kablo tavası, HV kablo clamp, topraklama malzemeleri, mesnet izolatörü, parafudur, akım traforları, topraklama kabloları, bağlantı kabloları, orta gerilim kabloları, HV kablo destek sistemleri, akü ve akü redresör, AC-DC panoları, alçak gerilim kablo Lot 1, orta gerilim hücresi, aydınlatma ve yıldırımdan koruma direkleri ve topraklama trafosu siparişleri verildi ve üretimlerine başlandı. Projede, GAMA kapsamında bulunan 10 adet muhtelif hacimlerdeki depolama tank montaj işleri devam ediyor. ASL-A tankında çatı sacı montaj işleri tamamlandı. ASL-B tankında 7. kat yan donam plaka montajı kaynak dahil tamamlandı. Demineralize Su Depolama A tankında montaj tamamlandı, punch item düzeltmeleri yapılıyor. Yangın Suyu Depolama ve Filtre Su Depolama Tanklarında çatı montaj işleri tamamlandı, punch item düzeltme işlerine başlandı. Servis Suyu Depolama Tankı ve Süzme Su Depolama Tanklarında montaj işleri tamamlandı. Su Depolama Tankı-B çatı sacı ve çatı çeliği montaj/kaynak işleri tamamlandı, döner merdiven ve çatı yürüme yolu montajına başlanacak. Kullanma Suyu Depolama Tankında çatı sacı ve çatı çeliği montaj/kaynak işleri tamamlandı; döner merdiven ve çatı yürüme yolu montajına başlanacak. Ham su tankına başlandı, funduszeue.info yan donam plaka montajı tamamlandı. Şantiyede direkt ve indirekt olmak üzere toplam personel çalışıyor. 31 Aralık sonu itibarıyla proje ilerlemesi aşağıdaki gibidir; Genel proje ilerlemesi % Mühendislik ilerlemesi % Satın alma ilerlemesi % Elektromekanik montaj işleri % EKİM - KASIM - ARALIK

50 sdevam EDEN PROJELER MW İç Anadolu Doğal Gaz Kombine Çevrim Güç Santralı ticari işletmeye alındı. 3 Aralık tarihinde başlayan ve 32 aylık süresi olan MW elektrik üretim kapasitesindeki İç Anadolu Doğalgaz Kombine Çevrim Güç Santralı Projesi, GAMA Güç Sistemleri ve GE Energy konsorsiyumu tarafından yürütülüyor.

51 Konsorsiyum, projenin tasarım, mühendislik, ekipman satın alma ve saha montaj, inşaat işleri, elektro mekanik işler, kurulum, test ve devreye alma işleri ile santralde çalışacak personelin eğitiminden sorumludur. GAMA Enerji nin iştiraki olan İç Anadolu Doğalgaz Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. nin yatırımı olarak gerçekleştirilen proje 24 Aralık tarihinde Geçici Kabul Sertifikası aldı. Projede mühendislik ve satın alma, yapım ve devreye alma işleri tamamlanarak İşveren e teslim edildi. Projenin Garanti Dönemi başladı. Bu proje ile üretilen enerji Gölbaşı Trafo Merkezi üzerinden ulusal şebeke ağına dağıtılıyor.

52 sdevam EDEN PROJELER Hartha Ünite - 4 Termal Güç İstasyonu nun Yenilenmesi Projesi 50 GAMA BÜLTEN 87

53 Yapımı GAMA Güç Sistemleri Mitsubishi Hitachi Güç Sistemleri Konsorsiyumu tarafından üstlenilmiş olan projenin İşveren i Irak Elektrik Bakanlığıdır. Proje kapsamında Hartha Güç İstasyonu nun kazan tesisi ve türbin tesisinin enstrümantasyon ve kontrolü, jeneratör ve elektrikli ekipmanların yenilenmesi ile jeneratör veriminin MW lık orijinal verimine döndürülmesi, Kazan/Türbin/Jeneratör ömrünün 10 yıla kadar uzatılabilmesi yer alıyor. Irak Elektrik Bakanlığı tarafından Mitsubishi-Hitachi Power Systems ve GAMA Güç Sistemleri A.Ş. ye konsorsiyum olarak verilen proje, tesisin MW lik orijinal çıkış gücüne çıkarılması ve tesis ömrünün 10 yıl uzatılabilmesi amacıyla, dört yakıtlı buhar kazanı, buhar türbinleri, jeneratör (alternator), OG ve AG elektrik dağıtım hücreleri/ekipmanları, tesisin enstrümantasyon/kontrol sistemlerinin, kablo ve kablo tavalarının yenilenmesi ve iyileştirilmesi işlerini kapsıyor. Projede, sahanın 19 Eylül tarihinde teslim edilmesinin ardından tüm mobilizasyon işleri, buhar kazanı izolasyon söküm işleri, yüksek ve alçak basınç buhar türbinlerinin söküm işleri, OG ve AG dağıtım panoları söküm işleri, türbin binası içerisindeki kablo tavası yenileme ve kablo söküm işleri tamamlandı. Buhar kazanı duvar boruları ve kızdırıcı panellerinin söküm işlerinin yapılabilmesi için gerekli olan geçici yapı ve destek sistemlerinin montaj işleri devam ediyor. Projenin fiziksel ilerlemesi 30 Kasım tarihi itibarıyla %8 dir. EKİM - KASIM - ARALIK

54 sdevam EDEN PROJELER Hamitabat MW Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı GAMA Güç Sistemleri nin üstlendiği MW Doğal Gaz Kombine Çevrim Enerji Santralı anahtar teslim projesi iki üniteden oluşuyor. Her bir ünite tek şaft düzeninde bir gaz türbini, bir buhar türbini, bir jeneratör (SGTH Gaz Türbini, SST Buhar Türbini, SGenW Jeneratör) ve bir atık ısı kazanından oluşmakta olup, soğutma sistemi mevcut santralın doğal çekişli kuru soğutma kulesi ile sağlanacak. Yapılacak olan doğalgaz kombine çevrim santralı yine mevcut santralın şalt sahasında yapılacak değişiklikler sonrasında şebekeye elektrik verilecek. 52 GAMA BÜLTEN 87

55 Proje kapsamında GAMA Güç Sistemleri tüm ana ekipmanların yanı sıra diğer yardımcı ekipmanların temini, santralın tüm konsept detay tasarımı ile inşaat işleri, mekanik, elektrik enstrüman ve kontrol sistemlerinin montajı, testleri, devreye alma işleri ve İşveren personelinin eğitiminden sorumlu olacak. 15 Ağustos tarihinde sözleşme imzalandı. Projenin süresi birinci ünite için 26, ikinci ünite için 29 aydır. Santralın birinci ünitesinin 1 Haziran de; ikinci ünitesinin 1 Eylül de ticari operasyona başlaması planlanıyor. Projenin temel ve detaylı mühendislik faaliyetleri Black&Veatch firması tarafından yürütülüyor. İnşaat, mekanik ve elektrik işleri kapsamındaki tasarımlar büyük ölçüde tamamlandı. Her iki üniteye ait kondenserin saha sevkiyatı tamamlandı. Bunun yanı sıra her iki üniteye ait enstrümanlar, kontrol vanaları, besleme suyu pompaları, buhar drain pompaları, BOP boru supportları, ısı izleme sistemleri, numune alma sistemi, BOP boru izolasyon malzemeleri, aydınlatma armatür ve panelleri ve yangın algılama ve alarm sistemleri sahaya ulaştı. Ayrıca kablo sevkiyatları büyük ölçüde tamamlandı. Satın alması tamamlanan kamera ve güvenlik sistemi, alçak gerilim kabloları (Lot-5) ekipmanlarının üretimleri devam ediyor. HVAC kontrol panellerinin üretimi tamamlandı ve bir kısmı sahaya sevk edildi. Taşeron işleri kapsamında boru izolasyon, kimyasal temizleme ve hidro jet temizleme işleri için taşeron sözleşmeleri imzalandı. Birinci Ünite: Türbin binasında yapısal çelik ve cephe kaplaması tamamlandı. Condenser montajı tamamlandı, testler devam ediyor. Gaz türbin izolasyon ve boru montaj işlerinde sona yaklaşılırken hidrolik sistem enerjilendirildi. Buhar türbininde LP ve HP/IP türbinlerinde kaplin ayarı tamamlandı. Ayrıca, lube oil flushing yapıldı. Mekanik yapım işlerinde besleme suyu pompaları ve kondensat arıtma tesisi montajı yapıldı. Ayrıca kapalı çevrim soğutma sisteminde flushing tamamlandı. Türbin binası, atık ısı kazanı ve trafolar bölgesindeki yangından koruma sistemleri montajları tamamlandı ve basınç testleri yapıldı. Diğer yandan fuel gaz ekipmanlarının montajı tamamlandı, devreye alındı ve santral için kritik önemde bir kilometre taşı olan gaz alımı yapıldı. LV switchgear kablo çekimleri tamamlandı ve enerjilendirildi. Ayrıca elektrik binası, türbin binası ve HRSG/besleme suyu ve fin fan cooler motor kontrol merkezlerinin montajları tamamlandı, kabloları çekilmiş ve ekipmanlar enerjilendirildi. Gerekli ekipmanların ve sistemlerin devreye alınması sonucu Backfeed 9 Ekim tarihinde yapıldı. Non-segregated phase bus duct montajı tamamlandı. Montajı tamamlanan servis trafoları soğutma kulesindeki trafo haricinde enerjilendirildi. Bunun yanı sıra, Ünite 10 da MV kablo çekim ve terminasyonları tamamlandı, LV kablo ve I&C kablo çekim ve terminasyonları devam ediyor. BOP sistemlerinde enstrüman montajında sona yaklaşıldı. Sürekli emisyon ölçüm sisteminin montajı yapıldı. Atık ısı kazanında borulama ve basınç testleri tamamlandı. Aynı zamanda borularda ve drumlarda termal izolasyon işlerine başlandı. Ayrıca, kazanda baca montajı tamamlandı. Buhar, besleme suyu, yardımcı buhar, hot EKİM - KASIM - ARALIK

56 sdevam EDEN PROJELER reheat, cold reheat, fuel gaz, kondensat, demin & servis suyu hatlarının boru montajları tamamlandı ve basınç testleri yapıldı. Yapım aktiviteleri biten sistemlerde devreye alma ekibi tarafından yapılan hot loop ve fonksiyon testleri devam ediyor. İkinci Ünite: Yapım faaliyetleri devam ediyor. Türbin binasında yapısal çelik montajı ve cephe kaplaması işlerinde sona gelindi. Gaz Türbini ve Buhar Türbini mekanik montajları ve borulamaları devam ediyor, LP türbininde rotor montajı tamamlandı. Kondenser montajı devam ediyor. Besleme suyu pompaları, buhar türbini drain pompa ve tanklarının montajı yapıldı. Ayrıca kondensat arıtma tesisi montajı da tamamlandı. Trafolar bölgesindeki yangın deluge sistemlerinin montajı tamamlandı ve testleri yapıldı. Fuel gaz ekipmanlarının montajı tamamlandı. Elektrik binasında MV switchgear DC/UPS ve LV switchgear panel montajları tamamlandı. Ayrıca tüm motor kontrol merkezi panellerinin montajı tamamlandı. Isolated phase bus duct montajı yapıldı. Non-segregated phase bus duct montajında sona yaklaşıldı. Yükseltici trafo ve yardımcı trafo kablo çekimleri tamamlandı. MV kablo çekim ve terminasyonlarında son aşamaya geçilirken LV ve I&C kablo çekim ve terminasyonları devam ediyor. Atık ısı kazanında baca montajı tamamlandı, boru montajı devam ediyor. Ayrıca, BOP boru montaj işleri devam etmekte olup, kaynak ilerlemesi olarak %63 seviyesine ulaşıldı. Kablo kanalları ve manhole imalatları tamamlandı. Interfaz alanında montajları ve basınç testleri tamamlanan Demin ve Servis suyu tanklarının devreye alma işleri devam ediyor. Yangın Pompa Binası nda testleri tamamlanmış olan yangın pompaları enerjilendirildi. Kontrol binasında HVAC ekipman montajı tamamlandı ve ince işlerde sona yaklaşıldı. Ayrıca, motor kontrol merkezi ve bilgisayar sistemi montajları tamamlandı ve ekipmanlar enerjilendirildi. 31 Aralık sonu itibarıyla proje ilerlemesi aşağıdaki gibidir; Genel proje ilerlemesi % 83,50 Mühendislik ilerlemesi % ,00 Satın alma ilerlemesi % 99,80 Yapım ilerlemesi % 84,00 Lojistik ilerlemesi % 99,50 Devreye alma ilerlemesi % 21,50 54 GAMA BÜLTEN 87

57 DEVAM EDEN PROJELERw MW ALBA PS5 Santralı GE Global Parts & Products GMBH ve GAMA Güç Sistemleri Mühendislik ve Taahhüt A.Ş., doğal gaz ve sıvı yakıt ile çalışacak toplam kapasitesi MW olan, GE 9 HA Gaz Türbiniyle 3 adet GE A Buhar Türbini işletmeye alınacak ALBA PS5 santralinin mühendislik, satın alma ve yapım işlerini üstlendi. Aluminium Bahrain B.S.C ile 4 Ağustos tarihinde Limited Notice to Proceed anlaşması imzalandı. GE ve GAMA sözleşme imzası sonrasında Kapalı Konsorsiyum Anlaşmasına dönmüş olup finansal kapanış sonrası İşveren ile EPC sözleşmenin efektif olması öngörülüyor. Bütün BOP sistemlerinin mühendislik, satın alma işleri ile yapım işlerinin tamamı GAMA kapsamında yer alıyor. GAMA nın devreye alma işlerinde sorumluluğu ise kendi kapmasındaki sistemlerle sınırlıdır. Projenin tamamlanma tarihi proje başlangıcı 01 Ağustos tarihinden itibaren 32 ay sonra, 01 Nisan dur. Saha zemin etüdü çalışmaları, saha topografik ölçüm çalışmaları, zemin boşlukları dolgu işleri tamamlandı. Mevcut havai hat sökümü işleri, saha tesviyesi işleri, geçici çit montajı ve saha mobilizasyon işlerine başlandı. Ünite-1 ilk ateşleme 30 Haziran , Ünite-2 ilk ateşleme 13 Ağustos , Ünite-3 ilk ateşleme 12 Eylül olarak planlanmakta olup, ticari işletme kabulü tarihleri ise sırasıyla 01 Aralık , 01 Şubat olarak öngörülüyor. 31 Aralık sonu itibarıyla proje ilerlemesi aşağıdaki gibidir; Genel proje ilerlemesi % 5,70 Mühendislik ilerlemesi % 21,40 Satın alma ve lojistik ilerlemesi % 10,10 Genel inşaat - montaj ilerlemesi % 0,10 Devreye alma ilerlemesi % 0,00 EKİM - KASIM - ARALIK

58 sdevam EDEN PROJELER Kazanskaya MW Doğalgaz Isı Güç Kombine Çevrim Santralı 56 GAMA BÜLTEN 87

59 Projenin işvereni Rusya nın büyük yatırımcı kuruluşlarından biri olan TAIF Grup a ait TGK şirketidir. GE-GAMA Konsorsiyumu tarafından anahtar teslim olarak üstlenilen proje kapsamı, sağlanacak olan MW Doğal Gaz Isı Güç Kombine Çevrim Santralı; 1 adet GE 9HA 01 gaz türbini ve 1 adet GE H jeneratörü, 1 adet çift basınçlı atık ısı kazanı dâhil tüm ana ve yardımcı ekipmanlarından oluşuyor. EKİM - KASIM - ARALIK

60 sdevam EDEN PROJELER 18 Nisan tarihinde sözleşmesi imzalanan projenin toplam süresi 35 aydır. Santralın devreye alınması ile birlikte, TAIF e ait olan petrokimya tesisine yüksek kalite buhar temin edilecek olup; aynı zamanda üretilen elektrik Tataristan elektrik dağıtım şebekesine yönlendirilecek. Santralın ortasında ticari operasyona geçirilmesi planlanıyor. Projenin temel ve detay mühendislik faaliyetleri Black&Veatch firması tarafından yürütülüyor. Proje kapsamında, yerel otoritelerden alınacak izinler GAMA ve GE Konsorsiyumu uhdesindedir. Proje kapsamında alınacak izinler dört ana başlık altında incelenebilir; 1- İnşaat İzini: 11 Ağustos de inşaat izni Rus Resmi Otoritelerce resmi olarak yayınlandı. 2- Devreye Alma İzinleri a. Permit to Commissioning for HRSG Devreye alma taşeronu permit to operate dokümanlarının hazırlığı devam ediyor. Saha devreye alma ekibimiz tarafından bu hazırlanan dokümanlar kontrol ediliyor. b. Permit to Commissioning for Overhead Cranes Türbin binası ana tavan vincinin mekanik ve elektrik montajı tamamlandı. Devreye alma işleri , yük testi ise da tamamlandı. Onay için RTN e başvuruldu. RTN teknik yorumlarının tamamı çözüldü. RTN in son açık kalan yorumu ticari bir yorum olup; ticari olarak kullanıcı olan İşveren tarafından takibi yapılacak. Sonuç olarak itibarıyla Türbin Binası ana tavan vinci kullanıma hazır hale getirildi. 3- Operasyon izinleri 4- Ekipman Sertifikasyon ve İzinleri: Proje için alınacak tüm ekipmanlar Rus norm ve standartlarına uygun olmalıdır. Sertifikasyon ve teknik pasaportların tedarikçilerden temin edilmesi ve kontrol süreçleri tarafımızca yürütülüyor. GAMA kapsamındaki ana mekanik ve elektrik ekipmanlarının satın alması ve imalatları tamamlandı ve sahaya nakledildi. Yardımcı elektrik ekipmanları ile enstrüman ve kontrol ekipmanlarının ise satın alması tamamlandı, imalat süreçleri devam ediyor. Proje kapsamında yapılacak 5 adet ana binanın (Türbin Binası, Elektrik Binası, HRSG Binası, Feed Water Pump Binası ve Gaz Kompresör Binası) yapımı tamamlandı. Mekanik ve elektrik montaj işlerine devam ediliyor. 31 Aralık itibarıyla sahadaki durum şu şekildedir: İnşaat İşleri; Proje kapsamında yapılacak tüm beton işleri tamamlandı. Çelik montaj faaliyetleri; pipe rack alanlarında devam ediyor. Çelik montaj işlerinin genel ilerleme yüzdesi %94 dür. Altyapı işleri kapsamında yangın hattı, drenaj hattı, çevre suyu hatlarının yapım işleri devam ediyor. Genel ilerleme yüzdesi %91 dir. Mekanik İşleri; Centerline montaj işleri %89 mertebesindedir. HRSG ile ilgili olarak; LB ve SB borulama işleri %99 mertebesindedir. HRSG - Hydro testler ve kimyasal yıkaması tamamlandı. İzolasyon işlerine devam ediliyor. HRSG genel montaj ilerlemesi %97 seviyesindedir. 58 GAMA BÜLTEN 87

61 LB boru montaj işleri genel anlamda tamamlandı, SB montaj işleri devam ediyor. Boru montaj işleri genel ilerlemesi %92 mertebesindedir. Boru hydro testlerine devam ediliyor. Testlerin genel ilerlemesi %67 dir. HVAC montaj işlerine Elektrik ve Gaz kompresör binalarında tamamlandı, Türbin ve HRSG binalarında devam ediliyor. Genel ilerleme %83 mertebesindedir. Yangın koruma işleri saha genelinde büyük ölçüde tamamlandı Aralık ayı sonu itibarıyla ilerleme %94 mertebesindedir. İzolasyon işlerine İşveren binası, ana bina ve rack üzerinde devam etmekte olup; genel ilerleme %23 mertebesindedir. Elektrik İşleri; Proje kapsamında işveren binası dahil olmak üzere tüm binalarında ve lokasyonlarda kablo tavası montaj işleri devam ediyor. Kablo tavası montaj işlerinin genel ilerleme yüzdesi %67 dir. Kablo çekim işleri tüm kablo tipleri için devam ediyor. Proje geneli kablo çekim işleri %70 mertebesindedir. kV switchyard montaj işleri tamamlandı. kv switchyard alanında terminasyon işleri devam ediyor. Switchyard montaj işlerinin genel ilerlemesi %99 dur. Devreye Alma İşleri; Montajı tamamlanan elektrik ekipmanlarının enerjilendirme işleri ile Centerline başta olmak üzere mekanik ekipmanlardan gaz kompresörünün devreye alma işlemleri devam ediyor. Devreye alma işleri biten kv şalt sahası enerjilendirme işleri başarıyla tamamlandı. Projenin merkez ofisinde Aralık itibarıyla 17 kişi çalışıyor. Saha faaliyetleri GAMA ekibinden 81 kişi, GE ekibinden 18 kişi, taşeron ekipleri haftalık ortalaması kişi tarafından yürütülüyor. 31 Aralık sonu itibarıyla proje ilerlemesi aşağıdaki gibidir; Genel proje ilerlemesi % 85,30 Mühendislik ilerlemesi % ,00 Satın alma ilerlemesi % 99,90 Lojistik ilerlemesi % 99,10 Genel inşaat-montaj ilerlemesi % 87,60 Devreye alma ilerlemesi % 15,80 EKİM - KASIM - ARALIK

62 sdevam EDEN PROJELER MW Boufarik Basit Çevrim Elektrik Santralı GAMA Güç Sistemleri, doğal gaz ve sıvı yakıt ile çalışacak toplam kapasitesi , MW olan, 3 adet GE 9 FA gaz türbiniyle ve 3 adet H model Jeneratörle işletmeye alınacak Cezayir-Boufarik Basit Çevrim Güç Santralının yapım işlerini, Cezayir Elektrik Üretim Şirketi (Sonelgaz) ın Ağustos te fast-track bir proje olacağı ilan edilen ihale sürecinde ve karşılıklı görüşmeleri neticesinde 20 Ekim tarihinde imzalandı. 60 GAMA BÜLTEN 87

63 GAMA tarafından projenin tasarım, mühendislik, ekipman ve malzeme satın alma, yapım işleri, saha montaj, kurulum, test ve devreye alma işleri ile santralde çalışacak personelin eğitimi işleri yapılıyor. Endüstriyel devreye almanın sözleşmesel tamamlanma tarihi proje başlangıç tarihinden 10 ay sonra 20 Ağustos, ve projenin tamamlanma tarihi proje başlangıç tarihinden itibaren 14 ay sonra 20 Aralık tür. Ancak gerek zemin iyileştirme gereksinimi, gerekse İşveren den kaynaklı mühendislik, satın alma ve lojistik konularındaki etkilerden dolayı projenin sözleşmesel tamamlanma tarihinde gecikme yaşandı. İşveren in ilave kesici isteği üzerine hazırlanan ek iş talebinin zamansal etkisi ve maliyeti İşveren tarafından kabul edilerek karşılıklı zeyilname imzalandı. Ekipman montajı ve devreye alma işleri tamamlandı. İşveren ile yapılan görüşmeler sonucu tarihi baz alınarak Ünite- 2 nin tarihinde ticari işletme kabulü İşveren tarafından imzalanarak tarafımıza gönderildi tarihinde Ünite-3 ün, tarihinde de Ünite1 in güvenilirlik testleri tamamlandı. Her iki ünitenin de ticari işletme kabulü için başvuru yayıldı, İşveren den imzalı protokollerin teslim edilmesi bekleniyor. Santralın PAC tarihi ise olarak öngörülüyor. 31 Aralık sonu itibarıyla proje ilerlemesi aşağıdaki gibidir; Genel proje ilerlemesi % 98,79 Mühendislik ilerlemesi % ,00 Satın alma ilerlemesi % ,00 Yapım işleri ilerlemesi % 98,76 Devreye alma ilerlemesi % 94,11 Kritik BOP sistemler ve Üniteler için inşaat ve alt yapı işleri tamamlandı. Yardımcı binalarda (kantin, idari bina, ambar vs.) ince işler, santral genelinde ise alt yapı, yol yapımı ve çevre duvarı inşaatı devam ediyor. Her üç ünitenin de elektro-mekanik işleri tamamlandı. Sıvı yakıt tankları montajı, sıvı yakıt boşaltma ve dağıtım sistemleri, yangın algılama ve koruma sistemleri, santral aydınlatma, zayıf akım ve telekomünikasyon sistemleri montaj işleri devam ediyor. EKİM - KASIM - ARALIK

64 sdevam EDEN PROJELER Khabat Termik Santralı Projesi Ünite 1 & 2 Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi Elektrik Bakanlığı için Erbil de 2x MW elektrik üretim kapasitesinde 2 Fuel Oil/Dizel Fuel Oil Kazan ve 2 Buhar Türbini-Jeneratör Seti ile elektrik üreten termik elektrik santralı EPC projenin yapımını POSCO E&C ana yüklenici olarak üstlendi. POSCO E&C firmasının alt yüklenicisi olarak GAMA Güç Sistemleri tarafından gerçekleştirilmekte olan Santralın tamamlanması ile yıllık GWsaat enerji üretimi Irak a önemli bir katkı sağlayacak. K. Irak Bölgesel Yönetimi Elektrik Bakanlığı ile 03 Ocak tarihinde sözleşmesi imzalanan 2xMW Khabat Projesinde ana yüklenici Posco E&C dir. GAMA Güç Sistemleri alt yüklenici olarak faaliyet gösteriyor. Proje, 2 adet BHI marka konvansiyonel tip Fuel Oil Kazan ve 2 buhar türbini ve jeneratörü (Siemens SST) ile soğutma sistemi ıslak tip fanlı soğutma kulesinden oluşan, soğutma suyunun Büyük Zap Nehri nden temin edileceği Termik Elektrik Santralı anahtar teslimi yapımı işidir. Projede, beton yollar dahil toplam dökülmesi planlanan m 3 yapısal 62 GAMA BÜLTEN 87

65 betonun m 3 lük kısmının dökümü gerçekleşti. Ayrıca mobilizasyon haricinde toplam m 3 grobeton döküldü. Aralık sonu itibarıyla ton yapısal çelik montajı gerçekleştirildi. Tamamı sahaya ulaştı, proje toplam planlanan çelik miktarı ise ton dur. Ünite 1 kazan mekanik montajı tamamlandı, yalıtım işlerinde sona yaklaşılıyor. Enstrüman montajları ve kablo terminasyonu işleri devam ediyor. Soğutma kulesi montajı tamamlandı, pompa odası kablo terminasyon işleri devam ediyor. Ünite 1 elektrostatik kül tutucu sisteminde mekanik montaj işlerinde sona gelindi. İzolasyon işlerine başlanacak. Yine atık gaz güzergahı üzerindeki desülfürizasyon ünitesi olan Absorber montajı devam ediyor. metre yüksekliğindeki baca montajında ünite 1 baca içi mekanik montaj tamamlandı, ünite 2 baca içi mekanik montajı devam ediyor. Prefabrikasyonu Türkiye de tamamlanan yaklaşık WDI boru imalatının tamamının sahaya nakliyesi gerçekleştirildi, toplam WDI saha kaynağının ise WDI lık kısmının kaynağı yapıldı. Orta/alçak gerilim güç kablosu ve enstrüman data iletim kablosu olarak toplam metre kablonun metrelik kısmının çekimi tamamlandı. Kurulacak olan tesisin önemli bir parçası olan su alma yapısındaki kanal işleri, nehir suyunun ham su tankına iletimini sağlayan besleme pompalarının montajları tamamlandı. Santral ile su alma yapısı arasındaki 2 km uzunluğundaki GRP boru hattının testleri yapıldı. Su alma yapısı elektrik binası yapım işleri tamamlandı, testlerin ardından Zap Suyu Nehri nden m 3 lük ham su tankına su almaya hazır hale gelinecek. Santralin işletilmesinde kullanılacak olan deminaralize suyunun üretimini sağlayan su arıtma ünitesinin mekanik ekipman ve boru montaj işleri tamamlandı ve devreye alma işlerine başlandı. Sıvı yakıtlı projemide m 3 lük dört adet dizel ve fuel oil, m 3 lük bir adet acil durum fuel oil yakıt tankının hidro testleri tamamlandı. Tankların kumlama ve boyama işleri devam ediyor. Ünite 1 dizel oil tankının Şubat ayı içerisinde yakıt doldurma üniteleri dahil, yakıt almaya hazır hale getirilmesi planlanlanıyor. 31 Aralık sonu itibarıyla proje ilerlemesi aşağıdaki gibidir; Genel proje ilerlemesi % 82,06 Mühendislik ilerlemesi % 99,87 Satın alma ve lojistik ilerlemesi % 99,82 Genel inşaat - montaj ilerlemesi % 82,58 Devreye alma ilerlemesi % 08,32 EKİM - KASIM - ARALIK

66 sdevam EDEN PROJELER Kazakistan daki Future Growth Project kapsamındaki projeler TCO Geçici Ofisler Projesi Ek işlerin devam ettiği TCO Ofis Binası ve Altyapı İnşaatı Projesi nde Medical Point ve Ambulance Garage binaları İdare ye teslim edildi, turnover dosyası onaylandı ve MC sertifikası alındı. Sahadaki bakım onarım işleri ile altyapı ve çevre düzenlemesine yönelik olarak sözleşme kapsamına alınan ek işlerin yanı sıra; devreye alma aşamasına gelinen Warehouse-4 binasının inşaat işleri devam ediyor. Mevcut proje toplam ilerlemesi %98,9 olarak gerçekleşti. Planlanan proje bitiş tarihi 30 Nisan olarak İdare tarafından onaylandı. Construction Compound Ana İşler Projesi 15 Ağustos itibarıyla sözleşmesi imzalanarak başlanan projenin mobilizasyon işlerinde %2,0 ilerleme kaydedildi ve Ocak içerisinde tüm mobilizasyon işlerinin bitmesi planlanıyor. Projenin birinci safhası Kasım sonu itibarıyla başladı. Toplam proje ilerlemesi %1,49 olarak gerçekleşti. Yangın Hattı altyapı işleri 1 Mart tarihinde başlayacak olup, prekast menhol fabrikasyon işleri sahada kurulmuş olan prekast atolyesinde sürüyor. Projenin ikinci safhasını oluşturacak olan altyapı hatları, elektrik, mekanik ve yol işlerine yönelik ek iş paketlerine yönelik dizayn ve metraj çalışmaları başladı, İdare ile görüşmeler devam ediyor. 64 GAMA BÜLTEN 87

67 DEVAM EDEN PROJELERw MW Zakho Basit Çevrim Elektrik Santralı Projesi GAMA Güç Sistemleri ve Ansaldo Konsorsiyumu, Kuzey Irak bölgesinde Türkiye sınırına yaklaşık 16 km mesafede bulunan Zakho MW Basit Çevrim Elektrik Santralı işinin anahtar teslimi yapımı için ilk olarak 17 Ekim tarihinde ve daha sonra 06 Ağustos tarihinde Unit Investment ile sözleşme imzaladı. Ansaldo kapsamında 3 x AEA Gaz Türbini ve yardımcı ekipmanları, statik excitation sistem, Gaz Türbini kontrol ekipmanı, air intake, exhaust duct tedariği, ilgili ekipmanların devreye alınması ve İşveren personeline verilecek eğitimler, GAMA kapsamında ise yardımcı sistem ve ekipmanlar dahil santralın detay tasarım, inşaat, mekanik, elektrik montaj ve devreye alması, İşveren personeline verilecek eğitimler yer alıyor. Proje sahasında topoğrafik harita, zemin etüdü, yeraltı suyu durumu ve kimyasal analizleri, toprak ve yeraltı suyu kirlilik analizi gibi faaliyetlerin tamamlanması için kısıtlı işe başlama talimatı verildi ve tüm bu çalışmalar tamamlandı. Tamamlanan faaliyetlere ait raporlar Unit Investment a sunuldu, EPC sözleşme kapsamına dahil olmayan toprak işleri ve saha tesviyesi için belirlenen çalışmalar Unit Investment ile görüşüldü ve görüşmelerin sonucunda, anlaşmaya varılan kapsam ve ek işler 06 Ağustos tarihinde imzalanan revize EPC sözleşmeye eklendi. İşveren in özsermaye katılımı İtalyan SACE nin vereceği finansman ile sağlanacak. Projenin kredisi IFC (International Finance Corporation) üzerinden alınacak. Kredi anlaşması yapabilmek adına, finans kurumunun talep ettiği prosedürler, dokümanlar ve planlar hazırlanarak İşveren e sunuldu. Kredi anlaşmalarının imzalanmasıyla ve finansman kapatmanın gerçekleşmesi ile birlikte Unit Investment tarafından İşe Başlama Bildiriminin yayınlanması bekleniyor. İşveren tarafından Kesin İşe Başlama Bildiriminin Ağustos sonunda yapılması bekleniyor. İşin süresi, İşe Başlama Bildiriminin yayınlanmasından sonra 27 aydır. EKİM - KASIM - ARALIK

68 sdevam EDEN PROJELER 4x MW Al-Khalij Enerji Santralı Şubat de Libya da başlayan iç savaş sonrası, Ağustos sonu itibarıyla Projemiz 3. kez Mücbir Sebep nedeniyle durduruldu. Mücbir Sebep nedeniyle, GAMA gibi diğer tüm ana müteahhitlerin ve İşveren Mühendisinin de tüm personeli şantiyeden tahliye edildi. Projemizin bulunduğu Sirte bölgesinde süregelen çatışmalar ve Libya genelinde güvenliği sağlayabilecek devlete ait kolluk kuvvetlerinin eksikliği, işbaşı yapmamıza engel teşkil ediyor. GECOL den alınan bilgiye göre, İşveren bu şartlara karşın 1. Ünitenin işletmesine %50 kapasite ile devam edebilmektedir. GAMA kapsamı işlerde tahliye öncesi %97 genel ilerlemeye ulaşıldı. Ancak, Mücbir Sebep nedeniyle Projeye ne zaman devam edilebileceğine yönelik sağlıklı bir planlama yapılamamakta. Libya daki tüm olumsuz gelişmelere karşın, İşverenimiz GECOL ile iletişimimiz kesilmedi ve sıcak bir şekilde devam ediyor. 66 GAMA BÜLTEN 87

69 Eurostar MW Doğal Gaz Kombine Çevrim Elektrik Santralı DEVAM EDEN PROJELERw Kırklareli nin Erikleryurdu Köyü mevkiinde, GE-GAMA Konsorsiyumu tarafından yapımı gerçekleştirilecek elektrik santralı tamamlandığında, yılda yaklaşık GWsaat elektrik üreteceği öngörülüyor. MetCap Enerji Yatırımlarına ait Verbena Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile anahtar teslimi bazında 6 Mayıs de imzalanan sözleşme kapsamında, beklenen işe başlama talimatı (NTP) henüz gerçekleşmedi. İşveren tarafından proje sahasının teslimi gerçekleştirilemedi. Kısmi mobilizasyon ile yürütülen dar kapsamlı kazı ve test kazıkları yapımı ve kazık testleri sonrasında, NTP tarihinin ötelenmesi nedeni ile sahadaki inşaat işleri durduruldu. Proje kapsamında yürütülen inşaat, mekanik, elektrik ve enstrüman tasarım çalışmalarına, Eylül ayı sonu itibarıyla kümülatif %45 oranında mühendislik ilerlemesi kaydedildi ve sonrasında, işe başlama kararının ötelenmesine bağlı olarak, mühendislik işlerine de ara verildi. İmalat süreci uzun süre gerektiren, hava soğutmalı yoğuşturucu, yükseltici trafolar ve alaşımlı boruların satın alma çalışmalarında, tedarikçilerle görüşmelerde, sipariş öncesi son aşamaya gelindi. İnşaat işleri taşeron adayları ile görüşmeler, proje başlama tarihindeki belirsizliğe bağlı olarak, bekleme sürecine girdi. İşveren in talebi üzerine inşaat ruhsatı yenilenmiş olup, alternatif plant konfigürasyonu için teklif hazırlanıp sunuldu. Projenin yeniden başlatılmasına yönelik Settlement Agreement görüşmelerine ara verilmiş olup, yatırımcının bulunması hakkında tarafımızda güncel ve olumlu bir bilgi bulunmuyor. Dervish MW Güneş ve Rüzgar Enerjisi Entegre Kombine Çevrim Elektrik Santralı GAMA Güç Sistemleri - GE Konsorsiyumu tarafından, Karaman ın Hüyükburun Köyü mevkiinde yapımı gerçekleştirilecek olan enerji santraiı tamamlandığında, güneş jeneratörleri tarafından üretilen buharın kombine çevrim su - buhar devresine entegre olarak çalışacağı dünyadaki ilk tesis olacak. Ayrıca tesis iç tüketimini karşılayacak kapasitede tasarlanan rüzgar türbinleri ileriki safhalarda tesisin orta gerilim şebekesine bağlanacak. MetCap Enerji Yatırımlarına ait Komet Enerji A.Ş. ye anahtar teslimi bazında taahhüt edilen projenin enerji üretim lisansı EPDK tarafından MW a yükseltildi. Buna paralel olarak Konsorsiyum, mevcut anlaşmada olarak yer alan kapsamının olarak genişletilerek, güneş enerjisi hariç MW a yükseltilmesi için teklif sundu. Teklif üzerinde İşveren ile görüşmeler devam ediyor. İnşaat ruhsatı kapsam artışı nedeniyle revize edildi. İşveren in talebi üzerine inşaat ruhsatı yenilendi. Projenin yeniden başlatılmasına yönelik Settlement Agreement görüşmelerine ara verilmiş olup, yatırımcının bulunması hakkında tarafımızda güncel ve olumlu bir bilgi bulunmuyor. EKİM - KASIM - ARALIK

70

71

72 sgama TİCARET ve TURİZM A.Ş. den HABERLER GAMA Ticaret ve Turizm A.Ş. Yetkili Servis Ağı GAMA Ticaret ve Turizm A.Ş. Türkiye nin 7 coğrafi bölgesinde bulunan geniş servis ağı ile müşterilerine kolay ve hızlı ulaşım imkanı sağlıyor. GAMA Ticaret yılında servis ağını daha da genişleterek satış sonrası hizmetleri ile müşteri memnuniyetini giderek arttırmayı hedefliyor. Kamyona Monte Beton Pompası Tanıtım Etkinlikleri GAMA, yılının son çeyreğinde, potansiyel müşterilerine demo beton pompası ile tanıtım yapmaya devam etti. Bu kapsamda, Sanko Holding kuruluşu olan Çimko Hazır Beton firmasına Başpınar bölgesinde dairelik TOKİ İnşaatı Tünel Kalıp Projesinde farklı sınıflarda beton basarak, Zoomlion marka beton pompalarının teknik üstünlükleri uygulamalı olarak gösterildi. 70 GAMA BÜLTEN 87

73 Zoomlion Kule Vinç Mast Üretimi İş makineleri sektöründeki konumunu giderek güçlendiren GAMA Ticaret ve Turizm A.Ş., konularında dünyanın en büyük üreticilerinin distribütörlükleri, genişleyen ürün yelpazesi, proje bazlı ürettiği çözümler, montaj, entegrasyon ve hafif üretim faaliyetleriyle bu sektörde hızlı ve istikrarlı gelişimine devam ediyor. GAMA Ticaret, Sincan Fabrika da Zoomlion firmasıyla yapılan anlaşma kapsamında, kule vinç mastlarının üretimine yönelik çalışmaların tamamlanmasıyla gerçekleştirmeye başladığı mast üretimine başarıyla devam ederek, kullanıma sunuyor. EKİM - KASIM - ARALIK

74 sdiğer Hayat Futbolu Taklit Eder Prof. Dr. Acar Baltaş Prof. Dr. Acar Baltaş Bu yazıyı spor psikolojisi alanında Dünya nın en saygın isimlerinden biri olan Bill Beswick in Odak Noktamız Futbol kitabının Remzi Kitabevi nden yayınlanan Türkçe basımına sunuş olarak yazdım. Bu kitap sadece futbol için değil, genel olarak spor alanında psikolojiden etkin bir şekilde nasıl yararlanılabileceğini uygulamalı olarak sade bir dil ile anlatmaktadır. Bu nedenle kitabın çok geniş bir okuyucu kitlesinin ilgisini çekeceğine inanıyorum. Psikolojinin futbol ile ilişkisi denilince akla ilk gelen genellikle, bir psikoloğun, koçun veya yöneticinin soyunma odasında motive edici bir konuşma yapmasıdır. Medya da bir konuşma yaptı ve takımı ateşledi başlığı atarak bu inancın pekişmesine neden olur. İnsanlar, başarının formülünü merak ederler, bu konudaki kısa ve kestirme yolları çok sever, onları başarıya ulaştıracak sır ın peşinde koşarlar. Bu nedenle, bir takımın geri dönüş yaptığı bir maçtan sonra en çok, soyunma odasında ne konuşulduğu merak edilir ve şehir efsaneleri üretilir. Futbol hayatın küçük bir modelidir. Heyecan dozu yüksek bir maçta, neredeyse bütün hayata yetecek kadar ders vardır. Ancak bunların farkına varmak için sahaya çıkan takımlardan biriyle kuvvetli bir duygusal bağ kurmamış olmak ve topu mümkün olduğu kadar az izlemek gerekir. Topu izlemek oyunun bütününe yönelik ayrıntıları örneğin, saha içinde kaytaranları, arkadaşlarının emeğine ortak olanları, rakip meslektaşlarının emeğini çalanları, hakemi aldatanları gözden kaçırmaya neden olur. Benzer şekilde, öncesini dikkate almadan sadece sonuçlara bakarak hayatı değerlendirmek de çok kere yanıltıcıdır. Çünkü hayatta ortaya çıkan her sonuç, daha önce yapılmış ve yapılmamış olan doğru ve yanlışların ürünüdür. Futbolda da top kendi kendine amaca (gol) ulaşmaz. Dikkatli bir göz, gol öncesinde her iki takım oyuncularının doğru veya yanlış yaparak doğurduğu sonuçları görür. Başarısızlık hayatın en doğal parçasıdır Öğrenme ve gelişmenin en etkili yolu deneyimdir. Başarısızlık da en değerli öğretmendir. En çok başarısızlık duygusu yaşayan sporcular, rekortmen sporculardır. Onlar, ulaşılması zor bir sonucu elde etmek için birçok başarısız deneme yapmak zorunda kalmışlardır. İnsanların çoğu hayatta yaşadıkları başarısızlıklara çeşitli kılıflar bularak kendilerini rahatlatır, dış faktörlerin kurbanı olduklarına kendilerini inandırır ve böylece farkında olmadan yeni başarısızlıkların kapısını açarlar. Futbolun en güzel tarafı her 90 dakikanın sonunda performans değerlendirmesi yapmak için eşsiz bir fırsat sunması ve görmek isteyene daha farklı ne yapılması gerektiği konusunda yol göstermesidir. Ancak ülkemizde olumsuz sonuçlardan hakem, federasyon, medya, malum (her kimse) dış güçler sorumlu tutulur; böylece başarısızlıkta sorumluluğu olan herkes rahatlar ve sorunları aşmak için farklı bir yol düşünmeye ve denemeye gerek duyulmaz. 72 GAMA BÜLTEN 87

75 Futbol Türkiye de çok sevilen ve profesyonel seviyesi için ülke imkân larına göre orantısız kaynak ayrılan bir spordur. Ancak istenilen sonuçlar bir türlü alınamamakta ve yakın gelecek için de, durumun değişeceği yönünde bir işaret görülmemektedir. Ülkemizde başarı için kullanılan yöntem, yüksek prim vaat etmektir. Ancak gerçekçi olmayan yüksek ödüllerin verilmesi, doğal olarak, uğruna mücadele edilen amacın değersizleşmesine ve bireysel sporlarda doping, takım sporlarında ise şike gibi dürüst olmayan yollara sapılmasına neden olmaktadır. Bugüne kadar yaptığım çalışmalarda gerek üst düzey sporcularda, gerekse futbol antrenörleri gelişim ve lisans kurslarına katılan eski futbolcularda gördüğüm, bütün başarısızlıkların kurban yaklaşımıyla değerlendirildiğidir. A Milli Takım düzeyindeki bir futbolcudan duyduğum şu söz durumu özetleyebilir: Hocam sen maçın sahada mı kazanıldığını sanıyorsun? Antrenör gelişim ve lisans kurslarında yürüttüğüm genç sporcularda karakter gelişimi programında katılımcılar, ülkede futbolun istenilen seviyede olmamasını ortama, yöneticilere, medyaya, seyircilere, kısaca kendileri dışında her şeye bağlamışlardır. Buna karşın, aradıkları birçok sorunun cevabını bulmaları muhtemel olan oturumlara, not almak için herhangi bir şey getirme ihtiyacı duymamışlardır. Bedenle beraber zihni ve ruhu eğitmek Genç sporcular para ve şöhret kazandıklarında bütün sorunlarının çözüleceğine inanırlar. Oysa aynı yoldan geçmiş ve futbolu bırakmış ağabeyleri esas sorunun bundan sonra başladığını bilir. Ne yazık ki, onların kendilerinden öncekileri dinlemediği gibi, kimse de onları dinlemez. Herkes kendi yanlışlarını yaparak hayatı öğrenmeye çalışır. Oysa insan ömrü, bütün yanlışları yapacak kadar uzun değildir. Bu nedenle başkalarının yanlışlarından öğrenmekte yarar vardır. Bunu sağlamak için, karakter gelişiminini, genç sporcu gelişiminin bir parçası olarak görmek ve bu konudaki çalışmalara altyapıda başlamak gerekir. Barcelona Futbol Takımı nın altyapısı olan La Masia bu konudaki en iyi örneklerden biridir. La Masia daki bir genç sporcuyu Barca nın birinci takımına yerleştirmek yaklaşık on yıl alır ve La Masia daki an-trenörlerin hepsi gelişmeyi aceleye getirmenin kaliteden ödün vermek anlamına geldiğini bilir. La Masia nın eğitim sisteminin ilginç özelliklerinden biri, gün içinde futbola ayrılan sürenin sadece 90 dakika olmasıdır. Bu süre içinde koçlar top kontrolü ve taktik eğitimi verir. Günün geri kalan bölümü genç zihinleri eğitmeye ayrılır. Bu eğitimin içinde saygı, sorumluluk, adanma, disiplin ve alçak gönüllülük temellerine dayanan olumlu tutum ilkeleri ve değer gelişimi yer alır. Her sorunun hızlı, ucuz ve kolay bir çözümü vardır ve böyle bir çözüm tıpkı ülkemizde yaşandığı gibi bir sonraki daha büyük sorunun temel sebebini oluşturur. Bu nedenle Bill Beswick in bu kitabında başarı için basit ve hemen uygulanabilecek bir sır aramamak gerekir. Sonuç Elinizdeki kitap psikoloji disiplininin bir takımın başarısında ne denli önemli olduğunu gösteriyor. Beswick in kitabı sadece sporcular için değil, ekiplerini ve genç oyuncularını geliştirmek isteyen çağdaş ve aydınlık spor psikologları, antrenörler, spor doktorları, beden eğitimi hocaları ile genç sporcuların anne ve babaları için de bir rehber işlevi görüyor. Odak Noktamız Futbol, okuyucularını bir yolculuğa çıkarıyor. Ülkemizin aydınlık spor geleceğini oluşturacak her okuyucu için bu yolculuk büyük önem taşıyor. Dileğim okuyucuların kazanacakları bakış açısıyla, genç sporcuların potansiyellerini sadece performanslarına değil, ondan daha da önemli olarak, yaşamın bütününe yansıtmaları için yol göstermeleridir. Böylece onların ışığından ilham alan gençler, sadece iyi bir sporcu olmayacak, aynı zamanda bulundukları topluluk içinde bütün hayatları boyunca iyi vatandaş olarak sorumluluk üstlenecek ve kurban rolünden çıkıp, kaderlerini ellerine alacaklardır. EKİM - KASIM - ARALIK

76 sdiğer İmmuniteyi arttırmanın 10 kolay yolu 1- Bol su için! Su bütün besinleri ve artıklarını vücuttan kan ve lenf yoluyla taşıyan ideal çözücüdür. Günde 2 litre su içmek besinlerin vitaminlerinin (suda eriyen A.D.E.K) ve minerallerin hücrelere taşınmasında, atıkların atılmasında ve hazır edebilecek virüs ve bakterilerin atılmasında etkilidir. Ayrıca hücrelere o2 taşınmasındaki görevini unutmamak gerekir. Ancak suyun varlığında tüm sistemler etkili ve yeterli çalışma gösterebilirler. 2- Kötü alışkanlıklarınızı terk edin! İşlenmiş ve paketlenmiş gıdalar, kafein, alkol ve sigaranın aşırı tüketimi bağışıklık sistemini olumsuz etkiler. Bunların azaltılarak yerlerine ham gıdalar tercih edilip, ginseng, ıhlamur gibi bitkisel çaylar, taze meyve suyu ve sebze sularını ekleyebilirsiniz. İmmun sisteminize pozitif bir etki sağlayabilirsiniz. 3- Taze sebze ve meyve tüketimini arttırın! Kış mevsiminde meyve tüketimi oldukça önemlidir. Çünkü kış meyveleri özellikle C vitamininden zengin lifli içeriği yüksek ve dolayısıyla vücut direncini artırıcı özellikteki meyvelerdir. Özellikle sebze yemeyi sevmeyenler için çorbaları veya sebzeli et, köfte yemekleri tüketilebilir. 4- Uyku düzenine hassasiyet gösterin! Düzensiz veya az uyuyan kişilerin özellikle de çocukların vücut dirençleri düştüğü 74 GAMA BÜLTEN 87

77 bilinen bir tıbbi gerçektir. İnsan vücudunun aslında kendine has bir zamanlaması veya iç saati vardır. Beyin, karaciğer ve kasların sorunsuzca çalışabilmesi ve belirli hormonların salgılanması hatta vücut ısısının ayarlanabilmesi için uyku düzeninin sağlanması gerekir. 5- Temiz Hava Solumaya Özen gösterin! Sonhabarda hava aniden kuruyarak solunum yolları enfeksiyonlarına yakalanma riskini arttırmaktadır. Viral olan bütün hastalıklar ani ıs düşmesiyle ortaya çıkar. Kuru ortam ve hava kirliliği ile bütün virüsler hızla çoğalır. Hava kirliliğinin yaygın olduğu günlerde yanınızda ağzınızı kapatabilecek (örneğin atkı) bir nesne bulundurunuz ve mümkün olduğunca ağız yerine buradan nefes alınız. 6- Grip aşısı yaptırın! Aşı olmadan önce mutlaka doktorunuza danışınız. Sonbaharda nezle, grip gibi viral enfeksiyonları daha sık görüldüğünden özellikle yaşlı çocuk ve kronik hastalığı olanların grip aşısı olması gerekir. Grip aşısı bağışıklık sistemini çalışmaya zorlar. Yapılan her aşının damla damla immuniteyi arttırdığını unutmayalım. 7- C Vitamini ve Çinko takviyesi alın! Taze sebze ve meyvelerde bulunan C vitamini bağışıklığı oluşturan en önemli bileşendir. Sonbahar ve kış aylarında yetişen yeşilsoğan, pırasa, kereviz gibi sebzeler C vitamini ve antioksidan açısından oldukça zengindir. Bu aylarda içinde immuniteyi artıran Çinko maddesi barındıran bezelye, kestane, ceviz ve fındığın tüketilmesi gerekir. Ayrıca çinko oluşmuş enfeksiyonların iyileşme sürecini çok hızlandırır. 8- Hastalıkların tedavisini ihmal etmeyin! Bağışıklık sistemini yorduğu için mevcut hastalıkların ihmal edilmeden tedavi ettirilmesi gerekir. Özellikle kronik hastalıklar ve sonuçları açısından en ufak şikayetleri bile doktorları ile paylaşmalıdır. 9- Proteinden zengin beslenin! Beslenmenin temel şartlarından uzaklaşmadan metabolizma direncini arttırmak amaçlı proteinden zengin besinlere yönebiliriz. Yağdan fakir ama proteinden zengin olan gıdaların alımını yumurta, süt ve etten sağlayabiliriz. Bitkisel proteinler olan mercimek, nohut ve kuru fasülyeyi tüketmeyi ihmal etmeyelim. Gereksiz antibiyotik kullanımından kaçının! Antibiyotikler sadece bakteriyel enfeksiyonlarının tedavisini yapar. Gereksiz kullanımlarda direnç oluşumu dışında bağırsaklarda bulunan vitamin yapımında ve gıdaların emiliminde gerekli olan iyi bakterileri kaybederiz. Bu bakteriler aynı zamanda hastalık oluşturabilecek bakteriler ile de savaşmaktadır. Alınan antibiyotikler iyi bakterileri yok edeceğini unutmayalım. GAMA Holding İşyeri Hekimi Ömür Hiçdönmez EKİM - KASIM - ARALIK

78 seğitimler GAMA Endüstri Eğitimleri Takım Etkinliği ve Liderlik: GAMA Endüstri Yapı Kurumsal Akademi işbirliği ile Takım Etkinliği ve Liderlik Eğitimi Ekim ve Ekim tarihlerinde düzenlendi. Her iki oturuma toplam 28 çalışanımız katıldı. Ülkü Önder in eğitmenliğini yaptığı programda Belbin ve Grid teknikleri ile ekip çalışması, ekip içi iletişim, dayanışma ve denge konuları ile ilgili çalışıldı. ISO Kalite Yönetim Sistemi & ISO Çevre Yönetim Sistemi Bilgilendirme: ISO Kalite Yönetim Sistemi & ISO Çevre Yönetim Sistemi Bilgilendirme Çalıştayı Bureau Veritas Ekim tarihinde GAMA Binası nda düzenlendi. GAMA Endüstri ve GAMA Güç Sistemleri iş birliği ile düzenlenen çalıştaya GAMA Endüstri den 8 çalışanımız katıldı. Çalıştayda ISO Kalite Yönetim Standartları ve ISO Çevre Yönetim Standartlarıyla ilgili bilgiler detaylı olarak anlatıldı ve uygulama örnekleri üzerinde çalışıldı. Karar Verme: Strateji Simülasyonu Karar Verme: Strateji Simülasyonu Kasım tarihlerinde Baltaş Grubu ve GAMA Endüstri işbirliği ile gerçekleştirildi. Başar Baltaş ın kolaylaştırıcılığını üstlendiği simülasyon uygulamasına 18 GAMA Endüstri çalışanı katıldı. Karar Verme: Strateji Simülasyonu hızla değişen pazarda, yoğun rekabet ortamında, en yüksek karı elde etmek için orta ve uzun vadede strateji planlayarak kısıtlı zamanda doğru yatırımları yapabilmek, yatırımların sonuçlarını ve iş süreçlerinin birbirine etkisini gözlemleyebilmek adına ustaca kurgulanmış bir simülasyondur. Çalışanlarımız simülasyon süresince iş süreçlerinin birbirine etkisi, bölümler arası ilişkiler ve şirketin karlılığına etkisini gözlemleme şansı yakalandı. Motivasyon: İnsana Yatırım Motivasyon: İnsana Yatırım Semineri Baltaş Grubu ndan Selin Selamet in önderliğinde 30 Kasım tarihinde gerçekleştirilen seminere 16 çalışanımız katıldı. Gün boyunca kişinin kendisi ve çevresiyle uyumlu bir bütün oluşturması, stresle başa çıkma yöntemleri ve ilişkiler konularında çalışıldı. 76 GAMA BÜLTEN 87

79Ömür Hiçdönmez tarafından düzenlenen İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimlerine toplamda 5 çalışanımız katıldı. EKİM - KASIM - ARALIK

GAMA BÜLTEN 87

81 DİĞERw GAMA Enerji A.Ş. Tek Pota Ligi ne katıldı. Şirketler Yarışıyor kapsamında gerçekleşen tek pota ligine katılan GAMA Enerji A.Ş. Basketbol T akımı haftalarca süren mücadelesinde yarı finale kadar yükseldi ve turnuvanın En Centilmen Takımı seçildi. Düzenlenen ikilik şut yarışmasında takımımızdan Umur Kutlu en çok sayıyı atarak şampiyonluğa ulaştı. Takım oyuncuları ve şirket çalışanları için eğlenceli geçen etkinlik güzel anılarla son buldu. EKİM - KASIM - ARALIK

82

83

84 senglish SUMMARY Khurais Gas and Oil Seperation Plant Khurais / Saudi Arabia (page 44) The world leader in crude oil production, Saudi Aramco owns and operates an extensive network of refining and distribution facilities, and is responsible for gas processing, transportation and installation that fuel Saudi Arabia s industrial sector. It is well known that Aramco s projects span the globe and the energy industry. The Khurais project as a whole covers three oilfields: Khurais, Abu Jifan and Mazalij. Throughout this region there are numerous gas oil separation plants (GOSPs), which provide the initial separation of water and gas from the oil prior to shipment to Abqaiq for further processing. Crude Oil production capacity of Saudi Aramco at above said areas is currently , bpd. This project has been started to increase the capacities to 90 MBPD (Million Barrel Per Day) at Mazalij and MBPD at Abu Jifan with total amount of MBPD. This project is divided into three lump sum turnkeys (LSTKs) and Snamprogetti Saudi Arabia Ltd. Co. (Subsidiary of Italian SAIPEM) is one of the main contractor for utilities and oil separation scope. GAMA Al Moushegah Arabia Ltd. has awarded the scope of funduszeue.info Facility by SAIPEM on 30 September Oct for certain procurement and all civil construction and electromechanical erection services. Except Buildings, all main material supply is in SAIPEM s scope. Project site is located at east of Riyad in km travelling distance. System Details Dual Phase High Pressure Production Trap (HPPT) (Oil-Gas-Water separator) Tri-ethylene Glycol (TEG) Degassing unit Flare, Discharge and Support Units Process Automation Units Communication systems for Data and VOIP systems Blast proof buildings and all underground works to be performed. Production workshops, painting workshop, warehouse building and Laboratory building in the project scope has been completed and operating. Installation of camp and social buildings have also been completed and Aramco Loss Prevention Department inspections is ongoing. General mobilization progress of the project is 99% as of end of September Except building and HVAC details, all engineering works is in SAIPEM s scope of supple. Market searches and material approvals of almost all GAMA scope material has been completed and subcontractor agreements have been done in the ratio of 90%. Civil works progress is 30% and overall progress is approximately 13% in the project. As of December , 85, m3 excavation and m3 concrete pouring has been performed. RTR piping works progress is 26%; steel structure erection work progress is 6% and above ground piping and support manufacturing has just started. Due to delay on engineering works which is in the scope of Contactor, overall progress is on the back of planned but delay on the project is being tried to kept in minimum level by means of new planning. There are direct, indirect and 78 Saudi man power at site with total of personnel. As per the updated schedule, number of personnel on the project will be approximately on peak. Yamal LNG Project / The Russian Federation (page 46) Yamal LNG Project, CWP3B package - Module Installation and Connection Works for Utility and Offsite, Mechanical Works, Piping Works, EPC (Engineering-Procurement-Erection) Tanks and Buildings, Electrical and Instrumentation Works. Installation of the Yamal LNG Plant which will be the first LNG plant on the pole, in addition will be one of the world s largest industrial facilities when completed, continues to accelerate despite the harsh and challenging weather conditions. In the scope of Yamal LNG Project, Module Installation and Connection Works, Mechanical Works, Piping Works, EPC Tanks and Buildings, Electricity and Instrumentation Works are ongoing. The Central Control Building module (total weight tons), which is one of the largest modules of the project, is the latest module from total of 34 modular units in Utility, BOG, Power Generation, Fractionation Area. CCB Module has reached to construction site at the end of October and all preparations and installation works of module was successfully completed. Prior to installation of the modules, PCOW and UCOW works (Planned and Unplanned Carry over Works) has started on modules. PCOW and UCOW works are incomplete and missing parts after completion of module assembling at yard, 82 GAMA BÜLTEN 87

85 These works were planned to be done on the construction site. According to increase in quantities of the works in project, the estimated man-hours of the project shall be 13 million man-hours. Mobilization of manpower is ongoing and accelerated in December During this period, especially in Utility area, the installation works of steel structures of Pipe Racks, Cable Racks and Pipe installation has been done. At the beginning of the project, it was planned that the Pipe Racks installation was planned as modular structure in field workshops. But this work has been transferred to our scope as stick built structure. It is planned that steel structure works shall be completed by the end of December and cable pulling shall started. As planned, the first cable has been pulled from electrical building to the Instrument Air Module during the first week of December. Also at the same time, hook-up works between Pipe Racks has been started. The heavy lifting works of the project was completed and the rented ton and ton capacity cranes have been demobilized from the project. The design works of the EPC Tanks and Buildings are ongoing and the field assemblies are being continue. One of the important milestones of tank installation, hydro testing of tanks has been started in December The hydro testing of 2 tanks were completed successfully despite the cold weather conditions. During this period, 20 and 22 of December, the temperature was recorded as 50 (minus fifty). At of the end of December , WDI pipe pre-fabrication works have been completed with the exception of repairs. However, 18, WDI pipe prefabrication works belonging to the EDG building will be completed in January In addition to this, the field installation work has started as planned. Installation works of fire water lines pipe racks has been started and ongoing. In some places, where the steel piling works are not completed, the pipe racks are being preassembled in workshops, and preassembled pipe racks shall be carried on to the completed pile foundations. Installation works of the Emergency Diesel Generator Building are ongoing. In the first stage of the building, steel structure assembly and exterior cladding works of the / EDG Buildings have been completed and the mechanical installation work in the building is ongoing. The assembly work of BOG Compressor Building is almost completed, and / Compressors in the second compressor building have been installed. Preservation of the modules and the equipment is very important and being followed carefully in order to protect equipment from weather conditions in the winter season. Necessary lighting preparation were carried out before the Polar night period, and double shift working condition continues. Approximately the same quantity of workers are working for both periods. By the end of December , personnel were employed in total, including REGA JV personnel and subcontractor personnel. As of December , the overall progress of the project was %. Electro-Mechanical Installation Works of MW PP13 Riyadh / Saudi Arabia (page 48) Client is Saudi Electricity Company (SEC), a government based joint stock establishment which prevails in accordance with the laws of Kingdom of Saudi Arabia. PP13 Project Area is located at about km far from the northwest of the Riyadh which is the capital city of Kingdom and 65 km far from the Dhurma town which is the nearest residential area. GAMA Power System Arabia Ltd signed the contract with Saudi Electricity Company on 2nd July undertaking the i)mechnical, I&C and Electrical Works and ii) GIS Equipment Installation Works for PP13 Power Plant Project. Total contract duration is 20 months. It is planned that Power Plant will be put into service as of April Project is executed on the basis of EPCM where main engineering consulting and inspection activities are being performed by Worley Parsons. Power Plant will comprise 2 nos of power generation (3 GTG+1 STG) blocks covering 6 nos of GE 7FA gas turbines and generators, 6 nos of by-pass stacks, 6 nos of HRSG Units, 2 nos of GE Reheat Double Flow D11 stream turbines, 8 nos of GSU Transformers and 2 nos of Air Cooled Condensers basically. GAMA scope contains; power island electromechanical erection, 10 nos storage tanks works in various volumes, 17 nos of process buildings on turnkey basis, piping fabrication and erection works, primary and secondary steel structure erections of turbine buildings and pipe EKİM - KASIM - ARALIK

86 senglish SUMMARY racks, platform and stair tower works at the turbine buildings and pipe racks on turnkey basis, BOP electromechanical equipment erection works and supply of various project materials such as filter, LV cables, instruments etc. In addition, 2 nos of GIS Substations with capacity kv and kv respectively will be constructed on turnkey basis in order to provide the conduction of power plant output with the main grid circuit. Engineering, procurement, installation, test & commissioning of KV GIS (10 Diameters) and kv GIS (30 bays) are in the scope including the installation works of kv& kv cables, cable sealing ends and joints, control and protection panels, gas insulated bus-duct (GIB), MV switchgear, auxillary service transformer as well as automation and communication works and supply, installation and commissioning of AC/DC systems. Erection of gas turbines and generator sets are ongoing. Erection of air filter has been completed at each of the 6 units. Piping works and pressure tests have been completed at each units. Lube Oil Flushing activities are ongoing at each units as well as Electrical and I&C activities. Erection of the structural steel members belonging to turbine buildings and utility racks is still ongoing. Below deck structural steel and fan stacks erection at each streets, stair, condansate tank, structural steel platform, bundle and ducts erection have been completed at ACC Unit# Erection of condensate pipeline activities have been funduszeue.info ACC Unit#18, Below deck structural steel and fan stacks erection at four streets, stair, condansate tank, structural steel platform have been completed at four street and are ongoing at remaining three street. Erection of TSDM is ongoing at each streets whereas painting works of TSDM have been commenced at both units. HRSG casing, module, drum and by-pass stack erection was completed at each units. Main stack erection is in progress at all six units. Erection of inlet duct panel has been completed at five units. Piping works at all HRSG units are ongoing. Erection of 12 fan stacks and fan decks has been completed at WetSAC. Additionally, erection of walkways and grouting activities have been completed. Dift eleminator works are ongoing. Units #18 and 28, heavy lifting activities have been completed. Steam turbine and piping works are ongoing. Auxillary compatments, walkways and platform erection activities are ongoing. Prefabrication activities for BOP piping has been commenced. Beside, erection of 44 nos (out of 89) equipments have been completed. The bidding process for the following works have been finalized. High Energy Piping Works Process building structural steel and remeasurable steel ACC duct painting GIS testing and commissioning Fabrication Works of Carbon-Steel Piping Precast Concrete Process Building Construction of EDG (Emergency Diesel Generator) and STP (Sewage Treatment) The bidding process for the following works are ongoing. BOP, By-pass and Main Stack Thermal Insulation and Cladding Works Electrical Works at Process Buildings BOP Piping Works Under PP13 Project, GAMA is responsible to design and engineer, 17 Process Buildings, 10 field erected tanks, architectural, ligting and ventilation design of Power Generation Building and / kv Gas Insulated Switchyard secondary systems are included. Furthermore, GAMA signed off a subcontract agreement with Dar Engineering for implementation of engineering works related with / kv Gas Insulated Switchyard. In this regard, DAR Engineering continues the scope including detail design, engineering, preparation of procurement specifications, technical asssessments of vendor quotations and site engineering supervision. GAMA started the design of 15 Process Buildings and submitted first revision drawings to the Client for review and approval. Illumination and architectural drawings have been approved by Client for 11 process building. In addition, architectural and HVAC design of main turbine building have been submitted to Client and necessary revision is on progress in accordance with Client s comments. Erection of cable tray & UPS and cable pulling activities at electrical buildings are ongoing. Concerned erection works at the kv GIS Building are ongoing. Installation of main equipments was completed other than the ongoing cabling Works for Phase 1 which has a priority. Design and engineering works related to preparation of detailed design documentation are being implemented according to the schedule. 84 GAMA BÜLTEN 87

87 Quotations are commenced to take for procurement of GIS and Power Plant Equipment. GIS Protection Panels and relays, Substation Automation System and Telecommunication supply agreement finalized with Alstom Saudi Arabia. For the Power Plant; purchase orders of power and control cables Lot1and Lot2, cable trays, strainers and GTG-STG Lube Oil, I&C Cables Lot 1, Supports Steel Structure, OH Cranes and Hoists Small Bore Piping Lot , Small Bore Valves Lot and Conduit have been given and fabrication have been commenced. For the GIS; purchase orders of cable trays, HV cable clamps, grounding materials, support isolators, surge arrestors, current transformers, and grounding cables, Bonding Cables, MV cables, HV Cable Supports, Batteries, Chargers, Invertor Panels, AC-DC Panels, LV Cables Lot 1, MV Switchgear, Outdoor Lighting/Lightening Poles and Grounding Transformer have been given and fabrication has been commenced. Erection of 10 storage tank with variable volumes has been sped up which is in GAMA scope. Erection of roof plate has been completed at ASL-A tank. Erection of 7th shell course has been completed at ASL-B tank. All erection activities has been completed for Demineralized Water Tank A and rectification of punch items is in progress. Roof plates has been erected and punch items rectification is underway at both Fire Water Tank and Filter Water Tank. All erection works at Service Water and Permeate Water Tank have been completed. Roof plate erection and welding activities have been completed and walkway and stairs erection will be commenced at Demineralized Water Tank B and Potable Water Tank. Erection works for AG Raw Water Tank have been commenced and erection of 3rd shell course has been completed. There are totally , direct and indirect, personnel working at the site. Project Progress as December 31, is as follows: Project general progress % Design and engineering works completion % Purchase progress % ME&I, Equipment Installation: % MW İç Anadolu Combined Cycle Power Plant, Kırıkkale / Turkey (page 52) GAMA Power System and GE Energy Consortium undertakes MW Kırıkkale Combined Cycle Power Plant Project, which is started on 3 Dec and have 32 months project duration. Consortium is responsible from the basic and detail design, equipment supply, installation at site, civil works, electro-mechanical works, erection, testing, commissioning and training of the personnel to work at Plant. The project, being realized for İç Anadolu Doğalgaz Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. from GAMA own portfolio, had taken the Provisional Acceptance Certificate on 24th of December The Engineering, Procurement, Construction and Commissioning phase were completed and hand over the Project to the Employer. The warranty period of the Project has already started. The electricity produced by the Power Plant is distributed to the national grid system through the Gölbaşı Substation. Rehabilitation of Hartha Thermal Power Plant, Hartha / Iraq (page 54) The Project, that has been awarded by Ministry of Electricity-Iraq to Mitsubishi-Hitachi Power Systems and GAMA Güç Sistemleri Inc. Consortium, includes rehabilitation of four-fueled steam boiler, steam turbines, generator (alternator), MV & LV distribution boards, instrumentation & control systems, renewal of DCS system, cable & cable trays, in order to achieve MW original output and years extended lifetime of the plant. As of September 19, on which Site was handed over to Contractor, overall mobilization works including residential capacity living compound, insulation removal of steam boiler, disassembly of HIP and LP steam turbines, disassembly of MV & LV distribution boards, disassembly of cables and cable trays in turbine hall have been completed. The installation of temporary support and structure systems that will be used for disassembly of the steam boiler water wall tubes and superheater & reheater panels is continued. The physical progress of the project is 8% as of November 30, Hamitabat MW Natural Gas Combined Cycle Power Plant Project Kırklareli / Turkey (page 56) Gama Power System s scope for this project is to build MW Natural Gas Combined Cycle Power Plant which is comprised two units. Each unit will be based on a single-shaft configuration, comprising of one gas turbine, one steam turbine, one generator (SGTH Gas Turbine, SST Steam Turbine, SGenW Generator) and one Heat Recovery Steam Generator. The units will be utilizing the existing dry cooling towers as a part of cooling system. Electricity will be transferred to EKİM - KASIM - ARALIK

88 senglish SUMMARY the grid via the existing substation which will be required to be refurbished. Within the project scope; Gama Power Systems will be providing all major equipment as well as other auxiliary equipment, and will be managing all the conceptual and detail engineering of the plant, civil and electro mechanical works, instrument and control systems, test and commissioning works and training of the Employer s staff. The EPC Contract was signed on 15 August for the duration of the project, the first unit 26 month; 29 months for the second unit. It is planned that the first unit will begin commercial operation on 1 June whilst the second unit will begin commercial operation on 1 September Basic and detailed engineering activities are carried out by Black and Veatch Company. In the scope of civil, mechanical and electrical engineering design works have almost been completed. Condenser equipment for both units have been delivered to site. Moreover, site deliveries of instruments, control valves, feed water pumps, steam drain pumps, BOP piping supports, heat tracing systems, BOP piping insulation materials, lighting fixtures & panels and fire detection and alarm systems for both units have been completed. Purchase agreements of CCTV, LV cable (lot-5) have been completed and manufacturing of these equipment is ongoing. Manufacturing of HVAC control systems is completed and partial delivery of the equipment has been done. Subcontractor agreements of BOP piping insulation, chemical cleaning and hydro jet cleaning works have been completed. Highlights in Unit 1: Structural steel installation and façade cladding works have been completed in turbine building. Gas turbine piping and insulation works are at final stage. LP- HP/IP coupling alignment has been completed. Also, lube oil flushing has been done. In mechanical works, feed water pumps and condensate polishing plant have been installed. Also, flushing of closed cycle cooling water system has been completed. Fire fighting systems of turbine building and HRSG have been completed and pressure tests have been conducted. On the other hand fuel gas equipment has been installed, commissioned and Fuel gas in activity which is a critical milestone for the plant has been accomplished. On the other hand, cable pulling of LV switchgear has been completed and the equipment has been energized. After required equipment and systems have been commissioned, Backfeed has been achieved on October 9th. Installation of non-segregated phase bus duct has been completed. Station service transformers which were installed have been energized except the one near cooling tower. In addition, MV cable pulling and terminations have been completed whereas LV and I&C cable pulling and terminations are ongoing. Instrumentation of BOP systems is close to completion. Continuous emission monitoring system has been installed. Piping installation in HRSG has been completed and pressure tests have been conducted. Also, insulation works of pipes and drums have been commenced. In addition, stack installation has been completed. Piping installations of steam, feed water, auxiliary steam, hot reheat, cold reheat, fuel gas, condensate, demin & service water lines have been completed and pressure tests have been conducted. For the systems in which construction activities have been completed, hot loop and function tests are ongoing by commissioning team. Highlights in Unit 2: Construction activities is ongoing in the second unit. Structural steel installation and façade cladding works are close to completion. Gas turbine and steam turbine mechanical installations and piping works are ongoing. LP rotor installation has been completed. Condenser installation is ongoing. Feed water pumps, steam drain pumps and tanks have been installed. Also, condensate polishing plant installation has been completed. Fire deluge systems in transformers area have been installed and tests have been conducted. Fuel gas equipment has been installed. In electrical building, MV switchgear, DC/UPS and LV switchgear panels have been installed. Also, installations of all MCC panels have been completed. Also, isolated phase bus duct installation has been finished whereas non-segregated phase bus duct installation is at final stage. Cable pulling activities of GSU and UAT have been completed. MV cable pulling and termination works are close to completion. In addition, LV and I&C cable pulling and termination works are ongoing. In HRSG, stack has been installed whereas piping installations are ongoing. Also, BOP piping activities are ongoing which has achieved 63% with respect to welding amount. Construction of cable ducts and manholes have been completed. Underground pipe installation works are ongoing in both units. Commissioning activities of demin water and service water tanks are ongoing which have been installed and tested. Fire pumps that were installed and tested have been energized. In control building, HVAC equipment has been completed 86 GAMA BÜLTEN 87

89

1

2 Baranovichi State University Germany Institute of World of Turks Selcuk University Turkish Handicrafts Research and Application Center XI. ULUSLARARASI TÜRK KÜLTÜRÜ, SANATI VE KÜLTÜREL MİRASI KORUMA SEMPOZYUMU/SANAT ETKİNLİKLERİ TÜRKİYE BELARUS İLİŞKİLERİ XI. INTERNATIONAL TURKIC CULTURE, ART and PROTECTION OF CULTURAL HERITAGE SYMPOSIUM/ART ACTIVITY TURKEY-BELARUS RELATIONS Editörler: Prof. Dr. Osman KUNDURACI-Ahmet AYTAÇ Ekim Baranovichi/Belarus

3 Tüm hakları saklıdır. Copyright sahibinin izni olmaksızın, kitabın tümünün veya bir kısmının, elektronik, mekanik ya da fotokopi ile basımı, yayımı, çoğaltılması ve dağıtımı yapılamaz. Sayfa Tasarımı Ahmet AYTAÇ Kapak Tasarımı Ahmet AYTAÇ Dizgi ve Baskı Anka Basım Yayın Ltd. Şti. Basım Tarihi: ISBN: Kitapta Yer alan metinler, fotoğraf, resim, şekil ve çizimler, alıntı ile kaynakça sorumlulukları yazarlarına aittir.

4 İÇİNDEKİLER Baranovichi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Vasiliy KOCHURKO nun Açılış Konuşması (Çeviri: Doç. Dr. Ümit YILDIZ) XI Kongre Genel Sekreteri ve Sergi Küratörü Ahmet AYTAÇ ın Açılış Konuşması XIII Kongre Eş Başkanı Prof. Dr. Osman KUNDURACI nın Açılış Konuşması XV Kongre Eş Başkanı Prof. Dr. Necati DEMİR in Açılış Konuşması XVII Açılış Konuşması Vasiliy KOCHURKO, Взаимодействие Учебных Заведений Как Механизм Конкурентоспособного Функционирования На Рынке Образовательных Услуг Современная Оценка Oturum Galina NIKASHINA, Intellectual Creativity As A Stipulation For Outstripping Development Of Children Of Preschool Age III

5 Fatma ÜNAL, Yunus PINAR, Emine Ela KÖK, Çocuk Şarkılarında Ve Parmak Oyunlarında Değerler Aliaksei SOLAKHAU, Tьrkisms In The Modern Belarusian Language: Their Semantics, Word-Derivational Activity, Their Functioning In The Structure Of Phraseological Units Oleg N. FIENCHUK, Divine Secrets Of The Koran In The Collection Of Poems "Islam" I. A. Bunin Sabri CEYLAN, Yabancılara Türkçe Öğretim Setlerindeki Metinlerde Atasözleri Oturum Necati DEMİR, Oğuz-Name ye Göre Oğuz Kağan ın Avrupa yı Fethi Yüksel KAŞTAN, Alman Kaynaklarına Göre I. Dünya Savaşı nda Romanya Cehpesi Ve Romanya nın Stratejik Önemi Seda ÖZMEN,Avrupa da Yahudi Yaşamı Christian Johannes HENRİCH, Dealing With Cultural Heritage İn The 20th Century On The Examples Of Nagorny-Karabakh And Northern Cyprus A.V.

6 7. Oturum Vasily SCHUR, Natalya TOCHYLO, Words Ethnonyms Wıth Turkıc Roots In Dıalects Of Polesıa Dilek ZERENLER, Karagöz ün Filozofluğu Oyunuda Karagöz ün Felsefesi Ayşe Gülbün ONUR, From Shadow Theatre To Puppet Show Hakan KUYUMCU, Ağa Haşr Kaşmiri nin Turki Hoor Draması Üzerine Bir Çalışma Oturum Nurettin HATUNOĞLU, Muzaffer Han Dönemi Buhara Emirliği nde Siyasi Ve Askeri Gelişmeler Alla NIKISHOVA, Victoria KREMENEVSKAYA, Особенности Туристической Политики В Области Защиты Историко-Культурного Наследия В Республике Беларусь Iryna PINIUTA, Teaching Strategıes To Develop Intercultural Communıcation Skills Aleksandr ITSENKO, Features Of The Space Of Multiculturalism In The Post-Secular Era Oturum Alexander N. UNSOVICH, Сетевое Международное Взаимодействие Образовательных Ayşe Gamze ÖNGEN, Tekstil Tasarımcısına Yön Veren Tasarım Prensiplerinden Çizgi Öğesi Sevinç ÇELİKYAY, Günümüzde Hesap İşi Tekniğinin Şile Bezi Dokumalarına Uygulanması Gürbüz ARSLAN,The Establıshment Process Of The State Of Israel And Turkey&#;s Recognıtıon Of Israel Sinan YÜKSEL, Bir Eflak Voyvodası Nikola Mavroyeni Tatsiana YATSENKA, Anti-Innovative Barriers In The High School: Classification Characteristic And Prevention Oturum Recep DURGUN, Nasim Hicazi nin Son Darbe Romanında Tarihi Gerçeklik Victorya N. POZNYAKEVICH, Modern Trends In Accounting Education Galina Y. ZHİTKEVİCH, Integratıon Of Educatıon And Scıence: Regıonal Aspect Alexandr N. KOROB, Creatıon Of A Busıness Incubator For O utsourcıng Of Accountıng Servıces At The Department Of Accountıng Ceyda ERDİN, Sarı Saltık Ve Kırım Kapanış Paneli Kongreden Görüntüler V

7 Panel ve Türk Sanatları Çalıştayı Necati DEMİR, Tarih İçerisinde Türkçe Ve Türk Kültürü Osman KUNDURACI, Türk Evi Ahmet AYTAÇ, Gelenekli Türk Dokumaları Çalıştay ve Sergi Uluslararası Türk Sanatları Sergisi VI

8 SYMPOSIUM HONORARY COMMITTEE Prof. Dr. Mustafa ŞAHİN (Selçuk University, Rector, Turkey) Prof. Dr. Vasiliy KOCHURKO (Baranovichi State University, Rector, Belarus) SYMPOSIUM CO-CHAIRS Prof. Dr. Vladimir KLIMUK (Baranovichi State University, Belarus) Prof. Dr. Osman KUNDURACI (Selçuk University, Turkey) Prof. Dr. Necati DEMİR (Germany Turkish Institute of World President) SYMPOSIUM GENERAL SECRETARYS Ahmet AYTAÇ (Selçuk University, Turkey) SCIENTIFIC COUNCIL OF SYMPOSIUM Prof. Dr. Mehmet OKKA (Selçuk University, Vice Rector, Turkey) Prof. Dr. Mahmut ATAY (Selçuk University, Turkey) Prof. Dr. Osman KUNDURACI (Selçuk University, Turkey) Prof. Dr. Ahmet AY (Selçuk University, Turkey) Prof. Dr. Yılmaz KOÇ (Selçuk University, Turkey) Prof. Dr. Nuriye BİLİK (Selçuk University, Turkey) Assoc. Prof. Dr. Mehmet TEKOCAK (Selçuk University, Turkey) Assoc. Prof. Dr. Ahmet DALKIRAN (Selçuk University, Turkey) Assist. Prof. Dr. Yaşar ERDEMİR (Selçuk University, Turkey) Assist. Prof. Dr. Hakan KUYUMCU (Selçuk University, Turkey) Ahmet AYTAÇ (Selçuk University, Turkey) Prof. Dr. Alexander UNSOVICH (Baranovichi State University, Belarus) Prof. Dr. Oleg PHENCHUK (Baranovichi State University, Belarus) Prof. Dr. Tatsiana PUCHINSKAYA (Baranovichi State University, Belarus) Prof. Dr. Elena BELAYA (Baranovichi State University, Belarus) Prof. Dr. Zoya KOZLOVA (Baranovichi State University, Belarus) Prof. Dr. Irina PINYUTA (Baranovichi State University, Belarus) Prof. Dr. Zhanna MANKEVICH (Baranovichi State University, Belarus) Prof. Dr. Zoya LUKASHENYA (Baranovichi State University, Belarus) Prof. Dr. Necati DEMİR (Gazi University, Turkey) Prof. Dr. Mustafa SEVER (Gazi University, Turkey) Prof. Dr. Salih YILMAZ (Ankara Yıldırım Beyazıt University, Turkey) Prof. Dr. İdris BOSTAN (İstanbul University, Turkey) Prof. Dr. H. Feriha AKPINARLI (Gazi University, Turkey) Prof. Dr. Ahmet ALTIN (İzmir Demokrasi University, Turkey) Prof. Aysen SOYSALDI (Gazi University, Turkey) Assoc. Prof. Dr. Kürşat ÖNCÜL (Osman Gazi University, Turkey) Assoc. Prof. Dr. Yüksel KAŞTAN (Akdeniz University, Turkey) Assoc. Prof. Dr. Mustafa ŞENEL (Alger 2 University Yunus Emre Institute Coordinator, Algeria) Assoc. Prof. Dr. Ümit YILDIZ (Akdeniz University, Turkey) Assist. Prof. Dr. Berrin OKKA (N. Erbakan University, Turkey) Assist. Prof. Dr. Osman Kubilay GÜL (Cumhuriyet University, Turkey) Assist. Prof. Dr. Feryal SÖYLEMEZOĞLU (Ankara University, Turkey) Assist. Prof. Dr. Özkan AYDOĞDU (Cumhuriyet University, Turkey) Assist. Prof. Dr. İbrahim ÖZBAKIR (Cumhuriyet University, Turkey) Prof. Dr. Shahid Iqbal KAMRAN (Allama İkbal Open University, Pakistan) VII

9 Prof. Dr. Gadir GOLKARİAN (Yakın Doğu University, KKTC) Prof. Dr. Qafar JEBIYEV- (National Academy of Sciences of Azerbaijan) Prof. Dr. John ZEMKE (Missouri University, Columbia) Prof. Dr. Mariya LEONTİK (İştip Gotse Delçev University, Macedonia) Prof. Dr. Ekrem CAUSEVİC (Hırvatistan Zagrep University, Croatia) Prof. Dr. Chakib BENAFRİ (Alger 2 University, Algeria) Prof. Dr. Julia PULİDO (Rey Juan Carlos University, Spain) Prof. Dr. Mahmut ÇELİK (İştip Gotse Delçev University, Macedonia) Prof. Dr. Galina MİŞKİNİENE (Vilnuis University, Lithuanian) Prof. Dr. Juan Carlos ZAPATERO (Autonoma University, Spain) Prof. Dr. Dmitriy SEN (Southern Federal University, Russia) Prof. Dr. İrfan MORİNA (Kosova University, Kosovo) Prof. Dr. Enrico CILIBERTO (Kataniya University, Italy) Prof. Dr. Muhammad KAMRAN (Punjab University, Pakistan) Prof. Dr. Alisia BORISENKO (Novosibirsk State University, Russia) Prof. Dr. Cherifa TAYAN (Alger 2 University, Algeria) Prof. Dr. Samoil MALCHESKI (Institute for Socio-Cultural Anthropology of Macedonia) Prof. Dr. Serghei ZAHARİA (Komrat State University, Moldova) Prof. Dr. Rubin ZEMON (Institute for Socio-Cultural Anthropology of Macedonia) Prof. Dr. Battulga TSEND (National University of Mongolia, Mongolia) Assoc. Prof. Dr. İsmet TOUATİ (Tlemcen University, Algeria) Assoc. Prof. Dr. Tudora ARNAUT (Taras Şevçenko Kiev University, Ukraine) Assoc. Prof. Dr. Mustapha BENHAMOUCHE (Bilda University, Algeria) Assoc. Prof. Dr. Belhadj MAROUF (Tlemcen University, Algeria) Dr. C. Johannes HENRICH (Southeast Europe and Caucasus Research Center, Germany) Dr. Shirin MELİKOVA (Carpet Museum, Azerbaijan) Dr. Farhat Jabeen WİRK (Fatima Jinnah Women University, Pakistan) Dr. Monika KOPERSKA (Varşova University, Poland) Dr. Hebibe ALİYEVA (Historia Museum, Azerbaijan) Irina GUSACH (Senior Staff Scientist Azov Museum, Russia) Nadia CHEREPAN (Vilnuis University, Lithuanian) Alexey PRONİN (Novosibirsk National University, Russia) EXHIBITION CURATOR Ahmet AYTAÇ (Selçuk University, Turkey) Assoc. Prof. Dr. Ahmet DALKIRAN (Selçuk University, Turkey) EXHIBITION BOARD OF JURY Prof. Dr. Elena PONOMARYOVA (Baranovichi State University, Belarus) Prof. Dr. Hüseyin ELMAS (Selçuk University, Turkey) Prof Dr. Nacereddine SAİDOUNİ (Alger 2 University, Algeria) Prof. Dr. Serap YANGIN BUYURGAN (Başkent University, Turkey) Prof. Dr. Zoya KOZLOVA (Baranovichi State University, Belarus) Prof. Dr. Filiz Nurhan ÖLMEZ (Ahi Evran University, Turkey) Prof. Dr. Rachid KOURAD (Alger 2 University, Algeria) Prof. Dr. Zhanna MANKEVICH (Baranovichi State University, Belarus) Prof. Nana JANASHIA (Tphilisensis University, Georgia) Prof. Dr. Meliha YILMAZ (Gazi University, Turkey) Prof. Dr. Marina ANDRIYASHKO (Baranovichi State University, Belarus) Prof. Dr. Özer KANBUROĞLU (İstanbul Aydın University, Turkey) Prof. Dr. Pınar GÖKLÜBERK ÖZLÜ (Gazi University, Turkey) VIII

10 Assoc. Prof. Dr. Ahmet DALKIRAN (Selçuk University, Turkey) Assoc. Prof. Dr. Fatma MOEEN (Jamia Millia İslamia University, India) Assoc. Prof. Dr. Mehmet KOŞTUMOĞLU (Dokuz Eylül University, Turkey) Assoc. Prof. Dr. Oğuz YURTTADUR (Selçuk University, Turkey) Assoc. Prof. Ruhi KONAK (Kastamonu University, Turkey) Assoc. Prof. N. Rengin OYMAN (S. Demirel University, Turkey) Assist. Prof. Dr. Amila SMAJOVİC (Uluslararası Saraybosna University, Bosnia) Dr. Mohammet YOUNIS (Fayoum University, Egypt) Dr. Karim MIRZAYE (Islamic Art University, Iran) Ahmet AYTAÇ (Selçuk University, Turkey) Lela GELEISHVILI (State University, Georgia) Shefqet EMİNİ (Artist, Netherlands) Halit YALABAK (Yüzüncü Yıl University, Turkey) Byambajav TSOGBAYAR (Artist, Mongolia) SYMPOSIUM and EXHIBITION ORGANIZING COMMITTEE Ahmet AYTAÇ (Selçuk University, Turkey) Dr. Galina NIKASHINA (Baranovichi State University, Belarus) Assist. Prof. Dr. Hakan KUYUMCU (Selçuk University, Turkey) Dr. Anatoliy DEMIDOVICH (Baranovichi State University, Belarus) Assoc. Prof. Dr. Ahmet DALKIRAN (Selçuk University, Turkey) Assoc. Prof. Dr. Ümit YILDIZ (Akdeniz University, Turkey) Assist. Prof. Dr. Berrin OKKA (N. Erbakan University, Turkey) Assist. Prof. Dr. Osman Kubilay GÜL (Germany Institute of World of Turks, Turkey) Dr. Tatsiana YATSENKO (Baranovichi State University, Belarus) Berker KURT (Akdeniz University, Turkey) Dr. Ülker ŞEN (Gazi University, Turkey) IX

11

12 Baranovichi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Vasiliy KOCHURKO nun Açılış Konuşması (Çeviri: Doç. Dr. Ümit YILDIZ) Değerli misafirlerimiz sizleri aramızda görmekten ve Baranovichi Üniversitesi nde ağırlamaktan büyük şeref duymaktayım. Türkiye Cumhuriyeti Devleti ve Belarus Devleti tarafından resmi olarak Baranovichi Üniversitesi nde Türkçe eğitimi ve öğretimi yaklaşık 10 yıldır tamamlanmış bulunmaktadır. Ülkeler arasındaki eğitim ve öğretim, demokratik işbirliği anlaşmaları karşılıklı olarak düzenli ilişkilerle yapılacak bir deyiştir. Bizde bu özel ilişkileri Türkiye Cumhuriyeti ve Türk halkı ile kısa sürede karşılıklı olarak güçlendireceğimize inanıyorum. İlk seneler karşılıklı olarak bir anlaşma bulunmamaktaydı. Selçuk Üniversitesi ne ve değerli Rektörüne bize bu konuda aracı olduğu için teşekkür ederim. Tekrar bizim bu organizasyonu yapmamız için Selçuk Üniversitesi nin bize yaptığı bu öneriyi şerefle kabul ettik. Üniversitemizin anahtarı size aittir. İstediğiniz kadar kalabilir. İstediğiniz şekilde üniversitemizin imkânlarından yararlanabilirsiniz. Özellikle bu konferansın ve bu işlerimizin verimli sonuçlarını görmek için ilerde karşılıklı iş birliği anlaşmaları yapmayı öğrenci, öğretmen programlarını değiştirmeyi tabi ki ümit ederim. Geldiğiniz için teşekkür ederim. Şimdi sözü konferans genel sekreteri Sayın Ahmet AYTAÇ hocama vermek istiyorum. XI

13

14 Kongre Genel Sekreteri ve Sergi Küratörü Ahmet AYTAÇ ın Açılış Konuşması Sayın Rektör, değerli öğretim üyeleri hepinizi saygıyla selamlıyorum. Uluslararası Türk Kültürü Sanatı ve Kültürel Mirası Koruma Sempozyumuna hepiniz hoş geldiniz. Tabi ülkeler arası kültürel, sanatsal ve bilimsel işbirliğinin ne denli önemli olduğunu globalleşen dünyada günümüzde çok daha iyi anlıyoruz. Belarus ve Türkiye global dünyada daha iyi ilişkiler kurmak durumundadır. Baranovichi Üniversitesi nin Sayın Rektörü Vasilly Bey bu bilimsel ve sanatsal işbirliğine bir kapı açtı ve üniversitesinde bu sempozyumun düzenlenmesine imkan sağladı. Bu bizim için çok önemli bir konu. Selçuk Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mustafa ŞAHİN hocam, Sayın Rektör Vasilly Beye selamlarını iletmemizi istedi. Sayın Vasilly Beyin üniversitesi ile Selçuk Üniversitesi nin bu işbirliğinden son derece memnun olduğunu ve tüm katılımcılara ve sizlere de selamlarını iletmemizi istedi. Bu kongrede yine Almanya, Pakistan, Belarus ve Türkiye den değerli bilim adamlarının bildirilerini dinleme şansımız olacak. Tabi bir kongre düzenlemenin ne kadar zor olduğunu biliyoruz. Ama hele bir de bunu kendi ülkemizin dışında başka bir ülkede yaptığımızda bu zorluk ikiye katlanıyor. Ama biz bu zorlukları çok kolay aştık. Çünkü Belarus ta bir kahraman var. Benimle Ümit hoca 7/24 maille, telefonla gece yarıları belki de son birkaç aydır yani eşimden daha çok Ümit hocayla konuştuk desem yeri var. Ve kongremizin bir diğer ortağı da Almanya Türklerin Dünyası Enstitüsü ve bu enstitünün de değerli Direktörü hepinizin yakından da tanıdığı bilim adamı Prof. Dr. Necati DEMİR. Bu kongreye katkı sağladılar ve paydaş oldular. Ben burada merkezimizin yaptığı bütün kongrelerde, düşüncesiyle kongreye katkı sağlayan Merkez Başkanımız Prof. Dr. Osman KUNDURACI başta olmak üzere can dostum Ahmet DALKIRAN a, Prof. Dr. Necati DEMİR e, az önce ifade ettiğim gibi Doç. Dr. Ümit YILDIZ a ve bize bu imkânları bize buralarda bu kongreyi yapma fırsatı veren Sayın Rektörümüz Prof. Dr. Mustafa ŞAHİN e ve Baranovichi Üniversitesi nin Değerli Rektörü Prof. Dr. Vasily KUCHORKO ya huzurlarınızda teşekkür ediyorum. XIII

15

16 Kongre Eş Başkanı Prof. Dr. Osman KUNDURACI nın Açılış Konuşması Evet benim açılış seremonilerinde alışık olduğum gibi konuyla ilgili açıklanacak şeyleri Ahmet hoca zaten söyledi. Şimdi bizler Selçuk Üniversitesi ni temsilen Türk El Sanatları Merkezi olarak Baranovichi Üniversitesi ile ortaklaşa gerçekleştirdiğimiz Türk Sanatları Kültür ve Folkloru ile Kültürel Mirası Koruma Sempozyumu nun sini burada gerçekleştiriyoruz. Burada bize ev sahipliği yapan Sayın Rektör e teşekkür ederiz. Selçuk Üniversitesi nin Rektörü Prof. Dr. Mustafa ŞAHİN hocamızın selamlarını getirip kendisine ayrıca teşekkürlerimizi sunuyoruz. Bugün de gerçekleştireceğimiz kongre çerçevesinde yurt dışından yani Belarus tan, Belarus un dışında biz Türkiye den 30 kişilik bir ekiple geldik. Umarız Belarus ta katılımcılarla beraber 60 katılımcıya ulaşabiliriz. Türk Kültürü Sanatı ve Folklorü üzerine neler yapılacağına, işte bu da bizim yaptığımız kongrenin içeriği hakkında çok önemlidir. Belarus bayrağına bakarsanız Belarus bayrağının solunda bizim Anadolu kilimlerinin ve halılarının motifleri ve aynı zamanda da armalarımız yine başak, buğday başağı var. Demek ki bizim Belarus la ilgili olarak bir ortak kültürel mirasımız olduğunu görüyoruz. Bu kültürel miras birlikteliğinde inşallah birbirlerine daha da güçleneceği duygusuyla herkesi saygı ile selamlıyorum. XV

17

18 Kongre Eş Başkanı Prof. Dr. Necati DEMİR in Açılış Konuşması Sayın Rektörüm, kıymetli meslektaşlarım hepinizi saygı ile selamlıyorum. Değerli konuklara Türk kültürünü, tarihini tanıtmak üzere Almanya da kurduğum Türklerin Dünyası Enstitüsü adına buradayım. Bu sempozyum bu sene buraya hitap etmek üzere düşünülmüştür. Rektörümüz Vasilly Bey daha evvel Türk Tarihi Türk Kültürünü tanıtmak üzere bir konferans düzenleyerek buraya bizleri davet etmişti. Ben Mayıs ayında bu üniversiteye geldim ve Türk kültürüyle ilgili bir konferans verdim öğrencilere. Sayın Rektörümüz Vasilly Bey de beni bir devlet başkanı gibi ağırlamıştı o zaman. Ben gerçekten çok şaşırdım. Biz bu coğrafyanın iki önemli devletin Belarus ve Türkiye Cumhuriyeti dünyanın gelişen şartları bizi çok yakın olmaya zorluyor. Dost olmaya zorluyor. Ben en kısa zamanda Sayın Rektörü Ankara ya davet edeceğim. Orada kendisinden bir konferas isteyeceğiz. Dediğim gibi gelişen dünyada Belarus ve Türkiye daha güçlü ilişkiler kurmak zorundadır. Ve bu sempozyum biz bilim adamlarınca düzenlenmektedir ve devletlerarası işbirliğinin hızla artmasına inşallah vesile olur. Ahmet AYTAÇ çok ilginç bir adamdır. Ben, benim gibi çalışan bir ikinci kişi daha yoktur derdim. Bu Ahmet AYTAÇ beni yanılttı. Kendisine de enstitüm adına yılı Bilim ödülü takdim etmek istiyorum ki gerçekten yayınlarıyla da bir markadır Ahmet AYTAÇ. Evet Ahmet hocanın bu azmi Ümit YILDIZ ın da desteği ile birleşti ve bu sempozyum ortaya çıktı. Bilim dünyası için hayırlara vesile olmasını diliyor, hepinizi saygı ile selamlıyorum. XVII

19

20 AÇILIŞ OTURUMU (OPENING SESSION)- A Salonu (A Hall) Oturum Başkanları (Session Moderators): Prof. Dr. Vasily SCHUR-Yrd. Doç. Dr. (Assist. Prof. Dr.) Yaşar ERDEMİR

21

22 ВЗАИМОДЕЙСТВИЕ УЧЕБНЫХ ЗАВЕДЕНИЙ КАК МЕХАНИЗМ КОНКУРЕНТОСПОСОБНОГО ФУНКЦИОНИРОВАНИЯ НА РЫНКЕ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ УСЛУГ Vasiliy KOCHURKO Взаимодействие организаций является одним из механизмов борьбы с конкуренцией на рынке. И рынок образовательных услуг в этом направлении не исключение. Образовательная среда представляет собой постоянно и динамично меняющийся организм, поэтому в условиях постоянной конкуренции на различных уровнях, в различных сферах деятельности одним из вариантов сохранения и возможного укрепления своих позиций выступает объединение организаций (долгосрочное, среднесрочное или краткосрочное). Взаимодействие партнеров на основе конкурентных преимуществ каждого создает условия для построения мощной, современной платформы качественной реализации обозначенных целей. Одной из основных и широко распространенных форм такого взаимодействия выступает сетевая форма сотрудничества, в рамках которой каждый из участников реализует индивидуальный блок закрепленных за ним функций. Специализация участников сети позволяет достичь высокого качества конечного результата, так как каждый является высококомпетентным партнером в указанной области. На основе данной формы объединения достигается синергетический эффект. В качестве альтернативной формы взаимодействия (блочного, не тотального) выступает дистанционная форма функционирования, позволяющая достичь экономии материальных средств, обеспечить мобильность, оперативность, индивидуальность в направлении реализации запланированного комплекса мероприятий: образовательных программ (в том числе магистратуры), научно-исследовательских, инновационных проектов, программ академической мобильности. Также в качестве одной из возможных форм альянса организаций выступает консорциум как добровольное объединение организаций в рамках реализации единой цели. Создание образовательных, научных консорциумов позволяет повысить эффективность работы каждого участника за счет широких возможностей реализации международных проектов, в том числе финансируемых (таких как Erasmus+, Horisont ). Также реализуются перспективы соответствия вектору развития формируемым и меняющимся тенденциям глобализации образования. Prof. Dr., Baranovichi University, Rector, Belarus. 3

23

24 WOODEN DECORATIONS ON THE DOORS OF THE HOUSES IN MUGLA PROVINCE, YATAĞAN DISTRICT- KATRANCI VILLAGE Osman KUNDURACI Muğla is an important province, which is located in south of Anatolia, surrounded by Aydın and Denizli in north, Antalya in east and Mediterranean in south and Egean in West. Muğla, in the Southwest Anatolia s indented, high mountains, has also plateaus such as Bozüyük, Ula and Gökova. Although its climate is generally mild, plateau climate can be observed locally. Muğla and that region s history is down to BC. Known as Karia in Antique Age, the region was under the control of Kingdom of Lydia BC, after that for a short time was in Persian domination. Turkish periods settlements in Yatağan region was started in the Menteseogullari period which was played an important part of turkization of Anatolia. Ibn-i Batuta who travelled Anatolia in beginning of 14th century, mentioned about Turkmen emirates in the region. Sinan Efendi, who was a scholar in 16th century, indicated that he was from Leyne in one of his poems called Mesahib-i Serife shows Muğla was an important Ottoman province in that century. Evliya Çelebi, who was one of the 17th century travellers, mentioning flat earth roof houses in Muğla, in Bozüyük and in Eskihisar-, gave information about 17th century Ottoman domestic architecture. Comprehensive studies on Mugla s 19th century settlements and domenestic architecture were made. We see that in 18th and 19th century hipped roof houses took place instead of 17th century s flat earth roof houses. However in some villages flat earth roof still was in use. Examples, most of them built in end of 19th and begining of 20th century, are typical Turkihs houses both in point of plan and construction elements. Generally located in a yard, houses were built in exterior hall plan type which is called önlük. Sections such as kitchen, toilets, barn and hayloft were located in basement or yard. We see that exterior hall was encircled with wooden bars and the area is called çıkartmalık. In one corner of the çıkartmalık a place for ablution which is called abdestlik was built. Other parts of çıkartmalık are called kibet. Large closet, bathing cubicle, flowerpot, shelf (almelik or çanaklık), furnace and closet nishes were made in rooms. On basements hardly any windows were used, but on upper floors number of windows are increased. Windows were closed on both sides with wooden shutters or bars which are locally called dırbızan. Room ceilings are generally flat, lath ceilings which have straight or diagonal rosettes in the centre. Houses mostly built with stone and wood. The walls are cm. thickness and made of mortar-bond timber. Prof. Dr., Selçuk University Department of Art History, Konya. 5

25 The most important ornamental motifs in the district houses are the entrance doors and dırbızan (windowa bars). This study will introduce these gates which are important for ornamentation of Yatağan Katrancı Village houses. Having decorations on the door reflects Turkish people s perspective on life, culture, the status of the house owner and the sense of fashion of the period. For Turkish people, their houses are sacred places where they have in-family privacy. For this reason, doors have had specific importance and they have been decorated. Additionally, they have decorated their doors with symbolic motifs in an attempt to reflect their status, value judgement and beliefs. The artisans doing the decoration work tried to choose the motifs they were to engrave based on the wishes of the owner of the house and their experiences. Decorations on the doors of the houses in Yatagan-Katrancı village are generally on the room doors and the surfaces facing the sofa in the room. For wooden materials, turpentine tree, pine tree and mulberry tree were used and for technique batten-built-up, surface engraving and curve-cut techniques were applied. No paint was used on the wood, revealing the texture of the wood. If there are two doors decorated as in Huseyin Kocagöz s house, these two doors were decorated with similar decorations symmetrically(photo:1). On most of the vertical rectangular formed doors, there are semi-circle formed, arches engraved like lacework and looking like curtains fixed on the frame of the door. Along with the leaves of the doors, these arches resemble prayer rugs. As in Ramazan Karaoglu s house, there are stars or medallion shaped motifs on both sides of the cusped arches(photo:2). In some samples, there are crown formed caps above the cusped arches. On both sides of these caps, there are generally knobs places on wooden columns. Single sided leaves of the doors are where most of the decorations are placed. Rectangular door leaves are generally framed with 10 cm wide jambs. Inner sides are separated into smaller boards with 5 cm wide wooden laths, and each of these was decorated with different ornaments. These boards are placed in different organizations of square, rectangular, triangle and star shapes. The most common of these compositions are formed with rectangles, with a square part in the middle reflecting the circling move of the pinwheel. A thin moulding is circled in each plate. There are various symbolic motifs in the blank parts of the plates. The most common motif is named künar by the local people, which represents the top-view of the pine cone which grows in that region. This motif resembling the top view of a flower is used on almost every door(photo:3). Crescent and star, symbolizing the Turkish flag is another very common motif like künar, which can also be found on almost every door in the region. On the doors of Huseyin Kocagöz s house, there are dagger motifs above the cusped arches engraved in hemstitch technique(photo:4). As in Mehmet Bozkurt s house, arm motifs are engraved mostly with stars and flowers. They can be taken as the symbols of peace. Additionally, arm motifs indicate that most of the residents of that house are male(photo:5). In Osman Omak s and Mustafa Kocagöz s houses, heart motifs are placed in circles around star forms. 6

26 Birds are used in decorations, sometimes single and sometime as couples facing each other. In Mehmet Angın s house, there is a star in a circle in the middle of two bird motifs facing each other, and the evil eye talisman in the middle of that star looks like a protection for the affection within the family. These blue talismans were placed in the centre of the motifs afterwards. On the doors of Mehmet Alakaya s house, pinwheel motif reflecting the dynamism of circling movement is circled with small interwoven circles, which reflects the Turkish perspective of the universe and life. The flying bird motif with open wings in Mehmet Bozkurt s house is one of the most common motifs. Motifs of pitcher, which are used for washing hands and ablution represents the religious beliefs of the household. Flower bouquets coming out of vases are among the different applications(photo:6). On the doors of Abdullah Sivri s house, there are reverse S forms with three cusps on the edges. Besides the heavily ornamented doors, some doors are decorated with simple compositions of tulip motifs, as the doors in Faden Kocagöz s house. On the doors in Mustafa Dirik s house, there a tread motif placed on the edge of a pentagram. Pentagram or hexagram motifs placed in cusped circles like in Mustafa Tosun s house are also among the common motifs. On conclusion, some wooden door examples which are found in houses in Katrancı village of Muğla-Yatağan district are important in traditional handicrafts in terms of their construction and ornamentation characteristics. The doors, which are significant in the context of both composition and iconograhpic meanings, are the most important structural elements applied in Yatağan region traditional houses by local craftsman at the begining of 20th century. BİBLİOGRAPHY Ertuğrul Aladağ, Muğla Evi, Muğla, Oktay Ekinci, Yaşayan Muğla, İstanbul, Osman Kunduracı, Muğla-Yatağan Çevresindeki Ahşap Süslemeli Kapılar, li Yıllarda Türkiye de Geleneksel Türk El Sanatlarının Sanatsal, Toplumsal ve Ekonomik Boyutu Sempozyumu Bildirileri, Ankara, s Osman Kunduracı, Yatağan-Turgut Çevresindeki Eski Evler, Osmanlı nın Yılında Muğla Sempozyumu ( Mayıs ), Muğla, Osman Kunduracı, Batı Toroslar da Bulunan Geç Dönem Türk Evlerinde Ahşap Süsleme, Türk Tarihi Ansiklopedisi, Cilt: 18, Ankara, , s Osman Kunduracı, Muğla-Yatağan Çevresindeki Türk Devri Mimarisi ve El Sanatları, Muğla, Osman Kunduracı, Denizli Serinhisar İlçesi nin Eski Evleri, Uluslararası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu, ( Eylül ),Denizli, ,s

27 Osman Kunduracı, Muğla-Yatağan İlçesi Turgut(Leyne) Kasabasının Eski Evleri, Prof. Dr. A. Adil Tırpan a Armağan, Denizli, Photo1- Doors of Hüseyin Kocagöz House Photo2- Doors of Ramazan Karoğlu House 8

28 Photo3- Künar (Pinecone) Motif from Doors of Katrancı Houses Photo4- Dagger Motif from Door of Hüseyin Kocagöz House 9

29 Photo5- Arm Motif from Door of Mehmet Bozkurt House Photo6- Flowers in Vase motifs from Doors of Katrancı Houses 10

30 1. OTURUM (1. SESSION)-A Salonu (A Hall) Oturum Başkanları (Session Moderators): Prof. Dr. Necati DEMİR-Doç. Dr. (Assoc. Prof. Dr.) Galina NIKASHINA

31

32 INVESTIGATION OF HANDMADE DOLLS IN AYDIN REGION IN TERMS OF THEIR MATERIALS, MAKING AND EMBRODERY TECHNIQUES Aysel ÇAĞDAŞ * Fatma ÜLKÜ YILDIZ ** Miyase ÇAĞDAŞ *** INTRODUCTION With their rich variety and beautiful examples, our handcrafts make up colorful and the most important part of our culture. Transferred from thousands years ago to nowadays, handcrafts reflect the emotions, artistic tastes and cultural properties of the communities they emerge from (Doğan, ). One important value of Turkish culture is the handcrafts. Handmade dolls included in the handcraft works are significant in that they can introduce cultural values to children at early ages (Çağdaş and Yıldız, ). Stuffed dolls were first discovered in Egypt in s BC (İlhan, ). The first time that dolls were made at home by adults for children to play was in the 16 th century. (Ergün, ). Within family life in Turkish communities, dolls have always been made and their functionality has been maintained in the growth process of children. They have managed to survive throughout the Turkish history from Central Asia to Anatolia (Begiç, ). Made to entertain and educate children, toys provide valuable clues about their times (Onur, ). It is possible to understand social tendencies of Turkish culture by looking at the appearances of hand-made dolls as traditional toys. Clothes of the dolls and the accessories used display the characteristics of their regions (Güner, ; Onur and Demir, ). Children need dolls that carry the properties of their cultural and ethnic origin (Cited in Egemen, Yılmaz and Akil, ). Traditional handmade dolls will always continue to exist though handmade dolls are likely to be replaced with those manufactured by both national and international companies in parallel with the recent industrial and technological developments. The growth and diversification of tourism sector worldwide and people s interest in different cultures have increased the interest in handmade dolls belonging to certain regions (Begiç, ). An investigation into handmade dolls is needed to contribute to tourism, to create work areas for housewives by offering them opportunities to make regional handmade dolls, to keep the cultural values alive and to introduce Turkish culture to children at early ages. Purpose of the Study The main purpose of this study is to introduce handmade pillow dolls from Aydın (Turkey) region and examine the materials, making and embroidery techniques used in the making of dolls. * Assoc Prof. Selcuk University, Faculty of Health Sciences, Konya, [email protected] ** Lecturer, Selcuk University, Faculty of Health Sciences, Konya, [email protected] *** Assoc Prof. Selcuk University, Faculty of Art and Design, Konya, [email protected] 13

33 Research Questions Accordingly, the following research questions will be addressed; Regarding the handmade dolls made in Aydın region; 1. What are the materials used in the making process? 2. What are the stitch techniques applied in the making process? 3. What are the making and embroidery techniques applied? Significance of the study The findings of the study are expected to 1. Create a discussion platform by updating the topic of handmade dolls that are a part of Turkish handicrafts 2. Be effective in introducing Turkish culture to children at early ages 3. Be effective in supporting the production of handmade dolls, encouraging their manufacture and finding market for them 4. Contribute to the introduction and publicity of our cultural values at international platforms 5. Provide guidance to those working in the toy industry on how to make dolls characterizing Turkish culture METHODOLOGY The study was designed as a survey model. The research population of the study is the province of Aydın. As a result of field research, 10 handmade dolls were obtained and all of these dolls were included in the research sample. Observation sheets developed by the researcher were used to collect research data. Initially, handmade dolls were assigned a number based on the degree of difficulty of embroidery work, starting from the easier ones. Later, each doll was analyzed in numerical order in terms of the materials used in their making, stitch techniques used in the making process and the techniques used in their making and embroidery. Besides, pictures of the dolls were also taken. Photo 1 First 5 handmade dolls from Aydın region RESULTS, INTERPRETATION AND DISCUSSION In this part, the materials and the stitch techniques used in the making process and the techniques used in the making and embroidery of the handmade dolls from Aydın region were presented in tables. Findings were interpreted and discussed in accordance with the research questions. 14

34 Table 1 Materials used in the making of dolls Primary Materials Secondary Materials Embroidery Materials Doll No Fabric Sponge Scraps Sewing Thread Fabric Embroidery Thread Lace Thread (Cotton) Lace Thread (Nylon) 1 X X X X X X X 2 X X X X X X X 3 X X X X X X 4 X X X X X X X 5 X X X X X X X X 6 X X X X X X X 7 X X X X X X X X 8 X X X X X X X X 9 X X X X X X 10 X X X X X X X X Total % Bead Ready-made Lace Festoon As can be seen from the data given in Table 1, the same primary and secondary materials were used in all of the dolls. For embroidery, fabric and embroidery thread were used in all of the dolls, followed by lace thread (nylon), ready-made lace and bead. Lace thread and festoon were the least favored materials used in the embroidery. Based on the findings, it can be suggested that economy was a priority in the use of primary and secondary materials of the handmade dolls. The findings related to the primary and secondary materials used in the making of dolls are consistent with those reported by Temiz Çağdaş and Çağdaş (). Table 2 Stitch Techniques Used in the Making of Dolls DDoll No Machine made Handmade Straight Stitch Tacking Machine stitch Hemming Stitch 1 X X X X 15

35 2 X X X X 3 X X X X 4 X X X X 5 X X X X 6 X X X X 7 X X X X 8 X X X X 9 X X X X 10 X X X X Total % The data in table 2 shows that straight stitch made by machine and handmade tacking, machine and hemming stitches were used in all of the dolls. Results indicate that sewing machines are also used at homes in parallel with the rapid developments in technology. However, it is also seen that stitch techniques made by hand are the ones that are still implemented. Çağdaş and Yıldız () found that machine straight stitch and handmade tacking were used in the clothing of all handmade dolls from Argıthanı. Çağdaş, Çağdaş and Temiz () reported that machine straight stitch, and handmade tacking, hemming stitch and handmade machine stitch were used in the clothing of cultural dolls made in Nevşehir. Findings of these studies appear to share similarity with the stitch techniques applied in the making of the dolls examined in the present study. Table 3 - Techniques Used in the Making and Embroidery of Dolls Techniques Used in Making Techniques Used in Embroidery Doll No Filling Straight Stitch Applique Simple Needlepoint Stitches Crochet Lacework Use of Readymade Laces 1 X X X X X Crochet Lace Edging Festoon Beaded Lace Edging Tatting 2 X X X X X 3 X X X X 4 X X X X X 5 X X X X X 6 X X X X 16

36 7 X X X X X 8 X X X X X 9 X X X X X 10 X X X X X Total % Filling technique was used in all of the dolls, as evidenced by Table 3. Using this technique in all of the dolls might be resulting from the fact that it is an appropriate technique to make dolls, it is easier to apply and relatively economical. Data in Table 3 indicates that straight stitch applique and simple needlepoint stitches were used in the embroidery of all dolls, followed by the use of readymade laces, beaded lace edging, crochet lace edging, crochet lacework and festoon. Tatting was the least used technique. Termed by the Europeans as appliqué, this is an embroidery technique that has long been known by Turks (Ögel, a). Turks have also used beads in their embroideries (Ögel, b). Beaded lace edging is the most commonly used embroidery technique in Anatolia. It is commonly used in Aydın, as well (Tük Oyaları Kataloğu, ). Tatting is easier than needle-point lace yet more difficult than crochet lace edging (Türk Oyaları Kataloğu, ). Apparently, the use of tatting technique is rare and this could be because it is hard to apply and the number of those who still use this technique today has declined. Simple needlework stitches and crochet lace edgings are easier to apply; and the use of readymade laces is more practical and festoon is easily accessible. These all could be the reasons why they have been widely preferred over the others. Photo 2 Second 5 handmade dolls from Aydın region CONCLUSION 1. In all of the dolls, fabric and sponge scraps were used as the primary materials, and sewing thread as the secondary materials. For the embroidery of dolls, fabric and needlepoint thread were used in all of the dolls, lace thread (nylon) in almost all of the dolls, readymade lace in more than half and beads in half of the dolls. Lace thread (cotton) and festoon were preferred much less. 2. Machine-made straight stitch; handmade tacking, machine stitch and hemming stitch were used in the making of all dolls. 17

37 3. Filling was used in all of the dolls. Straight stitch applique and simple needlepoint stitches were used in the embroidery of all dolls and the use of readymade lace and beaded lace edging was observed in half of the dolls, followed by crochet lacework, festoon and tatting, Recommendations 1. Handmade doll makers need to be supported, making of handmade dolls should be encouraged and markets should be found by the Ministry of Culture. 2. Handmade dolls can be publicized in national and international exhibitions. 3. Competitions can be organized in the regions where handmade dolls are made widely. 4. Cooperating with the toy industry would be a good opportunity to produce on large-scales the dolls that help introduce Turkish culture to children 5. Further research is needed on the dolls belonging to different regions to provide valuable guidance and suggestions for future studies. REFERENCES Begiç, H. N. () Türk Kültüründe Geleneksel Bebekler, Motif Akademi Halk Bilimi Dergisi. Cilt 9, Sayı: 18 (Temmuz - Aralık). Ankara Çağdaş, M, A. Çağdaş ve G. Temiz (). Nevşehir de Üretilen Kültürel Bebeklerin Giyim ve Aksesuar Özelliklerinin İncelenmesi, Birinci Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu ( Kasım). Nevşehir Üniversitesi. Yayınları, Nevşehir Çağdaş, A. F. Ü, Yıldız (). Konya İli Argıthanı Kasabası El Yapımı Kültürel Bebeklerin Giyim Kuşam Özelliklerinin Çocukların Sosyo - Kültürel Gelişimine Katkı Sağlamak Açısından İncelenmesi, VI. Uluslararası Türk Sanatı, Tarihi ve Folkloru Kongresi / Sanat Etkinlikleri ( Mayıs). Konya Doğan, Ş. (). Konya Etnografya Müzesinde Bulunan Para Keseleri, Uluslararası Geçmişten Geleceğe Sanat Sempozyumu ve Sergisi (24 26 Eylül). Hitit Üniversitesi. Çorum Egemen, A. Yılmaz, Ö, Akil, İ. (). Oyun Oyuncak ve Çocuk, ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 5 (2) Eskişehir. Ergün, M. (). Oyun ve Oyuncak Üzerine. Milli Eğitim Yayınları, Ankara Güner, Y. (). Türkiye de Tarih Öncesinden Bu yana Oyun Sanat Oyuncak İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul İlhan, A. Ç. (). Dolgu Oyuncaklar Okul Öncesi Eğitimde Araç Geliştirme. Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları. Eskişehir Onur, B. (). Türkiye de Çocukluğun Tarihi. Ankara Onur, B. ve T. Demir (). Türkiye de Çocukların Oyuncak Sandığı: Ulusal ve Küresel Etkenler, Türkiye de Çocuk Oyunları Araştırmaları. (No) Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları. Ankara Ögel, B. (, a). Türk Kültür Tarihine Giriş. Cilt: 5. T.C. Kültür Bakanlığı Ankara Ögel, B. (, b). Türk Kültür Tarihine Giriş. Cilt: 6. T.C. Kültür Bakanlığı Ankara Temiz, G. A, Çağdaş ve M, Çağdaş (). Nevşehir Kültüründe Yer Alan El Yapımı Bebeklerin Malzeme Yapım Teknikleri ve Kültürel Özelliklerin İncelenmesi, 1. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu. (16 19 Kasım) Nevşehir Üniversitesi Yayınları. Nevşehir Türk Oyaları Kataloğu (). Hazırlayan El Sanatları Şubesi. (Baskıyı Hazılayan Kahveci, M., A, Bahşişoğlu) Kültür Bakanlığı, Ankara 18

38 INVESTIGATION OF KONYA TRADITIONAL INFANT BODYSUITS AND THEIR PROPERTIES Miyase ÇAĞDAŞ Fatma ÜLKÜ YILDIZ Aysel ÇAĞDAŞ*** Rapid development in technology and industrialization today has also led to changes in the area of clothing. These changes are apparent in clothing types, materials and colors used, model and cutting techniques and embellishment techniques. It is a significant change that the bodysuits once made at homes are produced today using ready-made clothing techniques. Bodysuits are especially important in baby underwear as newborns have very sensitive skin. The purpose of this study is to investigate the handmade infant bodysuits from Konya region in terms of their materials, colors, models and their sewing and embellishment techniques. The present study is considered significant in terms of documenting cultural values to keep them alive and giving designers insights into making designs appropriate for cultural values and infant health. The study was conducted on the basis of the survey model. The province of Konya was selected as the target population of study. Five traditional infant bodysuits were obtained through field research and all were included in the sample. Pictures of the bodysuits were presented and tables were formed in accordance with their properties. Data obtained using observation forms was entered into the tables and, a conclusion was drawn and some recommendations were offered in the light of this data. INTRODUCTION Clothing is an indispensable phenomenon for human beings. It is a basic need that needs to be met starting from birth to death. Clothing has a special place and importance in modern and social life. Children s clothing, among three main clothing categories of Women s, men s and children s clothing, has different characteristics in comparison with the adult s clothing. Children continue to grow and develop physically from birth to adolescence. Children s clothes need to be designed on the basis of their development. When designing clothes for children, it is essential to be knowledgeable about children s body development and make accurate and careful assessments in order to produce clothes appropriate for their changing body size (Kuru and Çeğindir, , 2). Assoc Prof. Selcuk University, Faculty of Art and Design, Konya Lecturer, Selcuk University, Faculty of Health Sciences, Konya *** Assoc Prof. Selcuk University, Faculty of Health Sciences, Konya 19

39 As children are important to societies and families, so is clothing to children. Children, after they begin to speak, use the word cici (means cute) pointing to their clothes (Sevüktekin, , 8). An infant bodysuit, among the children s underwear, is a type of garment once worn by infants during the infancy between the ages of years (Dursunoğlu Tavbek, , ). Today it is worn by infants between the ages of months. In Turkish dictionary, the infant bodysuit is defined as 1. A short garment with sleeves made of fine cotton worn by infants as underwear (Türk Dil Kurumu,, ). Plain and comfortable models with fewer cuts and stitches are preferred in infant bodysuits (Tavbek Dursunoğlu, , ). Selection of fabric is really important as bodysuit is a garment that directly touches the skin of an infant. Looking at the examples survived until today, it is seen that fabrics such as opal and fustian were used (Berk and Emzen, ), and fabrics like muslin (finely-woven breathable fabric) and gauze-like muslin were also preferred in the past. Today, mostly combed cotton fabrics are used. The sewing and embroidery techniques by hand that were once used widely in infant bodysuits have now replaced with those made by machine. Today, infant bodysuits are manufactured as ready-made clothing. For that reason, handmade infant bodysuits made individually at homes by housewives have become a cultural heritage. This change in infant bodysuits has necessitated the investigation of traditional infant bodysuits and their properties. Purpose of the Study The purpose of this study is to investigate the infant bodysuits made at homes by women in Konya in terms of their materials, colors, models and cutting, sewing and embroidery techniques and also to identify their properties and thus pass them onto the next generations by providing documentary evidence. Significance of the Study Due to the changes occurred in industrialization, the materials and the sewing and embroidery techniques once used in infant bodysuits have also undergone some changes. In this sense, infant bodysuits once sewn and embroidered by hand at home have cultural characteristics. The present study is considered significant in terms of documenting cultural values to pass on to the next generations and giving designers insights into making designs appropriate for cultural values and infant health. The province of Konya was selected as the target population of study. Pictures of the bodysuits were presented and tables were formed in accordance with their properties. Data obtained using observation forms was entered into the tables and, a conclusion was drawn and some recommendations were offered in the light of this data. METHODOLGY The study was carried out on the basis of survey model. A literature review was conducted and the sources were contacted in person. Information was obtained on the topic. 20

40 Population and sample The target population of the study was the infant bodysuits made at homes by women in Konya. Five traditional infant bodysuits obtained through field research were included in the sample. Data Collection and Instruments Based on the properties of infant bodysuits, observation sheets were developed by the researchers and the properties of infant bodysuits were determined by means of these observation sheets. Information about cultural characteristics was collected through making contact with sources. Infant bodysuits were examined from simple to the complex ones based on their model and embroidery features. Tables were formed in accordance with the determined features and the data obtained using observation forms was entered into the tables. Also, images of infant bodysuits were presented. RESULTS It was found that, of the infant bodysuits sampled in the study, bodysuit no: 1, bodysuit no: 2, bodysuit no: 4 and bodysuit no: 5 were made at homes by women in and bodysuit no: 3 was made the same way in (Elmas Ünlüdüvenci, ; Hüsniye Kozlu, ; Miyase Çağdaş, ; Saniye Dil, ; Payende Saksağan, ; ile kişisel iletişim). Table 1 Materials used in Traditional Infant Bodysuits Primary Materials (Fabrics) Secondary Materials Materials used in Embroidery Bodysuit No Muslin (Cotton) Gauze-like Muslin (Cotton) Opal (Cotton) Fustian (Baby) (Cotton) Sewing Thread (Cotton) Embroidery Thread (Cotton and Thin) 1 X X X X 2 X X X X Ribbon Embroidery Thread (Cotton) Tram Silk (Silk Yarn) Edging 3 X X X 4 X X X 5 X X X Total % Among the fabrics used as primary materials, fustian comes first and it is followed by muslin, gauze-like muslin and opal in the second place, as seen in Table 1. 21

41 It is therefore noteworthy that cotton fabrics were used in all of the infant bodysuits. This can be considered an important feature in order to protect children s health. Muslin, gauze-like muslin and salaşpur (a sort of loosely woven fabric) are among Turkish fabrics muslin is the typical fabric widely used in 19 th and 20 th centuries (Yatman, , 66; Barışta, , 66). It is seen that embroidery thread (cotton and thin) is the material most commonly used in sewing infant bodysuits. The use of cotton and thin embroidery thread to make infant bodysuits can be considered an indication that skin sensitivity of the infants are taken into consideration. In their study on kıvratma undershirt - a type of underwear in traditional women s and men s underwear, Çağdaş et al. reported that cotton sewing thread was used as the secondary material (, ). Their finding is in line with that of this study regarding the secondary materials used in infant bodysuits. Thread is the most widely used material in embroidery, which could be connected with the embroidery techniques implemented. Table 2 Colors Used in Traditional Infant Bodysuits Colors Used Fabric in Colors Used in Secondary Materials Colors Used in Embroidery Bodysuit No White White Light Pink Dark Pink White Grenadine Red Dark Pink 1 X X X X Mustard Yellow Lilac 2 X X X X 3 X X X 4 X X X 5 X X X Total % As can be seen in Table 2, white color was used in the fabric of all traditional infant bodysuits. It is noteworthy that white is the only color used in fabric. The wider use of white in fabric seems to be resulting from the fact that achieving hygiene in white-colored fabric is easier, when compared to the coloredfabrics, and this is importance for the protection of infant health. Ögel emphasizes the significance and the meaning of white color to Turks by stating that White color means whiteness, cleanness, purity and greatness to Turks (, ). 22

42 The numerical value of white color is consistent with the numerical value seen in the choice of fabric color. The use of white thread to sew white fabric was naturally the reason for this result. It is seen that the colors of white, grenadine red, dark pink, mustard yellow and lilac wee preferred when embroidering infant bodysuits. It was also found that a different color was used in each of the sampled bodysuits and this choice indicates that a variety of colors were preferred for embroidery. Findings related to the colors used to embroider infant bodysuits could be explained through the rationale that white color combines well with other colors. Eronç reports that traditional children s clothes are decorated with colored threads (, 4), and this finding is in consistent with our finding regarding the colors used when embroidering infant bodysuits. Infant bodysuit 1 Infant bodysuit - 2 Table 3 Model Cutting Techniques Used in Traditional Infant Bodysuits Body Collar Sleeve Closure Bodysuit No Body Width Hemline Side Seam Length Falling Band Collar Model Cuff Sleeve Length Closure Technique Where to Close Wide Regular Cut Wide Pleated Cut Body-width Seamless Knee-length Below-Knee-Length Crew-Neck V Neck Set-in-Sleeve Raglan Sleeve Wide Cut Fastening with Ribbon Fastening with Drawstring or Bias Tape 1 X X X X X X X X X X X Long Sleeve Regular Closure Double Breasted Closure Front Center Back Center 2 X X X X X X X X X X X 3 X X X X X X X X X X X 23

43 4 X X X X X X X X X X 5 X X X X X X X X X X Total % Body features of infant bodysuits were analyzed in terms of body width, hemline, side seam and length. It ıs seen that wide regular cut and wide pleated cut were applied for body width. Wide regular cut is the most commonly applied model and cutting technique. It is seen in all of the infant bodysuits that seamless cutting was used in the hemline width. For the bodysuit length, knee-length and below-knee-length cuttings were applied. Based on these findings, it can be suggested that wide, simple and plain models were favored for traditional infant bodysuits. This choice appears to be an important factor in terms of suitability for children. Crew-neck and V-neck models among the falling band collars were chosen for the infant bodysuits. Crew-neck is the most commonly used collar model. It is obvious that crew-neck is a popular collar model used for infant bodysuits. Crew-neck is a suitable collar model for underwear. That s why it is widely used in traditional and modern underwear. The falling-band collars applied to traditional women s and men s underwear (Çağdaş et al., , ) have similarities with the collar model used in infant bodysuits. Set-in-sleeve and raglan were the two sleeve models applied to the bodysuits. Set-in-sleeve is the most preferred model of sleeve. For cuff, it is seen that wide cut, fastening with ribbon and fastening with drawstring or bias tape were used. Wide cut was chosen for the cuffs of all infant bodysuits. Long sleeve was used in the models, as seen in the sleeve length category of Table 3. Based on the findings related to the features of sleeves, it could be suggested that comfortable and easy-to-apply models convenient for children were favored by the women. It is also seen the closure mostly occured in the front central area and regular closure was applied generally as the closure technique. Closure in the front central area stands out as an important feature as it makes the bodysuit easier to be worn by infants. Regular closure is a simple, easily applicable and useful closure technique. It can therefore be said that this technique is suitable for infants and underclothing. Infant bodysuit 3 Infant bodysuit 4 Infant bodysuit

44 Table 4 Stitch and Embroidery Techniques used in Traditional Infant Bodysuits Stitch Techniques Embroidery Techniques Bodysuit No Machine Made English- Style Machine and Hand Made Blind Stitch Machine Made Braid Stitch with Bias Tape 1 X X Crochet Embroidery (Blanket Knit) Rib (Tacking) Handmade Antique Point Lace 2 X X 3 X X X X X 4 X X 5 X X Total % As can be seen in Table 4, blind stitch was used in all of the infant bodysuits and English-Style stitch was the other technique applied to the bodysuits. Blind stitch made by machine and hand could be considered an indication that infant bodysuits were made by hand at homes. This application can be explained through the technological conditions of the years when infant bodysuits were made. Considering that 80% of the bodysuits were made in and 20% in , it could be argued that readymade clothing industry was not developed in those years. Of the handmade embroidery techniques, crochet embroidery (blanket knit) and point lace were the most used embroidery techniques. Crochet embroidery and particularly point lace are the demanding embroidery techniques. The use of these techniques to embroider infant bodysuits explicitly indicates that Turkish women really care about their children and underclothing. Crochet embroidery and point lace are two of the techniques that are widely used in traditional handicrafts (Barışta, , ; Özbağı, , ). Clothes once used to be embroidered by handicraft techniques, but today they are embroidered by the latest technological machinery that enables mass production (Yayla and Çağdaş, , 76). 25

45 CONCLUSION It was found that traditional infant bodysuits were made at homes by house wives in and It was seen that cotton fabrics were use as primary material and cotton sewing thread and cotton (thin) embroidery thread were used as secondary materials when sewing the infant bodysuits. Cotton and silk yarn were the most used materials for embroidery work. White was the color preferred not only for fabric but for secondary material, as well. White, grenadine red, dark pink, mustard yellow and lilac were the colors used for embroidery work. Wide, simple, functional and ergonomic cutting techniques were applied to infant bodysuits. Blind stitch, which is done by hand as well as on a sewing machine, was applied in the sewing of infant bodysuits. It was discovered that handmade embroidery techniques were mostly used for embroidery work and, of these techniques, crochet embroidery and point lace were the most preferred ones. The study results revealed noticeable differences between traditional infant bodysuits and those used in modern life. It is seen that infant bodysuits that were once made by hand at homes have become cultural heritage due to the technological developments in readymade clothing industry. In this sense, it is recommended that; 1. Traditional infant bodysuits are preserved and exhibited in museums, 2. Further research is undertaken to investigate the infant bodysuits and other types of children s clothing that have cultural characteristics 3. Children s clothing with cultural characteristics is made use of when designing modern clothes for children. REFERENCES Barışta, H.Ö.(). Türk El Sanatları. Ankara. Berk, R. Emzen. L., (). Biçki Dersleri. 1. Ankara. Çağdaş, M., Barışeri, N., Kelleci F. (). Geleneksel Konya Merkez Kadın ve Erkek İç Giyimlerinden Kıvratma Gömleklerin Özeliklerinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Araştırma Fonu Proje No/ Konya. Dursunoğlu., T. (). Pfaff Biçki Sistemi ve Uygulama Kitabı III. Kadın-Erkek ve Çocuk İç Giyimleri. Ankara. Eronç, Y.P. (). Giyim Süsleme Teknikleri. İstanbul. Kuru, S., Çeğindir, Y.N. (). Çocuk Giysi Tasarımında Kalıp Çizimleri. Ankara. Ögel, B. (). Türk Kültür Tarihine Giriş. Cilt: VI, Üçüncü Baskı. Ankara. Özbağı, T. (). Geleneksel Türk El Sanatlarımızdan Oyaların Dünü Bugünü Geleceğin Sorunları, El Sanatları Dergisi. Sayı:1 (Türk El Sanatlarının Dünü Bugünü-Yarını Sempozyumu Tebliğleri, 4 Nisan ). Konya. Sevüktekin, M. (). Çocuk Giyimi. Ankara. Türk Dil Kurumu (). Türkçe Sözlük. Cilt 2, Sekizinci Baskı. Ankara. Yatman, N. (). Türk Kumaşları. Ankara. Yayla, M., Çağdaş, M. () Konya Merkez Geleneksel Kadın İç Giyiminde Uygulanan Süslemelerin Sanatsal Açıdan İncelenmesi, Ulusal Sanat ve Tasarım Sempozyumu ve Sergisi. Konya. 26

46 CARPET CUSHION TRADITION IN ANATOLIA: TWO SAMPLES FROM BEKIR YAMAN S COLLECTION (ANADOLU DA HALI YASTIK GELENEĞİ: BEKİR YAMAN KOLEKSİYONUNDAN İKİ ÖRNEK) Ahmet AYTAÇ ÖZET Dokumacılıkta, Orta Asya gelenekli olarak Anadolu önemli bir üretim merkezidir. Selçuklularla birlikte Konya ve Karaman bölgesinde dokumacılık başlamıştır. Avrupalı ressamların tablolarında bile tasvirlenen Türk halıları içerisinde ise halı yastıklar önemli bir grubu oluşturur. Halı yastıklar genellikle ya günlük kullanım/çeyiz amaçlı, ya da taban halısı dokunduktan sonra varsa artan çözgü ipliğinin değerlendirilmesi ile üretilmişlerdir. Geleneksel Türk evlerinin iç dekorasyon düzenlemelerinin ve yaylak-kışlak hayat tarzının bir gereği olarak önemli olan halı yastıklar Karaman bölgesinde de geçmiş dönemlerde sıklıkla üretilmiştir. Bildiride Bekir Yaman ın özel koleksiyonunda yer alan iki adet Karaman yöresine ait halı yastık teknik ve desen özellikleri bakımından değerlendirilecektir. Anahtar kelimeler: Halı, dokuma, desen, çeyiz, gelenek. INTRODUCTION Traditional handicrafts, which are depicted in products through pattern compositions, and in which visual and aesthetic values are kneaded with their functions and become inseparable from each other are the mirrors of the national culture and important corner stones of material culture. It is known that every nation reflects their spiritual world and culture on their traditional crafts. Since the carpets form the basis for decoration, they have a special importance among the traditional handicrafts. Carpets can provide spaces with pureness, comfort, softness and inhabitability. They may be one of the easiest ways of personalizing a space. With its central Asian traditions, Anatolia is an important centre of weaving art. The Turkmen, who settled in Anatolia during Seljuk Empire period, have produced unique samples of hand weaving. Some carpets of Konya were depicted in paintings of European artists (Aytaç, ). Carpets, which have a very important place in Turkish handicrafts, have also been woven in smaller sizes to be used as cushions. There is not much evidence relating to the development of carpet cushions. Yet, due to their resemblance to Anatolian carpets in terms of design, they are associated with these. During the end of Seljuk in the early 14 th century, Ottoman took control in Anatolia. After that period, traditional designs were taken as heritage in the cushions. Cushions were woven with Seljuk carpet designs. Carpet motifs used in cushions are; geometrical and animal figures, Holbein motifs, medallion motifs, Memling roses and Uşak carpet motifs (Morehouse, ). Selcuk University, Turkish Handicrafts Research and Application Centre, Konya. 27

47 There is evidence for the existence of cushion covers besides small carpets and doormats in Turkey during Ottoman period. A hand written text from depicts a man standing on a small carpet. These carpet cushions were sent to other nations through diplomatic envoys as presents. These cushions carry the combination of European and Asian style motifs (Morehouse, ). While the original purpose of these was covering cushions, they started to be used as doormats after their export to the east. The term cushion was generally used to define cushions or pillows. They were sized inches long ( cm) and inches wide ( cm) (Morehouse, ). With the changing socio-economic conditions in the world, a rich and dominant class emerged in the late 19 th century. In such an economic system, possession of old objects was considered as an investment tool and a hobby. Additionally, a new period started and collecting old carpets spread rapidly and antique carpets became the most wanted pieces of auctions. These antique carpets were demanded more in countries that didn t have carpet-weaving traditions. Carpet cushions became especially more important as they were more attractive due to their smaller size and affordability. CARPET CUSHION Classified in terms of their use, they form a group of carpet cushion or cushion carpet. They are generally sized 50X70 cm or 60X90 cm and were produced in Anatolia to be laid on higher seating wooden furniture named minderlik, somya (sofa) or by the wall in houses where seating is on the floor. They date back as old as floor carpets. In periods of nomadic life style (summer pasture-winter quarters), they were laid in the tents. There were two reasons for the production of carpet cushions, which existed in many parts of Anatolia and are used rarely today. The first of these was daily use/dowry purposes and the other is to utilize the extra warp yarn after the floor carpets were woven. There is evidence for the existence of cushion covers besides small carpets and doormats in Turkey during Ottoman period. A hand written text from depicts a man standing on a small carpet. These carpet cushions were sent to other nations through diplomatic envoys as presents. These cushions carry the combination of European and Asian style motifs While the original purpose of these was covering cushions, they started to be used as doormats after their export to the east. The term cushion was generally used to define cushions or pillows. They were sized inches long ( cm) and inches wide ( cm) (Morehouse, ). 2. CARPET CUSHION IN ANATOLIA During the course of Anatolian history, hand-woven carpets from Seljuk Empire period have had an important place. Many different types of Turkish weaving samples, with their own unique quality, colour and style exist in Anatolia. In some areas where these weaving samples are produced, they have different functional uses. Carpet cushions, the first samples of which can be supplies bag and sacks when classified in terms of their functional uses, form good samples of weaving that still exists today. 28

48 Carpet cushions, which were an important part of traditional Turkish houses internal decorations and the nomadic life style (summer pasture-winter quarters) of Turkmen, existed commonly in Anatolia. Carpet cushions were generally woven as the small-sized samples of large-sized carpets (Aral, ) and they have existed for centuries in almost every region of Anatolia besides the well-known weaving centres, where local weaving existed. 3. TWO SAMPLES OF KARAMAN REGION FROM BEKIR YAMAN S COLLECTION Photo:1, Bekir YAMAN. A certain coterie, collecting this type of items, emerged in Konya. Both people, who conduct carpet business commercially, and the collectors started collecting Konya and around carpet cushions, which no longer are produced much today. Bekir Yaman, who conducts antique business named Ottoman Antique and also is a good collector, collects carpet cushions of Konya region, which are almost not produced any longer today. It is not very clear how consciously these carpet cushions, which are no longer produced today, are conserved by collectors and how well they will be transferred to the next generation. Therefore, this paper focuses on these carpet cushions, which are possessed by collectors and have been studied very little by the related literature, so that they are included in the literature and they can be recorded. Bekir Yaman, who trades ethnographic and antique items and also is a good collector, runs a store named Ottoman Antique in Konya. 29

49 Bekir Yaman, who learnt the business from his father, didn t receive any formal education on the subject. However, he runs a store, which has traded ethnographic and antique items for 40 years. He also keeps the items he likes for his collection and keeps them out of his business. Photo: 2. First Sample: SAMPLE NO : 1 DATE OF EXAMINE : RELATED COLLECTION : Ethnography Museum HOW IT WAS INCLUDED IN THE COLLECTION: Purchase REGION : Karaman DATES BACK : 1 st quarter of 20 th century TYPE : Cushion carpet SIZE Width : 53 cm Height : 95 cm Fringe length : - Pile height : 0,2 Width of Carpet Weaving : 6 cm FREQUENCY of KNOTS : 25x32 MATERIAL Warp : Wool Weft : Wool Pile : Wool TECHNIQUE : Turkish knot PRESENT CONDITION : whole COLOURS : Red, purple, green, yellow, brown, white, blue NAMES OF MOTIFS IN THE LITERATURE : Star, cufic PATTERNS 30

50 Geometrical pattern : x Object pattern : x Figure pattern : Symbolic pattern : Plant pattern : x COMPOSITION : There is an octagonal medallion in the middle composition area with red background. There are geometrical plant patterns in white hexagons in the edging. There are foot parts in the start and end directions. Second Sample: Photo: 3. SAMPLE NO : 2 DATE OF EXAMINE : RELATED COLLECTION : Ethnography Museum HOW IT WAS INCLUDED IN THE COLLECTION: Purchase REGION : Karaman DATES BACK : 1 st quarter of 20 th century TYPE : Cushion carpet SIZE Width : 54 cm Height : 94 cm Fringe length : - Pile height : 0,1 Width of Carpet Weaving : - FREQUENCY of KNOTS : 24x32 MATERIAL Warp : Wool Weft : Wool Pile : Wool TECHNIQUE : Turkish knot 31

51 PRESENT CONDITION : whole COLOURS : Red, purple, green, yellow, brown, white, blue NAMES OF MOTIFS IN THE LITERATURE : Star, cufic PATTERNS Geometrical pattern : x Object pattern : x Figure pattern : Symbolic pattern : Plant pattern : x COMPOSITION : There is an octagonal medallion in the middle composition area with BROWN background. There are geometrical plant patterns in white hexagons in the edging. There are foot parts in the start and end directions. CONCLUSION There have been many different types of weaving in terms of technique and pattern in Anatolia, from the Seljuk Period. Among these, some, such as sacks, rugs, prayer rugs, have different functions. Carpet cushions form another group. Carpet cushions, which have attracted collectors interest due to their small sizes and affordability compared to bigger carpets, existed in many of the weaving areas of Anatolia, where there was production. Carpet cushions, which can be preferred by people with limited purchasing power due to their smaller sizes, may provide hand weaving carpet sector with an outlet in terms of production and economic input. Carpet cushions offer an affordable price with their smaller sizes in today s world weaving market, where competition with countries like China, who supply low quality and cheap products, is more difficult due to increased costs. Therefore, carpet cushions can be easily afforded by people, who want to possess Turkish carpets, without being a problem for their budgets. Carpet cushions can provide hand-weaving sector with an outlet, through an advertising campaign, which puts the affordable prices forward. REFERENCES ARAL, Songül, Malatya Halı Yastıklar, Arış, Ankara, Mart , s AYTAÇ, Ahmet, Bazı Yabancı Ressamların (XV-IXX yy.) Tablolarında Görülen Konya Halı Tasvirleri, Selçuk Üniversitesi, Selçuklu Araştırmaları Merkezi II. Uluslararası Türk El Dokumaları (Tekstil) Kongresi Bildirileri, Konya, Mayıs , s AYTAÇ, Ahmet, Türk Dokuma Sanatında Konya Yöresine Ait Halı Yastıklar ve Bir Koleksiyon, S. Ü. Selçuklu Arş. Mrk. ve Akfid, IV. Uluslararası Türk Kültürü ile Sanatları Kongresi ve Sanat Etkinlikleri, (Editör: Yusuf Küçükdağ-Ahmet Aytaç), Sharm el Sheikh Mısır, Kasım , s ÇETİN, Yusuf, Ağrı Yöresi Halı Yastıkları, Sanat Dergisi, Erzurum, , s MOREHOUSE, Brian, Yastıks, Philadelphia 8th ICOC, Inc.,

52 EDİRNE DE MİSK MEYVE SABUNU VE YAPIM TEKNİĞİ EDİRNE, TÜRKİYE (PRODUCTION TECHNIQUE OF MISK FRUIT SOAP IN EDIRNE, TURKEY) Aynur SARICA * ABSTRACT The history of the soap is as old as human. The soap is produced by the chemical reaction of vegetable or animal based oils or fatty acid with alcalies. The soap has been used not just for cleaning, it has also been used for trading and as a drug during its long history. The soap is the main source used for the production of Misk Fruit Soap in Edirne which has been mentioned in the article called as Soap Production Teqhnique Although Edirne is a famous city because it has been a capital of Ottoman Empire about 92 years. But it is also famous due to Misk Fruit Soap. This soap is manufactured by hand, the soap is shaped and painted like a fruit. The first introduction date of the Misk Soap in Edirne is yet known clearly. As a result of the investigations, it is thought to have started with Arif Çamdere who migrated from Hasköy in Bulgaria since Misk Fruit Soap has been used as a cleaning material and ornament in the past, but today it is used only as a decorative material. This paper gives information about the Edirne Misk Soap which is gathered from the survey obtaining from the children and descendants of old producers. Thus, the production techniques, history and other details are given in this article. Key words: Misk Fruit Soap, Gifting Soap, Edirne. GİRİŞ Edirne Meriç, Arda, Tunca ırmakların suladığı bereketli topraklar üzerinde yer alan bir şehirdir. Traklar soyundan olan Odrisler, Edirne şehrinin en eski halklarıdır. Meriç, Tunca, Arda adlı üç nehirlerin birleştiği bu verimli topraklarda bir şehir kurdukları bilinmektedir. 1 Dünyadaki binlerce şehirlerden birisi olan Edirne, başkentlik yapma şansını yakalayan şehirlerden biridir. 2 Edirne, yüzyılda Osmanlı Devletine Bursa dan sonra 92 yıl başkentlik yapmıştır. 3 İstanbul un başkent yapılmasından sonra bile Edirne yüzyıla kadar önemini korumuştur. 4 Muradiye Cami, II. Bayezid Cami, Selimiye Cami, Eski Cami, Üç Şerefeli Cami gibi eserlerle, bugün günümüze * Lec., Trakya University, Şehit Ressam Hasan Rıza Vocational School, Hand Crafts Department, Edirne, Turkey, [email protected] 1 Neriman Köylüoğlu, Sarayda Su İle İlgili Yapılar, I. Edirne Sarayı Sempozyumu Bildirileri, Edirne , s Nazım Hikmet Polat, Sa y ve Tetebbu Dergisi, Edirne İçin, Doğu Kitabevi, İstanbul , s Gülbün Mesara, Edirne de Yaşayan Osmanlı Kültürü, Edirne de Osmanlı Kültüründen Dekoratif Örnekler ve Edirne Sarayı İznik Çinileri, Edirne Valiliği Kültür Yayınları, İstanbul , s 4 Peremeci Osman Nuri, Edirne Tarihi, Bellek Kitabevi, Edirne , s

53 ulaşmayan birçok sivil mimari ile ünlü olmakla birlikte 5 günümüzde süpürgecilik, peynircilik, şekercilik, saraçlık, misk meyve sabunculuğu gibi el sanatları ile ünlü bir şehirdir. 6 Sabun kelimesi Latince kökenli bir kelimedir. Saipo, sapo olarak kullanılmış olup, buradan Doğu bölgesine de geçmiş ve yaygın bir şekilde kullanılmıştır. 7 Temizliği ve saflığı temsil eden sabun, günlük yaşantımızın önemli bir parçasıdır. Tarih içinde kimi zaman ilaç olarak kimi zamanda değiş tokuş aracı olarak kullanılmıştır. 8 Bazı dönemlerde ise eve misafir geleceği vakit sabunluklara her kesimin kullanamayacağı pahalı sabun konularak gösteriş amacıyla kullanılmıştır. 9 Bitkisel ve hayvansal yağların yağ asitlerinin kuvvetli bazlar (NaOH veya KOH) ile tepkimesi sonucu elde edilen ürüne sabun denir. 10 Günümüzde insanların konfor ve sağlık gibi sebeplerle sabun tüketimi ve üretimi giderek artmaktadır. 11 Büyüme, gelişme, yenilenme sonucu canlılar dış etkilere maruz kalarak kirlenirler. Temizlenmeyen bir insan vücudu da belli bir zaman sonra sıkıntı vermeye başlar. Dolayısıyla temizlik ihtiyaç ve mecburidir. 12 Alman kimyacı Justus Von Liebig in, Bir devletin sabun tüketimi sağlık ve medeniyetinin ölçüsü olabilir. Eğer iki ülkenin nüfus toplamları birbirine eşitse en fazla sağlıklısı ve en fazla medeni olanı daha çok sabun tüketeni olacaktır. demektedir. 13 Bu sözlerden de anlaşılacağı gibi temizlik maddelerin kullanım miktarı toplumların medeniyetinin bir göstergelerinden biri sayılmaktadır. 14 Sabunun ne zaman ortaya çıktığı konusunda çeşitli görüşler vardır. İlk kez kullanılan yer olarak bugün Mezopotamya gösterilir. 15 M.Ö li yıllarda dokumacılığın artık Mezopotamya da çok gelişmiş olduğu, ticarete yönelik olarak üretim yapan Susa şehrinde büyük çapta dokuma evleri kurulmuştur. Dokuma evlerinde iplik ve kumaşların yıkanmasında sabun, potas ve şap kullanıldığı 5 Akar Azade, Yüzyıl İznik Çinilerine Dair Bir Araştırma, Edirne de Osmanlı Kültüründen Dekoratif Örnekler ve Edirne Sarayı İznik Çinileri, Edirne Valiliği Kültür Yayınları, İstanbul , s İsmail Engin, Edirne de Meyve Sabunculuğu ve Meyve Sabunu Yapım Tekniği, Türk Halk Kültürü Araştırmaları, Ankara , s File://C:\Users\Documents\Sabunotu ve Çöven SABUN VE DİĞERLERİ 8 s 9 Halil Erdoğan. Cengiz, Eski Çamaşırlar, Killer, Sabunlar ve Leke Çıkarma Yöntemleri, Tarih ve Toplum, Nisan , C. 19, Sayı, İstanbul , s s. 11 funduszeue.infoıs Shreve-Joseph funduszeue.infoınk,JR., Kimyasal Proses Endüstrileri 2, Çeviren: funduszeue.info Çataltaş, İnkılap Kitabevi İstanbul , s Hüseyin Çelik, Temizlik Doğudan Gelir, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara Sait Öztürk, Osmanlı Kültürel Mirasında Sabun, Acta Turcia Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, Yıl: II, Sayı:2 İstanbul, Temmuz , s Ergün Veren, Aydın-Sultanhisar da Yerel Sabun Yapımı ve Sabunun İşlevleri, II: Uluslararası Genç Halkbilimciler Sempozyumu Bildirileri, Hacettepe Üniversitesi Türk Halkbilimi Bölümü Yayınları: 1, Ankara , s Sait Öztürk, a.g.m. s

54 bilinmektedir. 16 Antik dönemlerden itibaren sabun üretimi bilinmekte ise de endüstri haline gelmesi yüzyılda başlamıştır EDİRNE DE MİSK MEYVE SABUNUNUN TARİHÇESİ Osmanlı-Rus Harbi nde Bulgaristan da yaşayan Türklerden yaklaşık olarak bin Türk öldürülmüştür. Anadolu ya bu dönemde ise bir milyondan fazla Türk göç etmek zorunda kalmıştır. 18 Bu yıllarda Arif ve kardeşi Bulgaristan Hasköy den kaçıp Edirne ye yerleşmişlerdir. Soyadı kanunu çıktıktan sonra Arif Usta Çamdere, kardeşi Ramazan ise Hasköy soyadını almışlardır. Edirne ye yerleştikten sonra bugünkü Saraçhane Caddesinde bir dükkân satın alıp meyve sabunu yapmaya başlamıştır. Arif Ustanın nerede, kimden meyve sabunu yapımını öğrendiği bilinmemektedir. 19 Yapılan litaratür taramaları ile bilinen misk meyve sabunu ustalarının çocukları, torunları ve yerel araştırmacılar ile yapılan görüşmeler sonucun da Edirne de misk meyve sabunu yapımının yılında Bulgaristan Hasköy den göç eden Arif Çamdere ile başladığı düşünülmektedir. Çeşitli kaynaklardan edinilen bilgilere göre, yaklaşık üç yüzyıldan beri yapıldığı, İstanbul Topkapı Sarayı na Edirne den gönderildiği, padişah kızları ve cariyelerin çeyizlerine, odalarına konulduğu, çeşitli devlet yöneticilerine hediye olarak verildiği yazılmış olsa da bunu doğrulayan herhangi bir belge gösterilmemiştir. Ayrıca Edirne de bir mahalle olan Sabuni Mahallesinde yapılan sabunlarla meyve sabunları arasında bir bağ kurulmuş olmakla beraber bu mahallede yapılan sabunlarla bir alakası yoktur. Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Sabuni Mahallesinde sabun yapıldığını belirtmekle birlikte meyve sabunu ile ilgili herhangi bir şey yazmamıştır. Arif Çamdere yılında vefat etmiştir. Arif Çamdere den sonra yılında doğan oğlu Reşat Çamdere, baba mesleği olan meyve sabunu yapımına devam etmiştir. Karısı da Reşat Çamdere den meyve sabunu yapmayı öğrenmiş, Reşat Usta ölene kadar beraber bu işi yapmışlardır. Reşat Ustanın üç kız çocuktan Şehriban ve Şahinde evlenene kadar babalarına yardım etmişlerdir. Reşat Çamdere yılında Selanik de düzenlenen bir fuarda altın madalya, yılında Edirne Rotary Kulübünden Başarı Belgesi almıştır ile yıllarında iki sefer İzmir de düzenlenen fuarlara katılmıştır. 20 Bir diğer usta Mehmet Postancılgil (Kimlikte ismi Fazıl Postancılgil, D: İstanbul doğumlu, Ö: ) dir. Meyve sabunu mesleği yapmadan önce zabit görevinde bulunmuş olup, bir sürede öğretmenlik yaptıktan sonra sabun işine girmiştir. Fakat Mehmet(Fazıl) Ustanın da meyve sabunu yapımını kimden nerede öğrendiği bilinmemektedir. Mehmet usta yanına çırak olarak aynı zamanda damadı olan Basri Ergörsel i almıştır. Basri Usta daha sonra PTT ye memur olarak girmiş, boş zamanda meyve sabunu yapmış, emekli 16 Emre Dölen, Tekstil Tarihi, Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi yayınları No/1, İstanbul , s Ahmet N Özdal, Orta Çağ İslam Dünyasında Farklı İşletmecilik Türleri ve Organizasyonel Yapıları, Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Cilt I, Sayı I, Bahar , s Kaynak Kişi: Reşat Çamdere nin kızı Şahinde Palabıyık, Doğum Yılı, Doğum Yeri: Edirne, Eğitim Durumu: İlkokul, Yaşadığı Yer: Edirne 20 Şahinde Palabıyık ile yapılan görüşme. 35

55 olduktan sonra Bedestende meyve sabunu dükkânı açmıştır. Meyve sabununu ailesi ile yapıp kendi dükkânında satmıştır. 21 Basri Ergörsel i kimin yetiştirdiği konusunda iki iddia vardır. Reşat Çamdere nin kızı dedesi Arif Çamdere nin çırağı, 22 Basri Ergörsel in kızı 23 ve baldızı 24 ise Mehmet (Fazıl)Postancılgil in çırağı olduğunu söylemektedirler. Basri Ergörsel yılında vefat etmiştir. 25 Bir başka meyve sabunu ustası ise Selahattin Atakanı dır. Çok iyi el becerisi olan bu kişi, çeşitli işler yaptıktan sonra meyve sabunu yapmaya başlamıştır. Basri Ergörsel in akrabası olup, yapılmış olan meyve sabunlarını inceleyerek kendi kendine deneme yanılma yoluyla öğrenmiştir. 26 Çünkü Basri Ergörsel meyve sabunun nasıl yapıldığını gizli tutup, kimseyle paylaşmamıştır yılların başına kadar son usta olarak Selahattin Atakanı devam etmiştir. Selahattin Usta ile birlikte Kız Meslek Lisesinde de amatörce misk meyve sabunu yapılmıştır. 28 Selahattin Atakanı yılında vefat etmiştir. 29 Maliyetin artması, ekonomik nedenlerle çırakların bu işi tercih etmemeleri, ustaların işi bırakmaları vb. sebeplerle yüzyılın son çeyreğinde eski değerini yitirmiştir. 30 Trakya Üniversitesi Rektörü funduszeue.info Osman İnci bu konu ile yakından ilgilenmiş olup yılında Çamdere ailesinden belli bir ücret karşılığında tescilini almıştır. Misk meyve sabunun nasıl yapıldığını ortaya çıkarmak için Reşat Çamdere nin karısını misk meyve sabunun nasıl yapıldığını göstermesi için ikna etmiştir. 31 Çünkü Reşat Çamdere son vasiyetinde meyve sabunun yapımını kimseye anlatmamasını vasiyet etmiştir. 32 Trakya Üniversitesi, Şehit Ressam Hasan Rıza Güzel Sanatlar Meslek Yüksekokulu Öğr.Gör. Vahdet Malik e yapımını göstermiş olup, bu hoca da öğrencilere öğretmiştir. Emine Çamdere ye misk meyve sabunun yapım aşamaları ve konu ile ilgili bilgiler anlattırılmış olup kameraya çekilmiştir. 33 Fakat bu kaseti maalesef çok aramama rağmen 21 Kaynak Kişi: Basri Egörsel in kızı Nesrin Demirezer, Doğum Tarihi: , Doğum Yeri: Edirne, Eğitim Durumu: İlkokul, Yaşadığı Yer: Edirne 22 Şahinde Palabıyık ile yapılan görüşme. 23 Nesrin Demirezer, ile yapılan görüşme. 24 Kaynak Kişi: Mehmet (Fazıl) Postancılgil in kızı Sevgi Yelgin, Doğum Tarihi, Doğum Yeri: Edirne, Eğitim Durumu: Okur yazar, Yaşadığı Yer: Edirne 25 Nesrin Demirezer ile yapılan görüşme. 26 Kaynak Kişi: Selahattin Atakanı nın yeğeni Yüksel Kuran ın kocası Şevki Kuran, Doğum Tarihi, Doğum Yeri: Havsa/Edirne, Eğitim Durumu: Emekli Müfettiş, Yaşadığı Yer: Edirne. 27 Kaynak Kişi: Selahattin Atakanı nın yeğeni Yüksel Kuran, Doğum Tarihi, Doğum Yeri: Edirne, Eğitim Durumu: Emekli Öğretmen, Yaşadığı Yer: Edirne 28 Abdullah Kılıç, Mis Kokulu Meyve Sabunları, Skylife, Haziran , s Kaynak Kişi: Selahattin Atakanı nın karısı Adalet Atakanı, Doğum Yılı, Doğum Yeri: Havsa/Edirne, Eğitim Durumu: Okur yazar, Yaşadığı Yer: Edirne 30 İsmail Engin, Edirne de Süpürgecilik, Meyve Sabunculuğu ve Yapım Teknikleri, Edirne: Serhattaki Payıtaht, İstanbul , s Kaynak Kişi: Vahdet Malik, Doğum Yılı, Doğum Yeri: Edirne, Eğitim Durumu: Emekli Öğretim Görevlisi, Yaşadığı Yer: Edirne 32 Şahinde Palabıyık ile yapılan görüşme. 33 Vahdet Malik ile yapılan görüşme. 36

56 bulunamamıştır. Bu çekimden başka Reşat Çamdere 34 ve Basri Ergürsel 35 ile TRT kanalı tahminen yılların başında çekim yapmışlardır yıllarında Edirne Valisi Fahri Yücel in girişimiyle açılmış olan kurslarda yeniden canlandırılmaya başlanmıştır. Bu kurslarda yetişen, çok iyi sabun ustaları olan Bahar Kelleci ve Emine Karapınar günümüzdeki misk meyve sabun ustaların yetişmesini sağlamışlardır. Fakat Bahar Kelleci genç yaşta vefat etmiş olup, Emine Karapınar ise rahatsızlığı nedeniyle artık misk meyve sabunu yapamamaktadır. Edirne Halk Eğitim Merkezinde açılan kurslarla misk meyve sabunu yapımı devam etmektedir. Ayrıca özel imalâthanelerde, evlerde yapılıp yurtiçi ve yurt dışı satışlar yapılmaktadır. Bununla birlikte son yıllarda çeşitli kalıplarla da meyve sabunu yapılıp satışa sunulmaktadır. 36 Misk meyve sabunculuğunun bir kalitesi ve standardı olmalıdır. Çünkü çoğu insan misk meyve sabunu yapıp satmaktadır. Ticari bir değer taşıdığından kâr amacı olduğu için kalite düşmektedir yıllarında aile geçimini sağlamakta, fakat bununla birlikte kalitenin bozulmasından dolayı misk meyve sabunculuğuda ölmektedir. 37 Günümüzde ise geçimini sağlayan aile sayısı yılların sayısına göre yarıya inmiştir. Misk meyve sabunu ile uğraşan zanaatçılara ait yılların ilk çeyreğinde yaklaşık 25 dükkân varken 38, günümüzde Star Misk, Hamarat ve Hanımeli sabun atölyesinde el yapımı, Edmis atölyelerinde ise kalıpla meyve sabunu yapan toplam dört atölye bulunmaktadır. Çeşitli iş yerlerine ev hanımları da evde meyve sabunu yapıp vermektedirler. 2- GÜNÜMÜZDE MİSK MEYVE SABUNU YAPIM TEKNİĞİ Misk Meyve Sabunculuğu Edirne ye özgü bir zanaat çeşidi olup Türk kültürüne damgasını vurmuştur. 39 Sabunlara meyve şekli verilerek yapılan misk meyve sabunları Edirneli ustaların elinde sadece temizlik maddesi olmamış, güzellik ve süslenme ürünü de olmuştur. 40 Meyve sabunları üç boyutlu olmaları yanında güzel boyaları ile de dikkat çekmektedir. 41 Bugün çeşitli mekânlar da misk meyve sabununa rastlanmaktadır. Günümüzde en önemli işlevi hem görüntü, hem de hoş kokusu ile ofislerde, otellerde, evlerde, mağazalarda 42 dekorasyon amaçlı 34 Kaynak Kişi: Reşat Çamdere nin torunu Hakan Akdere, Doğum Tarihi, Doğum Yeri: Edirne, Eğitim Durumu: Trakya Üniversitesinde öğretim üyesi, Yaşadığı Yer: Edirne 35 Nesrin Demirezer ile yapılan görüşme. 36 Kaynak Kişi: Emine Karapınar, Doğum Tarihi, Doğum Yeri: Edirne, Eğitim Durumu: Lise olup Edirne Halk Eğitim Merkezinde Sabun Usta Öğreticisi, Yaşadığı Yer: Edirne 37 Gamze Atalay, Arasta, Edirne, Edirne İl Özel İdare Yayınları, Sayı, İstanbul, Yıl, s İsmail Engin, Edirne de Meyve Sabunculuğu ve Meyve Sabunu Yapım Teknikleri Türk Halk Kültürü Araştırmaları, Ankara ,s Osmanlı dan Günümüze Mis Kokulu Meyve Sabunları, Etso, Edirne, Cilt:7, Sayı, s Behiç Günalan, Edirne Misk Meyve Sabunu, Edirne Dergisi, Ocak-Şubat-Mart , Sayı, s Örcün Barışta, Türkiye Cumhuriyeti Dönemi Halk Plastik Sanatları, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara , s Kezban Karakaş, El imizdeki Sanat; Osmanlı Misk Sabunu, El Sanatları Dergisi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları, Sayı: 3, İstanbul ,s

57 olarak kullanılmasıdır. 43 Misk meyve sabunları bazı kaynaklarda yıl kadar gerçek meyve görünümünde kullanılabilmektedir 44 diye yazılmışsa da çok daha uzun zaman bozulmadan kalmaktadır. Kullanılan Malzemeler Sabun Misk meyve sabunun ana malzemesi sabundur. Beyaz renk kullanılmalıdır. Yalnız bazı meyvelerde doğal rengi olan farklı renklerde sabun kullanılmaktadır. Boya Misk meyve sabunların boyanmasında gıda boyası kullanılmaktadır. Diğer Malzemeler Kiraz sapı, çeşitli meyve çekirdekleri (Şeftali, kayısı, karpuz, kavun) kuru karanfil, ince ağaç dalları, karanfil tozu, tarçın tozu. Kullanılan Araçlar Leğen Çeşitli ebatlarda olan, sabunu yoğurmak için kullanılmaktadır. Rende Çeşitli ebatlarda, sabunu rendelemek için kullanılan günlük hayatımızda mutfakta kullanılan alettir. Tel Meyve şekli verdiğimiz sabunları kurumasını sağlamak için bir yere asmada kullanılmaktadır. Küçük meyveler için soba teli, büyük meyveler için balya teli kullanılır. Fırça Farklı numaralarda, meyve sabununu boyamak içi kullanılmaktadır. Tencere Meyve sabunun cilası için kullanılan çeşitli ölçüde tencerelerdir. Meyve Sabununun Kuruması İçin Araçlar Meyve sabunların kuruması için çamaşır kurutmalığı yada bir yere gerdirilmiş ip kullanılmaktadır. Tartı Çeşitli meyve sabunları belli bir gramda yapılmaktadır. Hangi meyve kaç gram yapılacaksa o meyve sabununu tartmada kullanılır. Kap Meyve sabunu yapımı sırasında parmağın suya batırılması, boya hazırlamak için kullanılan çeşitli ölçülerde olan kap. Diğer Araçlar Çeşitli meyveler yapılırken, şekil vermede yardımcı olan ip, kalem, kürdan ve buna benzer araçlar kullanılmaktadır. 45 Misk Meyve Sabunun Yapılışı Misk meyve sabunu sabun yoğurulurken içine çeşitli kokular konulup yoğurulmuştur. 46 Bu nedenle güzel kokmasından dolayı adına misk meyve sabunu 43 Ender Bilal, Edirne de Kaybolan El Sanatları, Trakya Üniversitesi Dergisi, Sayı:6, s Mis Sabunu, Etso İş Rehberi, Edirne , s Kaynak Kişi: Sibel Zaralı, Doğum Tarihi, Doğum Yeri: Edirne, Eğitim Durumu: Üniversite, Edirne Halk Eğitim Merkezinde Sabun Usta Öğreticisi, Yaşadığı Yer: Edirne 46 Mis Sabunu, Edirne Kırkpınar Dergisi, Sayı:4, Yıl:4, Edirne, s

58 denilmiştir. Sabunlar rendelenir. Sonra yaklaşık ml 40 C deki su ile yoğurulur. 47 Hamurunun gereğinden fazla yoğurulması bezelerin çatlamasına sebep olur. 48 Hamur ne çok yumuşak nede çok sert olmalıdır. Gereğinden yumuşak veya sert olursa meyve şekli vermek zorlaşır. Normal oda sıcaklığında ortalama bir gün dinlenen hamurdan yapacağımız meyve büyüklüğünde parçalar alınıp tartılarak meyve yapımına geçilir. Günümüzde büyük meyve gr küçük meyve ise gr arasında değişmektedir. Ele alınan hamur birazda elde yoğurularak hava boşlukları alınarak, elde ya da düz bir zeminde yuvarlak hale getirilir. 49 Yoğurulma sonucu sıkıştırılarak, yuvarlak, küçük top haline getirilen hamura, beze denilmektedir. 50 Beze haline getirilen hamura, hangi meyve şekli verilecekse bir heykeltraş gibi o şekil verilir. Armut, şeftali, portakal, elma, çilek, kayısı, kavun, karpuz vb. gibi meyvelerin yapım aşamasında, meyvenin şekline göre usta parmakları ya da kürdan, kalem, ip gibi araçlar kullanmaktadır. Örneğin şeftali yaparken meyvenin doğal yapısı olan girinti şeklindeki görüntüyü verebilmek için bir tarafını ortadan ikiye bölerken kalem kullanıp, sonra suya batırılan baş parmağın yan tarafıyla çizilen yerin arasına girilip düzeltilir. Meyvenin şekli verildikten sonra baş parmak suya batırılarak meyve sabunun üzerindeki sivrilikler düzeltilir. Düzeltmeler düzgün olmazsa meyve sabunu güzel olmaz. Meyveyi gösteren üst düzeltmelerdir. Yapımı biten meyve sabunları hava sıcaklığına bağlı olarak ortalama iki gün ile bir hafta arasında kurumaya bırakılır. Eğer meyve sabunları gerektiği kadar kurumaz nemli olursa boyama işlemi düzgün olmaz. Çünkü boyayı tam olarak meyve sabunu tutmaz, tutsa da gün içerisinde boya solar. Meyve sabunları kuruduktan sonra boyama işlemine geçilir. Boyamaya başlamadan önce iki ucu kanca haline getirilmiş tel meyve sabununa geçirilir ve boyama hazır hale gelir. Boyanacak olan meyve sabunu mesela kiraz ise bir kabın içine kırmızı boya konur. İçine ortalama 40 C ılık su konarak göz yardımı ile kiraz rengi ayarlanır. Kiraz meyve sabununda kiraz sapı olarak kirazın kendi doğal sapı kullanılmaktadır. Bu saptan tutarak hazırlanan kırmızı boya içine batırılır. Kuruması için asılır. Eğer boyanacak meyve sabunu çilek ise yaprak kısmı yukarda anlattığımız gibi hazırlanmış yeşil renge fırça yardımıyla boyanır. Daha sonra kırmızı renkli boyaya tel takılmış çilek yaprak kısımlarının yakınına kadar batırılıp yeşil yaprak kırmızı renge boyanmasın diye yaprağa yakın yerler fırça ile dikkatlice boyanır. Kayısı meyve sabunu boyanacaksa telden tutarak hazırlanmış sarı rengin içine bir miktar turuncu renk konulup hazırlanan boyanın içine batırılır daha sonra kayısının bir yüzünü fırça ile kırmızı renk sürülüp kuruması için asılır. Bütün meyve sabunları bu şekilde meyvenin cinsine göre doğal rengine, görünüşüne bağlı kalınarak boyanır. Yeşil elma, yeşil armut, siyah üzüm, sarı üzüm gibi meyve sabunları kendi doğal renginde olan sabunlardan yapıldığı için boya ve cila işlemine gerek yoktur. 47 Sibel Zaralı ile yapılan görüşme. 48 Ender Bilal, Edirne de Kaybolan El Sanatları Oluşum, Temmuz-Ağostos-Eylül , Yıl:7, Sayı, s Kaynak Kişi Müberra Pomakoğlu, Doğum Tarihi: , Doğum Yeri: Kırklareli, Eğitim Durumu: Üniversite Öğrencisi, Edirne Halk Eğitim Merkezinde Usta Öğreticisi, Yaşadığı Yer: Edirne 50 İsmail Engin, Edirne de Meyve Sabunculuğu, s

59 Boyama işleminden sonra cilalama işlemine geçilir. Cila şu şekilde hazırlanır: Ocağın üzerine içi su dolu tepsi, onun içine de iki litre su bulunan tencere konur. Tenceredeki su kaynamaya yakın ısındıktan sonra suya rendelenmiş gr. sabun aralıklarla sabun eridikçe serpilir. Sonra içine cilanın miktarına göre bir miktar sarı boya su içinde eritilerek katılır. Boyaması yapılmış olan meyve sabunları tellerden tutularak açık renkli olanlardan başlayarak cila içine batırılıp çıkarak kurumak üzere asılır. Oda sıcaklığında en az iki gün kurutulur. Daha sonra armut, elma gibi meyvelerin sap kısımlarına meyvesine uygun saplar takılarak işlem tamamlanır. 51 KAYNAKÇA 1- Akar Azade, Yüzyıl İznik Çinilerine Dair Bir Araştırma, Edirne de Osmanlı Kültüründen Dekoratif Örnekler ve Edirne Sarayı İznik Çinileri, Edirne Valiliği Kültür Yayınları, İstanbul , s Atalay Gamze, Selimiye den Sonra İlk Durak: Arasta, Edirne, Edirne İl Özel İdare Yayınları, Sayı, İstanbul Yıl, s Bilal Ender, Edirne de Kaybolan El Sanatları Oluşum, Temmuz-Ağustos- Eylül , Yıl:7, Sayı, s Bilal Ender, Edirne de Kaybolan El Sanatları, Trakya Üniversitesi Dergisi, Sayı:6, s Cengiz, Halil Erdoğan, Eski Çamaşırlar, Killer, Sabunlar ve Leke Çıkarma Yöntemleri, Tarih ve Toplum, Nisan , C, S. , İstanbul , s Çelik Hüseyin, Temizlik Doğudan Gelir, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara Engin İsmail; Edirne de Meyve Sabunculuğu ve Meyve Sabunu Yapım Tekniği, Türk Halk Kültürü Araştırmaları, Ankara , s Engin İsmail, Edirne de Süpürgecilik, Meyve Sabunculuğu ve Yapım Teknikleri, Edirne: Serhattaki Payıtaht, İstanbul , s Emre Dölen, Tekstil Tarihi, Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi yayınları No/1, İstanbul Günalan, Behiç, Edirne Misk Meyve Sabunu, Edirne Dergisi, Ocak-Şubat- Mart , Sayı, s Karakaş Kezban, El imizdeki Sanat; Osmanlı Misk Sabunları, El Sanatları Dergisi, İstanbul Büyükşehir Beldiyesi Yayınları,, Sayı: 3, İstanbul , s Kılıç Abdullah, Mis Kokulu Meyve Sabunları, Skylife, Haziran , s Köylüoğlu Neriman, Sarayda Su İle İlgili Yapılar, I. Edirne Sarayı Sempozyumu Bildirileri, Edirne , s Mesara Gülbün, Edirne de Yaşayan Osmanlı Kültürü, Edirne de Osmanlı Kültüründen Dekoratif Örnekler ve Edirne Sarayı İznik Çinileri, Edirne Valiliği Kültür Yayınları, İstanbul , s Örcün Barışta, Türkiye Cumhuriyeti Dönemi Halk Plastik Sanatları, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara Kaynak Kişi: Nilüfer Eren, Doğum Tarihi, Doğum Yeri: Hayrabolu/Tekirdağ, Eğitim Durumu: Üniversite Öğrencisi, Edirne Halk Eğitim Merkezinde Misk Meyve Sabunu Usta Öğreticisi, Yaşadığı Yer: Edirne 40

60 Özdal, Ahmet N., Orta Çağ İslam Dünyasında Farklı İşletmecilik Türleri ve Organizasyonel Yapıları, Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Cilt: I, Sayı I, Bahar , s Öztürk Sait, Osmanlı Kültürel Mirasında Sabun, Acta Turcia Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, Yıl:2, Sayı:2, İstanbul, Temmuz , s Peremeci Osman Nuri, Edirne Tarihi, Bellek Kitabevi, Edirne Polat, Nazım Hikmet, Sa y ve Tetebbu Dergisi, Edirne İçin, Doğu Kitabevi, İstanbul , s Mis Sabunu, Edirne Kırkpınar Dergisi, Sayı:4, Yıl:4, Edirne, s Mis Sabunu,, Etso İş Rehberi, Edirne , s Osmanlıdan Günümüze Mis Kokulu Sabunları, Etso, Edirne, Cilt:7, Sayı: 28, s Shreve funduszeue.infoıs - funduszeue.infoınk,JR Joseph, Kimyasal Proses Endüstrileri 2, Çeviren: A.

61 İNTERNET 1- sabun- icat%c4%b1-sabun-tarihi File://C:\Users\Documents\Sabunotu ve Çöven SABUN VE DİĞERLERİ

62 ANALYSIS OF TREE OF LIFE MOTIFS IN TURKISH CARPETS, KILIMS, CICIMS AND RUGS FROM A SEMIOTIC PERSPECTIV Gökçen ÇELİK ÖZBAHÇE ABSTRACK Immortality, post-mortal life, eternity, destruction, existence and transformation have been the focus of humanity in every aspect of human history. Mankind has found the answer to these questions that he or she is looking for with myths, diverse beliefs or religions, and also translates these answers into articles of furniture, artworks, weaving symbols and symbols. Therefore, life and death concepts have been the subject of the most widespread work in Turkish society as well as in woven and handicraft products, as well as in all societies. Life tree is often processed in Turkish textiles in terms of what it carries. These motifs, mostly stylized and woven, are indicative arrays that give us clues about the lives of the societies. The symbol of the tree of life, which is a symbol of the concepts of eternal life, immortality, life and the cycle of death, has become an indicator that we often encounter in the weavers before and after the Turks&#; transition to Islam. The purpose of this study is; To examine the motifs of the tree of life which are processed in Turkish carpet, kilim, martial arts and celadon in terms of semiotics and to relate them semantically with the tree cult and the religious beliefs in Turkey. In this study, relevant literature was searched and samples were examined. It has been determined that these examples are interpretations related to both the woven period and the old Turkish beliefs, and often a geometrical language is dominant. GİRİŞ Türk toplumunda oldukça yaygın bir uğraş olan dokumacılık; evrensel sembolleri de içinde barındırdığı gibi öz benliğinden, mitlerinden, yaşanmışlıklarından, acı, sevinç ve inançlarından beslenerek kendine özgü motiflerini de doğurmuştur. Bu motiflerin bir çoğunun Anadolu nun farklı bölgelerinde başkaca yorumlandığını görürüz. Dokumalara en sık işlenen motiflerden biri de ağaç motifleridir. Bunun sebebi, Türk kültürü ve inanç sisteminde, özellikle İslam öncesi dönemlerde, ağacın önemli bir yeri olması ve tanrısal bir varlık olarak kabul edilmesidir. Ağaç motifleri genellikle hayatın devamlılığını temsil eder ve Altay Şamanizmi nde beş kutsal unsurdan biridir. (Yurteri, Ölmez, ,). Buradan da anlaşılacağı gibi ağaç, Türkler için hayatın merkez ögelerinden biridir ve bu nedenle de dokumalara sıkça konu olmuştur. Dokuma çeşitlerinden özellikle halı, kilim, cicim ve seccadeleri incelediğimizde ağaç motifleri arasında da hayat ağacının öne çıktığını görebiliriz. 1. Hayat Ağacı ve Türk Kültürü ndeki Yeri Sonbaharda yaprak döküp, baharda yeniden çiçek açan ağaçlar, insanoğluna yaşam ve ölüm döngüsünü hatırlatmıştır. Hayat ağacı veya yaşam Arş. Gör., Atılım Üniversitesi Güzel Sanatlar Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Grafik Tasarımı Bölümü, Ankara. 43

63 ağacı olarak anılan bu ağaç ise bazen varolan ağaçlara yüklenmiş bir anlam, bazense şeklen gerçekte varolmayan soyut bir ağaç olarak işleme, dokuma ve mimari eserlerde karşımıza çıkar. Belirli coğrafyalara özgü yetişen, o coğrafyalar ile özdeşleşmiş bazı ağaçlar bölge insanı için önemli ve kıymetlidir. Kimi zaman onlardan geçim elde eder, hayatlarını kazanırlar kimi zamansa yalnızca heybetli görünüşleri hayranlık uyandırır. Bu nedenledir ki onlara hayat ağacı vasfı yüklenmiştir. Örneğin hurma gibi meyve veren ağaçlar genellikle hayat ağacını temsil eder. Afrika kültüründe Boabab ağacı, Arap ve Mısır kültüründe palmiye ağacı, Çin kültüründe de dut ağacına hayat ağacı anlamı yüklenmiştir. Yaprak dökmeyenler ölümsüzlük çağrıştırırken yaprak dökenler yeniden doğuş anlamını taşır (Wilkinson, ). Gerçek ya da soyut, her iki şekilde de hayat ağacı insanoğlunun derin anlamlar yükleyerek varettiği bir sembol ve benimsenmiş bir felsefedir. Bu simge, toplumların kendi mitlerini referans alan farklı anlamlar da taşımaktadır. Bir inanışa göre, cennette büyüyen hayat ağacı ölümsüzlüğü ve bir döngünün başıyla sonunu temsil eder. Kökleri nemli ölüler diyarında, gövdesi ölümlüler dünyasındadır ve göklere kadar yükselen yapraklarıyla büyüme, ölüm ve yeniden hayat bulmayı yani ölümsüzlüğü simgeler (Wilkinson, ). Bazı kaynaklarda, sürekli gelişim ve değişim içinde yaşayan evreni sembolize ettiği de yazmaktadır (Çelik, ). İnsanların doğada olup biteni gözlemleme ve ölüm sonrasını anlamlandırma gayesi, kökleri toprağın kim bilir kaç metre derinliklerine salınmış, her mevsim değişen, kuşaklarca daimi kalan ağaçlara tılsımlı anlamlar yüklemeyi kaçınılmaz kılmıştır. Hayat ağacının evrensel konumu içinde Türk mitolojisinde de önemli bir yeri vardır. Türklerin inançları ve meskenleri değiştikçe kutsal ağaç, can ağacı gibi farklı isimlerle ve yüklenen farklı anlamlarla bir çok Türk söylencesinde adı geçmekte ve çokça Türk sanat eserlerinde karşımıza çıkmaktadır. Türklerde Şamanizm kökenli olan bu motif dünyanın merkezi olarak kabul edilmiş ve aynı zamanda Şaman ın yer altı ve gökyüzü seyahatinde onu göğe ulaştıran merdiven olduğu düşünülmüştür. Hayat ağacı ile birlikte tasvir edilen kuşlarsa inanışa göre ya bu yolculuğunda Şaman a eşlik etmekte ya da Şamanın kendisidir (Etikan, ). Dede Korkut hikayelerindeki Kaba ağaç hayat ağacıdır (Sultan ve Nurhan, ). Holmberg tarafından aktarılan, ilk insanların türeyişinin anlatıldığı bir Altay efsanesine göre Ülgen yeri yarattıktan sonra, yeryüzünde yedi erkek ve bu yedi erkeğin her biri içinse yedi ağaç yaratır. Sonra Maidere isminde sekizinci bir adamı ve Altın Dağ ın üzerinde onun ağacını yaratır. Altay Destanı nda ise Kögüdey Mergen in doğduğunda Hayat Ağacının öz suyuyla beslendiği anlatılmaktadır (Çoruhlu, ). Oğuz Destanında Oğuz Kağan ın Gök, Dağ ve Deniz ismindeki üç çocuğundan bahsedilir. Dikkat edilirse çocukların isimleri Gök ve Yer/Su unsurlarına işaret eder (Çoruhlu, ). Buradaki isimler de bizlere Kuzey mitolojisindeki Hayat Ağacı nı anımsatmaktadır. Yggdrasil isimli bu hayat ağacı tanrılar, insanlar ve ölüler alemlerini birbirine bağlar ve köklerinden bir çeşme, ondan da ırmaklar doğar (Wilkinson, ). Yakut Türkleri ise, yeraltındaki köklerin altından köpüklü bir sarı sıvı halinde güç veren bir suyun fışkırdığını kabul ettikleri, gövdesi dünyanın merkezinde yer alan ve dalları gök tabakalarını kateden bir Hayat Ağacından söz ederler. Bu efsane, Ak Genç efsanesinin bir varyantı olarak karşımıza çıkmaktadır (Çoruhlu, ). İlk adam olan Ak Genç yerin göbeğinde yaşar. Ortaya çıktığı yeri ve evinin şeklini görmek için dolaşmaya çıktığında büyük bir tepenin üzerinde büyük bir ağaç görür. 44

64 Ağacın tepesi büyük tanrı Urun-ay-toyon un bulunduğu göğün yedinci katına, kökleriyse yeraltının derinliklerine uzanmaktadır. Ağacın yaprakları göğün sakinleriyle konuşmaktadır. Yalnızlığından sıkılan Ak Genç, hayat ağacı olan bu ağaca yaklaşarak ona bir eş göndermesi için dua eder ve ağacın yaprakları hışırdamaya başlar. Süt şeklinde bir yağmur gencin üzerine yağar ve ağacın köklerinden yarı beline kadar çıplak bir kadın ortaya çıkar. Bu kadın Ak Genç e sütünü sunar ve Ak Genç bu sütü içtiğinde kendini yüz kat daha güçlü hisseder (Çoruhlu, ,). Türkler in, hem kendi yaradılış ve türeyişleriyle ilgili hem de ilk insanın yaradılışıyla ilgili ağaç-orman kültünü görebileceğimiz ve sıklıkla hayat ağacının da dahil olduğu bu ve bunun gibi bir çok mitleri mevcuttur. Bunlar daha çok İslamiyet öncesi Türk toplumlarında türemiş efsanelerse de bu mitler ve inanışlar İslamiyetten sonra da devam etmiştir. Örneğin Mevlana nın yorumladığı bir rüyada, Hayat Ağacı cennetteki Tuba Ağacıyla ve Sidre ağacıyla bağdaştırılmıştır. (Kardeşlik, ). 2. Halı, Kilim, Cicim ve Seccadelere Dokunan Hayat Ağacı Motifleri ve Göstergebilimsel Açıdan Bir İnceleme Halı ve kilimler günümüzde çoğunlukla yaşadığımız mekanlarda zemine serdiğimiz bir ev eşyası olarak kullanılmaktadır. El halıları hâlâ üretilmekteyse de, halılar artık çoğunlukla dijital baskılı veya makinaların dokuduğu endüstriyelleşen bir obje haline gelmiştir. Halı ve kilimlerin üretilmeye başlandığı ilk zamanlarda günümüz anlayışıyla yalnızca mekan zeminlerinde kullanılması amaçlanmamıştır. Örneğin Orta Asya da yaşayan Türk sülale ve devletlerinde taht örtüsü olarak da kullanılmıştır. Göçebe kavimler arasında doğup, gelişmiş olan halı sanat kültürü, daha sonra yerleşik medeniyetler tarafından da benimsenmiştir (Kalabek, Vuruşgan ve Çoruh: ). Halı, kilim gibi dokuma ürünlerinin günümüz anlayışıyla kullanımı da işte bu yerleşik hayat sonrasında başlamıştır. Türk kültüründe oldukça önemli bir yeri olduğuna değindiğimiz hayat ağacı motifi bu dokumalarda çokça karşılaştığımız bir motiftir. Örnekleri incelediğimizde genelde kompozisyonun ana öğesi olarak dokunmuş olduğunu görürüz. Etrafında ve yanında ejderha ve bir takım mitolojik kuşlarla beraber de tasvir edilmiştir. Örneğin Anadolu motiflerinde hayat ağacı, ölümsüzlüğün sembolü olarak can ağacı adıyla nitelendirilmiştir. Kuş, ejderha ve hayat ağacı motiflerinin birlikte kullanımı, ruhun sürekliliğini ve ölümsüzlüğü temsil etmektedir. Hayat ağacı üzerinde yer alan kuşlar, yaşamı ve ruhu simgelemektedir. Ejderha ise, hayat ağacını koruyan hayvandır (Fotoğraf: 1). Fotoğraf: 1, Halı Müzesi arşivinden, E-1 envanter numaralı halı 45

65 Bunun en güzel örneklerinden biri, Halı Müzesi arşivindeki E-1 envanter numaralı halıda görülür. Ve Yüzyıllar arasında Orta Anadolu da dokunduğu kabul edilmektedir. Hayat ağacı, stilize iki ejder figürünün arasında tasvir edilmiştir. Dört köşeye de Zümrüd-ü Anka olduğu düşünülen mitolojik kuş figürü işlenmiştir. Hayat Ağacı, ejder ve anka kuşunun oluşturduğu üçlü kompozisyonda; sonsuz yaşamı simgeleyen hayat ağacı, hayat ağacının koruyuculuğunu üstlenmiş ejder ve ilim-irfan simgesi anka kuşunun misyonu, kozmolozik ve ikonografik anlatımın zengin ürünüdür (Aslanapa, / Aslanapa ve Durul, / Yetkin, / Yetkin, ). Seccade halılarında ise zeminde üst üste katlar halinde yer alan mihrap hayat ağacını sembolize etmekte, İslami inanışa göre de cennetin katmanları olarak yorumlanmaktadır (Etikan, ) (Fotoğraf: 2, Fotoğraf: 3, Fotoğraf: 4). (Fotoğraf: 2, Milas Seccade) (Fotoğraf: 3, Mucur Seccade) (Fotoğraf: 4, Kula Seccade) Göstergebilim doğada var olan her olayın belirti olarak ortaya koyduğu anlamları ve işaretleri çözümleyen bir bilim dalıdır. Ses, işaret ve davranış biçimlerinin bir dil olarak kabul edildiği, gösteren, gösterilen ve yorumlayan gibi elemanlardan oluşan göstergenin esas alındığı göstergebilim, dilbilim ve edebiyatın yanı sıra, plastik sanatlar veya iletişim gibi başka alanlarda da kullanılmaktadır. (Yılmaz, ). Hayat ağacı motifinin bu dokumalarda kullanımını göstergebilimsel açıdan değerlendirecek olursak düz anlamda, toplumların ölümü kavrayış biçiminin bir dışavurumu olduğunu ve hayat ağacı motiflerinin şekli ve ismi itibariyle bize bu dünyada sonsuzluğu yakalamayı anlattığı söylenebilir. Birçok farklı yörenin halı, kilim, cicim ve seccadelerinde dokunan hayat ağacı motifi, birbirinden farklı şekillerde stilize edilmiş ve bambaşka kompozisyonlarda kullanılmıştır fakat ortak bir kaç nokta vardır: hayat ağacı daima dikey formdadır ve dalları göğe, kökleri toprağa doğru uzanmıştır. Dikey şekilde sembolize edilmesi göğe varmak veya cennete ulaşmak kavramlarının yönsel yansıması ve yan anlamıdır (Fotoğraf: 5). 46

66 Fotoğraf: 5, Hayat ağacı motifli cicim örneği SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Türk halı, kilim, cicim ve seccadelerde hayat ağacı motiflerinin kullanımı İslamiyet öncesi Şaman dönemine dayanmaktadır. Türkler in Şamanizm den İslamiyet e geçtikleri bu süreçte inanç sistemlerinde ve bununla beraber kaçınılmaz olarak yaşantı biçimlerinde de oldukça radikal değişiklikler meydana gelmiştir. Şamanizm kökenli bir sembol olan hayat ağacı, Türkler İslamiyet e geçtikten sonra da motif olarak kullanılmaya devam edilmiştir. Ölümsüzlüğü, sonsuzluğu anlatan bu motifin halı, kilim, cicim ve seccadelerde tüm bu radikal değişimlere rağmen kullanımı bize gösteriyor ki bambaşka bir dini kabul etmiş ve getirdiği hayat tarzını benimsemiş olsalar da bu dünyayla olan bağlarını mental anlamda koparamamışlar, yeni inanç sistemlerine de hayat ağacı motifini ve bu motifin anlamını başka bir pencereden yeniden yazıp aktarmaya devam etmişlerdir. İnançlar gereği ifade değişse de sonuç değişmemiş ve hayat ağacı motifi insanların yokolmama ve bir durumda bir yerlerde varlığını sürdürme arzusunun bir göstergesi olmuştur. KAYNAKÇA ASLANAPA, O. (). Türk Halı Sanatının Bin Yılı, İstanbul: İnkılap Yayınevi. ASLANAPA, O. ve DURUL, Y. () Selçuklu Halıları, İstanbul. Ak Yayınları. ÇELİK, D. (). Kilim Motiflerinin ve Heybe Dokumaların Modern Giysilere Yansımaları, Selçuk Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi Yıl 1, Sayı 1: ÇORUHLU, Y. (). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. Kabalcı Yayınevi. ETİKAN, S. (). Seccade Halılarda Kullanılan Bazı Motifler ve Bu Motiflerin İslam Sanatında Yeri. Atatürk Kültüri Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Makale: , KALABEK AVCIOĞLU, N., VURUŞGAN, D., ÇORUH, E. (). Türk Halıcılığının Tarihçesi. Tekstil Teknolojileri Elektronik Dergisi Cilt 8 No 1: 53 KARDEŞLİK, Selman. (). "Vakıflar Halı Müzesinde Selçuklu Ve Selçuklu Geleneğindeki Halılarda Kozmolojik ve İkonografik Boyut." Restorasyon Yıllığı Dergisi, 2 (): 88 WILKINSON, K. (). Kökenleri ve Anlamlarıyla Semboller & İşaretler. Alfa 47

67 Yayıncılık. YETKİN, Ş. (). Yeni Bulunan Hayvan Figürlü Halıların Türk Halı Sanatındaki Yeri, Sanat Tarihi Yıllığı, Sayı V, İstanbul YETKİN, Ş. (). Türk Halı Sanatı, Ankara: Türkiye İş Bankası Yay. YILMAZ, A. H. (). Türklerde Ölüm Anlayışının Çağdaş Türk Resmı nde Göstergebı lı msel Açıdan İncelenmesı. İdil Dergisi Cilt 5 Sayı 1. YURTERİ, S. ve ÖLMEZ, F. N. (). Türk Dokumalarında Ağaç Motifi, Atatürk Kültüri Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Makale: ,,

68 2. OTURUM (2. SESSION)-B Salonu (B Hall) Oturum Başkanları (Session Moderators): Prof. Dr. Vladimir KLIMUK-Yrd. Doç. Dr. (Assist. Prof. Dr.) Gürbüz ARSLAN

69

70 TÜKETİM KÜLTÜRÜ VE REKLAMLAR (CONSUMPTION CULTURE AND ADVERTISEMENTS) Mustafa SEVER ABSTRACT The United States, Western Countries and as a result of this all the capitalist countries transformed their production system from Fordism to Post- Fordism to handle their economic and political crisis in s. This process indicates not only production and consumption systems but as a result of it a transformation in daily life. In the process of mass production and consumption, the subject is production of flashy and easily obtainable goods in accordance with global quality standards for the consumers. These developments are accepted as the sign of commodification of daily life and makes the belief popular that suggests people gain respect and status in society by the amount of their consumption. While the society evolves into a consumption society, the cultural situation as a result of this process is named as consumer culture. Consumer society is the social structure in the countries where market economy principles are applied. The concept of consumer culture is used to name hedonistic, brand-focused and pretentious consumption mentality in this kind of social structure. One of the most important instruments of the consumer culture is advertisements. Advertising can be defined as an activity to effect the perception, taste and choice of the consumers to provide them consume. The advertisements which are presented by using all the capability of the media, provide the encouragement of consumption in mass scale. Advertisements impose the society global consumption culture (charm of the products, payment advantages, international brands, etc.) no matter if they need to consume or not and make them believe that they can be more original than the rest of the society by consumption. Advertisements give the consumers the message to buy the product which is advertised. J. Williamson remarks that advertisements mostly don t give the right information about the product; even if the message is right the consumers are persuaded to buy the products that they don t need in fact (). While presenting the specialities of the advertised product advertisements are also broadcasted to give messages about mentality, belief and lifestyle. In this study, consumer culture and the role of advertisements in consumption is examined to analyse the role of global consumption culture in the erosion or even the disappearance of national cultures. GİRİŞ li yıllarda başta ABD nin, Batılı ülkelerin, Japonya nın ve dolayısıyla tüm kapitalist ülkelerin yaşadığı ekonomik ve siyasî krizden bir çıkış olarak serbest piyasa ekonomisi uygulayan ülkeler birtakım düzenlemeler yapma gereği duyarlar. Sonradan Post-Fordizm olarak adlandırılan bu süreçte, sadece üretim-tüketim sistemi açısından değil, gündelik hayata yansımalarıyla bir değişim/dönüşüm başlar. Bu süreçte kitlesel üretim-kitlesel tüketim bağlamında, ürünlerin küresel Prof. Dr., Gazi Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Fotoğraf ve Video Bölümü, Ankara. 51

71 standartlarda, belli bir kalite ve gösterişte üretilmesi, orta gelirli tüketicinin kolay elde edebileceği ölçüde sunulması söz konusudur. Bu gelişmeler, gündelik hayatın metalaşmasının, insanların tükettiği oranda saygınlık ve statü kazanacağı insancıyla tüketime yöneldiklerinin işaretleri sayılır. Toplum, tüketim toplumuna evrilirken bu süreçte meydana gelen kültür de tüketim kültürü olarak adlandırılmıştır. Tüketim toplumu, serbest piyasa ekonomisinin uygulandığı ülkelerdeki toplumsal yapıdır. Tüketim kültürü de böylesi bir toplumsal yapıda hazcı (hedonist), markacı ve gösterişçi tüketim anlayışının adıdır. Reklamlar, tüketim kültürünün adeta lokomotifi rolündedir ve sadece malın, hizmetin, vd. tüketilmesini artırmaz, hızlandırmaz; aynı zamanda milli değerleri de yozlaştırarak, dönüştürerek tüketir. Toplumsal değer, reklam ve tüketim Toplumsal değer, toplumun her bireyi tarafından ortak şekilde algılanan, anlam yüklenen, adlandırılan, kabul edilerek savunulan ilkelerdir. Gelenek yoluyla nesilden nesle aktarılan toplumsal değerler, toplumun sağlığını ve devamını sağlayıcı etkidedirler. Toplumsal hayatta güncel olarak meydana gelen olaylarla, gelişmelerle bin yıllardan süzülüp gelen tecrübeler bir denge içinde olursa, birbirini denetleyici çerçevede yaşatılırsa, toplum sağlıklı ve huzurlu gelişimini sürdürür. Yani, bir milletin olgular dünyası (nesnel, dış dünyada meydana gelen olaylar, durumlar) ile değerler dünyası arasındaki ilişkilerde etki-tepki bağlamında paralellikler arttıkça, toplumsal düzen ve toplumsal barış tesis edilebilir. Aksi takdirde toplumda kargaşalar, huzursuzluklar meydana gelir. Her milletin bir şahsiyeti vardır. Bu şahsiyet, zamana ve zemine göre değişir ve gelişir; yani durağan bir yapıda olmayıp gelişmeye açıktır. Kimlikteki bu gelişme, kendi kültür kaynaklarından beslendiği ölçüde sağlıklıdır ve içtimaî hayatta sorunlar asgarî düzeydedir. Ancak, öteki ni taklit etme ve benimseme şeklindeki bir gelişme, daha doğrusu değişme ise, kimlik in yozlaşmasına, bozulmasına ve aslından uzaklaşmasına sebep olur. (Sever ). İşte bu noktada, öteki nin taklit edilmesi noktasında reklamlar ayrı bir etki ve öneme sahiptir. Reklam, Türkçe Sözlük te bir şeyi halka tanıtmak, beğendirmek ve böylelikle sürümünü sağlamak için denenen her türlü yol (/) olarak tanımlanmaktadır. Tanımdan da anlaşılacağı üzere reklamın amacı malın, ürünün, hizmetin satın almasını, yani sürümünü, tüketimini artırmaktır. Bu, reklamın görünen yüzü, herkesçe bilinen anlamıdır; ancak reklam, bir yandan tüketiciye satılmaya çalışılan ürünleri tanıtırken, beğendirmeye çalışırken veya özelliklerini sunarken, arka planda bir anlayış, inanış, yaşama biçimi mesajını verir. Bu mesaj psikolojik bir mesajdır ve kişinin/kişilerin bilinçaltını hedefler. Görsel, işitsel yollarla bir ürünün satışını artırmaktan bir anlayışın, inanışın toplumda yerleşmesine kadar geniş bir alanda kullanılırlar. Tüketim kültürünün en önemli araçlarından biri reklamlardır. Bu bağlamda reklam, tüketicilerin algı, zevk ve tercihlerini etkileyerek tüketime yönelmelerini sağlayıcı etkinlik olarak da tanımlanabilir. Medyanın bütün imkânları kullanılarak sunulan reklamlar, tüketimin kitlesel boyutta özendirilmesini sağlar. Kişinin ihtiyacı olsun olmasın, reklamlar, tüketiciye küresel tüketim kültürünü (ürünlerin sunuluşundaki albeni, ödeme kolaylıkları, uluslararası markalar, vd.) va z ederek tüketicinin tüketmekle toplumda daha üst bir statü elde edeceğini, diğer insanlardan farklı olacağını düşünerek hareket etmesini sağlar. Reklamla tüketiciye reklamı yapılan ürünün satın alınması mesajı verilir. J. Williamson, reklamlarda tüketiciye verilen bilginin çoklukla doğru olmadığını, doğru olduğunda bile zorunlu olmayan ürünleri alması için tüketicinin ikna edilmeye çalışıldığını () belirtir. Bu ikna, küreselleşme adı verilen ve ekonomik, teknolojik gelişmişlikleriyle dünyayı yeniden düzenlemeye çalışan emperyalistlerin öngördüğü dünya insanının inşasına yöneliktir. Bu çerçevede bu çalışmada tüketim kültürünün yaygınlaşmasını ve 52

72 tüketimin artmasını sağlayıcı etkinliklerden olan reklam üzerinde durulacak, reklamların milli kültürlerin aşınmasındaki hatta yok olmasındaki etkisi değerlendirilecektir. Tüketicilerin ürünler ve tüketim olanakları hakkında bilgilenmelerini, hatta eğitilmelerini sağlayıcı bir etkinlik olarak da görülen reklamlar, bu yönüyle toplumun düşünce ve eylemlerini de şekillendirir. Tabii ki serbest piyasa ekonomisi açısından reklamlar, bir yandan ekonominin canlanmasında etkin olurken diğer yandan küreselleşen dünyada modernlik/çağdaşlık olarak sunulan tek tip bir yaşama şeklinin, Batı (Başta ABD olmak üzere günümüzün Batı ülkeleri) kültürünün yaygınlaşmasını da sağlayıcı özelliktedir. Reklamlarda görsel-işitsel kurgulamalarla sunulan ürünler, kültürlerarası farklılıkları da törpülemektedir. Çünkü reklamlar gerek ulusal gerekse uluslararası ürünlerin (beslenme, giyim, eğlenme, teknoloji, vd.) tüketiminin benimsenmesini ve yaygınlaşmasını sağlarken aynı ürüne sahip olan ve tüketen insanların aynı davranışlar göstermesi ve dolayısıyla aynı düşünceleri taşıması olağan hâle gelmektedir. Sözgelimi aynı markalı ürünleri tüketenler arasında bir duygudaşlık oluştuğu bugün herkesçe gözlenebilmektedir. Reklam, serbest piyasa ekonomisinin uygulandığı ülkelerde popüler kültürün yaygınlaşmasında, dolayısıyla tüketimin artmasında etkilidir ve adeta tüketicinin neyi tüketip tüketmemesi hususunda yönlendiricidir. Hiçbir ahlâkî, insanî değer gözetmeyen, her yolu meşrû gören pazar ekonomisinin efendileri (yabancı, uluslararası veya ulusal şirketler) tüketici üzerinde yaptıkları geniş araştırmalar sonunda kurguladıkları reklamlarla insanları -ihtiyaçları olsun veya olmasın- tüketmeye, dolayısıyla da onu yeni bir hayat tarzını benimsemeye zorlamaktadır. Çünkü reklamlar, sahte/yapay ihtiyaçlar üretmede en önemli araçtırlar. Oysaki hayat tarzı gelenekseldir ve kişi içinde yaşadığı toplum değerleri çerçevesinde hayat tarzını kendi biçimlendirir. Fakat, tüketim toplumu kültürü, kişinin hayatı üzerinde tahakküm kurmuştur. Günümüzde başta tv ler olmak üzere diğer iletişim araçlarından yayılan ve kitleleri etkisi altına alan reklamlar, uluslararası bir nitelikte de olabilmekte, dolayısıyla küresel etki altındaki insanlar, farklı ülke kültürlerinin, anlayış ve yaşayışlarının etkisiyle kendi yaşayışlarını onlara benzetmek yönünde çaba göstermektedirler. Çünkü Türkiye gibi Batı ülkeleri karşısında ekonomik, siyasi ve teknolojik yönden daha zayıf olan ülkeler, yönlerini Batı ya döndükleri için, adeta Batılı yaşayış standartlarını ideal yaşama standardı olarak görmekte, bu nedenle de yaşayış ve kültürel açıdan Batı etkisine açık hâle gelmektedir. Bu aşamada reklamlar yoluyla ürünler devreye girmekte, insanlar bu ürünleri tüketmek yoluyla Batı tarzı yaşama biçimine eriştikleri sanısına kapılmaktadır. Dahası, reklamların etkisiyle gerçek ihtiyaçlarının karşılanmasının ötesinde artan tüketimleri yoluyla toplumda daha özel bir statü elde ettiklerine inanmaktadırlar. Reklamlarda tüketici kendisine yeni özgürlükler sunulduğuna inanabilir, oysa acımasızca aldatılmaktadır. Sunulan şey özgürlük yanılsamasından başka bir şey değildir. Piyasanın ütopyacı ideallere, siyasal ve sosyal özgürlüğe, maddi refaha ve fantazyanın gerçekleştirilmesine bağlanması, hâkimiyet ve inkârın ortak işkembesinden çıkan bir kurtuluş gösterisi sergiler. Gösteri ortak çıkarların icadıdır (Robins ). Tüketim toplumunda reklam, yeni bir yaşam tarzını topluma ürünler yoluyla sunmakta, bireyler de bu yaşam tarzını -farkında olarak veya olmayarak- gündelik davranışları hâline getirmektedir. Ancak bu davranışlar, gerçekte öyle olmayıp da Türkçede -mış gibi olmak, mış gibi yapmak sözüyle ifade edilebilecek yapay bir durumu işaret etmektedir. Özellikle uluslararası ürün ve markaların pazarlamasındaki reklamların içeriği, hedef toplum insanlarının kendi kültürlerinin birçok değeri kullanılarak ve ürün nitelikleri standartlaştırılmış şekilde oluşturulmaktadır. Bu yolla farklı ülkelerdeki insanların ihtiyaçlarının ve dolayısıyla düşünüş ve davranışlarının aynılaşması hedeflenmektedir. ihtiyaçların homojenleşmesi[ni], kabul edilebilir bir 53

73 kaliteye sahip düşük fiyatlı ürünler için evrensel bir tercihin oluşumu nu (Mattelart ) sağlamak yönündeki reklamlarla dünyada aynı özelliklerde tüketici insan tipi oluşturmaya çalışılmaktadır; ki bu insan tipi, kompleks düşünmekten uzak, global düzeyde ürün ve markaları tüketmekten haz duyan ve bu tüketimiyle toplumsal hayatta statü elde edeceğine inanmış bir tiptir. Ürünlerin standart halde sunulması, tüketimi de standart hale getirdiğinden insanlar da tek tipleşir, adeta sürüleşir. Böylesi topluluklarda milli değerler hususunda hassasiyetler kaybolur; tüketim kültürünün vitrini olan modanın öngördüğü şekilde yiyen-içen, giyinen, davranan, tek kaygısı daha üst düzeyde tüketmek olan hazcı bir topluma ulaşılır. Bu toplum, hem bir mal üretimi hem de hızlandırılmış ilişki üretimi toplumudur. Aynı anda hem bir ilgi toplumu ve bir baskı toplumu hem de barışçıl bir toplum ve bir şiddet toplumudur. (Baudrillard , ). Çünkü, tüketim toplumunda kuralsızlık en önemli ilke haline gelir. İnsan ilişkileri maddileşir ve bunun sonucunda da millî, dinî, ahlâkî hassasiyetler değişime uğrar. Featherstone nin () tespit ettiği gibi, küresel olarak yaygınlaşan tüketim kültürünün ABD nin dünyanın iktisadi düzeni üzerindeki iktidarının genişlemesini sağladığı, tüketim kültürünün her bir ülkenin kendi ulusal kültürünü çökertmeye yönelik bir evrensel kültür haline geldiği söylenebilir. SONUÇ Batı nın ekonomik, siyasî ve teknolojik gücü karşısında çağımız insanlarının gösterdiği sorgusuz, sualsiz itibar ve hürmet (Robins ) bu davranışlardaki yapaylığın ve edilgenliğin bir göstergesidir. Bu edilgenlik karşısında başta ABD olmak üzere gelişmiş Batılı ülkelerin 1 ekonomileri iyi ve kötü günde, hastalıkta ve sağlıkta, hormon verilmiş bir ergen gibi önüne çıkan her şeyi yiyerek ve ölçemeyeceğiniz kadar hızlı boy atarak büyü[rken] (Hararı ), gelişmek çabasındaki ülke ekonomileri belirsizliklerle, düzensizliklerle, kargaşalarla uğraşmaktadır. Çünkü, insanların akıl, mantık çerçevesinde düşünme ve davranmaları tüketim kültüründe çok çeşitli yöntemlerle engellenmektedir. İnsanın bulunduğu her ortamda (gerçek veya sanal dünyada, sosyal medyada, vb.) reklamın her türlüsüyle zihinler bombardıman edilmekte; insanlar adına neyin gerekli neyin gereksiz olduğuna karar verilmektedir. KAYNAKLAR BAUDRİLLARD, Jean , Tüketim Toplumu, Ayrıntı Yay. (6.b), İst. FEATHERSTONE, Mike , Post-modernizm ve Tüketim Kültürü, Ayrıntı Yay. (3.b), İst. HARARI, Yuval Noah , Hayvanlardan Tanrılara: Sapiens-İnsan Türünün Kısa Bir Tarihi, Kolektif Yay., İst. MATTELART, Armand , Beyin İğfal Şebekesi, Ayrıntı Yay., İst. ROBİNS, Kevin , İmaj-Görmenin Kültür ve Politikası, Ayrıntı Yay., (2.b), İst. SEVER, Mustafa , "Anlatım Türlerinin Kimlik İnşasındaki İşlevi", Bizim Külliye, sayı: 67, s Türkçe Sözlük (K-Z) , TDK Yay. (9.b), Ank. WILLIAMSON, Judith , Reklamların Dili-Reklamların Anlamı ve İdeoloji, Ütopya Yay., Ank. 1 Batılı ülkeler terimi, sadece coğrafî anlamda Batı Avrupa ülkelerini değil; ekonomik ve teknolojik gelişmişlikleriyle gelişmekte olan ülkeler üzerinde tahakküm kuran başka ülkeleri de, sözgelimi Jopanya yı da kapsayan bir sözdür. 54

74 ДИАЛОГ КУЛЬТУР В КУЛЬТУРНО-ИСТОРИЧЕСКОМ ПРОЦЕССЕ БЕЛАРУСИ (THE DIALOGUE OF CULTURES IN CULTURAL AND HISTORICAL PROCESS IN BELARUS) Zoya KOZLOVA Belarusian culture began to form an independent distinctive type as far back as the 10thth centuries, based on the ethnic substratum that inhabited this central European region. Due to the geopolitical situation and the historical fate of the people, the process of its development over a long period was at the interface of powerful cultural interactions, primarily of Western European and Russian cultures. For the first time the Eurocentric position of the Belarusian culture was justified in by the Belarusian philosopher Ihnat Kancheuski, who noted that there is a constant fluctuation between the West and the East in the territory of Belarus. The Belarusian culture did not act only as an intermediary for intercultural dialogue between Western and Eastern European regions. In the cultural space of Belarus there was a meeting and interaction of cultural values of many peoples: those who the Belarusians had a common state or border with (Poles, Russians, Ukrainians, Lithuanians), who lived on the land of Belarusians for centuries (Tatars, Jews) or wandered for it (gypsies). Religious ideas formed the basis of Belarusian culture. These ideas did not differ from the ideas that existed in neighboring countries. Their remarkableness and peculiarity was not in their content, but in the extraordinary freedom of their penetration and most importantly in intertwining and mutual influences. It is not only about the fact that Christianity, Judaism, Islam and paganism co-existed. The Vilnius Jews translated Christian literature into Belarusian. Tatars, having started usage of the Belarusian language, created religious handwritten monuments the Kitab, the Tajwid, the Hamail. While being on the territory of Belarus, gypsies took an active part in celebrations of national pagan holidays of the local population Vialikdzien, Kupala etc. Belarusian art culture is a unique phenomenon in the close intertwining of many ethnic traditions. Many writers, artists, composers of the 18th and 19th centuries born on the territory of Belarus made a great contribution to both Belarusian and Polish cultures: Adam Mickiewicz, Wladyslaw Syrokomla, Michal Kleofas Oginski, Napoleon Orda, Stanislaw Moniuszko. The Jewish culture of Belarus gave the world such famous artists as Zair Azgur, Marc Chagall, Iakov Kruger, Yehuda Pen. At this intersection of cultural traditions such basic features of the Belarusian mentality and national character of the Belarusians as tolerance, PhD in historical sciences, docent of the department of social and humanities disciplines Baranovichi State University, Baranovichi, [email protected] 55

75 openness, non-conflict, orientation to dialogue, aspiration for mutual understanding and consensus were formed. ВВЕДЕНИЕ В культурологии большой интерес у исследователей вызывают процессы, проходящие на стыке культурных образований, а также ценности, создаваемые людьми в ходе этих процессов. Взаимодействие культуры народа с другими этническими культурами, взаимопроникновение ценностей различных культур друг в друга является одной из важнейших закономерностей культурно-исторического процесса. От них зависит его насыщенность и динамичность. С этих позиций диалог культур, который на протяжении столетий проходил в культурно-историческом пространстве Беларуси, представляет собой несомненный интерес. ОСНОВНАЯ ЧАСТЬ Известно, что белорусская культура начала формироваться в самостоятельный, самобытный тип еще в X XII вв. на основе этнического субстрата, населявшего этот центральноевропейский регион. В то время по территории современной Беларуси, заселённой преимущественно индоевропейскими племенами балтов и, как считают в последнее время некоторые исследователи (Седов В. В., Третьяков П. Н., Шадыро В. И., Ласков И. А.) фино-угорскими племенами, с юга и юго-запада начинают продвигаться племена славян, которые также были индо-европейцами, но до этого компактно проживали в Прикарпатье, между Вислой и Одером. Переселенцы не стали враждовать, как это чаще всего встречается в истории, с автохтонным населением, а стремились к мирной жизни. Вследствие более высокого культурного развития пришельцев начинается растянувшийся на несколько столетий процесс славянизации местной балтской культуры. Однако этот процесс нельзя рассматривать как полную ассимиляцию балтов и балтской культуры. Довольно значительным было и обратное влияние балтов на доминирующие ценности культуры славян. Таким образом, диалог культур в культурном пространстве Беларуси начался ещё более тысячи лет тому назад. Весь дальнейший процесс развития белорусской культуры в следствие геополитического положения и исторической судьбы народа также шел на стыке мощных культурных взаимодействий. В первую очередь западноевропейской и российской культур. Впервые европоцентристская позиция белорусской культуры была обоснована еще в г. белорусским философом Игнатием Кончевским, который отмечал, что на территории Беларуси постоянно присутствует колебание между Западом и Востоком. На этом перекрёстке культурных традиций сформировалась уникальная, непохожая на другие белорусская культура. Белорусская культура не только выступила посредником межкультурного диалога между западно- и восточноевропейскими регионами. В культурном пространстве Беларуси происходила встреча и взаимодействие ценностей культур многих народов: тех, с которыми у белорусов было общее государство или граница (поляки, русские, украинцы, литовцы), кто на протяжении столетий проживал на земле белорусов (татары, евреи) или 56

76 кочевал по ней (цыгане). Так, благодаря цыганам из Европы на территорию Беларуси попали цимбалы музыкальный инструмент, который органично слился с белорусскими народными музыкальными мотивами и стал неотъемлемой составляющей и современной музыкальной культуры Беларуси. В процессе межкультурного взаимодействия в идеологической, этнической, религиозной, психологической сферах на нашей земле постоянно присутствовали механизмы и аккультурации, и ассимиляции, и адаптации. Например, представители татарского народа появились на белорусских землях ещё в конце XIII - начале XIV вв. Они служили в войсках великих князей Гедемина и Витовта, выделяясь отвагой и мужеством. Иногда правители Великого княжества Литовского приглашали к себе татар из Золотой Орды, из Крымского ханства, наделяя их здесь земельными участками, освобождая от налогов. Часть татарского населения княжества составляли военнопленные, часть добровольные переселенцы. Около 49 тысяч татар поселились на белорусских землях в конце XIV начале XV вв. при князе Витовте ( гг.), который разрешил им свободу вероисповедования, терпимо относился к татарским обычаям, обрядам, языку. Селились татары преимущественно колониями в западной и центральной частях Беларуси, чаще всего в городах и местечках. Отдельные улицы и кварталы в населённых пунктах обычно назывались «татарскими». Крупные колонии татар были в городах Клецк, Слуцк, Новогрудок, Гродно, Брест, Лида, Ошмяны и др. В настоящее время населённые пункты с названием Татары, Татарщина, Татарка есть в Вороновском, Сморгонском, Ивьевском районах Гродненской области, Молодеченском, Дзержинском, Столбцовском, Червеньском районах Минской области, Браславском районе Витебской области. В начале XX в. в Минске существовала Татарская слобода или Татарский конец, а на территории ныне прилегающей к проспекту Победителей в районе Дворца спорта располагались известные Татарские огороды, овощи с которых в большом количестве были постоянным товаром на минских рынках. Татары занимались также земледелием, цветочным семеноводством, скотоводством, обработкой кожи, изготовлением из кожи обуви и одежды, извозом. По причине угасания контактов с исторической родиной и преимущественно мужского состава населения с разрешения великих князей литовских татары вступали в брак с местными женщинами. При этом складывается традиция, в соответствии с которой мужчина-татарин брал фамилию жены, а жена принимала ислам. Это повлияло на обычай белорусско-литовских татар иметь только одну жену. В XVI начале XVII вв. татары Великого княжества Литовского постепенно потеряли родной язык, начали пользоваться белорусским, затем польским, а с XIX в. и русским. Но они сохранили своё этническое самосознание, хотя и подверглись значительному местному культурному влиянию. В то же время белорусская культура приняла многие ценности культуры татар: около слов-тюркизмов (по подсчетам Я. Якубовского), культуру овощеводства и цветочного семеноводства, особенности традиционного женского костюма (строя) некоторых регионов Беларуси и многое другое (Энцыклапедыя гісторыі Беларусі, ). 57

77 Важное место в белорусской культуре занимали и занимают религиозные идеи. Эти идеи ничем не отличались от тех идей, которые существовали в соседних странах. Примечательность и особенность их была не в содержании, а в необычайной свободе их проникновения и, что особенно важно, в переплетении и взаимовлияниях. Речь идет не только о том, что свободно сосуществовали христианство, иудаизм, ислам, язычество. Виленские евреи переводили на белорусский язык христианскую литературу. Татары, начав употреблять белорусский и польский языки, арабским письмом создали религиозные рукописные памятники китабы, тэджвиды, хамаилы. Предполагается, что даже текст Корана был переведён на белорусский язык. Цыгане, находясь на территории Беларуси, принимали активное участие в праздновании народных языческих праздников местного населения Великдень, Купалье и др. После принятия христианства на рубеже I и II тысячелетий на протяжении многих столетий на территории Беларуси сохранялось «двоеверие», когда население выполняло христианские обряды, но попрежнему молилось и языческим богам, принося им символические пожертвования (привязывание к деревьям разноцветных лент, рушников). Особенно это было распространено в сельской местности, где древние языческие капища оставались местами особого почитания. Элементы языческих обрядов, молитв и обычаев остаются в укладе жизни белорусов по сегодняшний день. Так, сохранился обычай после похорон умершего человека совершать «тризну» - поминальный ужин с приглашением родственников и знакомых при символическом участии умершего, посещать могилу на кладбище на следующий день и оставлять на ней угощение для покойника. Особое место в календаре семьи принадлежит Радунице и Дедам дням поминовения умерших предков. Христианская церковь стремилась искоренить язычество из сознания окрещенных, но так и не смогла это сделать. Поэтому она совместила свои праздники и обряды с языческим календарём, придавая языческим праздникам смысл церковных и имена христианских святых. Так Коляды стали Рождеством, Зеленец (Семуха) Троицей, Масленницу начали праздновать за семь недель до Пасхи и др. Еще во времена принятия новой религии на местах языческих капищ возводили христианские храмы. Этот процесс продолжается и сейчас. Несколько лет назад христианская церковь освятила на месте древнего языческого капища Стюденец возле деревни Новосады Дзержинского района Минской области комплекс родников, с которыми у местных жителей были связаны многочисленные легенды и языческие поверья. Многие древние языческие обряды и праздники в последние годы возрождаются, но они уже не носят религиозный характер. Их празднуют как древние народные обряды. Таким образом, в условиях диалога культур в конфессиональных отношениях на территории Беларуси сформировался феномен религиозной толерантности. Белорусская история не знает ни одной войны или серьёзного социального взрыва на религиозной почве. Она демонстрирует миру религиозную терпимость и сочувствие. Уникальным явлением по тесному взаимодействию многих этнических традиций является белорусская художественная культура. Многие писатели, 58

78 художники, композиторы XVIII XIX вв., которые родились на территории Беларуси, внесли большой вклад как в белорусскую, так и в польскую культуру: А. Мицкевич, В. Сырокомля, М.К. Огинский, Н. Орда, С. Монюшко. Еврейская культура Беларуси дала миру таких известных художников, как З. Азгур, М. Шагал, Я. Кругер, Ю. Пэн. Диалог культур в белорусской художественной культуре как нигде лучше прослеживается в производстве знаменитых Слуцких поясов, которые с середины XVIII до середины XIX вв. изготавливались на Слуцкой мануфактуре шелковых поясов. Сам по себе костюм шляхтича, дополнением к которому был пояс, явление уникальное по тесному переплетению идеологии сарматизма, популярной в XVII XVIII вв. в славянском мире, ценностей материальной культуры западноевропейских стран и местной культурной традиции, в которой пояс в мужском костюме имел особый смысл, т. к. символизировал собой мужскую сексуальность. Наличие в костюме богатого пояса указывало и на благородное происхождение владельца костюма, уровень его благосостояния. Первоначально пояса привозили с Востока из Османской империи, Персии, поэтому их называли «стамбульскими» или «персидскими». В середине XVIII в. Михаил Казимир Радзивилл, великий гетман Литовский, инициировал открытие в Великом княжестве Литовском ряда ткаческих мануфактур, в том числе и «персиарни» в Слуцке. В конце г. в Слуцк прибыл приглашенный из украинского города Станислава знаменитый турецкий мастер, армянин по национальности Ованес Маджаранц (его имя в Речи Посполитой Ян Маджарский). М.К. Радзивилл заключил с ним договор о создании «фабрики перской» для изготовления «пояса с золотом и шелком» с обязательным обучением «работе перской» местных мастеров. Для мануфактуры с целью заимствования узоров закупались фрагменты привозимых с Востока тканей. К тому же и мастеров первоначально приглашали из Османской империи и Персии. Поэтому в начальный период работы мануфактуры изготавливаемые пояса были с восточными узорами. Когда на мануфактуре в качестве художниц начали работать польки и француженки, процесс ткачества был освоен местными мастерами в узорах появились местные мотивы: незабудки, васильки, ромашки, листья деревьев. Растительный и геометрический орнамент на поясе свидетельствует не только о присутствии в ткачестве восточных мусульманских мотивов, но и влиянии местной культурной традиции, в которой одежда издревле, чаще всего с магической целью, покрывалась орнаментальными узорами. Орнаментарными ткались и простые пояса, которыми свою одежду подпоясывали крестьяне. Ткали Слуцкие пояса исключительно мужчины, т. к считалось что от прикосновения женских рук к золотым и серебряным нитям они потускнеют и пояс будет испорчен. Всего за время деятельности Слуцкой мануфактуры по подсчетам специалистов было изготовлено около поясов (Лыч Л., Навіцкі У., ). В связи с тем, что производство поясов такого типа было освоено на ряде других мануфактур, в углу пояса с обеих сторон ткалась метка на старославянском или латинском языках: «Слуцк», «В городе Слуцке», «Сделано в Слуцке». После включения белорусских земель в состав Российской империи в значительной степени по политическим мотивам произошла смена 59

79 культурных приоритетов. Слуцкий пояс выступал идентификацией принадлежности к Великому княжеству Литовскому. Традиционный богатый куштун с поясом на территории Российской империи носить было запрещено. Спрос на пояса упал и в году приносящая убытки мануфактура была закрыта. В белорусском искусстве фиксируются все известные европейские художественные стили, которые творчески перерабатывались и осмысливались в своеобразном культурном пространстве. Белорусская культура таким образом выступила посредником межкультурного общения между западно- и восточноевропейскими регионами и в сфере художественной культуры. ЗАКЛЮЧЕНИЕ На протяжении своей более чем тысячелетней истории белорусская культура постоянно находится в ситуации взаимодействия с другими культурами, часто более сильными и влиятельными. Однако, в этих условиях она смогла не только сохранить свои основополагающие ценности, но и, вследствие постоянного культурного общения, плодотворно взаимодействовать с культурами народов, с которыми её сводила историческая судьба. Под влиянием этого плодотворного диалога и формировались основополагающие черты менталитета и национального характера белорусов: толерантность, открытость, неконфликтность, стремление к установлению взаимопонимания и консенсуса (Языкович В. Р., ). Рассматривая национальную культуру ни как субстрат или синтез других культур, а как диалог в культурном пространстве, мы предоставляем ей возможность засиять новыми гранями и представить миру свои уникальные ценности, сформировавшиеся «здесь и сейчас», т. е. в данное историческое время, при конкретных обстоятельствах взаимодействия. БИБЛИОГРАФИЯ 1. Лыч, Л. Гісторыя культуры Беларусі / Л. Лыч, У. Навіцкі. 2-е выд. Мінск : ВП «Экаперспектыва», с. 2. Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш. Мінск : БелЭн, Т. 6. Кн. 1 : Пузыны Усая Мінск. с. 3. Языкович, В. Р. Культурология : учеб.-метод. пособие / В. Р. Языкович. З- е изд. Минск : РИВШ, с 60

80 SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ KÜLTÜREL MİRASIN KORUNMASINA YÖNELİK GÖRÜŞLERİ (SOCİAL STUDİES TEACHER CANDİDATES&#; VİEWS TOWARD THE PRESERVATİON OF CULTURAL HERİTAGE) Ülkü Tuğçe ÇAL Hilmi DEMİRKAYA ABSTRACT The social studies course in Turkey is taught in the fifth, sixth and seventh grades of middle school. The social studies textbooks are prepared in accordance with the social studies curriculum prepared by the education and training board presidency of the Turkish Republic Ministry of National Education. Culture and heritage learning is one of the learning areas in the social studies curriculum. In order to preserve cultural heritage and transfer it sustainably to future generations, it is important to determine the thoughts of social studies teacher candidates in terms of preserving the cultural heritage. The aim of this research is to reveal the views of social studies teacher candidates regarding the preservation of cultural heritage. The study was conducted during the fall semester of academic year. The study group of the study comprises 60 social studies teacher candidates. The research was designed in accordance with the qualitative research design. Data were analyzed using content analysis method. Participants were determined according to purposive sampling method. The findings have been discussed with relevant literature. Some suggestions for relevant institutions and researchers have been developed. Keywords: Cultural heritage, social studies teacher candidate, qualitative study, content analysis GİRİŞ Tarih içerisinde pekçok kültür ve medeniyetin kesişme ve çatışma ortamında bulunan ve günümüzde de bu özelliğini devam ettiren Türkiye bu medeniyetlerin bıraktığı kültürel miras unsurlarını bağrında barındırmaktadır (Dağıstan Özdemir, ). Türkiye dahilinde mevcut bulunan bu mirasın köklerinde eski Anadolu medeniyetleri olan; Hitit, Likya, Karya, Frigya vb. Orta Asya, İran, Arap etkileri ile Selçuklu ve Osmanlı yer almaktadır. Bu zenginlik ve çeşitlilik Türkiye yi dünyanın en zengin kültürel miras merkezi haline getirirken, bu mirası korumak ve gelecek nesillere sürdürülebilir bir şekilde taşımak için belirlenecek politikalar ve stratejiler için gerekli kaynakların tahsisi ve çabaların gösterilmesi elzemdir. Bu araştırmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmeni adaylarının kültürel mirasın korunmasına yönelik görüşlerinin incelenmesi olarak belirlenmiştir. Arş.Gör.,Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. funduszeue.info, Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Antalya. 61

81 YÖNTEM Bu araştırmada, nitel veri toplama tekniklerinden yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi yoluyla çözümlenmiştir. Nitel içerik analizi, belirli nicel ölçümlere bağlı olmadan, analitik kurallar ve belli bir sistematikteki modeller takip edilerek, iletişimin ortaya çıktığı bağlam dikkate alınarak, metinlerin metodolojik ve bilimsel olarak analizidir (Mayring, ). İçerik analizinde temel amaç, toplanan verileri açıklayabilecek kavramlara ve ilişkilere ulaşmaktır. İçerik analizi yoluyla verileri tanımlamaya, verilerin içinde saklı olabilecek gerçekler ortaya çıkarılmaya çalışılır. İçerik analizinde özünde yapılan işlem, birbirine benzeyen verileri belirli nosyonlar ve temalar kapsamında bir araya getirmek ve bunları okuyucuların anlayabileceği bir şekilde düzenleyip yorumlamaktır (Yıldırım ve Şimşek, ). Nitel içerik analizinde kullanılan veriler, seçkisiz örneklem yöntemleri ile seçilmiş, araştırmanın sorusuna ilişkin metinlerden oluşur (Zhang & Wildemuth ). Araştırmanın çalışma grubunu eğitim-öğretim yılı güz döneminde Türkiye nin güneybatısında büyük bir üniversitenin eğitim fakültesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği lisans programına devam eden 60 sosyal bilgiler öğretmen adayı oluşturmaktadır. BULGULAR 1. Kültürel Miras ile ilgili film/ler izlediniz mi? Bu film/ler üzerinizde nasıl bir etki bıraktı? Bu soruya araştırmaya katılan sosyal bilgiler öğretmen adaylarının 26 sı evet, 34 ü hayır cevabını vermişlerdir. 2. Kültürel Miras ile ilgili bir kitap okudunuz mu? Bu kitap/lar sizi nasıl etkiledi? Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının 15 i kültürel miras ile ilgili bir kitap okuduğunu ifade ederken, 45 i okumadığını belirtmiştir. 3. Kültürel miras ile ilgili etkinlik/lere katıldınız mı? Lütfen bilgi veriniz. Araştırmaya katılan sosyal bilgiler öğretmen adaylarının 26 sı kültürel miras ile ilgili bir etkinliğe katıldığını belirtirken, 34 ü bu tarz bir etkinliğe katılmadığını ifade etmiştir. 4. Kültürel miras nedir? Kısaca tanımlayınız a) Bir millete özgü olan ve o milletle bütünleşmiş maddi, manevi değerler, örf ve adetler bütünüdür. (K2,K4,K6,K8, K9,K12,K16,K17,K18,K19,K20,K28,K29,K32,K33,K35,K38,K40,K41,K42, K43,K47,K49,K51,K53,K54,K57,K58,K59,K60) K2: Geçmişten bizlere aktarılan örf, adetlerimiz, geçmişten gelen kıyafetlerimiz. b) Geçmişten günümüze kalan korunması gereken somut ve soyut değerlerdir. (K1,K3,K11,K13,K14,K21,K22,K23,K24,K25,K26,K27,K31,K37,K39,K46, K50,K52,K55). K1: Geçmişten günümüze kalmış evrensel değerleri olan maddi ve manevi bütün eserler. 62

82 c) Kültürel miras, geçmişle gelecek arasındaki köprüdür. (K5,K10,K15,K30,K34,K36,K44,K45,K48,K58,) 5. Sizce Türkiye nin en önemli kültürel mirası sizce hangisidir? a) Antik Kentler (Efes, Aspendos, Olimpos): (K1,K2,K3,K4,K12,K15,K24,K28,K33,K45,K46,K47,K60) b) Türk Dili: (K5,K6,K10,K19,K43,K56) 6. Türkiye açısından kültürel mirasın korunmasının önemini açıklayınız. a) Türkiye birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır (K6,K8,K10,K17,K26,K33,K34,K48,K53,K55,K60) K6: Anadolu toprakları yüzyıllar boyunca birçok kültüre sahiplik etmiştir. Bundan dolayı kültürel birikimi fazla olmuştur. Birden çok kültürün buluştuğu bir yer olmuştur. b) Kültürel mirası yaşatmak ve gelecek nesillere aktarmak (K1,K3,K13,K14,K18,K19,K21,K35,K36,K38,K39,K40,K41,K44,K47, K50,K51) K3: Şimdiki genç kuşağımızın batı merakı kültürünü ve kültürel mirasını unutturmaya yol açmıştır. Gençlerimiz özünü bilmemektedir. Halbuki geçmiş geleceğimizin aydınlatılmasında bir yoldur. Geçmişini, özünü, kültürünü bilmeyen bir nesil devamlılığını sürdüremez, tarih sahnesinde adı tozlu raflarda kalmaya mahkumdur. c) Türkiye nin geçmişi ile bugünü arasındaki bağlantısını kültürel miras sağlamaktadır (K9, K12,K16,K24,K45,K59) K9: Kültürel miras bizim ezelden beri süregelen korunan değerlerimizdir. Bu değerlere gereken önemi hassasiyetle vermek zorundayız. d) Türkiye kimliğini ve millî birliğini korumak için kültürel mirasına sahip çıkmalıdır (K2,K4,K5,K7,K11,K15,K20,K22,K23,K25,K27,K28,K29,K30,K31,K3 2,K37,K42,K43,K46,K49,K52,K54,K56,K57,K58) K Kültürel mirası dile benzetirim. Dilimizi kaybedersek benliğimizi kaybederiz. Kültürel mirasımızı kaybedersek aynen dilimizi kaybetmiş gibi benliğimizi, kültürümüzü kaybederiz. 7. Kültürel mirasın korunmasına yönelik hangi eğitim materyalleri geliştirilebilir? a) Kültürel mirası anlatan slaytlar (K1,K35,K36) K1: Kültürel miras hakkında bilgi veren slaytlar hazırlanabilir. b) Ders ve etkinlikler (K2,K3,K7,K11,K13,K14,K21,K22,K24,K30,K33,K38,K41,K43,K48,K 49,K51,K56,K59) K2: Öncelikle kültürün genç nesillere öğretilmesi için ders ve aktivitelerin yapılması gerekiyor. c) Kültürel miras alanlarına geziler düzenlemek (K3,K8,K9,K17,K25,K33,K37,K42,K46,K52,K54,K55,K58) K8: Kültürel mirasların olduğu yerlere geziler düzenleyip o yer hakkındaki bilgileri orada anlatarak gezi imkanı yoksa da o yerin videolarını izleterek. 63

83 d) Simulasyonlar (K5) K5: Kitap, dergi vb. yayınların yanısıra öğrencinin görebileceği dokunabileceği ortamlar oluşturulmalı (okullarda) savaşla ilgili araç gereçler, madalyalar ayrıca simülasyon tekniği ile gerçeğe yakın ortamlar oluşturularak merak ve ilgi uyandırılmalı. e) Belgesel, film, broşür ve kitaplar (K10,K18,K31,K44,K54,K55) K Belgeseller, kitaplar, broşürler. f) Maketler (K16,K30,K32,K50) K Maketler g) Yapbozlar, oyun kartları-görsel materyaller (K26,K27,K28,K34,K54) K Çocukların ilgisine çekecek kartlar olabilir. Bu yerlerin yapbozları olabilir. h) Kültürel miras panosu (K39,K56) K Okullarda bu konuda eğitim verilebilir. Toplumumuzu bilinçlendirmek adını bu konuyla ilgili duyurular, afişler geliştirilebilir. i) Takvim ve ajanda, Sempozyum ve panel (K48) K Takvim ve ajandalar geliştirilebilir. j) Kitap ve defter kapakları (K57) K Kültürümüzü anlatan kitap veya defter kapakları 8. Sosyal bilgiler derslerinde öğrencilerin kültürel mirasın korunmasına yönelik duyarlılıkları nasıl artırılabilir? a) Kültürel miras alanlarına geziler düzenleyerek (K1,K3,K4,K8,K9,K12,K14,K15,K17,K18,K19,K25,K26,K29,K33,K45, K50,K51,K59,K60) K1: Kültürel miras alanlarına geziler düzenleyerek öğrencilerin bu yerleri görerek değerlerini daha iyi anlaması sağlanır. b) Ders içinde etkinlikler yaptırarak (K2,K6,K7,K10,K16,K27,K28,K38,K41,K43,K46,K48,K58) K2: Aktiviteler yapılarak kültürel miraslarımız tanıtılabilir. c) Duyuşsal alanı geliştirici çalışmalar yaparak (K5,K15,K20,K32,K34,K35,K37) K5: Sevgi, ilgi, merak K Geçmişi bilmenin geleceğe nasıl yön verdiği bilinci öğrencilere aşılanmalıdır. d) Dersleri kültürel mirasın olduğu mekanda işleyerek (K11,K30,K52,K55,K56) K Dersleri sınıfta değil de konunun anlatıldığı yere gidilmelidir. Artık öğrenciler dersleri sınıf ortamından daha başka yerlerde görmesi gerekir. e) Kültürel mirasın korunmasının önemi vurgulanarak (K21,K22,K23,K24,K31,K36,K39,K40,K42,K44,K47,K49,K53,K54,K5 7) K Bilinçlendirmek çok önemli. Neyin ne olduğunu, nerden geldiğini ve bunun değerini bilmek önemli. Bunu bu derste aşılamalıdır. 64

84 9. Kültürel mirasın korunmasına yönelik hangi önlemler alınmalıdır? a) İnsanlar eğitilmeli ve bilinçlendirilmelidir (K1,K2,K4,K5,K6,K7,K8,K11,K12,K13,K17,K18,K19,K21,K22,K24,K 25,K29,K30,K34,K36,K39,K40,K44,K47,K49,K53,K56,K57) K1: İnsanlar bu konuda bilgilendirilmeli ve bunun için eğitimler verilmelidir. Bu konuda daha çok eğitimli kişiler yetiştirilmeli. Müzeler açılmalı. Bu konu hakkında kanunlar çıkarılmalıdır. b) Sit alanlarının sayısı artırılmalı (K2,K24,K41) K2: Kültürel miraslar için sit alanları artırılabilir. K En başta devlet ve devletin kurumları tarafından kültürel miras korunma altına alınmalıdır. c) Programa dersler konulmalı (K3,K14,K15,K46,K48) K3: Ortaokulda bu konuda dersler verilebilir. d) Film, belgesel ve dergiler yoluyla tanıtım yapılmalı (K3,K6,K20,K26,K32,K33,K46,K48,K50,K55) K Çeşitli medya araçları ile bilgilendirmeler yapılabilir. e) Kültürel mirasa zarar verenlere etkili yaptırımlar uygulanmalı (K9,K27,K28,K31,K32,K33,K37,K38,K45,K52,K54,K58,K59,K60) K9: Tarihi eser kaçakçılığı, yıkıp dökmelere engel olunmalı. f) Adet, gelenek ve göreneklerimizi yaşatma (K10,K35,K42,K43,K51) K Eserlerimiz, örflerimiz, adetlerimiz korunarak ve yeni nesillere aktarılarak bir şeyler elde edebiliriz. Korumak için ise yeni nesillere aktarmak ve değerlerimizi yaşatmak önemlidir. g) Restorasyon yapma (K16,K23,K25,K37,K50) K Tarihi yapıları restore edip manevi değerlerimizi de çeşitli etkinlikler yapıp bunları koruyabiliriz. SONUÇ VE TARTIŞMA Araştırmanın sonuçları değerlendirildiğinde, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kültürel mirasın korunmasına karşı duyarlı ve belirli düzeyde farkındalıklarının olduğu söylenebilir. Öğretmen adayları kültürel mirası bir toplumda toplum bilinci oluşturan maddi manevi önemli öğeler olarak görmektedirler. Öğretmen adayları ayrıca sıkça görüşme sorularında kültürel miras öğelerinin milletin tarihle olan bağlantısına ve geçmiş hakkında bilgi kaynaklığı yapmasına vurgu yapmışlardır. Türkiye nin çok kültürlü bir yapısının bulunduğuna ve bu yapının korunup gelecek kuşaklara aktarılması gerektiğine yönelik görüşler belirtmişlerdir. Görüşme sorularından sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kültürel miras ile ilgili film/belgesel izleme oranının bu konuyla alakalı kitap okuma oranına göre düşük olduğunu sonucuna varılabilir. TÜİK verilerine göre Türkiye&#;de kişi başına kitap düşmekte ve kitap okuma alışkanlığı Türkiye de okur-yazar insanların ihtiyaç listesinde sırada yer almaktadır. Günde ortalama bir dakika kitap okumaya ayırılırken, ortalama altı saat TV izlemeye, üç saat internete ayırılmakta. Bu veriler göz önüne alındığında kültürel miras ile ilgili kitap okuma oranın belgesel/film izleme oranına göre düşüklüğünün sebebinde kitap okumaya olan ilginin ülke çapında düşüklüğünün de büyük payı olduğu söylenebilir. Sosyal bilgiler öğretmen 65

85 adaylarının 26 sı kültürel miras ile ilgili bir etkinliğe katıldıklarını belirtirken 34 ü katılmadığını belirtmiştir. Katılımcıların büyük çoğunluğu Efes, Kapadokya, Camiler, Çanakkale, Müzeler gibi somut kültürel mirasa yönelik yapılar, sit alanları ve anıtların olduğu yerleri gezdiklerini belirtmişlerdir. Daha çok soyut mirasa yönelik yöresel festival ve etkinliklere bu araştırmaya öğretmen adayları içerisinde daha az katılım oranının olduğunu söylemek mümkündür. Yine öğretmen adayları antik kentlere, ören yerlerine, müzelere geziler düzenlenmesi gerektiğine hatta zaman zaman bu somut kültürel miras öğelerinin bulunduğu yerlerde ders işlenmesi gerektiğine ve derslerde kültürel miras konusuyla ilgili slaytların gösterilmesinin kültürel mirası anlama, yaşatma, korumaya ve gelecek kuşaklara aktarılmasına yönelik öneminin olduğunu belirtmişlerdir. KAYNAKÇA Dağıstan Özdemir, M. Z. (). Türkiye de kültürel mirasın korunmasına kısa bir bakış. PLANLAMA, TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayını, 31(1), Güler, A., Halıcıoğlu, M.B. ve Taşğın, S. (). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları. Mayring, P. (). Qualitative content analysis. Forum: Qualitative Social Research, 1(2). Retrieved July 28, , from TUİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (). İstatistiklerle Türkiye. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu. UNESCO Genel Konferansı (). Dünya kültürel ve doğal mirasının korunmasına dair sözleşme. Paris. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık. Zhang, Y., & Wildemuth, B. M, (). Qualitative analysis of content. Applications of Social Research Methods to Questions in Information and Library Science, pp

86 TARİHİ VE KÜLTÜREL MİRASIN KİTLESEL BELLEĞE AKTARIMINDA BASININ ROLÜNE BİR ÖRNEK: YILI TÜRK ULUSAL GAZETELERİNDE TARİHİ YAPI VE ESERLERİ KONU ALAN YAYINLAR Mustafa ZENGİNBAŞ ÖZET Tarihi değerlerin toplumsal bellekte yer edinmesi ve nesiller arasında aktarımı, millet olarak yaşamanın önemli gereksinimlerinden birisidir. Okul, aile, çeşitli kurumsal yapılar, basın-yayın organları, sanatsal ve kültürel aktiviteler ve daha pek çok etken; bu değerlerin toplumsal bilince sunulmasında ve aktarılmasında rol oynarlar. Bir kitle iletişim vasıtası olan gazeteler de önemli bir aktarım kanalı olarak görülebilir. Gazeteler yayınları yolu ile toplumun güncel hayatındaki haber gereksinimini karşıladıkları gibi geçmişten çeşitli verileri de kitlenin düşünsel evrenine sunabilmektedirler. Sanat, kültür, tarih, edebiyat ve daha pek çok alanda ortaya koydukları yayınlar, geçmişten birçok değeri güncel gazete okuruna aktaran bir kanal vazifesi görür. Bu yayınlar okuru bilgilendiren, eğiten ve etkileyen bir işlev icra etme yeteneğine sahiptirler. Bu tebliğ, tarihi mirasın gündelik gazeteler vasıtası ile topluma aktarılması konusuna odaklanmaktadır. Bu kapsamda, seçilmiş bir örnek olarak yılı Türk ulusal gazetelerinde tarihi yapılar ve sanat eserleri konusunda kitleye sunulmuş yayınlar incelenmiş; bu yayınlarda ortaya konan tarihi değerler ve bunun okur kitlesinde yaratmaya elverişli olduğu etki irdelenmeye çalışılmıştır. Okt., Selçuk Üniversitesi, Konya. 67

87

88 АДАМ МИЦКЕВИЧ: СТАМБУЛЬСКИЙ ПЕРИОД. СОВРЕМЕННАЯ ОЦЕНКА Zuev Vladimir NIKOLAEVICH Адам Мицкевич славянский польскоязычный поэт, родоначальник польской романтической литературы. Родившись на стыке исторических эпох, он пронес через свое творчество традиции родной земли. Считая себя литвином, он был толерантным человеком. В силу исторических и жизненных обстоятельств Адам Мицкевич жил не только в Российской империи. Завершающий этап его творчества связан с Парижем. В году он попадает в Стамбул. Что его туда привело? Желание творить? Или помогать своему народу? Стамбульский период жизни поэта, продолжавшийся всего неполных три месяца, был наполнен встречами и беседами. Стамбульский период один из самых таинственных в жизни нашего земляка. Baranovichi State University, Belarus. 69

89

90 3. OTURUM (3. SESSION)-A Salonu (A Hall) Oturum Başkanları (Session Moderators): Prof. Dr. Mustafa SEVER-Yrd. Doç. Dr. (Assist. Prof. Dr.) Ayşe Gülbün ONUR

91

92