10 Leva

PASAPORTSUZ Türkiye'ye girişlerine imkan tanınmasının ardından Edirne'ye alışverişe gelen Bulgar turist sayısı her geçen artıyor. Edirne Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Recep Zıpkınkurt, Hafta sonları bizim maksimum rakamlarımız 12 bin ile 16 binlere çıkmıştı. Şimdi 20 binleri görüyoruz. Kent ekonomisi açısından ciddi anlamda bir katkı sağlıyor dedi.

Resmi Gazete'de yayımlanan kararla Bulgaristan vatandaşlarının 28 Temmuz'dan itibaren Türkiye'ye pasaportsuz girebilmesine imkan tanındı. Uygulamanın ardından Bulgaristan'dan, Edirne'ye günübirlik alışveriş için gelenlerin sayısı her geçen gün arttı. Tur otobüsleri ve özel araçlarıyla gelen Bulgar turistlerin, iğneden ipliğe hemen her şeyi satın alarak kişi başı ortalama ila euro harcadıkları belirtildi. Bulgarlar, alışveriş merkezleri ve kurulan halk pazarlarına kadar hemen her yerde bulunan iş yerlerinden alışveriş yaparak ülkelerine dönüyor.

'HAFTA SONU GELİŞİLERİ 20 BİNE ÇIKTI'

Edirne Ticaret Odası Başkanı Recep Zıpkınkurt, Cumhurbaşkanlığı kararından sonra kimlikle girişlerde ciddi anlamda bir artış var. Önümüzdeki günlerde bu artışın daha da artacağını bekliyoruz. Çünkü kapılarımız ciddi anlamda kalabalık. Malum gurbetçi giriş ve çıkışlarımız var. Tahmin ediyorum, önümüzdeki günlerde kapıların rahatlamasıyla beraber Bulgaristan'dan gelen misafirlerde ciddi bir artış yaşayacağız. Eskiden genelde yakın bölgelerden geliyordu. Ama kimliklerle girişlerle beraber Karadeniz ve iç bölgelerden de gelişler devam ediyor. Genelde kilometre civarında bir giriş güzergahı vardı, bu kilometreye kadar çıktı dedi.

Kapıkule ve Hamzabeyli sınır kapılarından hafta sonları 12 bin ila 16 bin turist giriş yaparken, kimlikle giriş imkanının ardından bu sayının 20 bine çıktığını söyleyen Zıpkınkurt, Şimdi 20 binleri görüyoruz. Kent ekonomisi açısından ciddi anlamda bir katkı sağlıyor. Şu anda konaklamalarımız zaten gurbetçilerle beraber dolu. Hizmet sektöründe çalışan arkadaşlarımız yeterince cevap verebiliyorlar. Edirne, hizmet sektöründe ve turizmde gelişiyor. Tahmin ediyorum ki önümüzdeki günlerde gurbetçilerin bitmesiyle gerçek rakamları görebileceğiz diye konuştu.

Komşu ülke Bulgaristan ve Yunanistan'dan Edirne'ye gelen turistler, döviz kurundaki fark nedeniyle giyimden yiyeceğe birçok ihtiyacını kentte karşılıyor. Özellikle hafta sonları ağırlıklı olarak pazarlar ve alışveriş merkezlerini dolduran turistler araçlarının bagajlarını doldurup ülkelerine dönüyor. Kente son dönemde gelenlerin azaldığını söyleyen Bulgarlar, bunun esnafın artan leva kuruyla birlikte ürünlerini pahalı satmasından kaynaklandığını dile getirdi. Komşu ülke vatandaşı pahalılıktan yakınırken, esnaf ise fiyatların normal olduğunu öne sürdü.

‘FİYAT ARTIŞLARININ HAM MADDELERİN PAHALI OLMASINDAN KAYNAKLANIYOR’

Edirne Esnaf ve Sanatkar Odaları (EDESOB) Başkanı Kemal Cingöz, esnafın ürünü pahalıya aldığı için pahalı sattığını, turistlere yönelik bir zam olmadığını dile getirdi. Fiyat artışlarının ham maddelerin pahalı olmasından kaynaklandığını söyleyen Cingöz, "Fiyatlar onlara değil bizim halkımıza yüksek çünkü 1 leva lira bandında. Onlara fiyatlar çok pahalı gelmiyor. Esas yüksek gelen kısım bizim halkımıza. Esnaf pahalı alıyorsa tabii ki pahalıya satacak. Önemli olan üretimde yapılan zamları önlemek lazım. Herkes esnafın fırsatçı olduğunu söylüyor ama üretimi yapanlara kimse bir şey demiyor. Akaryakıt yükseliyor, elektrik yükseliyor, lojistik giderleri yükseliyor, üretim yapan yerlerde fiyat artıyor. Böyle olunca esnaf ne yapsın? Pahalı alıp ucuz mu satacak? Alıcı bulduğu müddetçe satacaktır" dedi.

'BULGAR VE YUNAN TURİSTLER İÇİN AYRI PERON AÇILMALI'

Avrupa'nın çeşitli ülkelerinde yaşayan gurbetçilerin, hafta sonu itibariyle başlayacak yaz tatilleri öncesi sınır kapılarında yaşanacak yoğunluktan dolayı, sadece Bulgar ve Yunan turistler için ek peron açılmasını talep eden Cingöz, "Gurbetçiler gelirken kapılarda yoğunluk oluşuyor bu doğrudur. Bu vesileyle gelen Bulgar turist akımında azalma oluyor. Bunu geçmişte valiliğe ifade ettik. Dedik ki; iki ayrı peron olsun ve bu iki perondan sadece Bulgar ve Yunan turistler geçsin ama mümkün olmadığını ifade etmişti o zamanki valilik. Bunu isteğimizi tekrarlıyoruz, eğer ki mümkünse, hukuken mevzuata uygunsa, Kapıkule'de iki peron sadece Bulgar ve Yunan turistlere ayrılsın, onlara tahsis ederse gelişte bir sorun olmaz" diye konuştu.

'KENDİ ÜLKELERİNDE DAHA PAHALIYA ALIYORLAR '

Edirne'de her cuma kurulan ve Bulgarların yoğun ilgi gösterdiği pazarda esnaflık yapan Salih Mızrak, "Şu anda işlerimiz fena değil. Özellikle kendi para birimlerinin değeri arttığı için bolca alışveriş yapıyorlar. levaya her şeyi alıp gidiyorlar. Onlar geldiklerinde her şeyi alıyorlar, biz kazanıyoruz, bu güzel ama sonrasında biz yerine koyamıyoruz, o kısmı kötü. Gidip zamlı alıyoruz, o nedenle pahalı satmaya çalışıyoruz bu sefer de almıyorlar. Öyle olunca eski fiyattan vermeye devam etmek zorunda kalıyoruz. Kendi ülkelerinde daha pahalıya alıyorlar, buraya gelince bazen burayı da pahalı buluyorlar ama ben katılmıyorum. Artık sanırım onlar da uyandı, her şeyi daha ucuza almaya çalışıyorlar" ifadelerini kullandı.

'İŞLERDE YÜZDE 50 DÜŞÜŞ VAR'

Kentte tatlıcı dükkanı işleten esnaf Berat Kaplan, özellikle son günlerde Bulgar turistlerin gelişlerinde azalma olduğunu dile getirdi. Turistlerin fiyatları yüksek bulduğunu kaydeden Kaplan, "Gelişlerde bugünlerde azalma var. Bundan birkaç ay önce çok yoğundu, özellikle bu son dönemde düşüş olmaya başladı. Genel olarak fiyatlar arttı ve pahalı buluyorlar. Bizlik bir durumun olmadığını söylüyoruz. Euro ve leva yükselmesine rağmen halen daha yüksek buluyorlar. İşlerde yüzde 50 düşüş var diyebilirim. Yakında gurbetçiler de gelmeye başlayacak ve Bulgar ile Yunanlar gelmemeye başlayacak. O da işleri etkileyecek. Onların gelişlerini hızlandırmak için ayrı bir peron açılsa kapılarda çok güzel olur" dedi.

'BİZE TEŞEKKÜR ETMELERİ LAZIM'

Aktar dükkanı işletmecisi Celal Dursun da, fiyatların pahalı olduğu söylentisine katılmadığını dile getirdi. Dursun,"Ben fiyatların pahalı olduğu yorumlarına katılmıyorum. Ürünlerimize zam geldiği halde, kar oranımız azaldığı halde sırf pahalı demesinler diye 1 yıldır ürünleri aynı fiyatta tutmaya çalışıyoruz. Nereye kadar dayanacağımızı bilmiyorum çünkü sürekli gelen ürünler zamlı geliyor, rekabet piyasası da var. Mücadele etmeye çalışıyoruz. Bence komşu ülke vatandaşının bize çok teşekkür etmesi lazım çünkü onları hem güler yüzle karşılıyoruz, bir dediklerini iki etmiyoruz, dillerini anlıyoruz. Her zaman hizmet etmeye çalışıyoruz" diye konuştu.

' LİRAYA ALIYORDUK ŞİMDİ LİRA ARASINDA'

Bulgaristan'ın Filibe şehrinden Edirne'ye gelen Hüseyin Hüseyin, fiyatların yükseldiğini söyledi. Hüseyin, "Bayramlık alışveriş için geldik. Beğendiğimizi alıyoruz. bin lira civarında harcamayı düşünüyoruz. Fiyatların eskiye göre pahalandığını düşünüyorum. Eskiden bir tişörtü liraya alıyorduk şimdi lira arasında. Artık oradaki fiyatlarla buradaki fiyatlar aynı düzeye gelmeye başladı. O nedenle de gelişler azaldı sanırım biraz. Belki Edirne'de bu durum böyle bilmiyorum. İstanbul'a da giden var, onlara da sormak lazım" ifadelerini kullandı.

Bulgaristan'ın Şumnu şehrinden gelen Ercan Baluf da, eskiye göre fiyatların yüzde 30 arttığını belirtti. Baluf, "Fiyatlar fena değil ama eskiye göre yükseldiğini görüyoruz. Yüzde 30 artmış. Ben kaliteli olduğu sürece fiyata bakmıyorum şahsen ama yine de arttığı bir gerçek. Dönüşte fazla malzeme aldığımızda gümrükte izin vermiyorlar, o doğru. Keşke bu olmasa tabi" dedi.

Aldıkları memur maaşını protesto etmek amacıyla Saraçlar Caddesi’nde bir araya gelen memur ve çok sayıda yurttaşın katılım gösterdiği bu kalabalıkta, Edirne’nin Sesi’nin gözü kara, kanı hızlı akan genç muhabirlerinden Ali Karaman’ın objektifine takılan “Komşuya ciğer 10 leva, bize ciğer nema” yazılı pankartı bir dönemin simgesi olmuş durumda. Yanı başlarındaki Bulgar’ların 10 levaya ciğer yiyebildiği, Edirnelilerin kendi evinde, mutfağında pişen, kokusu bütün sokağa yayılan ciğeri yiyememeleri. İnsanın kendi memleketinde “yabancı” hissettiği nadir durumlardan.

Pankartı elinde tutan kişinin yüzünün asık olması tüm toplumun yaşadığı durumu yansıtması açısından çarpıcı, fiyatların gün gün arttığı, (hiç durmadan) maaşların eridiği, yaşam sevincimizi kaybettiğimizi ama bütün bu olumsuzluklara rağmen yaşanan bu durumu “bugünler de geçer.” “Biz de zarar ediyoruz abi.” “Krizi biz mi çıkardık” sözlerine inat sokaklara inerek yaşadığı duruma karşı çıkan bir saf bir yürek. Kabullenmemek.

***     

Aslında her şey 20 Mart yılında serbest piyasanın güvendiği isimlerden olan Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal'ın 20 Mart yılında gece yarısı Resmi Gazete'de yayımlanan kararla görevden alınması ile başladı.

Paramızın dolar karşısında güçlü durmasının nedeni “faizlerin” yüksek tutulmasına bağlıydı, tüm dünyanın izlediği temel politika budur. (Bakınız: ABD, faizleri yüksek tutarak doların değer kazanmasını sağladı. Aynı zamanda da enflasyonu düşme eğilimi göstermeye başladı. İzlenen doğru ekonomi-politikalar nedeniyle dünyada yaşanan bu krizden ilk çıkacak ülke ABD gibi gözüküyor.)

Aralık ayında doların seviyelerine çıkmasıyla başlayan kriz derinleşerek bugünlere geldi. Paramız, tüm dünyanın izlediği ekonomik müdahale araçlarını bir kenara bırakarak yeniden icat ettiğimiz ekonomi-politik müdahaleler sonuç vermedi.  Paramız dolar karşısında değer kaybederken, ithalata bağlı olmamız nedeniyle fiyatlar bir anda birkaç katına çıktı. (Eski hızda olmasa da bu yükseliş trendi hala devam ediyor.)

***

            Bu yükseliş trendi, maalesef hiç ama hiç lehimize işlemedi. Hatta esnaf, iş adamları fırsat bu fırsat deyip, ekonomi “kötü” deyip fiyatlar üzerinde istedikleri gibi oynama şansı edinmiş durumda.

            Fiyatları düşürmek bir yana, yurttaşa alternatif bir fiyat üzerinde çalışan kurum ve kuruluş en azından şu ana kadar ufukta görünmüyor. Ülke ekonomik pahalılık anlamında eşitlenmiş durumda.

            ***

            Geçen yazımda da belirttiğim gibi bu kötü günde birbirimize yardım etme günüdür. Sokaktaki simitçiyi, temizlik görevlisi, memuru, banka görevlisi, öğrenciyi, devlet yardımıyla geçinen vatandaşları, evine ekmek götürmek isteyen yurttaşları hayata bağlayacak faaliyetleri hayata geçirme günüdür dedik ama anlaşılan herkes şikâyetten beslenir olmuş. “Ne yapalım, sadece bizde mi pahalı? Biz mi çıkardık krizi?” gibi ifadelerle kendi gerekçelerini oluşturmuş durumda.

            Halk bu kötü günlerde kendilerine yapılan yardımı hiç unutmayacak, kendisine sahip çıkan esnafa, siyasetçiye, arkadaşa, dosta yeri geldiğinde o da yardım elini uzatmadan hiç çekinmeyecektir. Mersin’de, Ankara’da, İstanbul’da, Gaziantep’te hayata dokunan faaliyetler günü geldiğinde sandıkta karşılığını bulacak.

O nedenle EDESOB Başkanı Kemal Cingöz’ün “esnaftan zam talebi” geldiğini görünüşe göre bu teklifler geri çevrilmedi. Edirne’nin tanıtım yüzü olan lezzetlerinden olan ciğerin fiyatı 75 liradan 90 liraya çıktı.

            Cingöz de, esnaf da kendi dertlerinde ama Edirne’de asgari ücretli bir ailenin ailece ciğer yemesi (dört kişilik kabaca lira hesap) hayal oldu. Bu Edirne şartlarında ciddi para ve bunu ücreti veremeyen, vermeyen halk ciğere “hasret” kalacak gibi görünüyor.

            ***

            Sonuç olarak yukarıda da değindiğim gibi Edirneliler de yeri ve zamanı geldiğinde esnafın “ahlamaları, vahlamaları, kendisini görmezden gelen siyasilerin şikâyetleri halk nezdinde bir karşılık bulmayacak. Çünkü güvenirliklerini kaybediyorlar.

En azından Edirnelilere ayrı etiket fiyatı, Bulgarlara ve Yunanlara ayrı etiket fiyatı gibi basit önermelerde bile bulunmuyorlar, ya da bulunmak hiç içlerinden gelmiyor. Ne diyelim kendileri bilir.