Acik Istiare
Kelime anlamı “ödünç alma”dır. Edebiyatta bir sözcüğü, geçici olarak bir başka sözcük yerine kullanma sanatına istiare denir. İstiare, benzetmenin iki unsurundan sadece birisinin kullanılması ile yapılır. Benzetmenin iki temel unsuru vardır. Bunlar benzeyen (zayıf olan) ve kendisine benzetilen (kuvvetli unsur)dir.
İstiarede benzetme ilgisi söz konusudur. Örneğin cesur bir insana benzerlik ilişkisi ile “aslan” denmesi bir istiaredir. Çünkü “aslan” hayvanlar arasında cesareti ile ünlüdür. Bu örnekte olduğu gibi, benzerlik ilişkisi ile bir insana aslan dendiğinde, istiare yapılmış olur. Yine “tilki” çok kurnaz bir hayvandır. Kurnazlık bakımından bir kişi ile tilki arasında benzerlik ilişkisi kurulabilir.
İstiare Sanatına Örnekler:
“Kardeşi tilki gibi kurnaz biridir.” cümlesinde benzetme vardır.
Benzeyen: kardeşKendisine benzetilen: tilkiBenzetme yönü: kurnazlıkBenzetme edatı: gibiAma biz bu benzetmede iki temel öğeden birini, kardeş sözcüğünü, çıkardığımızda istiare sanatı oluşur.
“Ona dikkat et, çok tilkidir, seni aldatabilir.” cümlesinde bir kişi tilkiye benzetilmiş, ama benzeyen (insan) söylenmemiş: sadece kendisine benzetilen (tilki) söylenmiş, böylece istiare yapılmıştır.
İstiare için şu şartların olması gerekir:
- İstiare yapılan sözcüğün gerçek anlamının dışında kullanılması gerekir.
- Şiirde istiareyi oluşturan sözcüğün gerçek anlamda kullanılmasını engelleyen ipucu söz mutlaka bulunmalıdır.
- İstiare benzetmeye dayalı bir sanattır. Bu nedenle istiare yapılan sözcüğün benzetme amacının olması gerekir.
Bu dizelerde “gül” sözcüğü ile istiare yapılmıştır. Çünkü şair, sevgilisini “gül”e benzetmiş, ama benzeyen durumundaki “sevgilisi” sözcüğünü söylememiştir.
Benzeyen: sevgili (söylenmemiş)Kendisine benzetilen: gül (söylenmiş)Sadece kendisine benzetilen söylendiği için burada istiare yapılmıştır. Ayrıca dizelerde “yandım” ifadesi “gül” sözcüğünün gerçek anlamı ile kullanılmasını engellemektedir.
İstiareyi temelde açık ve kapalı istiare olarak incelemek mümkündür. Bir de temsili istiare vardır.
a. Açık istiare: Benzetmenin iki temel unsurundan sadece kendisine benzetilenin (kuvvetli unsur) kullanılması ile yapılan istiaredir.
“Akşamın kızıllığı Uludağ eteklerinde al ipek gibidir bu akşam.”Bu cümlede benzeyen “akşamın kızıllığı”, kendisine benzetilen ise “al ipek” sözleridir. Görüldüğü gibi bu cümlede benzetme vardır. Bu iki temel unsurdan benzeyeni çıkardığımızda:
“Uludağ etekleri al ipekten bu akşam”Bu dizede benzeyen “akşamın kızıllığı” sözü söylenmemiş, yalnızca kendisine benzetilen “al ipekten” sözü kullanılmıştır. Sadece kendisine benzetilen söylendiği için bu dizede açık istiare vardır.
“Garbın ucunda, son kıyıdan, en gürültülüBir med zamanı gökyüzü kurşunla örtülü”Bu dizelerde siyah bulutlar, “kurşun”a benzetilmiştir. Dizelerde kendisine benzetilen “kurşun” söylenmiş, ama benzeyen “siyah bulutlar” söylenmemiş, böylece açık istiare yapılmıştır.
“İki kapılı bir handayımGidiyorum gündüz gece”Bu dizelerde “dünya” iki kapılı bir hana benzetilmiş, ama benzeyen “dünya” söylenmemiştir. Sadece kendisine benzetilen durumundaki “iki kapılı han” sözü söylendiğinden açık istiare vardır.
“Havada bir dost eli okşuyor derimizi”dizesinde kendisine benzetilen “dost eli” söylenmiş, ama benzeyen “rüzgar” söylenmemiştir.
b. Kapalı istiare: Benzetmenin iki temel unsurundan sadece benzeyenin (zayıf unsur) söylenmesi ile yapılan istiareye kapalı istiare denir.
“Yaldızlı perçemlerin ıslandıkça uzuyorYalnızlık damla damla şakağından sızıyor”Bu dizelerde “yalnızlık”, “suya” ya da “tere” benzetilmiştir. Ancak kendisine benzetilen “su ya da ter” söylenmemiş, özelliği olan “damlamak” söylenmiş, böylece kapalı istiare yapılmıştır.
“Süzülüp akasya dallarından günErir damla damla ayaklarında “dizelerinde “gün”, “su”ya benzetilmiş, kendisine benzetilen “su” söylenmemiş, sadece suyu çağrıştıran “damla” kullanılmıştır. Sadece benzeyen kullanıldığı için bu dizelerde kapalı istiare vardır.
c. Temsili istiare: Teşbih öğelerinden yalnız birisiyle ve birden çok benzerlik (benzetme yönü) gösterilerek yapılan istiareye temsili istiare denir. Temsili istiarede bir davranışın, eylemin, düşüncenin simgelerle canlandırılıp somut hâle getirilmesi söz konusudur.
“Bin gemle bağlanan yağız at şâha kalkıyorGittikçe yükselen başı Allah’a kalkıyorSon macerayı dinlememiş varsa, anlatınRâm etmek isteyenler o mağrur, asil atınBeyhudedir her uzvuna bir halka bulsa daBoştur köpüklü ağzına gemler vurulsa daCoştukça böyle sel gibi bağnnda hisleriBir gün başında kalmayacaktır seyisleriSon şanlı mâcerâsını tarihe anlatınZincir içinde bağlı duran kahraman atınGittikçe yükselen başı Allah’a kalkıyorAsnn baş eğdi sandığı at, şâha kalkıyor”Faruk Nafiz Çamlıbel in yukarıdaki “At” şiiri temsili istiareye güzel bir örnektir. Şiirde atın çeşitli özellikleri ile Türk milletinin özellikleri arasında benzerlik kurulmuştur. Şair şiirinde bir attan söz eder. Bu atın şaha kalktığını, zincirlerini ve seyislerini umursamadığını. ona gem vurmanın boş bir uğraş olduğunu anlatır. Bu şiirde “at” Türk milletini karşılayan bir sembol olarak kullanılmıştır. Yani şiirde Türk milleti şaha kalkan, zincirlerini ve seyisini önemsemeyen, gem vurulamayan bir “ara benzetilmiş; ama “Türk milleti” söylenmemiştir.
Benzeyen: Türk milleti (söylenmemiş)Kendisine benzetilen: at (söylenmiş)“Artık demir almak günü gelmişse zamandanMeçhule giden bir gemi kalkar bu limandanHiç yolcusu yokmuş gibi sessizce alır yolSallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kolRıhtımda kalanlar bu seyahatten elemliGünlerce siyah ufka bakan gözleri nemliBiçare gönüller… Ne giden son gemidir buHicranlı hayatın ne de son matemidir buDünyada sevilmiş ve seven nafile beklerBilmez ki giden sevgililer dönmeyeceklerBirçok gidenin her biri memnun ki yerindenBirçok seneler geçti, dönen yok seferinden “Yine Yahya Kemal Beyatlı’nın ‘Sessiz Gemi” şiiri de temsili istiarenin güzel bir örneğidir. Bu şiirde tabut, gemiye benzetilmiştir. Ama benzeyen unsur olan “tabut” söylenmeyip, kendisine benzetilen “gemi” söylenmiştir.
Benzeyen: tabut (söylenmemiş)Kendisine benzetilen: gemi (söylenmiş)Geminin özellikleri meçhule gitmesi, limandan kalkması, uğurlayanların olması, yolcusunun olması… Bütün bunlarla tabut kastediliyor. Tabut sessizce gider, o giderken sevinç değil hüzün vardır, kalanlar elemlidir, çaresizlik söz konusudur.
Açık İstiare ÖrnekleriAçık ve Kapalı İstiare Arasındaki Farklar NelerdirEğretileme Örnekleriistiareİstiare Sanatına ÖrneklerKapalı İstiare Örnekleri
İstiare: Açık ve Kapalı İstiare
Asıl anlamı birinden bir şeyi ödünç isteyip almak olan istiare, bir kelimeye aralarındaki benzerlik sebebiyle temel anlamının dışında yeni bir anlam vermektir. İstiarenin temelinde teşbih vardır. Teşbihin iki temel unsurundan benzeyen ve kendisine benzetilenin birinin doğrudan ya da dolaylı olarak söylenerek kaldırılan kısmının kastedilmesiyle istiare meydana gelir. Diğer bir deyişle istiare, kısaltılmış bir teşbihtir. İstiareye konu olan kelimenin ya da cümlenin gerçek anlamının veya bu kelime veya cümlenin gösterdiği ilk anlamın anlaşılmasını engelleyen bir ipucu bulunur.
Teşbihle İstiare Farkı
“Kardeşi tilki gibi kurnaz biridir.” cümlesinde benzetme vardır.
Benzeyen: kardeş
Kendisine benzetilen: tilki
Benzetme edatı: gibi
Benzetme yönü: kurnazlık
Ama biz bu benzetmede iki temel ögeden birini, kardeş sözcüğünü, çıkardığımızda istiare sanatı oluşur.
“Ona dikkat et, çok tilkidir, seni aldatabilir.” cümlesinde bir kişi tilkiye benzetilmiş ama benzeyen (insan) söylenmemiş sadece kendisine benzetilen (tilki) söylenmiş, böylece istiare yapılmıştır.
İstiare için şu şartların alması gerekir:
- İstiare yapılan sözcüğün gerçek anlamının dışında kullanılması gerekir.
- Şiirde istiareyi oluşturan sözcüğün gerçek anlamda kullanılmasını engelleyen ipucu söz mutlaka bulunmalıdır.
- İstiare benzetmeye dayalı bir sanattır. Bu nedenle istiare yapılan sözcüğün benzetme amacının olması gerekir.
Her sabah başka bahar olsa da ben usandım
Uğramam bahçelerin semtine gülden yandım
Bu dizelerde “gül” sözcüğü ile istiare yapılmıştır. Çünkü şair, sevgilisini “gül”e benzetmiş ama benzeyen durumundaki “sevgilisi” sözcüğünü söylememiştir.
Benzeyen: sevgili (söylenmemiş)
Kendisine benzetilen: gül (söylenmiş)
Sadece kendisine benzetilen söylendiği için burada istiare yapılmıştır. Ayrıca dizelerde “yandım” ifadesi “gül” sözcüğünün gerçek anlamı ile kullanılmasını engellemektedir.
Açık istiare: Sadece kendisine benzetilenle yapılan istiaredir.
“Akşamın kızıllığı Uludağ eteklerinde al ipek gibidir bu akşam.”
Bu cümlede benzeyen “akşamın kızıllığı”, kendisine benzetilen ise “al ipek” sözleridir. Görüldüğü gibi bu cümlede benzetme vardır. Bu iki temel unsurdan benzeyeni çıkardığımızda:
Uludağ etekleri al ipekten bu akşam
Düştü yeşil ovaya kubbelerin gölgesi
Bu dizede benzeyen “akşamın kızıllığı” sözü söylenmemiş, yalnızca kendisine benzetilen “al ipekten” sözü kullanılmıştır. Sadece kendisine benzetilen söylendiği için bu dizede açık istiare vardır.
Kapalı istiare: Sadece benzeyenle yapılan istiaredir.
Yaldızlı perçemlerin ıslandıkça uzuyor
Yalnızlık damla damla şakağından sızıyor
Bu dizelerde “yalnızlık”, “suya” ya da “tere” benzetilmiştir. Ancak kendisine benzetilen “su ya da ter” söylenmemiş, özelliği olan “damlamak” söylenmiş, böylece kapalı istiare yapılmıştır.
İstiare
İstiare, Türk Edebiyatında, bir sözcüğü kendi anlamı dışında kullanarak, bir şeyi benzediği başka varlığının adıyla anma sanatı. Diğer adı eğretilemedir.
Benzetmenin iki temel öğesi vardır, benzeyen ve benzetilen. İstiare bunlardan birinin söylenmemesiyle yapılır.
Çeşitleri[değiştir nest...
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası