Eşeyli Nedir
kaynağı değiştir]
kaynağı değiştir]
Eşeyli üreme de diğer üreme çeşitlerinde olduğu gibi çok kısaca söylemek gerekir ise yeni bir canlı meydana getirme olayıdır. Eşeyli üremede eşeysiz üremeden farklı olarak iki farklı canlı organizması mevcut olmalıdır. Eşeyli üreme sırasında bu canlılar arasında gerçekleşecek genetik malzemelerin birleştirilmesi yolu ile yeni bir canlı oluşacaktır.
Eşeyli Üremede Meydana Gelen Süreçler
1- Mayoz Bölünme: Mayoz bölünmede meydana gelen olay kromozom sayısının mevcut durumundan yarıya inmesidir. Bu bölünme sırasında her bir çiftin kromozomları kendi aralarında parça değişimi yaparlar. Eşeyli üremenin ilk süreci olan Mayoz Bölünme esnasında kromozomların sayısı diploit sayı (2n)’den diğer bir diploit sayısı (n)’e varır. Bu da demek oluyor ki, kromozomların sayısı yarı yarıya azalır. Bir sonraki adım olan döllenme sırasında ise haploit gametler, diploit bir zigot oluşturabilmek ve en baştaki (2n) kromozom sayısına ulaşabilmek için tekrar bir araya gelirler.
2- Krosover Yöntemi: Kromozomların bu şekilde kendi aralarında yaptıkları parça değişimlerine krosover yöntemi de denilmektedir. Krosover yöntemi ile kromozomlar arasında parça değişimi yapan canlılar, bu yöntem ile homolog rekombinasyon elde ederler.
Eşeyli üremenin ilk kez nerede ve ne şekilde görüldüğüne dair evrim ile ilgili genel olarak öldüğü gibi çok çeşitli tartışmalar söz konusudur. Eşeyli üremenin evrimi hala bilinmezliğini kısmen korumaktadır. Yapılan araştırmalar N.J. Buttefiel’in yılında yazdığı (Paleobiology Bangiomorpha pubescens n. gen., n. sp.: implications for the evolution of sex, multicellularity, and the Mesoproterozoic/Neoproterozoic radiation of eukaryotes]. ss. –) bilimsel yazısına göre ilk eşeyli üreme ile çoğalan canlıların fosillerinin 1 ile 1,2 milyar yıl öncesi Stenya döneminde yaşayan Okaryotlara ait olduğunu göstermektedir.
Eşeyli Üreme ile Çoğalan Canlılar
Genel olarak bakıldığında iri ölçekli makroskobik organizmaların büyük çoğunlu için olmak üzere hemen hemen tüm hayvanlar ile bitkiler de görülen üreme biçimidir. Hangi canlıların ne şekilde eşeyli üreme süreçlerinden geçtiğine dair bilgilerden yazımızın ilerleyen bölümlerinde bahsediyor olacağız. Ancak burada dikkat edilmesi gereken bir konu vardır.
Bakteriyel Konjugasyon olarak bilinen ve hücre teması yolu ile iki bakteri arasında genetik malzeme yani DNA aktarımı olan üreme çeşidini eşeyli üreme çeşidi ile karıştırmamaktır. Burada her ne kadar DNA aktarımı söz konusu olsa da bu tür üreme çeşitleri bir eşeyli üreme çeşidi değildir.
Bitkiler hayvanlardan farklı olarak mitoz bölünme sonucu gametofit içinde oluşan ve gelişen sporlara sahiptirler. Bitkiler arasında bu gametofit türlerin büyüklüğüne göre farklılıklar oluşmaktadır. Örnek vermek gerekirse Angiospermler olarak adlandırılan kapalı tohumlu bitkiler, polenlerinde sadece üç adet hücre bulundururlar. Angiospremlernde farklı olarak yosunlar ve ilkel olarak isimlendirilmiş bitkiler polenleri içerisinde bir kaç milyona varan sayılarda hücrelere sahip olabilirler.
Bitkilerde Eşeyli Üreme Evreleri
Çiçekli Bitkilerde Eşeyli Üreme
Çiçekli bitkilerin ortak özellikleri çiçek olarak da bilinen cinsel organları ile üremeye devam etmeleridir. Burada meydana gelen stamen ya da anter olarak bilinen çiçeğin erkek organının eril gametofitler oluşturmasıdır. Üreme esnasında bu eril gametofitler, dişi gametofitlerin yumurta içinde bulunan stigma adı verilen tepeciklerinde birleşerek polen adı verilen taneler içerisinde sperm üretimi gerçekleştirirler. Üreme sırasında polenlerin içerlerinden yumurtalara doğru hareket eden spermler çift döllenme ile dışı gametofitin içerisine yerleşirler.
Bu evre sonrası ise yumurtalarda bulunan bu spremler meyveye dönüşerek tohum çevresinde büyürler. Bitkiler arasında bu üreme evreleri için gerekli olan tozlanma hareketi bir bitkinin kendi içinde olabileceği gibi bitkiler arası da gerçekleşebilir. Burada bir bitkinin kendi spermleri ile yeniden üremesine Kendi Kendine Tozlanma denirken bitkilerin birbirleri arasında sperm taşınması yolu ile gerçekleştirdikleri hareketlere Tozlaşma hareketi denilmektedir.
Genel olarak eşeyli üreme evreleri bu şekilde açıklanabilecek olan bitkiler arasında bu evrelerden farklı olarak daha değişik evrelerden geçen bitkiler de bulunmaktadır. Bunlara örnek vermek gerekirse çiçekleri olmayan eğrelti otları ve yosunlar örnek gösterilebilir.
Bir genelleme yapmak gerekir ise böcekler sperm meydana getiren erkek ve ovül yani yumurta üreten dışı türlerden oluşurlar. Bu durumda meydana gelen döllenme şeklinde erkeğin spermini döllenmeye hazır oluncaya kadar dişinin depolaması söz konusudur. Böcekler arasında çok farklı çiftleşme ve üreme aşamaları mevcuttur. Genel olarak dışilerin yumurtalarını dışarıda sakladığı görülürken, yumurtaları vücutlarında saklayan ve yavrularını canlı olarak doğuran dışı böcekler de mevcuttur.
Memelilerde üreme sadece iç döllenme şeklinde oluşmaktadır. Memelileri üreme özelliklerine göre üç kısımda incelemek mümkündür.
a- Tek delikliler (Latince: Monotremata) Örneğin, kısa burunlu karınca yiyenler ve Ornitörenkgiller… Tek delikliler yumurtalarını birkaç hafta içeride tutup besledikten sonra yumurtlayarak bu yumurtaların üzerine yatarak örter ve yumurtalarını sıcak tutarak korurlar. Bu durumun en biliniri örneği kuşlardır. Yaklaşık iki hafta sonra yumurtadan çıkan yavrular ve keseliler grubuna benzer olarak annelerinin keselerine girerek burada süt ile bir kaç hafta sürecek olan beslenmelerine devam ederler.
b- Eteneliler (Latince: Placentalia ya da Eutheria) Örneğin, Tamandua mexicana. Bütün memelilerin en büyük kısımı yaklaşık yüzde doksandörtlük bir kısmı Eteneliler oluşturmaktadır.
c- Keseliler (Latince: Metatheria ya da Marsupialia) Örneğin, Koala… Bütün memelilerin yüzde altısını oluşturmaktadırlar. Yavrularını neredeyse embriyo halindeyken çok erken sürede doğurarak anne kesesinde gelişmeye bırakmalarıdır.
Memelilerde üreme sırasında oluşturulan spermlerin hareketli yapıları ile yumurtaya ulaşmaları mümkün hale gelmiştir. Bu hareketi gerçekleştirebilmek için ise kamçı işlemi gören flagella isimli bir yapı kullanırlar. Spermlerin yumurtayı bulmalarında termotaksi (sıcaklık değişimleri) ve kemotaksi (kimyasal seviye farklılıkları) yol gösterici olurlar.
Balıklar diğer memelilerden farklı olarak yumurtalarını erkek balıklar tarafından döllenebilmeleri için dışarıya bırakırlar. Burada iç döllenme ile yumurtalarını geliştirip daha sonra dışarı bırakan balıklar olduğu gibi iç döllenme gerçekleşmeden yumurtaları kayaların altına ya da yosunların üzerine bazen de olduğu gibi suya bırakan balıklar mevcuttur.
Balık türleri arasında seyrek de olsa doğum yaparak yavrusunu meydana getiren türler de mevcuttur. Bu balık türlerine örnek vermek gerekirse: Lepistes, Molly balıkları ( Latince: Poecilia) söylenebilir. Burada vücut içinde gelişen yavruları erkekler taşır ve doğum erkekler tarafından gerçekleştirilir. Yalnız bazı balık türlerinin iki cinsiyetli olduğunu ve bu sebeple aynı anda hem sperm hem yumurta üretebildiğini unutmamak gerekir. Ve bu yumurta ve spermlerin serbest bırakılması halinde kendi kendilerini dölleme özellikleri de vardır. Eşeyli üreme gerçekleştirmeyip, eşeysiz üreme ile çoğalan balık türleri de vardır. (Örnek: Poecilia formosa) Bu balık ginogenez denilen bir çoğalma şeklini ile ürer.
Kaynaklar
Weizmann Institute (). Sperm Use Heat Sensors To Find The Egg; Weizmann Institute Research Contributes To Understanding Of Human Fertilization. Science Daily.
Iowa State University Biology Dept. Discoveries about Marsupial Reproduction Anna King webpage
FacebookTwitter
Böcek türleri, günümüze kadar gelen tüm hayvan türlerinin üçte ikisinden fazlasını oluştururlar ve bazı türleri seçmeli olarak partenogenez ile çoğaldıkları halde çoğu böcek türleri eşeyli olarak ürerler. Birçok böcek türü seksüel dimorfizm özellikleri gösterirken, diğer türlerde cinsiyetler neredeyse özdeş görünüme sahiptir. Tipik olarak, böcekler spermatozoa (sperm) üreten erkek ve ovül (yumurta) üreten dişi olmak üzere iki cinsiyete sahiptirler. Ovül, iç döllenme öncesi oluşan ve koryon tabakası ile kaplanan yumurtalara dönüşür. Böcekler, çoğu kez erkeğin spermatoforunu (sperm kapsülü) dişinin içinde depoladığı ve yumurtaların döllenmeye hazır olmasına kadar dişinin bu spermleri sakladığı, çok farklı çiftleşme biçimlerine ve üreme stratejilerine sahiptir. Dölleme sonrası ve zigot oluşumu ile gelişim aşamalarının çeşitlenmesinin ardından, birçok türlerde dişi yumurtaları dışarıda saklar ya da bazı türlerde yumurtalar dişi böceğin içinde gelişir ve yavruları canlı doğururlar.
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası