Pamuklar Toki Site Yönetimi

1 milyon Türkiye fotoğrafı

Giriş Yap

Ankara Yenimahalle Pamuklar TOKİ
« önceki       sonraki »

ANA SAYFA -> ANKARA - Haberler ve Sohbet
cevap yaz

sayfa

velisoylu 11 yıl önce - Prş 09 Şub , yönetim arkadaşlar öncelikle site yönetimi yönetime seçilen arkadaşlara ve tüm komşularımıza hayırlı olsun. bir sorum olacak: dairemizin elektrik abonelik ücretini enerjisa peşin mi alıyor, yoksa bir sonraki faturaya yansıtılabiliyor mu? Saygılar. yönetime seçilen arkadaşlara görevlerinde başarılar dilerim.  mesajı beğendiniz mi?

bozkır06 11 yıl önce - Prş 09 Şub , Yönetim Yönetim TOKİ tarafından site üzerine şutlandı. Yalnız taşlar yerine oturana kadar acilen 6 ay-1yıl özel bir kuruluşa yönetim devredilmeli. şu yada bu kişi değil, profesyonel bu işi yapan onlarca kuruluş, şahış(avukat/muhasebeci vs) var. Neden? Yeni yönetimin en başta zorlanacağı iş sitenin faaliyete geçmesi olacaktır(elektrik, gaz, vs). Aidat toplanması çok büyük problem olacaktır, hatır gönül devreye girecektir. Arsa sahibi olmalarından dolayı hak sahipleri yeni hayat tarzına direnç sergileyeceklerdir (aidat). Bu yaşanmıştır ve yaşanmaktadır Ankarada. Ara parantez: Yönetim 15 dakika içinde belirlenmiş, jet hızı ile. En çok katılım da C1 dendi yanılmıyorsam imza vardı. KAt mülkiyeti kAnunu derki: Madde 30 - Kat malikleri kurulu, kat maliklerinin sayı ve arsa payı bakımından yarısından fazlasiyle toplanır ve oy çokluğuyla, karar verir. ve yine aynı kanun derki: Madde 28 - Yönetim planı yönetim tarzını, kullanma maksat ve şeklini yönetici ve denetçilerin alacakları ücreti ve yönetime alt diğer hususları düzenler. Yönetim planı, bütün kat maliklerini bağlıyan bir sözleşme hükmündedir. ve yine bu yönetim planı: Madde 27 - Anagayrimenkul, kat malikleri kurulunca yönetilir ve yönetim tarzı, kanunların emredici hükümleri saklı kalmak şartiyle, bu kurul tarafından kararlaştırılır. II - YETER SAYI: Madde 30 - Kat malikleri kurulu, kat maliklerinin sayı ve arsa payı bakımından yarısından fazlasiyle toplanır ve oy çokluğuyla, karar verir. funduszeue.info Toki oldu bittiyle üzerinden atmaya çalışmıştır. Ancak yönetim oluşumu Kat mülkiyeti kanununa aykırıdır. Bazı bloklardan yalnızca kişi vardı. Bu yapı ile de aydan önce velev ki eşyalarınızı taşımış da olsanız bir arpa boyu yol alınmaz. Yoksa arkadaşlar vur abalıya mı yapacaklar. Verin şunu bir avukata işler düzelene kadar. Benden bu kadar söylemesi. 15 dairelik yerde canım çıktı 3 senedir ve yönetimi devredecek kimse bulamıyorum. Anlayın, bu iş çok zor. Hele hele memur arkadaşlar vardı. Bu iş amatörce olmaz arkadaşlar verin çatır çatır alsın adam. Yoksa para falan toplanmaz, kimse de yatırmaz. Moralinizi bozmuş olmayayım. Tecrübe konuşuyor. Karar defterlerini ortaya atarsın kimse almaz. Herkes evine oturana kadar cellat gibi hareket edecek bir otorite lazım. Yoksa bir çok arkadaşın mağduriyeti, sıkıntısı yanına kar kalır. Kat mülkiyeti kanunu ortada, bu işte sakatlık var. Burdan duyan yazışan insanların sayısı bir elin 10 parmağını geçmez. Tu as Compris. Vous avez comriez.  mesajı beğendiniz mi?

Patron 11 yıl önce - Prş 09 Şub , Alıntı: Burdan duyan yazışan insanların sayısı bir elin 10 parmağını geçmez. Bir elde 10 parmak değil, 5 parmak vardır. Bu başlıkta ayrı üye mesaj yazmış olup, toplam mesaj yazılmış, defa okunmuştur. Hatta yukarıdaki ilk mesajını yazan zatı alinizin bile burayı defalarca okuduğu ve takip ettiği gayet açık. Zira buradaki topluluk, böyle bir ihtiyaç yüzünden burada bir araya gelmiş durumda. TOKİ'nin de burayı takip ettiğine emin olabilirsiniz. Alıntı: Tu as Compris. Vous avez comriez. aynen  mesajı beğendiniz mi?

bozkır06 11 yıl önce - Prş 09 Şub , Burç/site denetçisi sayın remzi burç Tamam bir elde beş iki elde 10 parmak var. Bu durum Kat mülkiyeti Kanunu hükümlerini ortadan kaldırmaz. Karda kışta evine taşınmak için bekleyen, benim orda gördüğüm bir dünya kişi var. daireli bir yerde amatör bir ruhla bu kirada oturan ve taşınmak isteyen kişilerin durumu çözümlenenemez. Yaşayıp görecekler. Nisan ayından önce taşınamazlar. Eşyalarını taşıyanlar da bekler. TL nin toplanmakta zorlanıldığı yerler var iken, dairede hele hele arsa payı sahipleri de varken çok zor. Arkadaşları zor bir süreç bekliyor. Çok istiyorlarsa yapsınlar ama şu geçiş süreci (en az 6 aylık dönem) amatörce yürütülecek bir süreç değil. Tu as Compris. Kapiş  mesajı beğendiniz mi?

yamanbekir 11 yıl önce - Prş 09 Şub , eryaman 4 etap aidat ödemeriri ile ilgili Aidat bedelleri kat malikleri adına açtıkları ve &#;Üye Sicil No&#;dan otomatik ödeme talimatı verdikleri hesaptan toplam ödenmesi gereken bakiyenin bulundurulması durumunda her ayın 25&#;inde çekilmektedir. (25&#;i hafta sonuna geldiğinde ilk iş günü çekilir) ******yapılan ödemelerde kısmi tahsilat yapılmamaktadır. Aylık aidat bedeli tutarı ve varsa bir önceki aydan kalan borç tutarı toplamı yatırılması gerekmektedir. Eksik ödeme yapan kat maliklerinin hesabından aidat bedeli tahsil edilemeyecektir. Bu sebepten aylık ödenmesi gereken toplam bedelin zamanında ve tam olarak ödenmesi gerekmektedir. Ayrıca hesap açılmadan da Türkiye&#;nin herhangi bir ****şubesinden ödeme alternatifiniz de bulunmaktadır. Ödemenin yapılabilmesi için &#;Kurumsal Tahsilat / Eryaman funduszeue.info Yönetim / Üye Sicil No&#; işlemlerinin bankada yapılan ödemede belirtilmesi gerekmektedir. Bu işlem her ayın en geç 25&#;ine kadar yapılmakta olup, banka tarafından masraf, havale adı altında herhangi bir ek ücret talep edilmeyecektir. 25&#;inden sonra ödeme yapılamayacağından bu tarihte ödeyemeyen kat malikleri gecikme bedeli ile birlikte bir sonraki ayın aidatıyla beraber en geç 25&#;ine kadar ödeyebilecektir. Aidat bedelini belirtilen tarihte ödemeyen (her ayın 25&#;i son gün) kat maliklerine K.M.K&#;nun maddesi ve Yönetim Planının maddesi gereği % 5 gecikme faizi uygulanır. Ayrıca iki aylık aidat borcu olan kat malikleri hakkında icra takibi işlemi yapılmaktadır. İcra işlemi yapılmadan önce kat maliklerine site yönetimi tarafından mevcut telefonlardan ulaşılarak durum bildirilmektedir. Bu sebepten site yönetimindeki telefon bilgilerinizin güncelleştirilmesi önemle rica olunur. Bilgi verilen kat malikleri belirtilen sürede borcunu ödemediği taktirde icraya gönderilecektir. İcraya giden kat maliklerinden icra dosyasına mahsuben bankadan tahsilat yapılmamaktadır. İcra tahsilatları İcra Müdürlüğü veya anlaşmalı Avukat tarafından yapılmaktadır. sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu hükümleri gereğince; kat malikleri, tebligat adreslerindeki değişikliği Eryaman funduszeue.info Toplu Yapı Yönetimi&#;ne bildirmekle yükümlüdür. Aksi halde kat malikinin yönetimdeki mevcut adresine yapılan tebligat kat malikinin kendisine yapılmış sayılmaktadır.  mesajı beğendiniz mi?

mfy78 11 yıl önce - Prş 09 Şub , Yönetim hakkında Arkadaşlar, TOKİ evlerin tapusunu vermediği sürece biz KAT MALİKİ sayılmıyoruz. Bu nedenle yönetim oluşturulması için yeter sayı gibi bir zorunluluk yok diye biliyorum.  mesajı beğendiniz mi?

şaban aygenoğlu 11 yıl önce - Prş 09 Şub , arkadaşlar tüm görüşlere saygılıyım .lakin bu günkü tolantıya çoğu arkadaşım imkanlarını zorlayıp izin alarak geldi eğer görüşü ve düşüncesi olanlar kendileri ,gelimiyorlarsa bir yakınını gönderip iştirak edebilirlerdi ve görüşlerini paylaşabilirlerdi. yönetime seçilen arkadaşlar sadece bir an önce dairelerimize oturabilmemiz için gerekli işlemleri yapmaya çalışıyorlar .amatör ruhla fakat çoğu profösönöle taş çıkartacak şekilde çalışıyorlar .eğer tolantıya katılınsaydı niye site sakinlerinin seçildiğini ve bu işi yapabilecek kapasitede olduklraını anlarlardı .amaç bir an önce evlerimize oturabilmekse bu işin bu kişilerce yapılacağına inanıfunduszeue.info yapılacak iş belli .ve yapılacak iş için adımlar toplantı bitimnde atıldı  mesajı beğendiniz mi?

bozkır06 11 yıl önce - Prş 09 Şub , Kat maliki olmak yada olmamak? (bugün) Yönetim hakkında Arkadaşlar, TOKİ evlerin tapusunu vermediği sürece biz KAT MALİKİ sayılmıyoruz. Bu nedenle yönetim oluşturulması için yeter sayı gibi bir zorunluluk yok diye biliyorum." demiş. İyi demiş de: Kat mülkiyeti kanunu ortada iken; Peki aidatlar neye göre toplanacak? Yönetim planı neye göre belirlenecek? ssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssss. Kat maliki değil isek; Öyleyse bir ağaç gibi tek ve hür ve bir orman gib kardeşçe mi sitede oturacağız. Yönetim niye var ozaman. vs. vs. Kat mülkiyeti kanunu olduğu için. O zaman her şey kitaba uygun olmalı  mesajı beğendiniz mi?

taskur 11 yıl önce - Prş 09 Şub , PAMUKLAR YÖNETİMİ VE SİTE SAKİNLERİ HAYIRLI OLSUN Arkadaşlar herkese hayırlı sabahlar.Dün zor şartlarda izin alarak katılmış olduğumuz toplantı da arkadaşlarımızın toki karşısındaki sorunsuzca olgun bir duruş sergilemek suretiyle yönetimin kurulmasındaki gayretinden dolayı başta site başkanı,yardımcılarına,denetçilere ve katılan arkadaşlarımıza teşekkür funduszeue.info ali bey başkanlığında site yönetimi bu sorumluluğu almıştır,elini taşın altına koymuştur ancak bilinmelidir ki hepimizin eli taşın altında olmak zorundadır ve işlerimiz daha rahat, birlik beraberlik içerisinde yürütüfunduszeue.infoık yönetim kurulmuştur,toki kendi isteği ile yönetimi almamıştır,şirket funduszeue.info kişilere de yönetim bırakılmamıştıfunduszeue.info yönetimin de bu konuların üstesinden birlik ve beraberlik içerisinde geleceğini temenni ediyor,yönetimimize hayırlı olsun dileklerimizle başarılar dilerken bir an evvel de taşınmayı bekliyoruz:)  mesajı beğendiniz mi?

mutlukayan06 11 yıl önce - Prş 09 Şub , bozkır 06  mesajı beğendiniz mi?

sayfa

cevap yaz

« önceki       sonraki »

Yenimahalle şehrinde Toki Pamuklar Sitesi konumuna Toplu Taşıma

Yenimahalle, Türkiye'deki Toki Pamuklar Sitesi adresine nasıl gidebileceğinizi mi merak ediyorsunuz? Moovit, en yakın toplu taşıma durağından adım adım yol tarifi ile Toki Pamuklar Sitesi adresine ulaşmanın en iyi yolunu bulmanıza yardımcı olur.

Moovit, şehrinizde gezmenize yardımcı olacak ücretsiz haritalar ve canlı yol tarifleri sağlar. Saatleri, güzergahları, hareket saatlerini görüntüleyin ve gerçek zamanlı olarak Toki Pamuklar Sitesi adresine ne kadar sürede ulaşabileceğinizi öğrenin.

Toki Pamuklar Sitesi için en yakın durak veya istasyonu mu arıyorsunuz? Hedefinize en yakın durakların listesine göz atın: - Temsil Caddesi; - Lale Camii; - Lale Cami; - Pamuklar Pazar Yeri; - Yıldız Park Evleri; - Öteyüz Camii; Demetevler.

OtobüsMetro:M1-M2-M3

Sizi daha erken zamanda ulaştırabilecek başka güzergah olup olmadığını görmek ister misiniz? Moovit alternatif rotalar veya saatler bulmanıza yardımcı olur. Moovit Uygulamasından veya Web Sitesinden kolayca Toki Pamuklar Sitesi için yol tarifi alın.

Toki Pamuklar Sitesi adresine en kolay yoldan ulaşmanızı sağlıyoruz, bu nedenle Yenimahalle konumundaki kullanıcılar dahil milyondan fazla kullanıcı, toplu taşıma için en iyi uygulama olarak Moovit'e güveniyor. Ayrıca otobüs uygulaması veya tren uygulaması indirmenize gerek yoktur. Moovit, en doğru otobüsü veya metro saatlerini bulmanıza yardımcı olan tüm toplu taşıma araçlarının bir arada olduğu ulaşım uygulamanızdır.

Toki Pamuklar Sitesi için Otobüs, Metro ve Tren fiyatları, ve tüm yolculuk ücreti hakkında bilgi için lütfen Moovit uygulamasını kontrol edin.

Havaalanı, hastane, stadyum, market, alışveriş merkezi, kafe, okul, kolej ve üniversite gibi popüler yerlere gitmek için uygulamayı kullan.

Toki Pamuklar Sitesi adres: Yenimahalle Pamuklar Mahallesi Sokağı

1 T.C. ATILIM ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İÇ MİMARLIK VE ÇEVRE TASARIMI ANABİLİM DALI TOKİ&#; NİN TASARIM İLKELERİNİN, TOKİ KONUT UYGULAMALARI ÜZERİNDEN İRDELENMESİ: ANKARA ÖRNEĞİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Hazırlayan Yıldız AKBABA ESHAK Tez Danışmanı Yrd. Doç. Dr. Emel AKIN ANKARA,

2

3 i TEŞEKKÜRLER Bu çalışmamda, beni destekleyen ve yönlendiren Hocam ve Danışman&#; ım Yrd. Doç. Dr. Emel AKIN a teşekkürlerimi sunarım. Değerli aileme ve bu süreçte yeteri kadar ilgilenemediğim biricik kızım Mehr Naz a gönülden teşekkür ederim. TOKİ Projeleri ile çalışmamı destekleyen arkadaşlarım Akif ve Esra&#; ya çok teşekkür ederim. Yıldız AKBABA ESHAK

4 ii İÇİNDEKİLER Sayfa TEŞEKKÜR i İÇİNDEKİLER ii ŞEKİLLER LİSTESİ iv RESİMLER LİSTESİ vii TABLOLAR LİSTESİ xiv GRAFİKLER LİSTESİ xviii GİRİŞ I. BÖLÜM 1. TOPLU KONUT İDARESİ (TOKİ) TOKİ&#; nin Gelişim Süreci TOKİ nin Tarihçesi TOKİ nin Görevleri TOKİ nin Konut Üretim Politikası TOKİ Konut Üretim Modelleri Alt Gelir Grubu ve Yoksul Grubu Kentsel Dönüşüm Projeleri Uydu Kent Uygulamaları Afet Konutları Tarımköy Uygulamaları Göçmen Konutları Kaynak Geliştirme ve Gelir Paylaşım Projeleri II. BÖLÜM 2. TOKİ KONUT TASARIM İLKELERİ TOKİ Konut Alanlarında Kentsel-Çevresel-Mekansal Standartlar 43

5 iii Dış Mekan Tasarım İlkeleri İç Mekan Tasarım İlkeleri III. BÖLÜM 3. TOKİ KONUTLARINDA MEKAN ANALİZİ: PAMUKLAR MAHALLESİ VE HÜREL MAHALLESİ KONUT ALANLARI Pamuklar Mahallesi TOKİ Konutları Analizi Dış Mekan Analizi İç Mekan Analizleri Hürel Mahallesi TOKİ Konutları Analizi Dış Mekan Analizi İç Mekan Analizleri Pamuklar Mahallesi ve Hürel Mahallesi TOKİ Konut Alanları Anket Bulguları Kullanıcıların Demografik Özellikleri Dış Mekan İç Mekan Bölüm Değerlendirmesi SONUÇ KAYNAKLAR Ek-1 Anket Formu Örneği Ek-2 Toplu Yaşam Alanı Kapsamında Apartman ve Ortak Mekân Kuralları ÖZET ABSTRACT

6 iv ŞEKİLLER LİSTESİ Sayfa Şekil Beş Yıllık Kalkınma Planı Döneminde Toplu Konut Fonu&#; nun Özel Konut İnşaatı İçindeki Payı Şekil Beş Yıllık Kalkınma Planı Döneminde Toplu Konut Fonu&#; nun Toplam Konut İnşaatı İçindeki Payı Şekil Beş Yıllık Kalkınma Planı Dönemi Şekil Beş Yıllık Kalkınma Planı Dönemi Şekil 5. Alt ve Orta Gelir Grubu Konut Edinme Süreci Şekil 6. Kentsel Dönüşüm Proje Süreci Şekil 7. Gelir Paylaşım Modeli Şekil 8. Örnek Algılanabilir Erişim Yolları Şekil 9. Girişi Engellemeyen Görülebilir Peyzaj Tasarımı Şekil Giriş Aydınlatması Şekil Engelli Rampası Şekil Engelli rampası ve Engelsiz tasarım Şekil Konut girişi rüzgarlık Plan ve Görünüş Şekil Konut Girişi Metal Paspas Uygulaması Şekil Konut Girişi Kamera ve Zil Şekil Konut Girişi Oturma Alanı Şekil Konut Yerleşiminde Güney Cephe Kullanımı Şekil Yaya Yoları Aksında Ağaçlandırma Şekil Yaya Merkezli Yollar Şekil Yaya Yolları Hareket Alanı Şekil Spor Sahaları Ölçüleri Şekil Örnek Spor Alanı Şekil Erişilebilir Otopark Planları Şekil Atık Toplama Alanlarının Gizlenmesi Şekil Merkezi Park Şeması Şekil Kentsel İşaret Örneği Şekil Açık, Yarı kapalı ve Kapatılabilir Balkonlar 61

7 v Şekil Balkon Korkuluğu Şekil Yatak Odası Örnek Plan. 62 Şekil Engelsiz Yatak Odası Örnek Plan.. 62 Şekil Eviye, Ocak ve Buzdolabı Üçgeni Örnek Planları 63 Şekil Engelli Mutfak Plan Örneği 63 Şekil Balkonlu Mutfak Plan Örneği 64 Şekil Engelli Banyo Plan Örneği 65 Şekil Engelli WC Plan Örneği 65 Şekil Depolama ve Örnek Koridor Planı. 66 Şekil Ortak Dolaşım Alanı Planı.. 66 Şekil Pamuklar TOKİ Konutları- Önceki Hali-Uydu Görünümü 74 Şekil Pamuklar TOKİ Konutları- Uydu Görünümü. 74 Şekil Pamuklar TOKİ Konutları İmar Projesi. 80 Şekil Pamuklar TOKİ Konutları Vaziyet Planı. 82 Şekil Pamuklar TOKİ Konutları B2 Tip Daire Planı.. 96 Şekil Pamuklar TOKİ Konutları B2 Tip Normal Kat Planı Şekil B2 Tip Blok AA Kesiti Şekil B2 Tip Blok BB Kesiti Şekil B2 Tip Blok Ön ve Arka Görünüş Şekil B2 Tip Blok Sol ve Sağ Görünüş Şekil Pamuklar TOKİ Konutları C Tip Normal Kat Planı Şekil Pamuklar TOKİ Konutları C Tip Daire Planı Şekil C Tip Blok AA Kesiti Şekil C Tip Blok BB Kesiti Şekil C Tip Blok Ön Görünüş Şekil C Tip Blok Arka Görünüş Şekil C Tip Blok Sol Görünüş Şekil C Tip Blok Sağ Görünüş Şekil TOKİ Mamak - Hürel Mahallesi Uydu Görünümü Şekil Okul ve Camii Vaziyet Planı Şekil TOKİ Mamak - Hürel Mahallesi Vaziyet Planı Şekil Konut Sosyal Kültürel Tesis Alanı AA Kesiti

8 vi Şekil Konut Sosyal Kültürel Tesis Alanı BB Kesiti Şekil Konut Sosyal Kültürel Tesis Alanı CC Kesiti Şekil Konut Sosyal Kültürel Tesis Alanı DD Kesiti Şekil Konut Sosyal Kültürel Tesis Alanı EE Kesiti Şekil Konut Sosyal Kültürel Tesis Alanı GG Kesiti Şekil Konut Sosyal Kültürel Tesis Alanı HH Kesiti Şekil Konut Sosyal Kültürel Tesis Alanı II Kesiti Şekil Konut Sosyal Kültürel Tesis Alanı JJ Kesiti Şekil Konut Tipleri Yerleşim Planı Şekil B1 Tip Kat Planı Şekil B1 Tip Daire Planı Şekil B1 Tip Blok AA Kesiti Şekil B1 Tip Blok BB Kesiti Şekil B1 Tip Blok Ön ve Arka Görünüş Şekil Tip Blok Sol ve Sağ Görünüş Şekil C1 Tip Kat Planı Şekil C1 Tip Daire Planı Şekil C1 Tip Blok Ön ve Arka Görünüş Şekil C1 Tip Blok Sol ve Sağ Görünüş

9 vii RESİM LİSTESİ Sayfa Resim 1. Konut Uyg. Eryaman Resim 2. Konut Uyg. Eskişehir Resim 3. Konut Uyg. Balıkesir Resim 4. Konut Uyg. Nevşehir Resim 5. Konut Uyg. Şanlıurfa Resim 6. Konut Uyg. Samsun Resim 7. Kentsel Dönşüm Erzincan - Çarşı Mahallesi Resim 8. Kentsel Dönşüm Erzurum - Yakutiye Resim 9. Kentsel Dönşüm Gaziantep-Şahinbey Resim Kentsel Dönüşüfunduszeue.infoul- Küçükçekmece Resim Kentsel Dönşüm Trabzon-Zağnos Resim Kentsel Dönşüm Ankara-Protokol Yolu Resim Uydu Kent Uygulaması-İstanbul Resim Uydu Kent Uygulaması- Ankara Resim Afet Konutları Uyg. Mardin Resim Afet Konutları Uyg. Bingöl Resim Afet Konutları Uyg. Batman Resim Afet Konutları Uyg. Tunceli Resim Tarımköy Uygulamaları Batman Resim Tarımköy Uygulamaları Gümüşhane Resim Tarımköy Uygulamaları Çankırı Resim Tarımköy Uygulamaları Şanlıurfa Resim İstanbul-Pendik -Kurtköy Göçmen Konutları Resim Ankara- Sincan Göçmen Konutları Resim Kaynak Geliştirme Uygulamaları İzmir Resim Kaynak Geliştirme Uygulamaları Tekirdağ.. 38 Resim Kaynak Geliştirme Uygulamaları İstanbul Resim Kaynak Geliştirme Uygulamaları İstanbul Resim Kaynak Geliştirme Uygulamaları İstanbul 39

10 viii Resim Kaynak Geliştirme Uygulamaları Eskişehir Resim Kaynak Geliştirme Uygulamaları İstanbul Resim Kaynak Geliştirme Uygulamaları İstanbul Resim Konut Önü Algılanabilir Yollar Resim Rue de Meaux Konutları-Fransa Resim Park Oran Konut Projesi Resim Konut Girişi Engelli Rampası Resim Konut girişi Resim Konut girişi Resim Konut girişi Resim Park Oran Konut Projesi Resim Rue de Meaux Konutları Resim Konut Alanı Yaya yolları Resim Spor Alanları- TOKİ Resim Engelli Mutfak Örnekleri.. 63 Resim Balkonlu Mutfak Plan Örneği.. 64 Resim Banyo Örneği Resim Proje Öncesi Gecekondu Yerleşimi Resim Proje Öncesi Gecekondu Yerleşimi Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) 77

11 ix Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi 90

12 x Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi.. 90 Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi.. 90 Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi.. 91 Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi.. 91 Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi.. 91 Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi.. 91 Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi.. 91 Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi.. 91 Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info Çevresi.. 92 Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info İç Mekan Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info İç Mekan Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info İç Mekan Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info İç Mekan Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info İç Mekan Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info İç Mekan Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info İç Mekan Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info İç Mekan Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info İç Mekan Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info İç Mekan Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info İç Mekan Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info İç Mekan Resim TOKİ Pamuklar funduszeue.info İç Mekan Resim TOKİ- Mamak adet Konutları Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi

13 xi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller Site Faaliyetleri Resim TOKİ Hüreller Site Faaliyetleri Resim TOKİ Hüreller Site Faaliyetleri Resim TOKİ Hüreller Site Faaliyetleri Resim TOKİ Hüreller Site Faaliyetleri Resim TOKİ Hüreller Site Faaliyetleri Resim TOKİ Hüreller Site Faaliyetleri Resim TOKİ Hüreller Site Faaliyetleri Resim TOKİ Hüreller Site Faaliyetleri Resim TOKİ Hüreller Site Faaliyetleri Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi

14 xii Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller funduszeue.info Çevresi Resim TOKİ Hüreller Mah Konut İç Mekan Resim TOKİ Hüreller Mah Konut İç Mekan

15 xiii Resim TOKİ Hüreller Mah Konut İç Mekan Resim TOKİ Hüreller Mah Konut İç Mekan Resim TOKİ Hüreller Mah Konut İç Mekan Resim TOKİ Hüreller Mah Konut İç Mekan Resim TOKİ Hüreller Mah Konut İç Mekan Resim TOKİ Hüreller Mah Konut İç Mekan Resim TOKİ Hüreller Mah Konut İç Mekan Resim TOKİ Hüreller Mah Konut İç Mekan Resim TOKİ Hüreller Mah Konut İç Mekan Resim TOKİ Hüreller Mah Konut İç Mekan Resim TOKİ Hüreller Mah Konut İç Mekan Resim TOKİ Hüreller Mah Konut İç Mekan Resim TOKİ Hüreller Mah Konut İç Mekan Resim TOKİ Hüreller Mah Konut İç Mekan Resim TOKİ Hüreller Mah Konut İç Mekan Resim TOKİ Hüreller Mah Konut İç Mekan Resim TOKİ Hüreller Mah Konut İç Mekan Resim TOKİ Hüreller Mah Konut İç Mekan

16 xiv TABLOLAR LİSTESİ Sayfa Tablo 1. Toplu Konut Yönetiminin Finansman Sağladığı Konutlar. 8 Tablo 2. Konut Uygulama Dağılım Tablosu Tablo 3. TOKİ Konut Modelleri-Ankara Tablo 4. TOKİ Konut Modelleri-Ankara Tablo 5. TOKİ Konut Modelleri-Ankara Tablo 6. TOKİ Kentsel Yenileme-Ankara Tablo 7. Pamuklar TOKİ Konutları Fiyat Tablosu Tablo 8. Pamuklar TOKİ Konutları Fiyat Tablosu Tablo 9. Ankara Yenimahalle Pamuklar Ada Tablo Ağaç Hesap Tablosu Tablo Otopark Hesap Tablosu Tablo Konut Tipleri Tablosu Tablo Konut Tipleri Brüt Alanları Tablosu Tablo Konut Emsal Dağılım Tablosu Tablo Konut Bağımsız Bölüm Tablosu Tablo Sığınak ve Kapıcı Dairesi Hesap Tablosu Tablo B2 Tip plan analizi Tablo C Tip plan analizi Tablo Satışı Gerçekleşen C1 tipi Konutları Fiyat Tablosu Tablo Satışı Gerçekleşen B1 tipi Konutları Fiyat Tablosu Tablo Ankara Mamak Konut, Satış Fiyat Tablosu Tablo İlköğretim Ve Cami Emsal Dağılım Bilgi Tablosu Tablo Ankara Mamak Ada, B1 Tipi Konutlar Tablo Ankara Mamak Ada, C1 Tipi Konutlar Tablo Ağaç Hesap Tablosu Tablo Otopark Hesap Tablosu Tablo B1 ve C1 Konut Tipleri Ve Sayısı Tablo Bağımsız Bölüm Tablosu Tablo Konut Emsal Dağılım Bilgi Tablosu

17 xv Tablo Kapıcı Dairesi Hesap Tablosu Tablo Sığınak Hesap Tablosu Tablo B1 Tipi 1 ve 2 nolu Bloklar Emsal Dağılım Tablosu Tablo B1 Tipi 1 ve 2 nolu Bloklar Brüt Dağılım Tablosu Tablo B1 Tipi 3, 4, 5 ve 6 nolu Bloklar Emsal Dağılımı Tablo B1 Tipi 3, 4, 5 ve 6 nolu Bloklar Emsal Dağılım Tablo B1 Tip Plan Analizi Tablo C1 Tipi Konutlar Emsal Dağılım Bilgi Tablosu. Tablo C1 Tipi 1, 2, 3, 4, 5, 6 ve 7 Nolu Bloklar Brüt Dağılımı Tablo C1 Tip Plan Analizi Tablo Gelir Dağılımı Tablosu Tablo Cinsiyet Dağılımları Tablosu Tablo Medeni Durum Tablosu Tablo Eğitim Durumu Dağılımı Tablo Mülkiyet Durumu Tablosu Tablo Çocuk Oyun Alanları Durumu Tablo Yeşil Alan ve Parkların Oranı Tablo Yeşil Alanlar, Çocuk Oyun Alanları Ve Spor Alanları Tablo Çevre Tasarımının Yaşlılar, Çocuklar Ve Engelliler İçin Uygunluğu Tablosu Tablo Otopark Durumu Tablo Kaldırım Ve Yol Kaplamalarının Çağdaş Yaşam Düzeyine Uygunluğu Tablo Park Etme Sorunu Tablosu Tablo Konut Çevre Tasarımlarının Kullanışlı Ve Güzel Olmasından Duyulan Memnuniyet Tablo Çevre Tasarımı İçin Yapılan Alanlardan Memnuniyeti Tablo Çevre Tasarımı Aydınlatmasından Duyulan Memnuniyet. Tablo Sokak Aydınlatmaları Tablosu Tablo Kafe ve Çay Bahçeleri Oranı Tablo Komşuluk İlişkileri Tablosu Tablo Alışveriş Birimleri

18 xvi Tablo Mahallelerdeki Kültürel Gereksinim Tablosu Tablo Ulaşım Sorunu Tablosu Tablo Konut Çevresi Güvenliğinden Memnuniyete İlişkin Tablo. Tablo Alt Yapı Ve Sosyal Donatı Tablosu Tablo Hava Kirliliği Tablosu Tablo Görüntü Kirliliği Tablosu Tablo Binanın Çok Katlı Olmasından Duyulan Memnuniyet Tablo Binaların Mimari Beğenisi Tablosu Tablo Mahalle Çevresi Ekonomik Yapı Tablosu Tablo Prestij Tablosu Tablo Konut ve Konut Çevresinde Yaşanan Sorunlara İlişkin Tablo Tablo Konut Büyüklüğü (m 2 ) Tablosu Tablo Konut Büyüklüğünün Yeterliliği Tablosu Tablo Konutlardaki Oda Sayısı Tablosu Tablo Konut Oda Sayısı Yeterliliği Tablo Banyonun Yeterli Olup Olmadığı Tablosu Tablo Balkon Durumunu Gösteren Tablo Tablo Binalarda Bulunan Depolama Alanları Tablo Mekânlar Arası İlişkiden Memnuniyeti Gösteren Tablo Tablo Konutlarda Değiştirilmek İstenen Bölümlere Ait Tablo Tablo Mekânların Gerçek Amacına Uygun Kullanılma Oranı Tablo Bina İçi Tasarımın Yaşlılar, Çocuklar Ve Engelliler İçin Uygunluğu Tablosu Tablo Konutlarda Bulunan Yarı Açık Oturma Alanı Tablosu Tablo Komşular İle Görüşme Sıklığı Tablosu Tablo Blokta Oturan Komşular İle Sorun Tablosu Tablo Konut Tiplerinin Aynı Olmasından Duyulan Memnuniyet Tablo Önceki Konutları İle Şimdiki Konutların Karşılaştırılması Tablo Eski Alışkanlıkların Yeni Konutta Yapılıp Yapılmadığı Tablo Isı Yalıtımı Yeterliliği Tablosu Tablo Konut İçi Nem Ve Havalandırma Yeterliliği Tablosu

19 xvii Tablo Konutların Doğal Aydınlatmalarının Yeterliliği Tablo Elektrik-Su Tesisatı Yeterliliği Tablosu Tablo Konut Yapı Malzemelerinin Yeterliliği Tablo Konut İçi Ses Ve Gürültü Düzeyi Yeterliliği Tablosu Tablo Konuttaki İşçilik Kalitesinin Yeterliliği Tablo Konut Güvenliği Durumu Tablosu

20 xviii GRAFİKLER LİSTESİ Sayfa Grafik 1. Gelir Dağılımı Grafik 2. Cinsiyet Dağılımları Grafik 3. Medeni Durum Grafik 4. Eğitim Durumu Dağılımı Grafik 5. Mülkiyet Durumu Grafik 6. Çocuk Oyun Alanları Durumu Grafik 7. Yeşil Alan Ve Parkların Oranı Grafik 8. Yeşil Alanlar, Çocuk Oyun Alanları Ve Spor Alanları Grafik 9. Çevre Tasarımı, Yaşlılar, Çocuklar, Engelli Uygunluğu Grafik Otopark Durumu Grafik Kaldırım Ve Yol Kaplamaları. Çağdaş Yaşam Düzeyi Grafik Park Etme Sorunu Grafik Konut Çevre Tasarımlarının Kullanışlı ve Güzel Olması Değerlendirmesi Grafik Çevre Tasarımı İçin Yapılan Alanlardan Memnuniyet Grafik Çevre Tasarımı Aydınlatmasından Duyulan Memnuniyet. Grafik Sokak Aydınlatmaları Grafik Kafe Ve Çay Bahçeleri Oranı Grafik Komşuluk İlişkileri Grafik 19 Alışveriş Birimleri Grafik Mahallelerdeki Kültürel Gereksinim Grafik Ulaşım Sorunu Grafik Konut Çevresi Güvenliğinden Memnuniyet Grafik Alt Yapı Ve Sosyal Donatı Grafik Hava Kirliliği Grafik Görüntü Kirliliği Grafik Binanın Çok Katlı Olmasından Duyulan Memnuniyet Grafik Binaların Mimari Beğenisi Grafik Mahalle Çevresi Ekonomik Yapı Grafik Prestij Oranları

21 xix Grafik Konut Alanlarında Yaşanan Sorunlar Grafik Konut Büyüklüğü (m 2) Grafik Konut Büyüklüğünün Yeterliliği Grafik Konutlardaki Oda Sayısı Grafik Oda Sayısı Yeterliliği Grafik Banyonun Yeterliliği Grafik Balkon Durumu Grafik Binalarda Bulunan Depolama Alanları Grafik Konut içi Mekânlar Arası İlişkiden Memnuniyet Grafik Konutlarda Değiştirilmek İstenen Bölümler Grafik Mekânların Gerçek Amacına Uygun Kullanılma Oranı Grafik Bina İçi Tasarımın Yaşlılar, Çocuklar ve Engelli Uyumu Grafik Konutlarda Bulunan Yarı Açık Oturma Alanı Grafik Komşular İle Görüşme Sıklığı Grafik Komşular İle Sorun Yaşama Durumu Grafik Konut Tiplerinin Aynı Olmasın Memnuniyeti Grafik Hangi Konutun Daha İyi Olduğunun Karşılaştırılması Grafik Eski Alışkanlıkları Gerçekleştirilmesi Durumu Grafik Isı Yalıtımı Yeterliliği Grafik Konut İçi Nem Ve Havalandırma Yeterliliği Grafik Konutların Doğal Aydınlatmalarının Yeterliliği Grafik Elektrik-Su Tesisatı Yeterliliği Grafik Konut Yapı Malzemelerinin Yeterliliği Grafik Konut İçi Ses Ve Gürültü Düzeyi Yeterliliği Grafik Konuttaki İşçilik Kalitesinin Yeterliliği Grafik Konut Güvenliği Durumu

22 1 GİRİŞ Türkiye&#;de sağlıksız yapılaşma sonucu ortaya çıkan konut çevreleri yerine, çağdaş ve sağlıklı yaşanabilir alanlar oluşturma amaçları ile devlet ve özel sektör tarafından konut üretilmektedir. Konut üretimi, Toplu Konut İdaresi (TOKİ) özel sektör işbirliği ile &#;li yıllardan itibaren giderek artan bir hızla gerçekleşmektedir. Hemen her ilde, her alanda TOKİ konutlarına rastlanmaktadır. Konut sektöründeki belirleyiciliği nedeniyle TOKİ önemli bir ilgiyi hak etmektedir. Bu çalışmada, hedef kitlesi içerisinde tüm gelir grupları yer alan TOKİ nin alt ve orta gelir grup konut uygulamaları ele alınmıştır. Tezin amacı, TOKİ nin konut tasarımlarında/uygulamalarında herhangi bir tasarım ilkesi/standardının olup olmadığının irdelenmesi ve TOKİ konutlarındaki kullanıcıların, tasarım ilkeleri temelinde, konut mekânlarından memnuniyetlerinin araştırılmasıdır. TOKİ konutlarını temel alan çok sayıda çalışma, tez ve araştırma vardır. Ancak, iç mimarlık alanında, konut uygulamalarında TOKİ nin -kendine ait- iç ve dış mekân tasarım ve planlama ilkelerini temel alarak karşılaştırmalı bir analizi hedefleyen bir çalışmaya rastlanmamıştır. Yapılan araştırmada mimarlık ana bilim dalında yapılan tezler; 1 1 Bu tezlerden bazıları: G. YETKİN. Toplu Konut Uygulamalarındaki Fiziksel Mekân Özelliklerinin İrdelenmesi " Konya Örneği ". Konya, Selçuk Üni. YLT ; funduszeue.infoZ. Diyarbakır Ve Şanlıurfa daki Toplu Konutların Kullanım Sonrası Değerlendirilmesi: Karşılaştırmalı Bir Analiz. Diyarbakır. YLT. ; Ö. ERDOĞAN. Toplu Konut Uygulamalarının Dış Mekân Tasarım İlkeleri Açısından İrdelenmesi: Adana Seyhan Ve Yüreğir İlçeleri Örneği. Adana. Ç.Ü. ; İ. TURAN. TOKİ Sosyal Konut Uygulamalarının ( ) Sürdürülebilir Mimarlık Çerçevesinde Değerlendirilmesi: Bezirganbahçe Örneği. İstanbul. İTÜ. YLT.

23 2 "1- Toplu konut planlama ilkeleri anlama ilkeleri kapsamında değerlendirerek bu ilkeler doğrultusunda toplu konut alanlarında bulunan sorunların tespit edilmesi, 2- Toplu konut yerleşimlerinin karşılaştırmalı analiz yöntemiyle benzerlik ya da farklılıkların incelenmesi, 3-Toplu konutların dış mekân açısından incelenmesi, 4-TOKİ sosyal konut uygulamalarının sürdürülebilir mimarlık ilkeleri çerçevesinde değerlendirilmesi" gibi içeriklere sahiptir. TOKİ nin tasarım ilke ve standartlarının araştırılması, Mamak ve Yenimahalle de seçilen iki ayrı konut alanının hem kendi içlerinde hem de birbirleriyle ve TOKİ tasarım ilkeleri ve kullanıcı memnuniyetleri temelinde karşılaştırılması, tezi içmimarlık ve çevre tasarımı alanında özgün kılmaktadır. Tezde, literatür taraması, mekânsal inceleme, yerinde gözlem ve anket çalışması yapılmıştır. Her iki alanın Toplu Konut İdaresi Başkanlığı&#;ndan (TOKİ) edinilen konut projeleri incelenmiştir. TOKİ resmi web sayfası ve TOKİ yayınları tezde önemli yer tutan kaynaklardır. TOKİ tarafından ODTÜ MATPUM Proje Grubuna yaptırılan ve tarihinde yayınlanan "TOKİ Konut Alanlarında Kentsel Çevresel Standartlar İçin Bir Değerler Sistemi Önerisi" başlıklı çalışma tezin araştırma temelini oluşturmuştur. Çalışma, TOKİ nin tarafından yaptırılan yılında kullanıma açılan Yenimahalle-Pamuklar Mahallesi ve yılında kullanıma açılan Mamak- Hürel Mahallesi konut alanlarında yapılmıştır. Kentsel dönüşüm uygulamasının başlangıcındaki tavırları ile sonuçtaki koşulların karşılaştırılması bağlamında, özellikle, kentsel dönüşüme sıcak bakılan konut alanları seçilmiştir. Her iki konut alanında hak sahipleri kentsel dönüşüm uygulamasına itiraz etmemiş, hatta destek vermiştir. Bu iki alanın seçilme nedenlerinden bir diğeri, TOKİ tasarım ilkelerinin kullanıcı gereksinimleri

24 3 doğrultusunda irdelenebilmesi ve iki alanının birbirleri ile karşılaştırılmasının yapılabilmesi için farklı demografik, gelir düzeylerine sahip ve farklı ilçelerde olmalarıdır. Öte yandan, TOKİ nin tasarım ilkeleri temelinde karşılaştırılabilmesi için bir tanesi MATPUM araştırmasının öncesinde, diğeri de sonrasında kullanıma açılan Pamuklar ve Hürel Mahallesi konutları seçilmiştir. Tezde, - TOKİ tarafından yaptırılan konut uygulamalarında, TOKİ nin benimsediği/uyguladığı/hazırladığı/zorunlu kıldığı tasarım ve planlama ilkeleri var mıdır? Varsa bunlar uygulanmakta mıdır? - TOKİ nin konut tasarımlarında/uygulamalarında sosyal, kültürel, mekânsal, çevresel özellikler ve kullanıcı profili/gereksinimleri dikkate alınmakta mıdır? - TOKİ, konut üretim modelleri kullanıcı ihtiyaç ve gereksinimlerine karşılık verebilmekte midir? sorularına yanıt aranmaya çalışılmaktadır. Hürel Mahallesi ve Pamuklar Mahallesi TOKİ konut alanlarının site yönetimleri tarafından konut kullanıcıları ile yüz yüze anket çalışmasına izin verilmemiştir. Anketler, site yönetimlerine soruların bırakılarak ve kendi görevlileri tarafından konut kullanıcılarına dağıtılarak yapılabilmiştir. Hürel Mahallesi konutlarında toplam 88 hane, Pamuklar Mahallesi konutlarında toplam 48 hane olmak üzere toplam haneye anket uygulanmıştır. Anket sonuçlarından elde edilen veriler ve mekân analizleri her alan için ayrı ayrı ve iki alan karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Tezin Birinci Bölümünde, Toplu Konut İdaresi&#;nin (TOKİ) gelişim süreci ile tarihçesi, görevleri, konut üretim politikası yer almaktadır. İkinci Bölümde, TOKİ nin tasarım ilkeleri/standartları incelenmiştir. Bu bölümde, TOKİ tarafından MATPUM Proje Grubu na yaptırılan "TOKİ Konut

25 4 Alanlarında Kentsel Çevresel Standartlar İçin Bir Değerler Sistemi Önerisi" kaynağı baz alınmıştır. Çalışmanın son bölümünde, Pamuklar Mahallesi ve Hürel Mahallesi konut alanlarının mekân analizleri yapılmakta ve anket sonuçları aktarılmaktadır. Elde edilen veriler 2. Bölüm deki bilgiler temelinde değerlendirilmektedir.

26 5 1. TOPLU KONUT İDARESİ (TOKİ) Türkiye&#;de, tüm dünyada olduğu gibi, yılından itibaren yeni bir süreç başlamıştır. Küreselleşme olarak isimlendirilen bu süreçte, ulusal ve uluslararası sermayenin dolaşımının hızlandırılmasına yönelik yeni bir yapılanma söz konusudur. Tüm alanlarda yeniden yapılanma politikaları hayata geçirilmiş, yeni yasal çerçeve ve yeni kurumlar ortaya çıkmıştır (Akın, ). Kentsel mekanda yapılı çevreden elde edilen kâr büyüktür. Sermayenin kent mekanındaki dolaşımı, kentsel yatırımlarla kâr elde etmesi anlamındadır. Bu nedenle, yeni yasal çerçeve ve yeni kurumlarla kentsel büyüme desteklenmiş, sermayenin yapılı çevreye yönelmesi teşvik edilmiştir. Bu yeni yapılanmanın önemli kurumlarından birisi Toplu Konut İdaresi (TOKİ)&#;dir. Bir devlet kurumu olarak TOKİ, başlangıcından günümüze kadarki sürecinde, devlet-özel sektör işbirliği içerisinde kâr amaçlı konut üretme aşamasına gelmiştir (Akın, ). Bu bölümde, konut üretiminde faaliyeti her geçen gün giderek artan TOKİ&#;nin gelişim süreci ele alınmaktadır. TOKİ&#; nin Gelişim Süreci Bu başlık altında, Toplu Konut İdaresi&#;nin (TOKİ) tarihçesi, görevleri ve konut üretim politikası hakkında bilgilere yer verilerek gelişim sürecini detekleyen yasaların çerçevesi belirtilmektedir TOKİ nin Tarihçesi TOKİ, gelişen ve hızla artan nüfusa bağlı olarak ortaya çıkan konut sorunu ve kentsel alanlarda dönüşüm/yenileme çözümleri için pek çok uygulama yapmaktadır.

27 yılında Sayılı Birinci Toplu Konut Yasası çıkartılmıştır. Bu yasada bireyleri toplu konuta yönlendirerek, büyük girişimciliğin artırılması ile toplu konutların üretilmesi hedeflenmiştir. Dar ve orta gelirlilerin ihtiyaçlarına çözüm aranmıştır. Ancak, yasada yer alan "ön biriktirim" koşulu nedeniyle, dar gelirlilerden çok orta ve üst gelirliler yararlanabilmiştir. Yasa&#;nın funduszeue.infoi 3.fıkrasına göre toplumsal konut olarak da ifade edilen sosyal konut, "toplumun yaşama koşullarına, sosyal yapısına, örf ve adetlerine uygun, düşük maliyetli ve brüt inşaat alanı m² aşmayan konuttur." şeklinde tanımlanmaktadır. Yasa&#;da, büyük kentlerdeki yoğunluğu önlemek için, nüfusu 30 bini aşmayan yerleşim yerlerinde yapılacak konutlarda, kredi faizleri ve geri ödeme süreleri ile ilgili düzenlemeler bulunmaktadır (Keleş, ) yılında Sayılı Toplu Konut Yasası tarafından kurulan, Kamu Konut Fonu, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi için oluşturulmuştur. Türkiye Emlak Kredi Bankası Fonu olan ve kaynağını devletten alan bu fona, gider bütçesinin %5&#;i kaynak olarak ayrılmaktadır. Bankanın toplu konut tahvilleri satışından elde edilen gelirleri, bağışlar ve satılacak arsalardan elde edilen bedeller, bu Fonda toplanacaktır sayılı Bankalar Yasası() ile tüm bankalara konut kredisi verme yetkisi verilmiştir. Yasa ile ilgili uygulamaları denetlemek için Toplu Konut Yüksek Kurulu ve İl Toplu Konut Kurulları kurulmuştur. Yasaya karşıt görüşler, Milli Güvenlik Komisyonlarında görüşülmektedir. Bu Komisyonlara gelen eleştiriler arasında; "Yapsatçılığın, küçük girişimciliğin yerini büyük firma ve holdinglerin alacağı eleştirisi yapılmıştır. Özel kesimde kurulan toplu konut ortaklıkları, Toplu Konut tanımı içinde yer almamıştır. Toplu Konut Yasası&#;nda, Sosyal Konut olarak tariflenen konut tipinin en fazla m² olarak sınırlanması sonucu büyük m² talep eden kullanıcı tipini yasa dışında bırakmıştır. Toplu konut alanlarında kamulaştırılacak alanların, vergi bildirim değerine göre fiyatlandırılması, arazi sahiplerinin kazançlarını kısıtlamıştır." yer almaktadır (Keleş, ).

28 yılında, Anayasası nın çevre ve konut haklarına dair ve maddeleri uyarınca kurulmuştur. Devlet Planlama Teşkilatı hazırladığı öneri ile sayılı yasayı yılında değiştirmiş; yerine, sayılı yeni Toplu Konut Yasasını getirmiştir. Yeni Yasada, Fonun kuruluşu, kaynakların ve denetlenmesi ile ilgili düzenlemeler yer almıştır. Bu yasada amaç olarak, konut ihtiyacının giderilmesi, konut yapımının düzenlenmesi, ülke koşullarında yapım tekniklerinin geliştirilmesi esas alınmıştır. Toplu Konut Yasası, konut politikasını uygulamada görevli merci olarak kabul edilmiştir. Tasarrufların teşviki ve kamu yatırımları, sayılı yasa () ile Toplu Konut Fonu&#;nun yönetimi, Toplu Konut Yönetimine devredilmiştir. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, ve sayılı Yasa Gücü Kararnameleriyle, konut yapmak ve yaptırmak görev ve sorumluluklarını bırakmış; bunun sonucunda Bakanlığın Mesken Genel Müdürlüğü kaldırılmıştır. Toplu konut politikaları alanında oluşan yetki açığı, Başbakan ve Başbakanlık danışmanları tarafından yürütülmüş, DPT ve Toplu Konut Yönetiminin bu alandaki uzmanlıklarından yararlanılmıştır (Keleş, ). TOKİ&#;nin resmi web sayfasında, planlı olarak konut ihtiyacını karşılamak ve konut sektöründe canlandırıcı çalışmalar yapılması amacıyla kurulduğu belirtilmektedir ( Toplu Konut Alanları, valilik tarafından belediyelerle ortaklaşa tespit edilen alanlardır. Bu alanlar, yerleşim yeri nazım imar planı sınırları içinde anakent belediyelerinde konut, diğer belediyelerde konut olacak şekilde belirlenmektedir. Toplu Konut Alanlarını belirlemede, yerleşim yerinin konut gereksinimine olan ihtiyacı, kentsel gelişmeyi engelleyici etmenleri, verimli tarım alanlarının ve çevre kirliliği sorunu olup olmadığı, alt yapı ve sosyal tesislerinin bulunup bulunmadığı veya belirlenen sürede bu ihtiyacın karşılanması gibi kriterlerin arandığı yönetmelik esaslarına göre uygulanmaktadır. Ayrıca, sayılı Toplu Konut Yasasada, Toplu konut Fonu kullanım yerleri içinde bireylere, bireysel kredi verilmesi, özel kesim toplu konut firmalarının toplu konut kuruluşu olarak tanınması, konut büyüklüğünde m 2 sınırlamasının m 2&#; ye çıkartılması yapılan

29 8 düzenlemelerle yer almıştır. Toplu Konut Yasasında yapılan bir diğer değişiklik, bütçeden konut kesimine verilen ödeneğin kesilerek yerine bütçe dışı kaynaklardan yararlanılmasıdır. Bu kaynaklar arasında; tekel ve benzer firmalardan belirlenen oranda üretim vergisinden alınacak pay, Yurt içinde üretilip ihraç edilen (akaryakıt vb.) gümrüksüz rafineri çıkışı üzerinden hesaplanan pay ve tüketilen elektrik enerjisinin satışı üzerinden hesaplanan pay, talih oyunlarından alınan pay, tekelin ithal ettiği ürünlerden alınan fonlar ve diğer yasa ve kararnamelerde Toplu Konut Fonu için belirlenen ödemeler bulunmaktadır (Keleş, ) &#;li yıllarda Toplu Konut İdaresi (TOKİ), Toplu Konut Fonu aracılığıyla, konut alanlarında önemli faaliyetler gerçekleştirmiştir. Bu yıllar arasında, TOKİ, bin kişiye kredi verimiş ve kooperatifler halinde çok sayıda konut inşaatı yapmıştır. Toplu Konut Fonu, yılında ve sayılı Kanun Hükmünde Kararnameler ile Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığı adı altında görev almıştır. Toplu Konut İdaresi&#;nin (Aralık Sonu) Döneminde Finansman Sağladığı Konutlar Tablo.1&#; de gösterilmiştir. Kredilendirme Modeli Konut Sayısı Bitirilen Yapım Halinde Toplam % Kooperatif ve Toplu Konut Yapımcıları Belediye Kredili Bireylere Kredili Faizsiz Konut Yardımı TOKİ Arsaları Üzerinde Toplam Tablo 1. Toplu Konut Yönetiminin Finansman Sağladığı Konutlar (Kaynak: Keleş, ) ile yılları arasında, Toplu Konut Fonu nun genel bütçeye alınması ile dar ve orta gelirli kesime nitelikli konut ihtiyacı tam olarak karşılanamamıştır (

30 9 Artan konut kredileri ve yeni kaynakların olmaması nedeni ile Bütçe Yasası ile Fon, bütçe kapsamına alınmıştır. Aynı yıl Fon&#;dan yapılan harcamaların %43&#;ü kredi, %16&#;sı arsa ve konut yatırımlarıdır. Arsa Ofisi&#;nin görevleri yılı sayılı Yasa ile Toplu Konut İdaresi&#;ne devredilmiştir. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmü Kararnamesi&#; nde değişiklik yapılması ile sayılı Yasa ile Toplu Konut Yönetimi&#; ne aşağıda belirtilen görevler verilmiştir (Keleş, ). Konut sahipleriyle ortaklıklar kurmak veya var olan ortaklıklara katılmak, Bireysel ve toplu konut kredisi vermek, gecekondu alanlarının dönüşümüne, tarihi dokunun korunup yenilemesine yönelik çalışmalara kredi sağlamak ve gerekli görülen kredilerle ilgili faiz sübvansiyonu (desteği) sağlamak, Yurtiçi ve yurtdışında konut, altyapı ve sosyal donatı projeleri uygulamak ve yaptırmak,kaynak sağlama amaçlı projeler geliştirmek ve uygulamalar yapmak, Doğal yıkım alanlarında, gerekli görülen yerlere altyapı, konut ve sosyal donatı yapmak ve desteklemek. Toplu Konut İdaresi&#;nin, yönetmelikle yayınladığı karar ile konut sorunu ile ilgili olarak geliştirdiği çözümlerden birisi, konut ve arsa sertifikası yöntemidir. Bu yöntem ile amaçlanan, konut sahibi olmak isteyenlerin birikim yapmaya teşvik edilmesi ve birikimlerinin konut alımında yaşanan artışlardan etkilenmemesi için korunmasının sağlanmasıdır. Konut Sertifikası, konutun 1m 2 alanına eşdeğer bir taşınır değer olarak ifade edilir (Keleş, ) yılı, Sayılı Kanun ile Toplu Konut Fonu nun yürürlükten kaldırılması ile İdare kaynakları bütçeye bağımlı hale gelmiş, bu gelişmelerin sonucunda konut ile ilgili kaynak desteğini, gayrimenkul satış, kira gelirleri, kredi geri dönüşleri, faiz gelirleri ve bütçe ödeneklerinden sağlanmıştır.

31 yılları arasında kooperatif kredileri ile toplam adet konut üretilmiştir ( yılında çıkarılan sayılı Kanunla Arsa Ofisi Genel Müdürlüğü nün görev ve yükümlülükleri TOKİ ye devredilmiş ve. TOKİ kamu kaynaklarını kullanan, her alanda yatırım yapan bir şirket haline gelmiştir ( TOKİ yılları arasında 81 il, ilçede toplam konut üretilmiş ve konutların si dar ve orta gelir grubu, &#;sı alt gelir ve yoksullara, &#;sı konut gecekondu dönüşüm projeleri, &#;si tarımköy uygulamaları kapsamında yer almıştır. Ayrıca, &#;sı ise afet konutu, ü kaynak geliştirme amacıyla gerçekleştirilmiştir ( Toplu konut yasaları ile toplu konut üretimi ve konut sorununun çözümlenmesi amaçlanmıştır. Bu gelişmeler sonucunda kredi olanaklarının artması ile yapı kooperatifleri, konut üretiminde hız kazanmış ve yapı kooperatifleri, konut üretiminde li yıllarda yüzde 30 u geçtiği belirtilmiştir. Toplu Konut Fonu kaynaklarından sağlanan kredilerin yılında bütçeye aktarılmasının etkisiyle yapı kooperatifleri üretiminde gerilemeler yaşanmıştır. Yapı kooperatif sayısı, yılında , yılında ve yılında &#; ye gerilemiştir. Yapı kooperatifleri, konut üretiminde orta gelir kesimin ihtiyacına yönelik konutlar üretmiş, dar gelirli kesimin konut ihtiyacında etkisi olmamıştır (Çoban, ) yılı TOKİ Konut Üretim Raporu&#; na göre, "TC. (), (), (), () Hükümetlerin Planlı Kentleşme ve Konut Üretimi Seferberliği kapsamında, toplam konutun, inin (%85,40) sosyal konut niteliğinde üretildiği ifade edilmektedir (

32 TOKİ nin Görevleri TOKİ&#; nin kuruluşundan itibaren geçen süreçte yaşanan gelişmelere bağlı olarak konut ve kentleşme ile ilgili çözümleme yöntemlerinde değişiklikler yapılmıştır ( İdarece yapılan değişiklikler ve çalışmalar aşağıda belirtilmektedir yılı, T.C. Anayasası nın ve maddelerinde, her Türk vatandaşının sağlıklı ve çağdaş konut hakkı bulunduğu ve Devlet in bu ihtiyacı karşılayacak tedbirleri almak ve toplu konut projelerini desteklemekle yükümlü olduğu ifade edilmektedir ( funduszeue.info?F6) tarihli sayılı Toplu Konut Kanunu&#;nda, TOKİ&#; nin görevleri arasında aşağıdaki maddeler yer almaktadır (TOKİ, ).

33 yılında, İstanbul, TOKİ organizasyonunda, Birleşmiş Milletler İkinci İnsan Yerleşimleri Konferansı HABITAT II ye ev sahipliği yapmıştır. Dünyanın ihtiyaç duyduğu barınak, altyapı ve sosyal tesislerin oluşturulması konusunda karşılaşılan sorunlar ve çözüm yolları, konferans kapsamında ele alınmıştır (TOKİ, ) yılında, Toplu Konut Fonu yürürlükten kaldırılmıştır. Toplu Konut Fonu&#;nun, Emlak Bankası tarafından yürütülen bankacılık işlemleri, Ziraat Bankası ve Halkbank a aktarılmıştır. Ayrıca Emlak Bankası nın mal varlıkları ve bankacılık faaliyetleri dışında kalan emlakları TOKİ ye devredilmiştir (TOKİ, ). Meclis tarafından onaylanan sayılı Kanun ile TOKİ ve Ankara Büyükşehir Belediyesi kentsel alanların dönüşümünü sağlamak için toplu konut, altyapı ve sosyal donatılarını planlamak, geliştirmek ve gerçekleştirmek üzere yetkilendirilmiştir. Bu kapsamda, uygulamalara müşavirlik etmek için, şirket hisselerinin %49,9 u TOKİ ye ait olan Toplu

34 13 Konut-Büyükşehir Belediyesi İnşaat, Emlak ve Proje A.Ş. (TOBAŞ) kurulmuştur. TOKİ, portföyünü çeşitlendirmek ve daha fazla gelir sağlayabilmek amacıyla Vakıf Emlak Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. nin %14 hissesinin denetimini almıştır ( funduszeue.info?F6) tarihli ve sayılı Toplu Konut Kanunu nda yapılan değişiklikler (TOKİ,): TOKİ, uygulama yapacağı alanlarda, çevre ve imar bütünlüğünü bozmayacak şekilde her tür ve ölçekteki imar planlarını yapmaya,yaptırmaya ve tadil etmeye yetkilendirilmiştir. TOKİ&#;ye konut sektörüyle ilgili şirketler kurmak veya kurulmuş şirketlere ve finans kurumlarına katılma yetkisi verilmiştir. TOKİ, kanundaki görevleri çerçevesinde gerçek ve tüzel kişilere ait arazi ve arsaları ve bunların içerisinde veya üzerinde bulunan her türlü eklenti ve yapıları kamulaştırmaya yetkilendirilmiştir. TOKİ, Gecekondu Dönüşüm Projeleri geliştirme, inşaat uygulamaları ve finansman düzenlemeleri yapma konularında yetkilendirilmiştir. Ayrıca bu çerçevede geliştirilen gecekondu dönüşüm projelerinde konut bedellerinin uygulama yapılan illerdeki mevcut ekonomik durum, doğal afetler, konut rayiç bedelleri ve gecekondu bölgelerindeki kişilerin gelir durumu göz önünde bulundurularak, yapım maliyetlerinin altında tespit edilebileceği belirtilmiştir tarihli sayılı Kanun ile Arsa Ofisi nin görev ve sorumlulukları TOKİ ye devredilmiştir. 64,5 milyon metrekarelik emlağın TOKİ nin portföyüne aktarılmasını da kapsayan bu devir, bürokratik süreçleri azaltarak, İdare nin arazileri daha verimli şekilde kullanabilmesinin önünü açmıştır. Arsa Ofisi Genel Müdürlüğü nün kapatılarak TOKİ&#;ye devredilen görevleri aşağıda belirtilmektedir (TOKİ,). Arsa ve konut üretim süreci tek elden yürütülerek bürokrasi azaltılacak, Arsa üretim alanı olarak belirlenen yerlerdeki araziler konut amaçlı olarak daha düşük maliyetlerle ihtiyaç sahiplerine suratla kazandırılacak, çağdaş yerleşimler için yeni alanlar oluşturulacak, Atıl durumdaki kamu arazileri değerlendirilerek ülke ekonomisine kazandırılacak, Ülke genelinde konut, sanayi, eğitim, sağlık, turizm ve kamu sektörlerinde arsa üretim çalışmaları hızlanacak,

35 14 Acil Eylem Planı nda yer alan gecekondulaşmanın önlenmesi ile konut üretimi konularındaki hedeflere daha süratli bir şekilde ulaşılacak, aynı zamanda inşaat sektörüne de canlanma getirilecek ve istihdama katkı sağlanacaktır tarihinde, tarihi ve kültürel alanların yenilenmesi ve korunması için gerekli kaynağı sağlayan, Sayılı Kanun onaylanmıştır yılında, Emlak GYO A.Ş., Meclis kararı ile Emlak Konut GYO A.Ş. adını almıştır. Şirket hisselerinin %39 u TOKİ ye aittir. TOKİ, İstanbul da düzenlediği Konut Kurultayı ile vatandaşlara çağdaş konut çözümleri sağlamak üzere yürüttüğü uygulamaları, ulusal ve uluslararası katılımcıların dikkatine sunmuştur. Ayrıca, beş yıllık bir dönemi kapsayan hedefte 35 bin konut üzerine çıkılmış ve yılı sonunda inşa edilen toplam konut sayısı bine ulaşmıştır yılında, TOKİ tarafından Planlı Kentleşme ve Konut Seferberliği kapsamında, ülke çapında konutun hedeflenmiştir ( funduszeue.info aspx?f6) yılında, Sayılı, kamuyounda kentsel dönüşüm kanunu olarak bilinen Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesine ilişkin kanun çıkarılmıştır. Bu kanunun, taşınmaz devri ve tescil maddesinde, "tescil dışı alanlar, tapuda Hazine adına tescil edildikten sonra Bakanlığa tahsis edilerek tasarrufuna bırakılır veya Bakanlığın talebi üzerine TOKİ ye ve İdareye bedelsiz olarak devredilebilir" denmektedir ( tr/gm/altyapi/funduszeue.info?). Ayrıca, riskli alanların belirlenmesi, yeni yerleşim alanlarının belirlenmesi ve kentsel dönüşüm projelerinin yürütme aşamalarında TOKİ görevlendirilmiştir ( com/ sık-sorulan-sorular /) TOKİ nin Konut Üretim Politikası Hükümet planlarının ( ve Hükümet) konut sorunu çözümüne ilişkin Acil Eylem planında, "Dar gelirli vatandaşlarımızın, kira öder gibi taksitlerle ve kısa sürede ev sahibi olması sağlanacaktır. Bu düzenleme ile kısa vadede, Türkiye&#; nin en acil sorunu olan işsizliğin azaltılmasına katkı

36 15 sağlanacaktır." şeklinde yapılan düzenleme ile ihtiyaç sahipleri teşvik edilmektedir (Uludağ, ). Devlet Planlama Teşkilatının (DPT), beş yıllık kalkınma planlarında ve konut politikalarında, TOKİ ile ilgili yapılan çalışmalar aşağıdaki gibidir: 5. Beş Yıllık Kalkınma Planı ( ): yılında konut üretiminde Toplu Konut Fonu uygulamaları başlatılmıştır. Toplu Konut Fonu ile özel tasarruf ve kredilerin önü açılarak, özel sektörün konut üretimindeki etkisinin artması beklenmiştir. Aynı dönem, alt ve orta gelirli ailelerin birikimlerinin, Toplu Konut Kredileri ile değerlendirilmesi sonucunda kaynakların, konut yatırımında kullanılmasına teşvik edilmiştir. Bu planlama döneminde, konut sektörü ile ilgili ihtiyaç ve yatırım tahminleri yapılmıştır. Yatırım tahminleri, Toplu Konut Fonu ndan konut üstyapısı payı, özel konut inşaatının %40,5 ine, toplam konut inşaatının %38,1 i olarak belirlenmiştir (Şekil ), (TOKİ,) Şekil Kalkınma Planı Döneminde Toplu Konut Fonu&#; nun Özel Konut İnşaatı İçindeki Payı Kaynak:(TOKİ,) Beş Yıllık Şekil Beş Yıllık Kalkınma Planı Döneminde Toplu Konut Fonu&#; nun Toplam Konut İnşaatı İçindeki Payı Kaynak:(TOKİ,)

37 16 6. Beş Yıllık Kalkınma Planı ( ): Bu planlama döneminde, kamu sübvansiyonları, altyapısı hazır arsalar ve alt gelir grubuna öncelik tanıyarak sosyal konut üretimi desteklenmiştir (TOKİ,). 7. Beş Yıllık Kalkınma Planı ( ): Bu dönemde, Toplu Konut Fonu, Genel Bütçe kapsamında yeni bir uygulama olarak değerlendirilmiştir. TOKİ&#;nin yılına kadar kredilendirdiği konut sayısı &#; dir. Planlama döneminin başladığı süreçte konutların adedi (%86,3) tamamlanmıştır (Şekil 3) (TOKİ,). Şekil Beş Yıllık Kalkınma Planı Döneminde Yılları Arası Toplu Konut Fonu ile Kredilendirilen Konutların İnşaat Durumu (Kaynak:(TOKİ,) 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı ( ): 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı nda, daha önceki planlama döneminde olduğu gibi TOKİ kaynaklarına, konut finansmanına ve altyapılı arsa üretimine desteğinin devam ettiği görülmektedir. Bu dönemdeki bir diğer gelişme ise, şehirleşme ve konuttan sorumlu bir bakanlık kurulması ihtiyacıdır. TOKİ tarafından bu dönemde kredilendirilen (%14) konut tamamlanmıştır (Şekil 4) (TOKİ,). Şekil Beş Yıllık Kalkınma Planı Döneminde Yılları Arası Toplu Konut Fonu ile Kredilendirilen Konutların Toplam Konut İnşaatı İçindeki Payı Kaynak:(TOKİ,)

38 Yılı Programı ve 9. Beş Yıllık Kalkınma Planı: Bu dönemde, kentsel doku ile ilgili yenileme çalışmaları, fiziksel planlama hazırlama ve uygulama yöntemleri, denetim teknikleri gibi konular irdelenmiş, karşılaşılan sorunların çözümü için gerekli çalışmalar bir bütünlük içinde değerlendirilmiştir. TOKİ ile ilgili hedefler aşağıdaki gibidir (TOKİ,): Gerekli konutun sağlanması için kamunun kısıtlı kaynaklarından altyapısı hazır olan arsaların değerlendirilmesi, Çarpık kentleşmenin önlenmesi, yapı güvenliğinin kontrolü ve afet risklerinin azaltılması için yapı ve çevre standartları uygulanması ve denetiminin yapılması, Alt ve Orta gelir grubuna yönelik konut finansman modelleri geliştirilmesi. Arsalar Açısından Özel Hedefler: Mevcut yerleşimler yerine yeni alanların iskâna açılması, Kamunun kısıtlı kaynaklarının altyapılı arsa üretimine yönlendirilmesi, Yerel yönetimlerin kamu malı topraklarından yararlanarak ucuz kentsel arsa üretimine ağırlık vermeleri ve dar gelirli nüfusa yönelik m 2 &#;lik planlama düzeni olan, denetimli, tapu güvenceli, konut alanları üretmeleri, Merkezi yönetimlerin belediyelere teknik, idari ve mali destek vermesi, Kentsel arsa üretiminde kent planlarına uygun arsa sunumu yapılması, Çevreye ve çevre değerlerine dikkat gösterilmesi, TOKİ, kaynaklarını, kredi verme, arsa üretimi ve altyapısı hazır arsa taleplerine göre yönlendirmektedir. Altyapı Açısından Özel Hedefler: İmar dışı alanların bedelsiz olarak yapılan altyapının önlenmesi, Belediyelerin, altyapı harcamalarının geri dönüşümünün yapılması, Altyapının bütüncül olarak geliştirilmesi, Kamu kaynaklarının altyapısı hazır arsalara yönlendirilmesi. Planlama Açısından Özel Hedefler: Kentleşme hızı ve arsa talebi ilişkisinin sağlanması, Afet riskine göre imar planları yapılması, imar, yapı kuralları ve sisteminin gözden geçirilmesi, İnsan sağlığı, çevre dengesi, tarihi ve estetik unsurların korunması, Konut ve kentsel bilgi sistemleri kurulması, konut ve kentleşmeye ilişkin coğrafi bilgi sistemi veritabanı oluşturulması. Konut Kalitesini Arttırmaya Yönelik Özel Hedefler: Üretimde kalitesinin artması, Yapı denetimi sisteminin kurulması, Yapı malzeme standartlarının kontrol edilmesi, Kentlerin karakteristik özelliklerinin korunması, Arsa piyasasının denetlenmesi ve yönlendirilmesi ile ilgili olarak vergi sisteminden faydalanmak, Etkin denetim ve yönetim araçları ile uyumlu mekanizmaların kurulması, Üretimde çevre kalitesinin yükseltilmesi, Çevre sorunu çözümlerinde, AB ve uluslar arası standartlara uyumluluğun sağlanması. Finansman Açısından Özel Hedefler: Konut sahipliği ve konut üretim talebinin artırılması, Konut üretimini sağlayan sermaye piyasası kaynaklarının geliştirilmesi, Alternatif kaynak modellerinin geliştirilmesi, Konut kaynakları modellerinin geliştirilmesi. Mevzuatla ilgili Özel Hedefler:

39 18 İmar affı politikaları ve uygulama araçlarının sonlandırılması, Yapı ve çevre koşullarının geliştirilmesi, Kentleşme ve konut ile ilgili bakanlık kurulması. Kuruluşundan bugüne TOKİ&#; nin yürüttüğü konut politikaları, yılı ve sonrası kurulan hükümetlerin bakış açılarına göre değişiklikler göstermektedir. Değişiklikler hükümet sıralamasına göre aşağıdaki gibidir: T.C. Hükümeti ( ): Bu dönemde konut sorununa öncelik verilerek, konut, iskân vb. konularda yapılan fonlarla ilgili çalışmalar üzerinde durulmuştur. Konut Fonu ve İskân Fonu ile bu dönemde çıkmış ve konut ihtiyacının kamu kaynaklarından yararlanılarak finanse edilmesi hedeflenmiştir. Toplu Konut Fonu uygulamasından sonra Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığı kurulmuştur. Bu İdare ile kamu arazileri üzerinde konut ihtiyacı olan kesimin kendi konutlarını yapması ve maddi olanağı az olanlara yardım edilmesi amaçlanmıştır. Bu dönemde, konut alımına vergi kolaylığı, konut yapımının hızlandırılması, çarpık yapılaşmanın durdurulması ve yerel yönetimlerin imar planları üzerindeki yetkileri artırılmıştır (TOKİ,) T.C. Hükümeti ( ): Hükümet Döneminde, konut önceliğine önem verilmiştir yılına kadar TOKİ&#; nin, Toplu Konut Fonu ile ürettiği konut sayısı yaklaşık bin civarındadır. Devlet bu dönemde alt ve orta gelirli sınıfa konut edinme yardımı sağlamıştır (TOKİ,). T.C. Hükümeti( ) : ve T.C. Hükümeti döneminde konutla ilgili yapılan çalışmalar devam etmiştir. Toplu Konut İdaresi ve Kamu Ortaklığı İdaresi farklı iki idare olmasından dolayı, sayılı K.H.K. ile iki idareden bağımsız olarak Toplu Konut İdaresi Başkanlığı yılında kurulmuştur (TOKİ,). T.C. Hükümeti (): Bu dönemde TOKİ&#; nin yaptığı uygulamalar genel politikalara bağlı olarak devam etmiş ve TOKİ tarafından yapılan konut

40 19 sayısı bine ulaşmıştır. Bu dönemde Arsa Ofisi, arsa üretiminde ve toplu konut alanlarının imar planı ile görevlendirilmiştir (TOKİ,). T.C. Hükümeti( ): Bu dönemde, alt gelir kesimi konut edinmesi önem kazanmış ve bu amaçla vergi ve konut sahibi olma koşullarında kolaylıklar yapılmıştır. Toplu konut planlamasında, sosyal tesisler ve kamu hizmetleri ile bir bütün olarak tasarlanması öngörülmüştür (TOKİ,). , ve 52 T.C. Hükümetleri ( , , ): T.C. Hükümeti&#; nde konuta yönelik çalışmalar devam etmiştir. TOKİ&#; den ayrılan Toplu Konut Fonu, Genel Bütçe ye bağlanmıştır. TOKİ kaynaklarının kısıtlanması sonucu, konut yapımı ve kredilendirilmesi ile ilgili olarak önemli ölçüde etkisini kaybetmiştir. Bu dönemde kentleşmenin, belediye sınırlarında bulunan arsa, altyapı ve konut planlanmaları üzerinde durulmuştur. ve T.C. Hükümet Dönemlerinde konut üretimi, ekonomik kısıtlamalardan dolayı geri planda düşünülmüştür (TOKİ,). T.C. Hükümeti (): Bu Hükümet döneminde, toplu konut ve altyapılı arsa yapımı konuları ele alınmıştır. Bu dönemde ayrıca gecekondulaşmanın önlenmesi için oluşan rantın kamuya aktarılması hedeflenmiştir (TOKİ,). T.C. Hükümeti ( ): Bu dönemde altyapılı arsa üretimine ve konut finansmanına yönelik çalışmaları devam etmiştir. Ayrıca, bu dönemde ilk defa, Gecekondu Dönüşüm ve Kentsel Yenileme çalışmaları gündeme gelmiştir (TOKİ,). T.C. Hükümeti ( ): Bu dönemde önceki dönemde olduğu gibi yeni finansman modelleri ile Toplu Konut Fonu&#; nun desteklenmesi hedeflenerek, sosyal konut projeleri ve Gecekondu Dönüşüm Projeleri nin desteklenmesi ele alınmıştır (TOKİ,).

41 ve T.C. Hükümeti (, ): Bu dönemlerde, ihtiyaç sahiplerine konut üretimi ve altyapısı tamamlanmış arsa üretiminin hızlandırılması ve şehit, gazi ailelerine Toplu Konut Fonu ndan konut kredisi sağlanması ele alınmıştır. Bu dönemde yaşanan diğer bir gelişme ise konut üretimi ve kredilendirmelerin çok fazla olmamasıdır. Toplu Konut Fonu yılında kaldırılmıştır (TOKİ,). T.C. Hükümeti ( ) T.C. Hükümetinde, kamu alanında yapılan yatırımlarda artış söz konusudur. Bu dönem programında Acil Eylem Planı nda konut ve kentleşmeye önem verilerek, düzenli ve sağlıklı kentleşme planları üzerinde durulmuştur (TOKİ,). T.C. Hükümeti ( ): Yeni hükümet politikalarında öncelik, konut kredisinden yararlanamayan memur, işçi, emekli, dul, yetim, alt ve orta gelir grubuna verilmiştir. Kentsel planlamada, bölgesel dağılımları azaltarak dengeli bir konut dağılımı yapmak, kentlerdeki konut kiralarını düzenlemek, mevcut konutlarda iyileştirme çalışmaları yapmak, ulaşım, rekreasyon, altyapı hizmetlerinin düzenlenmesi, konut finansman modellerinin geliştirilmesi, yerel yönetimlerin etkisinin artması için yasal ve finansal düzenlemeler yapılması yeni dönemin hedefleri arasında yer almıştır (TOKİ,). TOKİ Konut Üretim Modelleri TOKİ, Türkiye&#;de konut ve kentleşme sorunları karşısında düşük maliyetli çözümler üretmek adına, ihtiyaç sahiplerinin ekonomik durumlarına göre, farklı konut modelleri uygulamaktadır. TOKİ Konut Üretim Raporu Faaliyet Özeti&#; nde&#; TOKİ&#; nin Konut ile ilgili yaptığı uygulama dağılımı Tablo 2&#; de belirtilmiştir.

42 21 Tablo Yılı Konut Uygulama Dağılım Tablosu (Kaynak: TOKİ konut modelleri sıralaması, TOKİ tarafından yayınlanan, "Geleceğin Türkiye&#;sini İnşa Ediyoruz, TOKİ Kurum Profili " adlı kaynaktan alınmıştır Alt Gelir Grubu ve Yoksul Grubu yılından itibaren T.C. Hükümetinin, Acil Eylem Planı ile konut ve kentsel dönüşüm çalışmaları hız kazanmıştır tarihli, sayılı, Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesine ilişkin Kanunda belirtilen maddeler ile TOKİ&#;nin, Başbakanlık&#; a bağlı olarak yaptığı uygulamalarda kararlar daha rahat ve hızlı alınmıştır. Modern kentleşme anlayışı ile yoksul ve dar gelirlilere sosyal devlet anlayışının güvendirilmesi amaç edinilmektedir (

43 22 Toplu konut maliyetleri arsa, konut, teknik altyapı ve sosyal donatıları kapsamaktadır. TOKİ konut projelerinde verilen krediler, kullanıcıların ödeyebilirlik durumlarına bağlı olarak yaklaşık 10 yıl olarak belirlenmektedir. Konut bedellerinin %%40&#; lık bölümü peşinat olarak hak sahiplerinden alınarak, geri kalan kısmı aylık ödemeler ve altı ayda bir tek endeksli/değişken faizli ödeme planı şeklindedir. Ödeme planında kullanılan endeks ise hedef kitlenin, T.C. Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen altı aylık memur maaş artış oranı ve Türkiye İstatistik Kurumu nca belirlenen altı aylık Tüketici Fiyat Artış Oranı (TÜFE) endeksidir. Aylık taksitler altı ayda bir yapılandırılmaktadır. TOKİ projelerinin, ihale aşaması, inşaatın başlamasından bitişine kadar teslimi, 14 ile 24 aylık bir süreci kapsamaktadır ( Yoksul grubu için metrekarelik konutlar peşinatsız ve 20 yıl vadeli taksitlendirilerek satışa sunulmaktadır. Alt gelir grubu için üretilen m² lik konutlar, peşinatlı ve 15 yıl vadeli taksitlendirilerek satışa sunulmaktadır ( Konut hak sahipliği ile ilgili eksiksiz ve doğru başvuruda bulunan adaylar, İdarenin belirlediği yöntem ile seçilmektedir. Yöntem genellikle noter gözetimindeki kuralar ile yapılmaktadır. Kura sitemi kullanılması projede yapılan konut sayısından fazla konut talebi olmasından kaynaklanmaktadır (Şekil 5), (Resim ), ( Genel/BelgeGoster. aspx?f6). Alt Gelir ve Yoksul Grubu başvuru şartları TOKİ&#;nin resmi web sayfasından alındığı şekli ile aşağıdaki gibidir ( funduszeue.info?F6): "Alt gelir grubu projelerine başvuru yapabilmek için, başvuru sahibinin; 1. T.C. vatandaşı olması, 2. Projenin bulunduğu il /ilçe sınırları içerisinde 1 yıldan az olmamak koşulu ile ikamet ediyor olması veya projenin bulunduğu il veya ilçe nüfusuna kayıtlı olması, Şehit Aileleri, Maluller ile

44 23 Dul ve Yetimleri kategorisinde başvuracakların en az 3 (üç ) yıldır ikamet ediyor olması veya il/ilçe nüfusuna kayıtlı olması gerekmektedir. 3. Toplu Konut İdaresinden konut satın almamış olması ve Toplu Konut İdaresinden konut kredisi kullanmamış olması, (Şehit Aileleri, Maluller ile Dul ve Yetimleri kategorisi hariç) 4. Kendisine eşine ve/veya velayeti altındaki çocuklara ait tapuda kayıtlı bağımsız herhangi bir gayrimenkulün olmaması, (Şehit Aileleri, Maluller ile Dul ve Yetimleri kategorisi hariç) (Başvuru sahibinin hisseli olarak sahip olduğu gayrimenkuller hariç) 5. Başvuru tarihi itibariyle 25 yaşını doldurmuş olması gerekmekte olup, ancak, Eşi vefat etmiş olan çocuklu dul bayanlarda yaş şartı aranmamaktadır. 6. Aylık hane halkı gelirinin, en fazla net TL. olması, (Başvuru sahibinin, eşinin ve velayeti altındaki çocuklarının gıda, yol, vs. her türlü aldıkları yardımlar dahil olmak üzere toplam hane halkı aylık net gelirinin en fazla TL. olması gerekmektedir.) (İstanbul ilinde gelir şartı TL olarak uygulanacaktır.) 7. Ayrıca, yukarıdaki başvuru şartlarına sahip olan; Kategori olan Şehit Aileleri, Maluller ile Dul ve Yetimlerinin, Kategori olan İstiklal Savaşı Gazisi, Kore Gazisi, Kıbrıs ve Vatani Hizmet Gazilerinin, Kategori olan En az %40 Engelli Vatandaşlarımızın Kategori olan Diğer alıcı adaylarının Başvuruları ayrı olarak 4 kategoride kabul edilecektir. 8. Bir hane halkı adına, yani kişinin kendisi, eşi ve velayeti altındaki çocukları adına yalnızca bir adet başvuru yapılabilecektir." Yoksul grubu projelerine başvuru yapabilmek için, başvuru sahibinin; 1. T.C. vatandaşı olması, 2. Projenin bulunduğu il /ilçe sınırları içerisinde 1 yıldan az olmamak koşulu ile ikamet ediyor olması veya projenin bulunduğu il veya ilçe nüfusuna kayıtlı olması, 3. Toplu Konut İdaresinden konut satın almamış olması ve Toplu Konut İdaresinden konut kredisi kullanmamış olması, 4. Kendisine eşine ve/veya velayeti altındaki çocuklara ait tapuda kayıtlı herhangi bir gayrimenkulün bulunmaması, 5. Başvuru tarihi itibariyle 25 yaşını doldurmuş olması gerekmekte olup, ancak, Eşi vefat etmiş olan çocuklu dul bayanlarda yaş şartı aranmamaktadır. funduszeue.info Güvenlik Kurumuna tabi olmaması, funduszeue.info Güvenlik Kurumu na hiç sağlık primi ödemeyenler veya en fazla brüt asgari ücretin 1/3ünün %12si kadar sağlık primi ödeyenler, (Eski Yeşil Kart sahipleri), Sayılı Kanun kapsamında maaş alanlar ve Sayılı Kanun kapsamında Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu ndan yararlananlar katılabilecektir. 8. Ayrıca, yukarıdaki başvuru şartlarına sahip olan; 1. Kategori olan En az %40 Engelli Vatandaşlarımızın 2. Kategori olan Diğer alıcı adaylarının Başvuruları ayrı olarak 2 kategoride kabul edilecektir. 9. Bir hane halkı adına, yani kişinin kendisi, eşi ve velayeti altındaki çocukları adına yalnızca bir adet başvuru yapılabilecektir."

45 Şekil 5. Alt ve Orta Gelir Grubu Konut Edinme Süreci *Alt Gelir grubu için zorunlu değildir. Kaynak: 24

46 25 Resim Konut Uygulamaları Eryaman-Ankara Konut Uygulamaları Odunpazarı- Eskişehir Resim Konut Uygulamaları Burhaniye-Balıkesir Konut Uygulamaları Merkez- Nevşehir Resim Konut Uygulamaları Birecik-Şanlıurfa Konut Uygulamaları Çarşamba-Samsun Tüm Resimler Kaynak:

47 Kentsel Dönüşüm Projeleri Konuta ilişkin aşağıdaki saptama ve TOKİ resmi web sitesinde hedefler bu bölümde yer almaktadır. Ülke genelinde hızla artan konut ihtiyacını yeterli ölçüde karşılanmaması yüzünden kentlerde oluşan gecekondu ve kaçak yapılar ile birlikte yapısal ömrünü doldurmuş konutlar sağlıksız yapılaşmalar ve yaşayanlar için risk alanları oluşturmaktadır. Günümüze kadar gelen sürecte konut sorunu ile ilgili dar gelirli ve yoksullar için yapılan konutların yeterli olmamasına bağlı olarak oluşan gecekondu bölgeleri ve kaçak yapılaşma alanlarını dönüştürme ve yenileme çalışmaları ile yeni gecekondu bölgelerinin oluşmasının önüne geçilmeye çalışılmaktadır. Bu amaçla, kentlerde büyük ölçeklerde yeni imar planlamaları yapılmaya başlanmış ve plansız yapılaşmaların yenilemesi, devletin politikası haline getirilmiştir. ( /Belge funduszeue.info?F6). TOKİ yılında, kentsel dönüşüm çalışmalarında yapılan yasal değişiklikler sonucunda gecekondu alanlarında faaliyet göstermeye başlamıştır. Ayrıca TOKİ, Toplu Konut İdaresi Kaynaklarının Kullanım Şekline İlişkin Yönetmelik kapsamında, gecekondu bölgelerinin dönüştürülmesi ve iyileştirilmesi amacıyla finansman sağlama yı yönetim kaynakları arasına dahil etmiştir. TOKİ, belediyeler ile birlikte kentsel yenileme projeleri uygulamaktadır ( funduszeue.info?F6). Gecekondu alanlarını dönüştürme süreci, belediyeden TOKİ&#; ye, alanla ilgili projelendirme ve birliktelik anlamında gelen talep doğrultusunda başlamaktadır. Dönüşüm projesinin yasal gerekçeleri karşılaması sonucunda yerleşim alanının sosyolojik ve jeolojik özellikleri hakkında incelemeler yapılmaktadır. Söz konusu alanın tahliye edilmesi gereken projelerde,

48 27 deprem riski, standart dışı ve sağlıksız konut şartları gibi kriterler dikkate alınmaktadır. Yapılan çalışmalar sonucu uygun görülen projelerle ilgili, TOKİ ve belediye arasında karşılıklı protokoller imzalanarak alan, kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı olarak belirlenmektedir. Dönüşüm alanında bulunan farklı boyutlardaki alan mülk sahipleri ve ruhsat sahipleri hak sahibi olarak kabul edilmekte, bunların dışındaki yaşayanlar için uzman heyet tarafından değer belirleme çalışması yapılmaktadır. Bu çalışmalar sonucunda dönüşüm alanı hak sahiplerinin farklı değerlendirme raporlarına göre oluşturulan konut alanlarında iki model uygulanmaktadır ( funduszeue.info?F6). Birinci model; mülk sahiplerinin (tapu ve tapu tahsis belgesi sahipleri ile gecekondusu bulunan vatandaşlar) belirlenen değer ölçütünde başka bir yerleşim alanına nakledilmeleri esasına dayanır. Bu yerleşim alanları genellikle, arsa bedelini en aza indirmek için devlet veya belediye arazilerinden seçilir. Dönüştürülen arazi projelendirmeleri, alanın fiziki özellikleri, yeniden imar edilebilme ve kentin kimliğine uygun bir şekilde projelendirilmektedir. Aşağıda projelendirmeler ile ilgili yöntemler belirtilmektedir ( Dönüştürülen alan yeni bir yerleşim alanına uygunsa " meskun alan" olarak planlanmaktadır. İstanbul- Küçükçekmece Ayazma, Denizli ve Erzincan projeleri meskun alan olarak planlanmıştır. Dönüşüm alanı meskun alan dışında, kültür, turizm veya ticaret alanına uygunsa bu özelliklerde, konut dışı kentsel tasarım yapılmaktadır. İstanbul-Küçükçekmece Tepeüstü projesi örneğinde meskun dışı, kentsel tasarım yapılmaktadır. Dönüşüm alanı, zemin özellikleri açısından yukarıda belirtilen özellikler dışında bir yerleşim alanına uygunsa, bu alanlar park veya rekreasyon alanlarına dönüştürülmektedir. İzmir- Kadifekale ve Trabzon-Zağnos projeleri bu tip bir örneklendirmedir. İkinci Model; mevcut dönüştürme alanı temizlenerek yenilenmesi sonucu hak sahiplerinin tekrar bu alanlara yerleştirilmesi esasına dayanmaktadır. Karabük- Cevizlidere ve Bursa-Osmangazi projeleri bu model örneklerindendir. Uygulanan bu iki modelde hak sahipleri uzlaştırma sürecinde aşağıdaki belirtilen yolları izlemektedir. ( Genel/funduszeue.info?F6).

49 28 Mülklerinin değeri karşılığı, TOKİ den almayı kabul ettikleri konut veya ticaretin değerinden düşürülmesini tercih edebilirler. Hak sahipleri, imar haklarını yine projede planlanan arsa ile takas edebilirler. Hak sahipleri yeni konut için geriye kalan ödemeleri ayda, ticaret için ödemeleri 84 ayda tamamlamaktadır. Gerekli görüldüğü takdirde arazi yasal yollardan kamulaştırılarak, inşaatın birinci aşamasının tamamlanmasının ardından, dönüşüm alanı boşaltılıp TOKİ&#;ye devredilmektedir (Şekil 6) (Resim ), ( F6). Şekil 6. Kentsel Dönüşüm Proje Süreci Kaynak:

50 yılında Türkiye de kentsel dönüşümün yasal dayanağını oluşturulması ile ilgili Dönüşüm Alanları Hakkında Kanun Tasarısı hazırlanmış, fakat yasalaştırılmamıştır. Bu sebepten dolayı kentsel dönüşüm ve gecekondu dönüşüm projeleri ile ilgili maddeler kanunlarla, TOKİ ve belediyelere verilen yetkliler çerçevesinde yürütülmektedir. Kentsel dönüşüm yasal dayanağı aşağıdaki gibidir (Kara, ): " sayılı Belediye Kanunu nun ve maddeleri ile ilk kez belediyelere kentsel dönüşüm konusunda görevler verilmiştir (R.G/07/ ). Kanunun maddesi belediyelere; düzenli kentleşmeyi sağlamak amacıyla imarlı ve alt yapılı arsalar üretme; konut ve toplu konut yapma, satma ve kiralama vb. yetkiler vermektedir. Kanunun maddesi&#;ne (Değişik 17/06/ /1 md.) göre, belediyelere, belediye meclisi kararıyla; konut alanları, sanayi alanları, ticaret alanları, teknoloji parkları, kamu hizmeti alanları, rekreasyon alanları ve her türlü sosyal donatı alanları oluşturmak, eskiyen kent kısımlarını yeniden inşa ve restore etmek, kentin tarihi ve kültürel dokusunu korumak veya deprem riskine karşı tedbirler almak amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulama yetkisi verildiği ifade edilmiştir sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7.e maddesi ile büyükşehir belediyelerinin görev, yetki ve sorumluluklarına, sayılı Belediye Kanununun ve maddelerindeki yetkiler eklenmiştir (R.G/07/ ). Kanu&#;na göre, büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları içinde kentsel dönüşüm ve gelişim projesi alanı ilan etmeye büyükşehir belediyeleri yetkili kılındığı belirtilmiştir. sayılı Gecekondu Kanunu ile mevcut gecekonduların ıslahı, tasfiyesi, yeniden gecekondu yapımının önlenmesi ve bu amaçlarla alınması gereken tedbirleri düzenlemektedir (R.G: 30/07/ ). Kanun da yapılan değişikliklerle TOKİ ye gecekondu alanlarının planlanması konusunda önemli bazı yetkiler verilmiştir. Bu kapsamda, ıslaha muhtaç veya tasfiyesi gereken gecekondu bölgeleri ile yeniden halk konutu veya nüve konut yapımına tahsis edilecek sahaların seçimi, haritalarının hazırlanması, imar ve ıslah planlarının düzenlenmesi, TOKİ nin denetimi altında, ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır Sayılı Kuzey Ankara Girişi Kentsel Dönüşüm Projesi Kanunu ile yılında Ankara ilinin kuzeyinde protokol yolu olarak bilinen bölgede kentsel dönüşüm uygulaması sırasında belediyelerin karşılaşabileceği her türlü engelin ortadan kaldırılması için çıkartılmış bir kanundur (R.G: 12/03/ ). Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Sayılı KHK: Kentsel ve kırsal tüm alanlardaki kentsel dönüşüm projelerinin uygulanmasına yönelik esasların belirlenmesi görevi yılında kurulan Bakanlığa verilmiştir (R.G: 04/07/ ). Bu kapsamda, gecekondu, kıyı alanları ve tesisleri ile niteliğinin bozulması nedeniyle orman ve mera dışına çıkarılan alanlar dâhil kentsel ve kırsal alan ve yerleşmelerde yapılacak iyileştirme, yenileme ve dönüşüm uygulamalarında idarelerce uyulacak usul ve esasların belirlenmesi görevi Bakanlığa verilmiştir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Sayılı KHK ile bazı Kanun ve KHK larda Değişiklik yapılmasına dair Sayılı KHK nın 1. ve 4. maddeleri: Sayılı KHK nın temel hedefi, deprem gibi büyük afetlerde yaşanılan acıların, ekonomik ve sosyal kayıpların önlenebilmesi için bürokratik süreci kısaltıcı adımların atılmasını sağlamaktır (Baysal, b: 10; R.G: 17/08/ ). Bu kapsamda, Depreme karşı dayanıksız yapılar ile imar mevzuatına, plan, proje ve eklerine aykırı yapıların ve bunların bulunduğu alanların dönüşüm projelerini ve uygulamalarını yapmak veya yaptırmak (md. 1/ı); sayılı Toplu Konut Kanunu nun ek 7 nci maddesi çerçevesinde kentsel dönüşüm, yenileme ve transfer alanları geliştirmek, bu alanların her ölçekteki imar planı ve imar uygulamalarını, kentsel tasarım projelerini yapmak, yaptırmak ve onaylamak (md. 4/e)

51 30 Bakanlığın görevleri arasında sayılmıştır "şeklinde ifade edilmiştir. (Kara, ). Kentsel Dönüşüm Yasa&#;sı adı ile sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun, 31 Mayıs tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu yasa ile dönüşüm alanlarında, değişme ve gelişme iddiası ortaya konulmuştur. Konut stoğunu yaklaşık 20 milyon olduğu ve bunun 5 milyonluk kısmı depreminden sonra deprem güvenliği mevzuatına uygun olarak inşa edildiği belirtilmiştir. Konut stoğunun yaklaşık yüzde 10 luk ( bin konut) bölümü TOKİ tarafından inşa edilmiştir. Konut stokunun 5 milyonluk bölümü yıkılma ihtiyacı kesin olmayan, depreme dayanıklı olabileceği düşünülen konutlardan oluşmaktadır. Kalan 10 milyona yakın konutun zaman içinde yıkılıp yeniden inşası gerekmektedir. Ayrıca inşası düşünülen yaklaşık 7 milyon konutun, öncelikli alan olarak dönüştürülmesi planlanmaktadır. Ülke genelinde yaklaşık 14 milyon konut incelemeden geçirilerek, yıkılacak yerler ve konutlar belirlenecektir. Yapılması düşünülen dönüşümün yılda tamamlanabileceği ve milyar doları aşan bir maliyete ulaşacağı belirtilmiştir. Dönüşüm çalışmalarının en önemli nedenlerinden birisi de büyük kentlerin deprem riski taşımasından kaynaklandığı ifade edilmektedir (Es, ) ve yılları arasında geçen süreçte, TOKİ ve belediyeler işbirliği için yeni yaşam alanları ve kentleşme planlamaları yapmaktadır. Kentsel yenileme ile projede bin konutluk çalışma programlanmış, bunların bölgede 60 bin konutluk kısmı uygulamaya başlatılmış ve 29 bin konutluk kısmı hak sahiplerine teslim edilmiştir ( Genel/funduszeue.info?F6) yılı TOKİ Konut Üretimi, Planlı Kentleşme ve Konut Üretimi Seferberliği kapsamında; 81 İl ve İlçede, Şantiyede, adet konut yapıldığı belirtilmiştir. ( bin nüfuslu 23 adet şehir) Ürettilen konutların i (%85,40) Sosyal Konut niteliğindedir. Satılan konut sayısı dür.

52 31 Sosyal donatıları ve çevre düzenlemeleri ile birlikte bitirilme aşamasında olan konutun u teslim edilmiştir. Yerel yönetimlerle müştereken başlatılan büyük kapsamlı kentsel yenileme programı kapsamında projede toplam konutluk gecekondu dönüşüm çalışmaları projelendirilmiştir. farklı bölgede konutluk ihale çalışmaları yapılmış olup, ihalesi tamamlanan projede konut başlatılmış ve 89 bölgede konutun inşaatı tamamlanarak hak sahiplerine teslim edilmiştir ( &#;li yıllardan başlayarak artan bir yoğunlukta devam eden, politikalar ve kanunlarlar ile yetkileri güçlendirilen TOKİ tarafından Kentsel Yenileme/ Dönüşüm projeleri üretilmekte ve yerel yönetimler ve özel sektörler tarafından uygulamaları yapılmaktadır. Bu kapsamda yerleşim alanlarında yaşayan kentlilerin bu süreçte hangi noktada devreye girdiği, yapılan/ üretilen projelerin kalitesini belirlemede önemli bir etkendir. Yerleşim alanlarında yaşayan kitlenin memnuniyeti fiziksel, sosyal, kültürel uyumu yaşanılabilir sağlıklı çevreler oluşması açısından önemlidir. Kentsel Dönüşüm alanları, kentin dokusunu bozan alanlarda, yaşanılabilir sağlıklı çevreler oluşturma adına kullanıcı ihtiyaçına göre tasarlanan, planlanan, ekonomik, sosyal ve kültürel temelleri olan, kaliteli ve sağlıklı yaşam alanları ve konut çevreleri uygulamalarıdır. Yaşanılabilir konutlar ve konut çevrelerinin bu kapsamda dönüştürülmesi için tasarım ve planmaların standart ilkeler doğrultusunda uygulanması gerekmektedir. Planlama ve uygulama ilkelerinin, kentsel alanların, kentsel dönüşüm/yenileme olarak tekrar inşa sürecine girmesinde yaşanılabilir sağlıklı çevreler yaratmada önemli bir kriter olduğunu belirtmek gerekir.

53 32 Öncesi Sonrası Resim 7. Erzincan - Çarşı Mahallesi Öncesi Resim 8. Erzurum - Yakutiye Sonrası Öncesi Resim 9. Gaziantep - Şahinbey Sonrası Tüm Resimler Kaynak:

54 33 Öncesi Sonrası Resim İstanbul - Küçükçekmece Öncesi Resim Trabzon- Zağnos Sonrası Öncesi Resim Ankara- Protokol Yolu Sonrası Tüm Resimler Kaynak:

55 Uydu Kent Uygulamaları Büyük kentlerdeki nüfus yoğunluğu ve sınırlı alanlardan kaynaklanan zorluklar yüzünden, İstanbul, Ankara, İzmir, Adana ve Diyarbakır gibi büyük şehirlerde uydu kent yapım kararı alınmıştır. TOKİ, uydu kent projeleri ile kentlerin tarihi doku ve kimliklerini bozmadan, konut ihtiyacı için oluşturulan yeni alanlarda ekonomik büyümeye olanak sağlayacak altyapı ve sosyal donatılar oluşturulacaktır. Bu amaçla planlanan uydu kent örneklerinde, sürdürülebilir kentsel yerleşim alanları oluşturduğunu ifade etmektedir ( tr/tr/genel/funduszeue.info?f6). (Resim ) Resim Uydu Kent Uygulaması, Kayabaşı-İstanbul Kaynak: Resim Uydu Kent Uygulaması, Yapracık-Ankara Kaynak: Afet Konutları Hükümetin doğal afetlerden zarar gören bölgelerde konut, altyapı ve kamu hizmetleri planlama, inşa etme ve yenileme çalışmalarında TOKİ&#;nin uygulamaları söz konusudur. İdare&#;nin afet yönetimi ve yeniden yapılandırma

56 35 alanındaki çalışmaları Erzincan () depremi ile başlamıştır. TOKİ, doğal afetlerden etkilenen bölgelere yardımlarını, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ve Afet İşleri Genel Müdürlüğü ile işbirliği içinde yapmaktadır. (Resim ) ( Resim Afet Konutları Uygulaması Afet Konutları Uygulaması Mardin-Dargeçit-Ilısı Köyü Bingöl-Merkez Kaynak: Resim Afet Konutları Uygulaması Afet Konutları Uygulaması Batman-Merkez Tunceli-Pülümür Kaynak: Tarımköy Uygulamaları &#; li yıllardan başlayarak kırsal alan nüfusunun yaklaşık %18&#; i kentlere göç etmiştir. Bu kapsamda TOKİ tarafından uygulanan Tarımköy Proje hedefleri aşağıdaki gibidir ( Köy ve kırsal alan nüfusunun geçim kaynaklarının geliştirilmesi, Kırsal Alanda yaşayanların çalışma gücü anlamında örgütlenmesi, üretilen ürünlerin kurulacak şirketler veya kooperatifler aracılığıyla pazarlanması ve depolanması, Yöre halkının üretim ve verimliliği artırma yönünde eğitilmesi, Kırsal alanda atıl durumda kullanılmayan alanların, devletin yönlendirmesi çerçevesinde verimli hale getirilmesi, Kırsal alan çevresinin ve mevcut yerleşmenin ihtiyaçlar çerçevesinde yenilenmesi ve sağlıklı yaşanabilir alanların oluşturularak göçlerin önlenmesi.

57 36 Tarımköy uygulamalarında, belediye veya valilikler, yöre halkının geçim kaynaklarını ve şartlarını iyileştirmek üzere başvuruda bulunabilmektedir. TOKİ, yapılan başvuruları, yoğunluğa, bölgenin fiziksel ve sosyal özellikleri değerlendirme kriterlerine göre inşaat sürecine başlamaktadır (Resim ), ( funduszeue.info?F6). Resim Tarımköy Uygulaması Batman-Kuyubaşı Tarımköy Uygulaması Gümüşhane-Kale Resim Tarımköy Uygulaması Tarımköy Uygulaması Çankırı-Çavundur Şanlıurfa-Halfeti Tüm Resimler Kaynak: Göçmen Konutları Türkiye&#;ye, yılında Bulgaristan dan gelen göçmen vatandaşları için bin civarında barınma ve iskan amaçlı konut ihtiyaçlarına çözüm üretilmesi adına, Yüksek Planlama Kurulu tarafından yılında Göçmen Konutları Koordinatörlüğü kurulmuştur. TOKİ, yılından itibaren göçmen vatandaşları için konut üretiminde yetkilendirilmiştir. ( TR/Genel/funduszeue.info?F6).

58 37 Türkiye genelinde 17 il, 23 yerleşim merkezinde acil konut ihtiyacı olan göçmenler için konutlar yapılmıştır. TOKİ bu amaçla toplam konutluk proje uygulaması için, Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası ndan toplam ,7 milyon ABD doları, alt yapı projeleri için İslam Kalkınma Bankası ndan 10 milyon ABD doları olmak üzere toplam ,7 milyon ABD doları, geri dönüşümlü kredi kullanmıştır. Sosyal hizmet yapıları için 5 milyon ABD doları hibe kredisini, İslam Kalkınma Bankası ndan temin etmiştir. TOKİ konutlar dışında, 6 su arıtma tesisi, 6 atık toplama hattı, 6 okul, 7 sağlık ocağı ve 6 cami inşa etmiştir. Ayrıca göçmen için, 27 kooperatif aracılığı ile arsa temin edilmiştir ( (Resim ) Resim TOKİ - İstanbul-Pendik -Kurtköy Göçmen Konutları Kaynak: Resim TOKİ- Ankara- Sincan Göçmen Konutları Kaynak:

59 Kaynak Geliştirme ve Gelir Paylaşımı Projeleri TOKİ de, arsa karşılığı yapılan Gelir Paylaşımı Projeleri, sosyal konut projelerinin finansmanı açısından önem taşımaktadır. Konut sorunu ile ilgili hızla devam çalışmaların, kısa vadeli sermaye giderleri ile uzun vadeli alacakları arasındaki boşluğu kapatmak üzere geliştirilmiş bir modeldir. Kaynak geliştirme ve gelir paylaşım projelerinde, "TOKİ kendi bünyesinde bulunan arsaları kullanır ve özel sektörle işbirliği yaparak projenin gelirinden, proje yüklenicisi firmaya belli bir oran dahilinde aktarım yapmaktadır" (Şekil 7). TOKİ arsa mülkiyetlerine sahip olması sayesinde projede mülkiyet edinme sürecinde zaman kaybı yaşamamaktadır. ( Gen el/belge funduszeue.info?F6). Bu modelde TOKİ, arsanın geliştirilmesi sürecini yükleniciye bırakmış kendisi finansman arayışında devre dışı kalmıştır. Bu nedenden dolayı, yüklenici firmalar içinde arsanın inşaata hazır hale getirilmesi, fiziksel ve yasal işlemleri tamamlayarak en kısa sürede inşaata başlayıp bitirmek çok önemlidir. (Resim ), ( Gen el/belge funduszeue.info?F6). Resim Albayrak Mavişehir Kaynak Geliştirme Uygulaması İzmir- Karşıyaka Dreamcity Kaynak Geliştirme Uygulaması Tekirdağ-Çerkezköy

60 39 Resim Ağaoğlu-Kaynak Geliştirme Uyg. İstanbul- Ataşehir Kentplus Kaynak Geliştirme Uyg. İstanbul-Büyükçekmece Resim Novus Residans Kaynak Geliştirme Uyg. İstanbul- Bakırköy Eskişehir-Tepebaşı Kaynak Geliştirme Uyg. Resim İdealistkent Kaynak Geliştirme Uyg. İstanbul- Ümraniye İstanbul-İkitelli Kaynak Geliştirme Uyg. Tüm Resimler Kaynak:

61 Şekil 7. Gelir Paylaşım Modeli Kaynak: 40

62 41 II. BÖLÜM 2. TOKİ KONUT TASARIM İLKELERİ Bu bölümde, TOKİ&#;nin konut üretiminde dikkate aldığı, uygulamalarına ve projelerine esas teşkil edecek tasarım ilkeleri olup olmadığı irdelenecektir. Çalışmada bu kapsamda, TOKİ resmi web sayfası ve TOKİ&#;nin yazılı kaynakları, yayınları ve TOKİ&#;ye ilişkin yapılan tezler incelenmiştir. Yapılan incelemede, TOKİ nin Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) Faaliyetleri&#;nin, TOKİ Araştırma Dizisi adı altında yapılan araştırma projelerinin yayınlarına rastlanmıştır. Bunlar; "1- Toplu Konut İdaresi Ortaklık Yapılan Belediyeler Etkinlik Anketi Veri Tabanı ve Değerlendirme, Veri Araştırma Danışmanlık Eğitim ve Yayıncılık Tic. A.Ş., Mart Türkiye de Konut Sektörü ve funduszeue.infoşbakanlık Toplu Konut İdaresi nin Konut Üretimindeki Yeri, Yapı-Endüstri Merkezi, Nisan Toplu Konut İdaresi Müşteriye Danışma Süreci Araştırma Çalışması, Analitik Araştırma- Danışmanlık, Eylül Toplu Konut İdaresi Bilinirlik, Güvenilirlik ve Marka İmajı Çalışması, Odak Araştırma ve Danışmanlık Ltd.Şti, Ocak Toplu Konut Alanlarında Kentsel Çevresel Standartları Oluşturmak için Gerekli İnsan- Çevre İlişkileri Verilerinin Derlenme Yönteminin Geliştirilmesi Araştırma Çalışması, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Araştırma Tasarım Planlama ve Uygulama Merkezi (MATPUM), Ekim TOKİ Müşteriye Danışma Süreci Memnuniyet Araştırması, Pollmark Araştırma, Ekim TOKİ Müşteriye Danışma Süreci Yılları Karşılaştırma Raporu, DDE Destek Danışmanlık ve Eğitim, Ekim " şeklindedir ( l/funduszeue.info?f6e10f cffaaf6aab2effe5f7ba 2C37A9). Ancak bu kaynaklardan bir tanesi hariç, mimari tasarım ilkelerine yönelik araştırmalar değildir. "Toplu Konut Alanlarında Kentsel Çevresel Standartları

63 42 Oluşturmak için Gerekli İnsan-Çevre İlişkileri Verilerinin Derlenme Yönteminin Geliştirilmesi Araştırma Çalışması dikkat çekicidir. Araştırma, ODTÜ- Mimarlık Fakültesi Araştırma Tasarım Planlama ve Uygulama Merkezi (MATPUM) çalışma grubuna TOKİ tarafından yaptırılmıştır ve yılında yayınlanmıştır. Bu nedenle, TOKİ&#;nin yılı sonrası konut uygulamalarında tasarım standardı ve/veya ilkeleri olabileceği varsayımıyla "Toplu Konut Alanlarında Kentsel Çevresel Standartları Oluşturmak için Gerekli İnsan-Çevre İlişkileri Verilerinin Derlenme Yönteminin Geliştirilmesi Araştırma Çalışması kitabı bu tez için temel olmuştur. ODTÜ-Mimarlık Araştırma Tasarım Planlama ve Uygulama Merkezi (MATPUM) çalışma grubu (farklı alandan akademisyen ve pratisyen uzmanlar) tarafından TOKİ için "TOKİ Konut Alanlarında Kentsel Çevresel Standartlar İçin Bir Değerler Sistemi Önerisi" projesi çalışması yapılmıştır. Yapılan bu çalışmada konuyla ilgili kavramsal çerçeve belirlenmiş, mekansal çözümlemeler yapılmış ve toplu konut projeleri için uygulanabilecek yöntemler üzerinde çalışılmıştır. Bu çalışma ile TOKİ&#;nin kendi konut uygulamalarında farklı arazi ve bina kullanımları için belirlenen standartları ve çözümlemeleri uygulaması ifade edilmiştir. Çalışmada, toplu konutların planlanması ve tasarımında, güncel ve tarihsel bağlamlarda tartışılması gereken konuların ortaya çıkarılması ile değerler sistemi oluşturulması ve değerler sistemi çerçevesinde değişik odak konularda bazı genel standartlardan söz edilmektedir. Araştırmada, yeni yerleşimler ve meskenler için planlama ve tasarım ilkeleri (prensibi) üzerinde durulmuştur. Ayrıca, konut mekanı ve tasarım mekanının "konut yerleşimleri tasarımı alanı" için yorumlanması ve kurgulanması amaçlanmıştır (MATPUM, ). MATPUM araştırmasında, TOKİ&#;nin konut uygulamalarında, yeni toplumsal davranışların, yeni toplumsal değerlerin üretildiği mekanların oluştuğu ve oluşan bu üretimin ilkeler kapsamında desteklenmesi ve doğru kavranması ile dönüşümün nitelikli ve süreklilik arz eden bir süreç alacağı ifade edilmektedir (MATPUM, ).

64 TOKİ Konut Alanlarında Kentsel-Çevresel-Mekansal Standartlar Konut alanları ile ilgili yapılan tasarımlarda, yaşanılabilir sağlıklı konutların ekonomik ve hızlı sürede yapılması amaçlanmaktadır. Bu amaçla alanların yerleşime uygunluğu, yerleşim tiplerinin belirlenmesi, çevresel veriler göz önüne alınarak tasarımlar planlanmaktadır. Arazi verileri ile yapılacak yerleşim planına göre konut yeleşiminin şekli ve büyüklüğü, çevre tasarımı, sosyal donatılar, kaç katlı olacağı vb. özellikler tasarımı şekillendirmektedir. Arazinin eğimli yapısı tasarımın yatay veya dikey olarak planlanmasını etkilemektedir. Eğimli alanların yoğun olarak bulunduğu yerlerde yeşil alanların yerleşimleri yapılırken daha düz veya düz alanlarda kat yerleşimleri yapılması gerekmektedir. Arazinin zemin yapısının deprem, erezyon riskine göre konumlandırılması da tasarımda düşünülmesi gereken etmenlerden biridir. İklim şartları, yerleşim planını ve konut tasarımını etkileyen ve tasarımın biçimini belirleyen önemli bir unsurdur (MATPUM, ). Konut alanında hızla artan ihtiyaca bağlı olarak en kısa sürede konut üretme yoluna gidilmiş ve düşük maliyet ve standart tiplerde üretilen konutlar ile ilkel barınma ihtiyacı karşılanması esas alınmıştır. Bunun sonucunda ortaya çıkan çeşitli olumsuz etkiler arasında, sosyal ilişkilerin düşünülmediği yeni yapılaşma biçiminde kullanıcılar arası iletişim, yardımlaşma ve paylaşma gibi insanın toplumsal birlikteliğinin devamını sağlayan etkenlerin en aza indiği, kendini güvende hissetmediği konut yapılanmaları oluştuğu gözlemlenmiştir. Konut ihtiyacını karşılamak için yapılan yoğun yerleşim alanları çevre kirliliği, gürültü vb. sorunları beraberinde getirmektedir. Çok katlı konut alanlarının sosyal alanları planlaması yapılırken, toplumsal birliğin sağlıklı bir şekilde yaşanması için sorunların önceden analizinin yapılması gereklidir. Türkiye de konut ihtiyacının karşılanması için yapılan konut tipleri, az, orta ve yüksek gelirli kesimin taleplerine göre üretilmektedir. Konut ihtiyacının

65 44 gelir durumuna göre yapılanması sosyal farklılıkların kümeleştiği yeni alanların yaratılmasına neden olmaktadır. Konut kullanıcılarının en iyi şartlarda yaşama isteği göz önünde bulundurularak tasarım yapmak önemlidir. Toplu konut alanı için seçilen arazilerin yalnızca ekonomik özelliklerine göre belirlenmesi yerleşim alanının sürdürülebilme etkisini yok etmektedir. Bundan dolayı seçilecek arazi ile ilgili olarak, kullanıcı ve çevre duyarlılığının çok iyi hesaplanması gerekmektedir. Arazi çevresinde bulunan yeşil alanları yok etmek yerine, tasarımın bir parçası olarak düşünülmesi ve doğal çevrenin korunması, yeni yapılacak konut çevresinin değerini artırmaktadır (MATPUM, ). Yerleşim alanı planlaması yapılırken dikkat edilmesi gereken, arazinin iklim ve konumunun iyi tasarlanması ve konut kümelerinin bu veriler doğrultusunda düzenlenmesidir. Bu veriler sonucunda, ideal peyzaj tasarımları yapılabildiği gibi konutun doğal yollardan güneş alması sağlanabilir, ısınma kaynakları ve manzara etkin kullanılabilir (MATPUM, ). MATPUM&#;un araştırmasına göre, konut yerleşim planı yapılırken planlama aşamasında uyulması gereken temel ilkeler bulunmaktadır. Bunlar arasında yerleşim planı ilkesi, yapı tasarımlarının fiziksel ve doğal çevre ile olan ilişkisi yerleşim tipinin belirlenmesinde önemli rol oynayan ilkedir. Konut iç mekan ilkesi, düşük maliyetli, hızlı ve standart tiplerde üretilen planlamalardır. Konut dış mekan ilkesi, konut çevresinde bulunan açık alanların peyzaj, kent mobilyaları, otopark, görsel tasarımlar, spor alanları vb. alanların birbirleriyle ilişkileri düşünülülerek tasarlanan sosyal paylaşım alanlarıdır (MATPUM, ).

66 Dış Mekan Tasarım İlkeleri Konut çevre tasarımları, insanın sosyal ve fiziksel yaşamını geçirdiği alanlardır. Bu alanlarda ortak kullanım alanları olarak tasarlanan yeşil alanlar, dinlenme alanları, otoparklar, yaya yolları, çocuk parkları, spor alanları vb. aktivite alanları bulunmaktadır. Dış mekan tasarımı yapılırken bu alanların kullanıcı standartlarının çok iyi belirlenmesi gerekmektedir. MATPUM&#;un araştırmasına göre TOKİ, toplu konut alanlarında kent ve çevresi ile ilgili olarak insan-çevre ilişkilerinin geliştirilmesi adına yaptığı araştırmalarda konut yerleşim alanlarının uyumluluğunu, yaşam tarzlarını, yeni oluşan sosyal yapı ve komşuluk bağlarını, yeni teknolojik gelişmelerin tasarıma uygulanmasını ve sağlıklı yaşam alanlarının oluşturulmasını hedeflemektedir (MATPUM,). Toplu konutlarda yeni yaşam alanı olarak, çekirdek, tek ebeveynli, tek kişilik aileler, yaşlı ve engelliler görülmekte; genç grupların konut paylaşımı, gelir seviyesi düşük olanların konut odalarını kiralamaları söz konusu olmaktadır. yaşlı ve engellilerin yaşam biçimleri yer almaktadır. Toplu konut tasarımları, çekirdek aile olarak, 3 ve 4 kişilik aile yapılanmalarına göre planlanmaktadır (MATPUM,). Konut Alanlarında Erişim ve Açık Alanların Kullanımı Toplu konutlarda bina girişinin rahat algılanabilir olması gerekmektedir. Konut girişinin sokak girişi, yaya yolu veya otopark girişi tanımının görülebilir olması için, malzeme farklılıkları (zemin malzemeleri, korkuluk, çit vb), bitki kullanımı, aydınlatma (gece-gündüz) donatıları ile tariflenmeleri gerekmektedir (MATPUM, ).

67 46 Şekil 8. Örnek Algılanabilir Erişim Yolları Resim Konut Önü algılanabilir Yollar Şekil Kaynak: MATPUM, Resim Kaynak: Erişim yollarının görünürlüğü ve kullanıcıların çevreyi daha iyi algılayabilmeleri güvenlik açısından önemli bir kriterdir. Konut planlaması yapılırken pencere ve balkonların ortak alanları görebilmeleri sağlanacak şekilde planlanması gerekmektedir (Şekil 8), (MATPUM,). (Resim 33) Çevre tasarımı yapılırken güvenlik açısından tehdit oluşturacak algılanması zor alanların oluşturulmamasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Konut girişlerinde erişimi engelleyecek şekilde bitki kullanımı yapılmaması, yapıya bitişik bitki ve çitlerin güvenliği riske atmaması önerilmektedir (Şekil 9), (MATPUM,). (Resim 34) Şekil 9. Girişi Engellemeyen Görülebilir Peyzaj Tasarımı Kaynak: MATPUM,

68 47 Resim Rue de Meaux Konutları-Fransa- Renzo Piano Kaynak: Konut girişlerinin dışarı ile bağlantısının algılama ve güvenlik açısından çok iyi tasarlanması gerekmektedir. Giriş kapılarına derece görüş imkanı veren göz delikleri veya şeffaf paneller yerleştirilmesi gerekmektedir. Ayrıca, giriş alanlarında sensörlü aydınlatma kullanılmalı ve giriş çevresinde iyi aydınlatma sağlanmalıdır (Şekil 10), (MATPUM,). (Resim 35) Şekil Giriş Aydınlatması Resim Park Oran Konut Projesi(TOKİ) Şekil Kaynak: MATPUM, Resim Kaynak: Yerleşim planı tasarımında, yaşlılar ve engelli kullanıcılar düşünülmelidir. Arazinin doğal yapısının, yerleşim planı tasarımı ile uyumlu olması tasarımın kalitesini artırmaktadır. Çevre tasarımı planlamasında yaya yolları, otoparklar, parklar, spor alanları vb. etkinliklerin kurguları arazi eğimine göre tasarlanmalıdır (MATPUM, ).

69 48 Engelliler için konut girişlerinde, arazinin konumuna göre tasarlanan rampalar kullanılmalıdır. Konut girişinin uygun olmadığı durumlarda farklı alternatif çözümler uygulanmalıdır. Engelli girişlerinin kaliteli ve uygun maliyetli malzemelerle tasarlanması gerekmektedir (Şekil ), (MATPUM,). (Resim ) Şekil Engelli rampası Kaynak: MATPUM, Engelli rampası ve Engelsiz tasarım Bina girişlerinde kullanılan kapı tasarımlarında, engelliler ve yaşlılar için kumanda mekanizmalı veya kolay açılabilen kapıların tercih edilmesi önerilmektedir (MATPUM,). Resim Konut Girişi Engelli Rampası Resim Konut Girişi Resim Kaynak: Resim Kaynak: Yapı girişinde tasarlanan bir diğer unsur ise saçaklardır. Saçakların iyi planlanmadığı girişlerde kullanıcı açısından zorluklar yaşanmaktadır.

70 49 Girişlerde kapı açma, taksi bekleme, arkadaş bekleme vb. olaylar için kolaylık sağlanacak tasarımların yapılması kullanıcı memnuniyetini artıran etkenlerdir. Bu amaçla konut dışı girişinde ve içeride kolay hareket etmek için geniş alanlar bırakılması gerekmektedir. Yapı girişinde xcm, yapı içinde xcm&#; lik alanlar ve yapı girişlerinden dış mekana doğru %1,5&#;luk eğimli alanlar planlanmalıdır. Yapı içerisinde rüzgarlık için alan bırakılacak ise iki kapı arası açıklık cm olmalıdır (Şekil 13) (MATPUM,). (Resim ) Şekil Konut girişi rüzgarlık Plan ve Görünüş Kaynak: MATPUM, Resim Konut girişi Resim Konut girişi Kaynak: Kaynak: Konut girişinin bakımı ve temizliğini kolay yapılabilir olması için uzun süreli çözümlerin uygulanması gerekmektedir. Konut girişi saçak altına girmeden önce zemine metal, plastik vb. mazlemelerden yapılmış, temizliği kolay paspaslar önerilmektedir (Şekil 14) (MATPUM,).

71 50 Şekil Konut Girişi Metal Paspas Uygulaması Kaynak: MATPUM, Toplu konut girişlerinde aydınlatma, kamera, zil, görüntülü konuşma vb. donatıların düşünüldüğü tasarımlar kullanıcıların kendilerini hem güvende hissettiği hemde rahat hareket edebileceği mekanlar yaratmaktadır. Örneğin, zil düğmelerinin rahat kullanımı için giriş zemininden en fazla cm yükseklikte olması ve güvenlik kameralarının cm yükseklikte olması önerilmektedir (Şekil 15). Ayrıca konut girişlerinde bekleme ve kısa süreli dinlenme için kullanıcı standartına uygun tasarımların yapılması tercih edilmelidir (Şekil 16) (MATPUM,). Şekil Konut Girişi Kamera ve Zil Kaynak: MATPUM, Şekil Konut Girişi Oturma Alanı Konut Alanlarında Çevre ve Peyzaj Kullanımı Toplu konut çevrelerinin iyi tasarlanması, yaşanılabilir ve sürdürülebilir alanların oluşmasını sağlamaktadır. Bu alanlarda yaşayanların çevre ile bütünlüğünün korunması için her yaş grubuna hitap edebilen dış mekan tasarımlarının yapılması gerekmektedir. Çevre tasarımlarında kullanılan donatı elemanları ve doğal elemanların doğru tasarlanması, bakım kolaylığı,

72 51 maliyetinin uygunluğu ve sürdürülebilirlik özelliğinin olması çevre ve peyzaj tasarımının kalitesini artırmaktadır. Peyzaj tasarımında kullanılan açık alanların tasarımında, bakımı kolay bitkilerin iklim koşullarına göre seçimi, su kullanımının en az seviyede tüketildiği çimlendirme alanlarının dengeli bir şekilde planlanması gerekmektedir. Çevre tasarımında kullanılacak alanın en fazla % 20&#; si, oyun alanları, peyzaj ve açık alanlar için kullanılmalı geriye kalan alanlar bitki öğeleri ile donatılmalıdır (MATPUM,). (Resim 40) Resim Park Oran Konut Projesi (TOKİ) Kaynak: Konut alanları yerleşim planı ve vaziyet planı yapılırken odaların doğal ısınma ve aydınlanmadan yararlanabilmesi için yönlendirmeye (doğu, güneydoğu, güney, güneybatı) dikkat edilmesi gerekmektedir (Şekil 17) (MATPUM, ). Şekil Konut Yerleşiminde Güney Cephe Kullanımı Kaynak: MATPUM,

73 52 Toplu konut yerleşim alanı planlaması yapılırken, açık alanların bütüncül bir yaklaşımda tasarlanması gerekmektedir. Yerleşim planında yer alan yaya yolu, meydan, park vb. alanların kurgusunun birbirleriyle bağlantısının devamlılığı alanın rahat kullanılmasını sağlamaktadır. Çevre tasarımı yapılırken kullanılan projelendirme ölçeklerinin (1/, 1/, 1/ ölçekli planlar) teknik ekip tarafından çok iyi analiz edilmesi gerekir (MATPUM, ). Konut Alanlarında Yaya Yolları Kullanımı Toplu konut alanlarında yaya yolları yapılırken bütüncül bir yaklaşıma özen gösterilmelidir. Örneğin, yaya yolları ana akslarında kullanılan peyzaj elemanları ile yönlendirmeler doğal bir şekilde oluşmaktadır (Şekil 36). Peyzajda kullanılan (ağaç, çiçek vb.) bitkilerin oluşturduğu doğal manzara ve gölgeleme etkisi ile yaya yolları tanımı daha güçlü ifade edilmektedir. Yaya yolları ağaçlandırılmasının mevsimlere göre güneş etkisi göz önünde bulundurularak yapılması gerekmektedir (Şekil 18) (MATPUM,). (Resim 41) Şekil Yaya Yoları Aksında Ağaçlandırma Kaynak: MATPUM, Resim Rue de Meaux Konutları- Fransa- Renzo Piano Resim Kaynak:

74 53 Açık alanların tasarımında yaya, bisiklet ve konut grupları arası yol ilişkilerinin bir bütün olarak planlanması ile kullanıcıların kendilerini güvende hissettiği rahat dolaşım alanları oluşturulmaktadır. Yayalar için yapılan planlamada, yaya yolları ve yaya bantları kullanılmaktadır. Yaya bantları, araç yollarının iki veya bir tarafında bulunan yaya yürüme kaldırımlarıdır. Yaya yolu, araç trafiğinden uzak yerleşim alanı içinde bulunan yollardır. Yaya yolu ve yaya bantlarının tasarımında kullanılan malzemelerin iklim şartlarına uygunluğuna, işcilik kalitesine, taşıt trafiğinden uzak olmasına, temizlik ve bakımına dikkat edilmesi gerekmektedir (Şekil 19) (MATPUM,). Şekil Yaya merkezli yollar Kaynak: MATPUM, Yaya yolları ve yaya bantları yapılırken fiziksel engelliler için belirlenen ölçüler dikkate alınmalıdır. Kullanıcılar için yapılan yollar üzerinde hareketi kısıtlayacak engellerin olmamasına özen gösterilmelidir. Yaya yollarının minumum genişliğinin cm olması gerekmektedir (Resim 42). Ayrıca engelli araçların hareket alanı için 60m aralıklar ile xcm dönüş cepleri oluşturulmalıdır (Şekil 20) (MATPUM,).

75 54 Şekil Yaya Yolları Hareket Alanı Kaynak: MATPUM, Resim Konut Alanı Yaya Yolları- Broadway Vantage,Oregon-Amerika Kaynak: Spor Alanları Toplu konut alanlarında her kesime hitap etmesi ve sosyalleşmenin rahat ve sağlıklı bir şekilde yaşanması için tasarımına önem verilmesi gerekmektedir. Konut alanlarında yaşayan halk ve çevresel iklim koşulları dikkate alınarak yapılan spor alanları (futbol, basketbol, tenis, fitness ve yürüme vb.) yaşanılabilir çevrelerin oluşmasında ve sosyal yaşam düzeyinin gelişmesinde önemli rol oynamaktadır. Bu kapsamda toplu konut alanlarında yapılacak 1/, 1/ ölçekli projelerde spor alanlarının tasarlanması gerekmektedir (Şekil 21) (MATPUM,).

76 55 Şekil Spor sahaları ölçüleri Kaynak: MATPUM, Spor alanlarının konumları konut ulaşımı ile bağlantılı olacak şekilde tasarlanmalıdır. Ayrıca, spor alanları, konut planlaması göz önüne alınarak konumlandırılması ile bu alanlarda oluşan gürültüden en az etkilenecek ve konut kullanıcılarının bu alanları kolay algılayabileceği şekilde planlamalıdır (Şekil 22) (MATPUM,). Şekil Örnek Spor Alanı Kaynak: MATPUM, Spor alanlarında dikkat edilmesi gereken kullanılan malzemelerdir. Bu alanlarda kullanılan malzemelerin kalitesi, bakımı, sağlığa uygunluğu, iklim şartlarına dayanıklılığı ve kolay temizlenebilir olması gibi özelliklerinin tespit edilerek tasarlanması ve uygulanması gerekmektedir. Malzeme seçimi

77 56 yaparken spor alanının kullanım tipine göre, paslanmaz metal, kauçuk esaslı kaplamalar, kırılma, aşınma ve yıpranmaya dayanıklı malzemeler, temizliği kolay yapılabilen ve maliyet açısından uygun materyallerden tasarlanması gerekmektedir. Spor alanları tasarımı 1/ ölçekli projelerde, bulunduğu çevrenin sosyal ve fiziksel özellikleri, kullanıcı kapasitesi, iklimsel etkiler ve doğal çevre ile uyumu hesaplanarak yapılmalıdır (MATPUM,). (Resim 43) Resim Spor Alanları TOKİ-Yenimahalle- Ankara Kaynak: Otopark Toplu konut tasarımında, otopark alanlarının bina girişleri ile bağlantısının kolay ve engelsiz olması gerekmektedir. Otopark alanlarında doğru planlama yapmak için engelli kullanıcılar için uygun alan ve yönlendirme işaretleri kullanılmalıdır. Engelli otopak genişlikleri en az cm olmalıdır. Yola paralel otopark alanlarında, x cm bir niş ayrılmalı ve engelli kullanıcılar için kaldırım rampası yapılmalıdır. Toplu konut yerleşimi içinde paralel park için x cm lik alan bırakılmalıdır (Şekil 23) (MATPUM,).

78 57 Şekil Erişilebilir Otopark Planları Kaynak: MATPUM, Evsel Atıklar Evsel atıkların bulunduğu alanların planlamasında, alan yüzeyi temizliğine, gece aydınlatmasına, kolay ulaşılabilir olmasına, ve atıkların çevrede kirlilik yaratmayacak şekilde tasarlanmasına dikkat edilmelidir. Evsel atıklar ile ilgili olarak, 1/, 1/ ölçekli kentsel tasarım ve 1/50 ölçekli planlarda, hane halkı istatistikleri dikkate alınarak, hijyen ve fonksiyon ve estetik değerler çerçevesinde tasarlanması gerekmektedir. Atık alanlarında kullanılan depolamaların, atık cinslerine göre (cam, kağıt, plastik vb.) ayrılmaları, temizlik ekipleri tarafından kolay nakil edilmeleri, kullanılan depolamaların koku yaymayan ve çevre güvenliğine uygun kapak mekanizmalarının kullanıldığı şekilde tasarlanlaması gerekmektedir. Evsel atıkların konumları, yarı özel alanlarda minumum 2x2m boyutlarında planlanmalıdır. Atık Alanların tasarımlarının, görüntüyü bozmayacak estetik değerler düşünülerek planlanması gerekmektedir (Şekil 24) (MATPUM, ).

79 58 Şekil Atık Toplama Alanları ve Atık Alanı Gizlenmesi Kaynak: MATPUM, Konut Alanlarında Park Alanları Kullanımı Yerleşim planlarında parklar konut nüfusuna göre farklı ölçeklerde olmaktadır. Örneğin, kişilik yapılan konut alanı için hektar arasında farklı büyüklüklerde kamusal ve kent parkları yapılması hedeflenmiştir. Yerleşim planında yer alan konutlar, okul, spor alanları vb. mekanlar ve yeşil alanların tasarımları birbirleriyle bağlantılı yapılmalıdır. Yerleşim planında yeşil alanların merkezi konumda olmaları kullanım alanının dağılımını dengelemektedir (Şekil 25) (MATPUM,). Kent Mobilyaları Şekil Merkezi Park Şeması Kaynak: MATPUM, Toplu konut alanlarında kullanıcı kullanımına uygun standartlarda yapılmalıdır. Dış mekanların tasarımında önemli rol oynayan donatı elemanlarının ergonomik, kaliteli, uzun süre kullanım şartlarına dayanıklı,

80 59 iklim koşullarına uygun, maliyeti uygun, sürdürülebilir, bakımı ve temizliği kolay malzemelerden yapılması gerekmektedir. Kent mobilyalarının, bütüncül bir yaklaşımla planlanlanması, her yaş grubuna hitap edebilmesi ve kullanıcı gereksinimlerini karşılaması, kullanıcı memnuniyetini olumlu etkilemektedir (MATPUM, ). İşaret Sistemleri Kullanıcıların toplu konut alanları ile ilgili bilgilerinin ve yönlendirmelerinin sağlıklı yapılabilmesi için gerekli donatılardır. İşeretleme sistemlerinde kullanılan malzemelerin dayanıklı, sağlam, montajı ve bakımı kolay, gece algılanabilmesi için aydınlatma sistemleri ile bağlantılı ve maliyeti uygun olması gerekmektedir. İşaretleme sistemleri kullanılan donatılarda kullanılan grafiksel ifadeler anlaşılabilir olmalı ve algılamanın kolay olması için çevresel faktörlerin etkileri düşünülerek tasarlanmalıdır. Yönlendirme, bilgilendirme, tanımlama ve sınırlamalarda kullanılan işaretlerin görsel bir dil birliği oluşturması, görsel açıdan algılanması ve işaretlerin engelli kullanıcılar düşünülerek tasarlanması gerekmektedir. İşaretlerin tasarlanmasında, okunabilirlik, görülebilirlik, sürdürülebilirlik etmenlerinin yanı sıra antropometrik ölçülerin dikkate alınması, işaretlerde kullanılan renk ve yazı karakterinin kontrast oluşturması ve kullanılan aydınlatmanın işaretlerin algılanmasını güçlendirmesi gibi etmenlerin çok iyi hesaplanması gerekmektedir (Şekil 26) (MATPUM,). Şekil Kentsel İşaret Örneği Kaynak: MATPUM,

81 60 Konut Güvenliği Modern, kaliteli malzeme kullanımı, konforlu, erişilebilir, sağlıklı, estetik, sürdürülebilir ve güvenli konut tasarımları, kullanıcıların fiziksel ve ruhsal gelişimini güçlendirmektedir. Konut üretim sistemi ülkemizde, Bayındırlık Bakanlığı yönetmelikleri, TSE standartları, belediye yönetmelikleri, Mimarlar ve Mühendisler Odası yönetmelikleri ve özel kuruluşların uyguladıkları prensipler çerçevesinde çeşitlilik göstermekte ve yaşanılabilir sağlıklı konut üretimi hedeflenmektedir. Emniyetli ve güvenli konut çevreleri için belirlenen standartlar arasında, depreme dayanıklılık, zemin etüdü, doğru inşaat projesi ve uygulaması, doğru alt yapı sisteminin kurulması, doğru havalandırma uygulamalarının yapılması, yangın sistemleri, asansör kullanımı, emniyet ve bakımı, elektrik sistemi, güvenlik sistemi, ev içi kazalara karşı önlemler yer almaktadır (MATPUM,). Belirtilen standartlar çerçevesinde alınan önlemlerle yaşam koşullarını tehdit edecek riskler doğru planlama ile en aza indirgenmektedir. Konut kullanıcılarının memnuniyeti açısından her yaş grubu ve engelliler için bu standartların uygulanması gerekmektedir (MATPUM,). Konut çevre tasarımlarında, emniyet ve güvenlik açısından alınması gereken önlemler arasında, doğal afet risklerine göre yapılanlamalar, çeşitli saldırı vb. tehditler için yapısal önlemler, konut yapı bölümleri ile ilgili önlemler(ev kazaları, bina girişi vb.), konut yapı elemanları ile ilgili önlemler(kapı, pencere, doğru ve kaliteli malzeme kullanımı vb.), tesisat uygulama ve donanımları ile ilgili önlemler, konut yakın çevresi ve dışı, peyzaj tasarımı ile ilgili önlemler yer almaktadır (MATPUM,) İç Mekan Tasarım İlkeleri Konut planlaması yapılırken, sosyal konutta yaşayan kullanıcıların ihtiyaçlarının bilinmesi ve bu amaca göre yerleşim planının tasarlanması

82 61 gerekmektedir. Konut yerleşim planı çerçevesinde iç mekan ile ilgili tasarımlarda uyulması gereken ilkeler, mahal alanları örnekleri ile MATPUM&#;un yaptığı çalışmalardan aktarılmaktadır. Balkon Balkon planlamasında, iklim şartları ve sosyal mahremiyete dikkat edilmeli, gerektiğinde kapatılacağı düşüncesi ile tasarlanmalıdır. Balkon alanları minumum 4m², balkon derinliği cm olmalıdır. Konut nüfusu 2 kişiden fazla plan tiplerinde 1m² ilave edilmelidir. Konutlarda balkon korkuluklarının zeminden yüksekliği cm olmalı ve dikey aralıklar kullanılmalı, aralıklar en fazla 12cm olmalıdır (Şekil ) (MATPUM, ). Şekil Açık, Yarı kapalı ve Kapatılabilir Balkonlar, Balkon Korkuluğu Kaynak: MATPUM, Yatak odası Yatak odasının, güneş ışığı alması (günde en az saat doğrudan güneş ışığı), kapı, pencere, duvar, zemin kaplama malzemelerinin sağlığa uygun malzemelerden seçilmesi gerekmektedir (Şekil 29) (MATPUM, ).

83 62 Şekil Yatak Odası Örnek Planlar Kaynak: MATPUM, Şekil Engelsiz Yatak Odası- Örnek Plan Kaynak: MATPUM, Ayrıca, engelli yatak odaları için cm çapında hareket imkanı veren alanlar tasarlanmalıdır (Şekil 30) (MATPUM, ). Mutfak Mutfak yemek yapma, yeme, hazırlama, depolama, yıkama vb. eylemlerin yapıldığı ortak kullanım alanlarıdır. Mutfak planlaması kullanıcıların kullanım kolaylığı esasına bağlı olarak yapılmalı ve aydınlık ve ferah olması için pencereler geniş tutulmalıdır. Planlamada eviye, ocak ve buzdolabı konumları, kullanıcıyı yormayan mesafede tasarlanmalıdır. Ayrıca, dolap ve çekmece yerleşiminin yeterli sayıda olması gerekmektedir (MATPUM, ). MATPUM araştırmasına göre, konutlarda yemek odası için ayrı bir oda bulunmadığı, salonlarda bulunan yemek masalarının özel günlerde kullanıldığı ve yemek için mutfağın kullanıldığı belirtilmektedir. Aynı

84 63 araştırmada, mutfak için tasarlanan alanın yemek yeme için küçük olduğu ve mutfak düzenlenmesinde iş akışına dikkat edilmediği belirtilmektedir (Şekil 31) (MATPUM, ). Şekil Eviye, Ocak ve Buzdolabı Üçgeni Örnek Planları Kaynak: MATPUM, Mutfak planlamasında uzun vadeli tasarımlar kullanıcıların memnuniyeti ve rahatlığı açısından önemlidir. Mutfak kullanıcıların engelli olabileceği veya zamanla yaşlanacağı düşünülerek planlanmalıdır. Tekerlekli sandalye kullananlar için standart tezgah yüksekliklerine, farklı yüksekliklerde dolap yerleşimlerine, evye bataryalarının kolay açılıp kapanan tiplerde seçilmesine, elektrik düğmelerinin cm arasında yüksekliklerde olmasına dikkat edilmelidir (Şekil ) (MATPUM, ). (Resim ) Şekil Engelli Mutfak Plan Örneği Resim Engelli Mutfak Örnekleri Kaynak: MATPUM, Resim Kaynak: Mutfak planlaması yapılırken konumunun kuzeydoğu ve kuzeybatı yönlerinde bulunması yiyeceklerin bozulmaması için önemlidir. Toplu konut tasarımlarında konutlar 2 odalı veya 3 odalı vb. şeklinde ifade edildiği için

85 64 mutfaklarda kullanılan dolap hacimlerinin ve depolama alanlarının evin büyüklüğüne uygun olması gerekmektedir. Mutfak tezgah yüzeylerinin, evye ve fırın kullanımı hariç, toplam 3m&#;den az olamaması önerilmektedir. Ayrıca kullanılan çöp kutularının çok gözlü (kağıt, teneke kutu, cam vb.) ve tekerlekli tasarlanması önerilmektedir (MATPUM, ). Konut tasarımlarında mutfak planlaması yapılırken mutfakların, balkon, yaşama mekanı veya evin girişi ile doğrudan ilişkili olması kullanımı kolaylaştırmaktadır. Mutfak içinden dış alana açılan balkonların kısa kenarları cm olmalı taban alanlarının 4 m 2 &#;den küçük olmaması gerekmektedir (MATPUM, ). Şekil 33 Balkonlu Mutfak Plan Örneği Resim Balkonlu Mutfak Plan Örneği Kaynak: MATPUM, Resim Kaynak: Banyo / WC Ortak kullanım alanı olarak kullanılan banyonun diğer odalar ile bağlantısının iyi konumlandırılması gerekmektedir. Islak hacimler olarak değerlendirilen mutfak, banyo ve tuvaletin tesisat sistemlerinin yakın konumlandırılmaları, olası tamirat ve tadilat müdehalesinde ve maliyet açısından kolaylık sağlamaktadır. Banyonun standart olarak bir lavabo, bir duş kabini ve bir tuvaletin olacağı hesabına dayanarak minimum m² olması gerekmektedir. Ancak, orta nitelikli bir planlamada bu alan 4m² olarak belirlenmiş ve alan içinde çamaşır makinası, dolap vb. alanların kullanımına olanak verilmiştir. Banyo tasarımlarında engelli kullanıcıların rahat kullanımı açısından standart planlamalar yapılması gerekmektedir. Banyo havalandırmasının çok iyi yapılması ve kullanılan pencere boyutlarının

86 65 40cm olması, çift yönlü (sağ veya sol kanat ve vasistas) açılması önerilmektedir (MATPUM, ). Toplu konutlarda, banyo ve WC kapıları genişliklerinin 90cm olması ve yaşlı ve engelli kullanıcılar için banyo önü koridorunun minumum cm olması önerilmektedir. Banyo ve WC için kullanılan duş, klozet, küvet, lavabo vb. donatılarının kullanıcı kolaylığı esasına göre tasarlanması ve uygulanması gerekmektedir. Ayrıca, banyo içi dolap, çamaşır makinası vb. malzemelerin kullanımınına kolaylık sağlayacak planlamanın yapılması gerekmektedir (MATPUM, ). Şekil Engelli Banyo Plan Örneği. Resim Banyo Plan Örneği Kaynak: MATPUM, Resim Kaynak Şekil Engelli WC ve Kapı Yönüne Göre kullanılan WC Plan Örnekleri Kaynak: MATPUM,

87 66 Depolama Konut içinde depolama alanı olarak kulanılan bölüm, mutfak içinde veya mutfak ile bağlantılı bir alanda planlanabilmektedir. Depolar gıda vb. malzemelerin geçici saklama alanı olduğu için konut içindeki yönü, havalandırması ve ısınma durumu kontrol edilmelidir. Konut içinde kullanılacak depolama alanları, konut taban alanının %6&#;sıdır. Ayrıca, toplu konutlarda ortak kullanım alanlarında depolama için her daireye 5m²&#;lik alanlar verilmelidir ve bu alanlar dairenin satış m 2 değerine %50 oranında ilave edilmelidir (Şekil 36) (MATPUM, ). Şekil Depolama ve Örnek Koridor Planı Kaynak: MATPUM, Şekil Ortak Dolaşım Alanı Ortak Dolaşım Alanları ( Koridor) Ana giriş holü ve koridor konutun rahat kullanımı ve diğer bölümlere/ katlara olan geçişin sağlandığı alanlardır. Koridor genişliklerinin engelli araçlarının manevra yapabilmesi için en az cm yapılması, yapılamadığı durumlarda, daire ve asansör önlerinde cm çapında manevra alanları tasarlanmalıdır. Konut içi dağılımın yapıldığı bu alanların planlaması yapılırken yönlendirmenin doğru yapılması, diğer bölümlere geçişlerin kullanımını kolaylaştırması açısından önemlidir (Şekil 37) (MATPUM, ).

88 67 III. BÖLÜM 3. TOKİ KONUTLARINDA MEKAN ANALİZİ: PAMUKLAR MAHALLESİ VE HÜREL MAHALLESİ KONUT ALANLARI TOKİ tarafından, Ankara&#;da yapılan ve devam eden, toplam adet toplu konut uygulaması bulunmaktadır ( ihale/c_funduszeue.info?x_ilkodu=6). Ankara TOKİ Konut Model Uygulama Tabloları (Tablo ), TOKİ resmi internet sayfasında yer alan "İllere Göre TOKİ Uygulamaları" tablosuna dayanılarak oluşturulmuştur. Hazırlanan tablolarda, yılı itibariyle Ankara&#; da tamamlanan ve devam eden (%50 ve üzeri) konut uygulamaları yer almaktadır. Tablolarda, yapılan ve devam eden, 47 adet konut ve sosyal donatı, 32 adet idari konut, 22 adet kentsel yenileme (gecekondu dönüşüm), 5 adet kaynak geliştirme, 1 adet alt gelir grubu ve 1 adet afet konutu bulunmaktadır. (Tablo )

89 Tablo 3. Ankara&#; da tamamlanan ve devam eden (%50 ve üzeri) TOKİ Konut Modelleri Kaynak: 68

90 69 Tablo 4. Ankara&#; da tamamlanan ve devam eden (%50 ve üzeri) TOKİ Konut Modelleri (Tablo 3&#;ün Devamı) Kaynak:

91 Tablo 5. Ankara&#; da tamamlanan ve devam eden (%50 ve üzeri) TOKİ Konut Modelleri (Tablo 3 ve 4 ün devamı) Kaynak: 70

92 71 TOKİ, Tamamlanan ve Devam Eden Uygulamalar listesine dayanılarak oluşturulan, ilçelere göre kentsel yenileme/dönüşüm projeleri, Tablo 6&#; da gösterilmektedir. Tabloda toplam 27 adet Kentsel Dönüşüm çalışması bulunmaktadır. Tabloda, biten 8 adet, devam eden 14 adet, %20&#;nin altında 4 adet ve inşaatı başlamamış 1 adet kentsel yenileme projesi bulunmaktadır. Çalışmada, proje uygulaması tamamlanan 2 adet kentsel dönüşüm alanı seçilmiştir. Bunlar: yılında kullanıma açılan, TOKİ Yenimahalle - Pamuklar, Adet Konut, Gecekondu Dönüşüm İnşaatı İle Altyapı- Çevre Düzenlemesi Projesi ve yılında kullanıma açılan TOKİ Mamak, Adet Konut ve Sosyal Kültürel Tesisi Projesi&#;dir. Her iki alandaki TOKİ konutlarının iç ve dış mekan tasarımları/ uygulamaları incelenmiştir. Elde edilen veriler her iki alan için ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Her iki alanda kullanıcıların konut/konut alanı memnuniyetleri ölçülmüştür. Amaç, TOKİ&#;nin uygulamalarında kullanıcı gereksinimlerini dikkate alıp almadığının ve konutların tasarım ilkelerine uygun olup olmadığının saptanmasıdır. Hürel Mahallesi TOKİ konutları, 2. Bölümde belirtildiği gibi TOKİ&#;nin konut tasarım ilkelerinin olmadığı bir dönemde yılında yerleşime açılmış; Pamuklar Mahallesi TOKİ konutları ise TOKİ&#;nin yaptırdığı ve uygulamalarına zemin olması beklenen MATPUM araştırmasından sonra yılında yerleşime açılmıştır. Bu nedenle, aynı zamanda Hürel ve Pamuklar Mahallesi TOKİ konut alanlarındaki kullanıcı memnuniyetleri karşılaştırılmıştır. Karşılaştırmanın amacı, TOKİ konutlarında farklı fiziksel çevre koşullarının ve kullanıcı gereksinimleri profilinin dikkate alınıp alınmadığını ve tasarım ilkelerinin (MATPUM öncesi ve sonrası) uygulanıp uygulanmadığını irdelemektir. Değerlendirmeler, T.C. Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı&#;ndan elde edilen mimari projelerin incelenmesine, alan fotoğraflarınına, yerinde gözlem ve görüşmelere, anketlere dayanılarak yapılmıştır.

93 Tablo 6. TOKİ-Ankara Kentsel Yenileme Projeleri * Kaynak: * TOKİ Tamamlanan ve Devam Eden Uygulamalar Tablosuna Dayanılarak Oluşturulmuştur 72

94 Pamuklar Mahallesi TOKİ Konutları Analizi Çalışma alanında, kentsel dönüşüm proje uygulama öncesinde hak sahiplerinin tamamıyla karşılıklı uzlaşma sağlanmıştır. Hak sahiplerinin konut yapımı ile ilgili yeterli teknik desteğinin ve yeterli ekonomik olanaklarının olmaması nedeniyle, TOKİ tarafından yapılan kentsel dönüşüm uygulamasına hak sahipleri tam destek vermiştir. Ayrıca, kullanıcıların tam katılım ve desteği, kentsel dönüşüm proje öncesi sürecin hızlı ilerlemesinde etkili olmuştur. Bu sürecin hızlı ilerlemesindeki bir diğer etken ise konut sahiplerinin TOKİ konut uygulamaları ile daha modern bir yerleşim alanına sahip olacağı beklentisidir (TOKİ, Gecokondu Dönüşüm, ). Konut alanı ile ilgili yapılan internet kaynaklı haberde, Yenimahalle`de kentsel dönüşüm kapsamında gecekonduları yıkılan Pamuklar Mahallesi`ndeki 64 hak sahibinin yeni evlerine kavuştuğu belirtilmektedir. Haberde, "Pamuklar Mahallesi`nde gecekondularını davul zurna eşliğinde kendi elleriyle yıkan hak sahipleri, evlerini de kendi elleriyle belirlediler ve kura törenine çocukları ile gelen vatandaşlar, güle oynaya kuralarını çektiler" ifadesi yer almaktadır ( evlerine-kavustu html). TOKİ Pamuklar Sitesi ile ilgili proje başlangıç aşamasında, hak sahiplerine ait taşınmazların değer tespiti yapılmıştır. Projelendirme ve alanın tasfiyesi gerçekleştirilerek konut yapım süreci bitiminde hak sahiplerine yılında anahtar teslimi gerçekleştirilmiştir. Proje Adı : Pamuklar TOKİ Konutları Konut Modeli : Kentsel (Gecekondu) Dönüşüm Projesi Mimari : Özkar İnşaat ve Ticaret Sanayi A.Ş. Yapım Yılı : Yapım Yeri : Türkiye/Ankara-Yenimahalle İnşaat Alanı : m² İşveren : TOKİ

95 74 Yenimahalle Pamuklar Adet Konut, Ada Gecekondu Dönüşüm İnşaatı, Altyapı Ve Çevre Düzenlemesi işini, tünel kalıp sistemi ile 19 milyon bin lira (TL) bedelle Özkar İnşaat ve Ticaret Sanayi A.Ş. tarafından 30 Mart Ocak tarihleri arasında inşa edilmiştir ( /uz-kar-insaat-ankara-yenimahalleye). TOKİ Pamuklar Yerleşim Alanı İnşaat sürecine ait fotoğraflar aşağıda gösterilmektedir. (Resim 47,48,49,50,51,52,53,54,55,56,57,58,59, 60,61,62 - Şekil ) Şekil Pamuklar TOKİ Konutları Önceki Hali Uydu Görünümü Kaynak: TOKİ, Gecokondu Dönüşüm, Şekil Pamuklar TOKİ Konutları- Çalışma Alanı Uydu Görünümü Kaynak: Google Earth

96 75 Resim Proje Öncesi Gecekondu Yerleşimi Kaynak: Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) Kaynak: Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) Kaynak:

97 76 Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) Tüm Resimler Kaynak:

98 77 Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) Resim Proje Uygulaması (Özkar İnşaat) Tüm Resimler Kaynak: Pamuklar TOKİ konutlarında, 15 Ağustos - 30 Eylül tarihleri arasında 9 daire ( 06 Şubat Mart tarihleri arasında 5 daire kurasız olarak satışa sunulmuştur ( pdf). Konutlar ile ilgili fiyat listesi Tablo 7 ve Tablo 8 &#;da gösterilmiştir. Tablo 7 ve Tablo 8&#;de, Pamuklar Mahallesi TOKİ konutlarına ait ödeme seçenekleri gösterilmektedir. Tablolarda, ödeme seçeneklerine göre taksit

99 78 miktarları değişmekte ve konutun sahibi olmak için ortalama 10 yıl geçmesi gerekmektedir. Görülmektedir ki, konut sahibi olabilmek için kullanıcılar yıllarca bu ödeme planına bağlı kalacaktır. Dar ve orta gelir grubu için bu süre oldukça uzundur. Tablo 7. Ankara Yenimahalle Pamuklar Konutları, Satış Fiyat Tablosu Kaynak:

Tablo 8. Pamuklar TOKİ Konutları, Satış Fiyat Tablosu Kaynak: 79

yılında kullanıma açılan, Yenimahalle Pamuklar Konut Alanının uydu görünümü üzerinde işlenen imar planı Şekil 40&#;da gösterilmektedir. Şekil Pamuklar TOKİ Konutları -Çalışma Alanı- İmar Projesi - (Mevcut Durum ) Kaynak: Konut alanı altyapı ve çevre düzenlemesi inşaatı işi ile ilgili imar, aplikasyon ve kot bilgileri Tablo 9&#;da gösterilmektedir.

Tablo 9. Ankara Yenimahalle Pamuklar Ada Kaynak: TOKİ,

82 TOKİ Pamuklar Sitesi projesinde, 4 blok 3+1, 3 blok 2+1 olmak üzere toplam 7 blok bulunmaktadır. B tipi 60 konut, C tipi konut inşa edilmiştir. Konut için toplam inşaat alanı ,16 m² dir. Konut alanı ile ilgili vaziyet planı Şekil 41 de yer almaktadır (TOKİ, ). Şekil Pamuklar TOKİ Konutları- Vaziyet Planı Kaynak: TOKİ, Alanda, B2 tipi 3 blok 2+1 (3B+Z+13), C tipi 4 blok 3+1 (2B+Z+14 ve 3B+Z+13) olmak üzere 7 blok bulunmaktadır. Arazi yerleşiminde farklı kotların olmasından dolayı B tipi konutların üst kotta, C tipi konutların daha alt kotta yerleştirildiği görülmektedir Dış Mekan Analizi Pamuklar Mahallesi TOKİ Konutlarının Projeleri incelenmiş, yerinde gözlem ve inceleme yapılmış, alanda anket uygulanmıştır. Bu bağlamda dış

83 mekan analizi ile ilgili aşağıdaki saptamalarda bulunulmuştur. Ulaşılan veriler İkinci Bölümde yer alan TOKİ tasarım ilkeleri temelinde değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bloklar arasındaki geçişler merdivenler ve arazi eğiminde düzensiz konulan kilit taşları ile oluşturulan yollar ile sağlanmıştır. Konut çevresi dış mekânlarında kullanılan merdivenlerin kot farklarına uygun olarak tasarlanmadığı, basamak genişliklerinin dar olduğu, merdiven kenarlarında korkuluk kullanılmadığı ve merdiven eğimlerinin yer yer çok fazla olduğu görülmüştür. Arazi eğimine uygun olmayan merdivenleri kullanıcıların rahat kullanamadığı ve kış koşullarında oluşacak risklerin tehlike yaratacağı açıktır. (Resim ) Resim Konut çevresi merdiven kullanımı Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi Arazi eğiminin batıdan doğuya doğru azaldığı görülmektedir. Kot farklılıklarının dikkate alınmamasından dolayı peyzaj tasarımının düzensiz olduğu gözlemlenmiştir. Tablo 10 de açık alanlarda yapılacak ağaçlandırma hesabı gösterilmiştir. Tablo 10&#;de yer alan ağaç hesabına göre çevre tasarımında belirtilen sayıda ağaç bulunmamakta ve mecutta bulunan ağaçların yer yer kuruduğu görülmemektedir.

84 Tablo Ağaç Hesap Tablosu Kaynak: TOKİ, Konutların çevresinde, oyun parkında ve yaya yolları yakınında gölge alanların oluşması için bitkilendirme çalışması yapılmamıştır. Ayrıca, site yetkilisi, ağaçların ve çimlerin bazı alanlarda kuruduğunu, bunun nedeninin ise arazi tesviyesi sırasında zeminin 15cm altında inşaat atıklarının olduğunu belirtmiştir. Özetle, konut çevresi peyzaj tasarımı beklenen ihtiyaca cevap verememektedir. Konut sakinlerinin, yeşile olan özlemlerini kendi yöntemlerini kullanarak çözdükleri görülmektedir.(resim 65,66,67,68,69,70) Resim Konut çevresi arazi eğimi Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi

85 Resim Konut çevresi arazi eğimi dış mekânda kilit taşı ile yapılan yol Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi Resim Konut Sakinleri Bitki Yetiştirme Örnekleri Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi Alanda yaya yollarının dar, araç yollarının ise çok fazla eğimli olduğu gözlemlenmektedir. Ayrıca, bina girişleri dışında eğimli arazide rampa kullanımı bulunmamaktadır. Bu nedenle, konut çevresinde engelli kullanıcılar düşünülmeden yapılan bir tasarım söz konusudur. (Resim )

86 Resim Kaldırım ve Otopark Resim Bina Giriş Kapısı ve Konut Çevresinde Rampasız Yol Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi Yerleşim alanı içinde bulunan arazi eğimlerine oluk taşları ve taş duvarlar ile yer yer toprak kaymasını önleyici çözümler yapılmıştır. Ancak, bu çözümlerin kuvvetli yağışlarda etkili olamayacağı gözlemlenmiştir. Site yetkilisi, yağış sonucunda sel etkisi yapan suların otoparkta bulunan araçlarda, maddi hasarlar oluşturduğunu belirtmiştir.(resim 75,76,77,78) Resim Konut çevresi arazi eğimi çözümleri Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi

87 Resim Konut çevresi arazi eğimi Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi Dış mekânda 2 adet çocuk parkı, park çevresinde oturma bankı ve toplam 2 adet kameriye bulunmaktadır. Oyun alanı zemininde ince kum kullanılmıştır. adet konut için yeterli olmayan oyun alanları ile oturma alanları aynı mekânda sınırlı sayıda kullanılmıştır. Oyun alanlarının yetersizliği nedeniyle çocuklar otoparklarda ve konut girişlerinde oynamaktadır. Çocuklara uygun alanların olmaması güvenlik açısından da risk yaratmaktadır. İç ve dış mekanda konut kullanıcılarının, komşuluk ilişkilerini ve iletişimlerini sağlayacak sosyal alanları yoktur. Ek olarak, konut çevresinde spor yapma, yürüme, bisiklet yolları vb. alanlar da yer almamaktadır. (Resim 79,80,81,82,83) Resim Uydu Görünümü - Oyun Alanı Kaynak: Google Earth

88 Resim Oyun Parkı ve Oturma Alanı Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi Resim Uydu Görünümü Kaynak: Google Earth Otopark Oyun Alanı Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi Adet konut için oto kapasiteli park yeri vardır. Misafir araçlar,engelli araçları v.b. için park yeri yapılmamıştır. Otopark alanı batıdan güneye doğru eğimli arazide konumlandırılmıştır. Otoparklar ve apartman girişleri aynı alanda çözümlenmiştir. Araçlar ile ilgili yönlendirme işaretleri ve aydınlatma elemanlarının yeterli olmadığı gözlemlenmiştir. (Resim 84,85,86,87,88,89) Pamuklar Sitesi konutları için otopark hesabı Tablo 11 de gösterilmiştir. Tablo Otopark Hesap Tablosu Kaynak: TOKİ,

89 Resim Otopark Alanı Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi Resim Otopark Alanı Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi Resim Otopark Alanı- Blok Girişi Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi Araçlar ile konut girişlerinin aynı mekanda tasarlanması, konut-ev arasındaki ulaşımın rahat olmasını sağlamaktadır. Ancak, araç parkının yoğun kullanımından kaynaklı olarak görüntü kirliliği, gürültü ve yaya trafiği vb. olumsuzluklar yaşanmaktadır. Araç parkının hemen yanında başlayan yaya kaldırımının dar olması ve konut girişi ile çakışması yaya güvenliğini olumsuz etkilemektedir. Araç yollarının ve yaya yollarının zemin döşemesinde kilitli parke taşı kullanılmıştır. (Resim 90,91,92,93)

90 Resim Otopark Alanı - Yaya Yolu Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi Resim Zemin Döşeme Kilitli Parke Taşı Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi Dış mekân tasarımında kullanılan yaya ve araç yolu aydınlatma, güvenlik kamerası, yangın hidrandı ve yönlendirme levhaları vb. donatıların eksikliği göze çarpmaktadır. Aydınlatma elemanlarının eksikliğinden dolayı site içi dolaşımın, güvenliğin ve araç parkının zorluğu söz konusudur (Resim 94, 95, 96, 97,98,99) Resim Konut Çevresi Aydınlatma Elemanı ve Yangın Çıkış Kapısı Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi

91 Resim Güvenlik Kamerası ve Blok Çevresi Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi Resim Konut Çevresi Yönlendirme Eksikliği- Yangın Hidrandı Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi Konut çevre planlamasında, evsel atıklar ile ilgili alanların çok iyi tasarlanması gerekmektedir. Oysa, çöp konteynırlarının site sınırları dışında düzensiz konumlandırıldıkları görülmektedir. Bunun sonucunda çevrede görüntü kirliliği ve hijyenik olmayan alanlar oluşmaktadır. (Resim , , ) Resim Çöp Konteynırları Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi

92 Resim Çöp Konteynırları Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi İç Mekan Analizleri Pamuklar Sitesi&#;ndeki 7 blok, toplam konutla ilgili brüt, emsal, bağımsız bölüm, sığınak ve kapıcı dairesi hesap tabloları aşağıda gösterilmiştir. (Tablo 12, 13, 14, 15, 16) Tablo Konut Tipleri Tablosu Kaynak: TOKİ,

93 Tablo Konut Tipleri Brüt Alanları Tablosu Kaynak: TOKİ, Tablo Konut Emsal Dağılım Tablosu Kaynak: TOKİ,

94 Tablo Konut Bağımsız Bölüm Tablosu Kaynak: TOKİ, Tablo Sığınak ve Kapıcı Dairesi Hesap Tablosu Kaynak: TOKİ,

95 Yerleşim alanında, 3 adet B tipi, 4 adet C tipi toplam 7 blok bulunmaktadır. Blok tipleri m 2 büyüklüklerine göre adlandırılmaktadır. B tipi konutlar m², C tipi konutlar m 2 &#;dir. B ve C tipi konutlar ile ilgili kat planları, kesit görünüşler ve iç mekan resimleri bölüm içinde gösterilmektedir. B2 Tipi Konutlar B2 Tipi konutlar, 3 blok (B, B, B) 2+1 planlı toplam adet konuttan oluşmaktadır. Her blokta 3 Bodrum kat, zemin kat ve 13 kat bulunmaktadır. (Şekiller 42,43,44,45,46,47,48) Kat mahal bilgileri aşağıdaki gibidir (TOKİ,): Üçüncü bodrum katta; kat holü, kapıcı dairesi, kazan dairesi, su deposu+sayaç+hidrofor odası, sığınak, sığınak holü, sığınak wc, merdiven sahanlığı ve kovası, yangın merdiveni + yangın güvenlik holü bulunmaktadır. İkinci bodrum katta; 2 daire, sığınak, sığınak holü, sığınak wc, merdiven sahanlığı ve kovası, yangın merdiveni + yangın güvenlik holü, 2 adet asansör bulunmaktadır. Birinci bodrum katta; 2 daire, sığınak, sığınak holü, sığınak wc, merdiven sahanlığı ve kovası, yangın merdiveni + yangın güvenlik holü, elektrik pano odası, depo, 2 adet asansör bulunmaktadır Zemin katta; zemin kat holü, 4 tip daire, kat holü, merdiven sahanlık ve kovası, yangın merdiveni, yangın güvenlik holü, 2 adet asansör, rüzgarlık, bina girişi bulunmaktadır. Kat planlarında 4 tip daire, kat holü, Merdiven sahanlık ve kovası, yangın merdiveni, yangın güvenlik holü, 2 adet asansör bulunmaktadır. Çatı katında; Asansör dairesi, yangın merdiveni, yangın güvenlik holü, çatı ve teras çatı bulunmaktadır.

96 Şekil B2 Tip Daire Planı Kaynak: B2 tip bloklarda her katta 4 daire bulunmaktadır. B tipi daireler m² yerleşim planlıdır. B2 tip daire plan analizi Tablo 17 gösterilmiştir.

97 Şekil B2 Tip Normal Kat Planı Kaynak:

98 Şekil B2 Tip Blok AA ve BB Kesiti Şekil B2 Tip Blok Ön ve Arka Görünüş Şekil B2 Tip Blok Sol ve Sağ Görünüş Kaynak: TOKİ,

99 İç Mekan Kullanımı B2 tipi konut yerleşim planı girişinde, giriş holu ve vestiyer için dolap yeri bulunmaktadır. Giriş holü mutfak ile bağlantılıdır. Mutfak ve salon bitişiktir. Planda, mutfakla salon arasında geçiş için boşluk bırakılmıştır. Konut sahiplerinin bazıları bu geçişi iptal etmiştir. Konutlarda depolama için bir alan bulunmamaktadır. Salon, banyo ve oda geçişleri koridordan, balkon geçişi mutfaktan yapılmaktadır. B2 tipi daire planı m 2 ölçüleri ve yapı malzemeleri Tablo 17 de gösterilmiştir. Tablo B2 Tip Plan Analizi * * TOKİ&#; den alınan proje bilgilerine dayanılarak oluşturulmuştur.

C Tipi Konutlar C Tipi konutlar kendi içinde kat sayısı açısından farklılık göstermekte ve toplam dört bloktan oluşmaktadır. C1, C2, C3 blokları, 3+1 planlı toplam adet konuttan oluşmaktadır. Her blokta 3 bodrum, zemin kat ve 13 kat bulunmaktadır. C4 numaralı blok, 3+1 planlı toplam 62 adet konuttan oluşmaktadır. Blokta 2 bodrum, zemin kat ve 14 kat bulunmaktadır. Kat mahal bilgileri aşağıdaki gibidir (TOKİ, ): C4 numaralı blok, 62 konut için (2B+Z+14); İkinci bodrum katta, bodrum kat holü, bir kapıcı dairesi, kazan dairesi, su deposu+sayaç+hidrofor odası, sığınak holü, sığınak wc, sığınak, merdiven sahanlığı ve kovası, yangın merdiveni ve yangın güvenlik holü bulunmaktadır. Birinci bodrum katta, bodrum kat holü, 2 tip daire, elektrik pano odası, sığınak holü, sığınak wc, sığınak, merdiven sahanlığı ve kovası, yangın merdiveni + yangın güvenlik holü bulunmaktadır. Zemin katta, zemin kat holü, 4 tip daire, merdiven sahanlığı ve kovası, yangın merdiveni + yangın güvenlik holü, 2 adet asansör, rüzgarlık, bina girişi bulunmaktadır. Normal kat planlarında 4 tip daire, kat holü, merdiven sahanlık ve kovası, yangın merdiveni, yangın güvenlik holü, 2 adet asansör bulunmaktadır. Çatı katında, asansör dairesi, yangın merdiveni, yangın güvenlik holü, çatı ve teras çatı bulunmaktadır. C1, C2, C3 bloklar, 60 konut için (3B+Z+13) (TOKİ,): Üçüncü bodrum katta, bodrum kat holü, bir kapıcı dairesi, kazan dairesi, su deposu+sayaç+hidrofor odası, sığınak holü, sığınak wc,

sığınak, merdiven sahanlığı ve kovası, yangın merdiveni + yangın güvenlik holü bulunmaktadır. İkinci bodrum katta, bodrum kat holü, iki daire, sığınak holü, sığınak wc, sığınak, merdiven sahanlığı ve kovası, yangın merdiveni + yangın güvenlik holü, 2 adet asansör bulunmaktadır. Birinci bodrum katta, bodrum kat holü, iki daire, elektrik pano odası, sığınak holü, sığınak wc, sığınak, merdiven sahanlığı ve kovası, yangın merdiveni + yangın güvenlik holü, 2 adet asansör bulunmaktadır. Zemin katta, zemin kat holü, dört daire, merdiven sahanlığı ve kovası, yangın merdiveni + yangın güvenlik holü, 2 adet asansör, rüzgarlık, bina girişi bulunmaktadır. Normal kat planlarında 4 tip daire, kat holü, merdiven sahanlık ve kovası, yangın merdiveni, yangın güvenlik holü, 2 adet asansör bulunmaktadır. Çatı katında, asansör dairesi, yangın merdiveni, yangın güvenlik holü, çatı ve teras çatı bulunmaktadır. C tipi bloklarda her katta 4 daire bulunmaktadır. C tipi konutlar m²&#;dir. (Şekil 48, 49, 50, 51, 52,53,54,55)

Şekil C Tipi Normal Kat Planı Kaynak: Şekil C Tipi Daire Planı Kaynak:

Şekil C Tipi Blok AA ve BB Kesiti Şekil B2 Tip Blok Ön ve Arka Görünüş Şekil B2 Tip Blok Sol ve Sağ Görünüş Kaynak: TOKİ,

İç Mekan Kullanımı C1 tipi konut yerleşim planı girişinde, giriş holü ve vestiyer için gömme dolap yeri bulunmaktadır. Giriş holü, mutfak ve koridor ile bağlantılıdır. Mutfak ve salon bitişiktir. Mutfak ve koridor içinde depolama için bir alan bulunmamaktadır. Salon, banyo, WC ve oda geçişleri koridordan, balkon geçişi mutfaktan yapılmaktadır. C tipi daire planı m 2 ölçüleri ve yapı malzemeleri Tablo 18&#; de gösterilmiştir. Tablo C Tip Daire Plan Analizi * * TOKİ&#; den alınan proje bilgilerine dayanılarak oluşturulmuştur. Pamuklar Sitesi Yönetimin&#;den konut iç mekanlarından fotoğraf çekme izni alınamamıştır. Bu nedenle, konut iç mekanları ile ilgili görsel veriler kısıtlıdır. İnternet sayfalarında konut sahiplerinin kiralık ve satılık konutları ilanlarında bulunan iç mekan fotoğrafları çalışmada kullanılmıştır.

B Tipi Daire İnternet ilan sayfasında yer alan B Blok 31 numaralı daireye ait satılık ilanında, 2 oda 1 salon planlı daire ait iç mekan fotoğrafları yer almaktadır. B tipi dairede; giriş holu, koridor, oda ve banyo fotoğrafları aşağıda gösterilmiştir ( funduszeue.info funduszeue.info fram). (Resim ,,,) Resim B tipi daire oda ve koridor Kaynak: Resim B Tipi Daire Banyo Ve Giriş Holu Kaynak: Yapılan görüşmede site yöneticisi, B tipi blokta oturduğunu ve 2 oda, 1 salon olan konutunun kendileri için yeterli olduğunu söylemektedir. Dört kişilik bir aileye sahip olduğunu belirten hak sahibi, banyo ve wc kullanımının aynı mekanda olması yerine ayrı mekanlarda olması gerektiği söylemiştir. En büyük eksiklik olarak, konut içi depolama alanının olmamasını göstermiştir.

C Tipi Daire İnternet ilan sayfasında yer alan C tipi blok, 1. katda bulunan daireye ait satılık ilanından elde edilen fotoğraflar aşağıdadır ( funduszeue.info). (Resim ,,,, ,). Resim C Tipi Daire Salon ve Mutfak Kaynak: Resim C Tipi Daire Odalar Kaynak: Resim Banoyo ve WC Kaynak: Konut balkonlarının fotoğraflarında görüldüğü gibi, kullanıcılar balkonları oturma alanı olarak kullanamamaktadır. Çünkü balkonları depolama, temizlik

alanı ve ev eşyaları için kullanmak zorunda kalmaktadır. Blokların içinde ya da dışında konut kullanıcılarına ait depolama alanları eksiktir. Kullanıcıların genel ihtiyaç ve aktivitelerini (hamur kesme, yiyecek kurutma, yün yıkama, eşya depolama, çamaşır asma vb) karşılayacak alanlar bulunmamaktadır. Bu yüzden bu ihtiyaçların büyük kısmı balkonlarda karşılanmaya çalışılmaktadır. Ayrıca site yönetiminin "Toplu Yaşam Alanı Kapsamında Apartman ve Ortak Mekân Kuralları" başlığı adı altında bina içinde bulunan kullanım kurallarına göre, balkonlarda çamaşır asılması yasaklanmaktadır. (Resim ,,) (EK.2) Resim Konut Balkonları Resim Konut Balkonları Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi

Hürel Mahallesi TOKİ Konutları Analizi Ankara ili kapsamında ikinci inceleme örneği, TOKİ- Mamak, Ada 1 Parsel Kat Karşılığı Sosyal Kültürel Tesisidir. TOKİ adet Konut ve İlköğretim Okulu ile Altyapı ve Çevre Düzenleme İnşaatı işi ile ilgili olarak proje planları, fotoğraflar ve anket sonuçları bu bölümde yer almaktadır. Proje Adı : adet Konut ve İlköğretim Okulu ile Altyapı ve Çevre Düzenleme İnşaatı Konut Modeli : Konut+Sosyal donatı Mimari : Garipoğlu Tur. İnş. İth. İhr. Ve Tic. Ltd. Şti.(Kuzu Grup) Yapım Yılı : Yapım Yeri : Türkiye/Ankara-Mamak İnşaat Alanı : m² Toplam Bedel : TL İşveren : TOKİ Mamak, Hürel Mahallesi Adet Konut, Konut ve İlköğretim Okulu ile Altyapı ve Çevre Düzenleme İnşaatı işi, 27 milyon bin lira (TL) bedelle Garipoğlu Tur. İnş. İth. İhr. Ve Tic. Ltd. Şti.(Kuzu Grup) tarafından inşa edilmiştir ( TOKİ Hürel Mahallesi konut anahtar teslimi, hak sahiplerine yılında gerçekleştirilmiştir ( TOKİ- Mamak, Ada 1 Parsel Kat Karşılığı Sosyal Kültürel Tesisidir. Mamak, Hürel Mahallesi Adet Konut, Konut ve İlköğretim Okulu ile Altyapı ve Çevre Düzenleme İnşaatı işi, tünel kalıp sistemi yılında inşa edilmiştir (Resim ). Hürel Mahallesi uydu görünümü Şekil 56&#;da gösterilmiştir.

Şekil TOKİ- Mamak Hürel Mahallesi Konutları Uydu Görünümü Kaynak: Resim TOKİ- Mamak adet Konutları Kaynak: TOKİ tarafından yapılan Mamak konutlarının site yönetimi, Boğaziçi Yönetim A.Ş. tarafından yönetilmektedir. Site Yönetimi Boğaziçi A.Ş. tarafından seçilmekte ve maaş ödemeleri şirket tarafından yapılmaktadır. Boğaziçi Yönetim Anonim Şirketi&#;nin, %1&#;i TOKİ&#;nin, %96&#;sı KİPTAŞ&#;ındır. Şirket, yılında Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından kurulmuştur ( haber//).

yılı itibariyle, 32 ilde, site ve konut, Boğaziçi Yönetim A.Ş. ye bağlıdır tarihli, Sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu İle yılı, Sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu nu değiştiren kanun hükümleri doğrultusunda, tüm dairelerin kat maliki TOKİ olduğundan yönetim atama ile görevlendirme yetkisi de TOKİ ye aittir. Boğaziçi Yönetim A.Ş&#; nin görevleri; yerleşim bölgesinin güvenliği çevre temizliği, yeşil alanların bakımı ve korunması, apartmanların ortak alanlarının temizliği, su hidrofor ve depolarının bakım ve işletilmesi, işletme bütçesinin hazırlanması, site yönetimi muhasebe işlemlerinin gerçekleştirilmesi, site yönetimi personelinin sevk ve idaresi, işletme bütçesinde öngörülen her türlü yatırım hizmet ve mal alım satım işlerinin yürütülmesidir ( INDEX/funduszeue.info). Mamak, Hürel Mahallesi adet konut ile ilgili yılına ait, B1 ve C1 konutları satış bilgileri, Tablo 19 ve Tablo 20&#; de gösterilmektedir.

Tablo Satışı Gerçekleşen C1 tipi Konutları Fiyat Tablosu Kaynak: Mamak konutları Boğaziçi Yönetim A.Ş. ( Site Yönetimi Arşivi)

Tablo Satışı Gerçekleşen B1 tipi Konutları Fiyat Tablosu Kaynak: Mamak konutları Boğaziçi Yönetim A.Ş. ( Site Yönetimi Arşivi)

TOKİ tarafından, Yenimahalle, Hürel Mahallesi konutları ile ilgili örnek satış duyurusuna göre; B1 tipi, 2 oda 1 salon, brüt 84,43 m² planlı, 9 Adet konut satışı ile ilgili olarak 30 Haziran tarihinde noter huzurunda yapılan kura seçimi sonucu başvuru sahipleri konutlarına sahip olmuştur. En düşük ve en yüksek konut fiyatları ile başlangıç taksitleri ve satış koşulları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. (Tablo 21) Tablo Ankara Mamak Konut, Satış Fiyat Tablosu Kaynak: Tablo 22&#;de TOKİ konut ödeme seçenekleri gösterilmektedir. Ödeme seçeneklerine göre taksit miktarları değişmekte ve konut sahibi olmak için 15 yıl gibi uzunca bir süre beklenmektedir. Dar ve orta gelir grubu için, ekonomik anlamda bu süre uzundur. Hürel Mahallesi TOKİ konutları ile birlikte camii ve okul projesi planlanmıştır. İlköğretim okulu, camii inşaatı ve genel altyapı çevre düzenlemesi inşaatı emsal dağılım bilgileri aşağıdaki gibidir. (Tablo 22) Tablo İlköğretim Ve Cami Emsal Dağılım Bilgi Tablosu Kaynak: TOKİ,

Okul ve camii inşaatı işi bünyesinde, Bir adet okul; 16 derslik, 1 bodrum kat, zemin kat ve 2 kat bulunmaktadır. Bir adet camii; 1 bodrum kat, zemin kat ve 1 kat bulunmaktadır.(şekil 57) Şekil Okul ve camii vaziyet planı Kaynak: TOKİ, Konut alanı altyapı ve çevre düzenlemesi inşaatı işi ile ilgili imar, aplikasyon ve kot bilgileri Tablo 23 ve 24&#;de yer almaktadır. Tablo Ankara Mamak Ada, B1 Tipi Konutlar Kaynak: TOKİ,

Tablo Ankara Mamak Ada, C1 Tipi Konutlar Kaynak: TOKİ, TOKİ Mamak konut projesi bünyesinde, 7 blok 3+1, 6 blok 2+1 olmak üzere toplam 13 blok bulunmaktadır. B1 tipi konut, C1 tipi konut inşa edilmiştir. Blok tipleri, B1 tipi 4 blok 2+1 (2B+Z+7 Kat), 2 blok 2+1 (2B+Z+9 Kat), C1 tipi 7 blok 3+1 (2B+Z+9 Kat) şeklinde toplam 13 blok bulunmaktadır. Konut yerleşimleri, arazi eğiminden dolayı farklı kotlardadır. Konut alanı ile ilgili vaziyet planı ve kesit görünüşler Şekil 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67&#;de yer almaktadır (TOKİ,).

Şekil TOKİ Mamak - Hürel Mahallesi Vaziyet Planı Kaynak: TOKİ,

Şekil Konut Sosyal Kültürel Tesis Alanı AA Kesiti Şekil Konut Sosyal Kültürel Tesis Alanı BB Kesiti Şekil Konut Sosyal Kültürel Tesis Alanı CC Kesiti- DD Kesiti Şekil Konut Sosyal Kültürel Tesis Alanı EE Kesiti Kaynak: TOKİ,

Şekil Konut Sosyal Kültürel Tesis Alanı GG Kesiti Şekil Konut Sosyal Kültürel Tesis Alanı HH Kesiti Şekil Konut Sosyal Kültürel Tesis Alanı II Kesiti Şekil Konut Sosyal Kültürel Tesis Alanı JJ Kesiti Kaynak: TOKİ,

Dış Mekan Analizi Hürel Mahallesi TOKİ Konutları Uygulama Alanı Proje çizimleri incelenmiş, yerinde gözlem yapılmış, anket çalışması uygulanmış ve İkinci Bölümde yer alan TOKİ Konut Tasarım İlkeleri göz önünde bulundurularak değerledirilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda dış mekan analizi ile ilgili aşağıdaki saptamalarda bulunulmuştur. Dış mekânda bloklar arası geçişler merdivenler ile sağlanmaktadır. Eğimli arazide düzensiz konulan kilit taşları ile oluşturulan yollar bulunmaktadır. Dış mekânda kullanılan merdivenlerin basamak genişlikleri yetersizdir. Ayrıca, bina çevresindeki dış merdivenlerde korkuluklar yapılmamıştır. Yaşlı kullanıcılar ve çocuklar için risklidir; kış şartlarında merdiven kullanımı tehlikelidir. Merdiven eğimleri arazi eğimine göre ideal ölçülerde (basamak derinliği ve basamak yüksekliği oranı) değildir. (Resim ) Resim Konut Çevresi Arazi Eğimi Ve Merdiven Kullanımı Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi-

Resim Bina Çevresi Merdiven Kullanımı Resim Konut Çevresi Merdiven Kullanımı Resim Konut Çevresi Kilit Taşı Kullanımı Resim Zemin Kilit Taşı Kullanımı Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi-

Bloklar arası ulaşım alanlarında engelli ve yaşlılar ile ilgili düzenleme yapılmamıştır. Bina girişlerinde yaşlı ve engelli kullanıcıları için rampa yapılmıştır. Ancak, dış mekanda rampa yoktur (Resim , ). Oysa merdiven eğimlerinin arazi eğimine göre tasarlanması ve engelli kullanıcılar için dış mekânda rampa yapılması gerekmektedir. Resim Apartman Girişi Rampa Kullanımı Kaynak: Yıldız AKBABA ESHAK Arşivi Site internet sayfasından elde edilen görsel verilere göre, kış mevsimi kar yağışı sonucu yeşil alan, yaya yolu ve araç yolunun kapandığı görülmektedir. Görülmektedir ki çevre tasarımının genel anlamda kullanışlı değildir ve kış koşullarında tehlike oluşturmaktadır. (Resim ,,,) Resim Kış Mevsimi Dış Mekân Görünümü Kaynak: