Kara yosunları, yaşamlarının büyük bölümünü monoploit olan erkek ve dişi gametofitler hâlinde geçirirler. Erkek gametofit mitoz bölünme ile sperm, dişi gametofit ise yumurta oluşturur. Sperm ve yumurtaların birleşmesinden de zigot oluşur. Dişi gametofit üzerinde oluşan bu zigottan embriyo, embriyodan da sporofit döl gelişir. Sporofit döl tüm yaşamını dişi gametofit üzerinde kısmen parazit olarak sürdürür.
Olgunlaşan sporofit dölün, spor keselerinde bulunan diploit hücrelerin mayoz bölünmesindensporlar oluşur. Bu sporların uygun koşullarda çimlenmesinden ise yeni erkek ve dişi gametofit döller gelişir. Eşeyli ve eşeysiz üremenin ardışık olarak gerçekleştiği bu üreme şekillerine döl değişimi (metagenez) denir.
Genel döl değişiminde bir türe ait sporofit döllerin sporlarından eşeysiz olarak gametofit döller oluşurken, gametofit döllere ait gametlerin eşeyli üremesiyle sporofit döller gelişir.
Plazmodyumda üreme[değiştir
Sporla üreme; tek hücrelilerden plazmodyumda, bazı mantarlarda, kara yosunu ve eğrelti otu gibi bazı tohumsuz bitkilerde görülür.
Kalın bir örtüyle çevrili, olumsuz koşullara dayanıklı, özelleşmiş üreme hücrelerine spor adı verilir. Sporların uygun şartlarda gelişip yeni canlılar oluşturmasına sporla üreme denir.
Sporlar n kromozomludur ve uygun koşullarda mitozla yeni bireyler oluşturur. Sporlarla döllenme gerçekleşmez.
Bazı mantarların spor keselerinde mitozla çok sayıda n kromozomlu spor oluşur. Sporların kamçısı olmadığından su ve rüzgâr gibi etkenlerle pasif olarak taşınır. Bu sporlar, koşulların uygun olduğu nemli ortamlarda gelişerek yeni mantarları oluşturur. Böylece mantarların eşeysiz üremeleri gerçekleşmiş olur.
Post Views
kaynağı değiştir]
Monoploit olan bir su yosunu (ulotriks) tek başına kaldığında mitoz bölünmeyle oluşturduğu sporlarınınçimlenmesiyleeşeysiz olarak üreyebilmektedir. Bölünmeyle oluşturduğu, aynı türden ancak başka su yosunlarının özelleşmiş sporlarından oluşan gametler ile birleşerek (döllenme) eşeyli üreme yapabilmektedir. Zigotunmayoz bölünmesi ile oluşan sporlardan da yeni su yosunu gelişir.
Sporla üreme
Spor ile üreyen bir canlının üreme döngüsü
Spor, döllenme özelliğinde olmayan, monoploit bir üremehücresidir. Ancak her spor, başka bir hücre ile birleşmeden, tek başına yeni bir organizma oluşturabilir. Sporların dış yüzeyinde bulunan bir örtü, onları çevrenin olumsuz şartlarından koruma özelliği kazandırır. Uygun koşullara düşen her spordan, monoploit bir döl oluşur. Bazı tek hücrelilerde, mantarlarda, su yosunlarında, kara yosunu ve eğrelti otu gibi yerleşik bitkilerde görülür.
