Malta Adasında Kimin Eseri

Ahmet Şerif, Hemrah, Münif Fehim, Akşamcı, Safvet Suad imzalarını da kullandı.
İlköğrenimine İstanbul'da Yakup Ağa Mahalle Mektebinde başladı.
Sekiz yaşında iken taşındıkları Serez'de Askeri Rüştiyeyi (ortaokul) bitirdi.
Ortaöğrenimini İstanbul İdadisinde (lise) yaptı.
Kendi kendine Fransızca öğrendi. O yıllarda çeviri çalışmaları Maarif ve Resimli Gazete'de yayımlandı.
Mülkiye Mektebi (Siyasal Bilgiler Fakültesi, )'ni bitirdi. Öğretmenleri arasında Mizancı Murad Bey, Abdurrahman Şeref Bey ve Recaizade Mahmud Ekrem vardı.
Fakültede son sınıf öğrencisi iken Mektep dergisinin yönetimini üstlenerek basın hayatına girdi.
Okul bitince Maarif Nezaretinde (Milli Eğitim Bakanlığı) memur olarak çalışmaya () başladı.
Aynı yıl Servet-i Fünün dergisinde bir öykü yayımlayarak Edebiyat-ı Cedide Topluluğuna katılmış oldu. Bu yıllarda Mütalaa, Tarik, Sabah ve Saadet gazetelerinde yazdı. "Edebiyat ve Hukuk" adlı bir çeviri yazısı yüzünden Servet-i Fünün dergisi kapatılınca () II. Meşrutiyete kadar () yazı hayatından uzak durdu. Bu arada Vefa ve Mercan liselerinde öğretmenlik () ve yöneticilik () yaptı.
Meşrutiyetin ilanından sonra memurluktan ayrıldı.
yılında Tevfik Fikret ve Hüseyin Kâzım ile birlikte Taran gazetesini çıkarmaya başladı.
İttihad ve Terakki Fırkasına girerek İstanbul’dan milletvekili seçildi.
31 Mart (14 Nisan ) olayı sırasında matbaası basıldı. Divan-ı Harb tarafından 'de iki ay hapse mahkum edildi.
Mütareke yıllarında tutuklanarak sürüldüğü () Malta adasında İngilizce ve İtalyanca öğrendi.
yılında yeniden çıkarmaya başladığı Tanin gazetesinde Cumhuriyet hükümetini eleştirince gazetesi kapatıldı. İki kez tutuklanarak İstiklal Mahkemesine verildi. İlkinde beraat etti, ikincisinde aldığı bir buçuk yıl sürgün cezasını Çorum'da () tamamladı.
İstanbul'a dönüşünde bir arkadaşının aracılığıyla Sanayi ve Maadin Bankasında çalışmaya başladı. Ancak I. Türk Dil Kurultayında dil devrimi konusunda resmî görüşe karşı çıkınca bankadaki görevine son verildi ().
Çıkardığı Fikir Hareketleri () dergisinin bütün yazılarını kendisi yazıyordu.
'ten itibaren, haftalık Yedigün dergisinde anılar ve gezi yazılan yazdı. Atatürk'ün ölümünden sonra politikaya atılarak İstanbul () ve Kars'tan () milletvekili seçildi. yılında getirildiği Ulus gazetesi başyazarlığını ölümüne kadar sürdürdü. Son yıllarında da yirmi altı ay hapse mahkum edildi, ancak yaşı ve hastalığı dikkate alınarak cezası kaldırıldı.
Feriköy Mezarlığında toprağa verildi.
Hüseyin Cahit Yalçın yazarlık hayatına, lise ikinci sınıf öğrencisi iken Ahmet Midhat'ın etkisindeki yazdığı Nadide () adlı bir romanını yayımlayarak girdi. Romanlarında dönemindeki varlıklı kesimi anlattı. Asıl önemli yanı ise gazeteciliğidir.
Yeni edebiyatın kurulma aşamasında Divan edebiyatına amansız eleştiriler yöneltenlerden biriydi ve bu tutumunu ilk eseri olan Nadide adlı romanında da işledi. Daha sonraki çalışmalarına bakarak onu realist saymak mümkündür. Ancak sadece seçkin okuyucu için yazmak düşüncesi taşıdı. Öykülerinde gündelik hayatta yer alabilecek insanlara çok az yer verdi. Bu açıdan gerçekçiliğe aykırı düşer.
Hayal içinde adlı romanı, öykülerine oranla daha başarılı bulundu. Edebiyat-ı Cedide devrinde iki tür dil kullandı. Şiirlerinde düzyazı dilini, ayrıca öykülerinde ve şiirlerinde yer yer ağır bir dil kullandı. Konuşma dilinin bütün inceliklerini bilmesine rağmen bunu yazı dili olarak kullanmadı. Cumhuriyet devrinde sade Türkçeyi benimsedi. Bir öykü yazarı olarak diğer Servet-i Fünûnculardan çok farklılık sergilemedi. Söyleyişinde Edebiyat-ı Cedide üslûbunun bütün özellikleri vardır. Ali Kemal, Ahmet Rasim, Mehmet Celâlle polemiklere girdi. Eleştiri anlayışı romantiktir. Yazılarında çeşitli edebiyat ekolleri ve bazı Batılı yazarlar üzerinde durdu.
Basılan eserleri dışında gazete ve dergilerde Malta Adasında adıyla sürgün anılarım (, tefrika), On Yılın Hikâyesi başlığıyla anılarını (, tefrika) Yedigün dergisinde; aynı yılları Meşrutiyet Hâtıraları adıyla Fikir Hareketleri dergisinde (, tefrika), Meşrutiyet Devri ve Sonrası başlıklı anılarını Halkçı gazetesinde (, tefrika); Mercan'dan Babıâli'ye adlı anılarını Yedigün dergisinde (, tefrika) yayımladı.
"Hikâyelerindeki bu değer düşüklüğüne karşılık, Hayal İçinde romanı, delikanlılık çağına yeni giren bir okullunun ilk aşk heyecanlarını, yok denecek kadar basit bir vaka içinde, başarıyla anlatan usta işi bir romandır. Bunu sürdürecek ve o devrin basın hayatım anlatacak olan Hakikat Pençesinde romanının yazılamayışı, edebiyatımız için bir kayıptır ()
"Yazarın Edebiyat-ı Cedide devrindeki üslûbundan söz ederken bir nokta üzerinde önemle durmak gerekiyor: "süslü" söylemek, "edebiyat yapmak" ve "şairânelik" merakı, özellikle mensur şiirlerinde ve hikâyelerinde bu hastalıktan kendini hiçbir zaman kurtaramamıştır. Hüseyin Cahit'in üslûbu hakkında bugüne kadar tekrarlanıp gelen Edebiyat-ı Cedide grubunun diğer bir vasfı olan süslü yazmak temayülünden en çok kurtulabileni olduğu, bütün Servet-i Fünûn muharrirleri arasındaki dikkati çekecek kadar yapmacıksız dil ile yazdığı yolundaki yargılar hiçbir temele dayanmıyor. Aksine, süslü yazmak düşkünlüğü, onda, arkadaşlarından daha aşırı halde idi. Bir düşünceyi yalın sözlerle anlattığı zaman yazısının edebiyat dışı kalacağını sanmıştır." (Cevdet Kudret)
"Eski sevgili tipine yönelik olarak Nadide romanında ortaya konulan eleştirel tavrı, aydınların eski edebiyattan kopuşuna bir delil olarak kabul etmek gerekir. Romanda önce birçok fikir ve tenkit yazısında eski edebiyata yöneltilen eleştiriler, kurmaca bir eser olan romanda da motif olarak kullanılmış olmaktadır." (Selçuk Çıkla)
"Cahid daha otuz beş yıl evvel dememiş miydi ki herkesin söyleyeceğine ehemmiyet vererek fikirlerinden vazgeçenler hiçbir fikre malik olmayanlardır.O bunun için Cumhuriyet kararını da, harf inkılabı kararını da daha ilanından evvel teşvik edip alkışlayanlardan oldu. Edebiyatta, siyasette uzun bir cidalle el ele koşan yalçın kalem, şimdi hürriyet-i ebediyye yolunda sakin bir yurd ihtiyar etmiştir, bakışı, sesi, siması o kadar yumuşak olan üstadımız şimdi kim bilir, derinliklerinde ne fırtınalar saklıyor?'' (Hakka Tarık Us)

• Nadide ()
• Hayal İçinde ().

• Hayat-ı Muhayyel ()
• Hayat-ı Hakimiye Sahneleri ()
• Niçin Aldatırlarmış ().

:

• Edebî Hatıralar (, Edebiyat Anıları adıyla, haz.: Rauf Mutluay, )
• Siyasî Anılar (haz: Rauf Mutluay, )
• Tanıdıklarım ().

• Türkçe Sarf ve Nahiv ()
• Yeni Başlayanlar için Türkçe Sarf ve Nahiv ().

• Tarih-i Umûmi (c. 1, İlkçağ, tsz.; 2. cildini Ali Reşat yazdı).

• Graziella (roman, A. de Lamartine'den, )
• Madam Krizantem (Cevdet Kudret ile) 
• İzlanda Balıkçısı (roman, Pierre Loti'den, )
• Sosyalist Meslekleri (sosyoloji, Vilfredo Pareto'dan, 2 cilt, )
• Hunların Türklerin Moğolların ve Daha Sair Tatarların Tarih-i Umumisi (Joseph de Cuignes'den, 8 cilt, )
• Hürriyet-i Vicdan (sosyoloji, Leon Marillier'den, )
• Tecrübe Üzerine Müesses Psikoloji (H. Haffding'den, 2 cilt, )
• Asri Demokrasiler (sosyoloji, V.J. Bryce'den, 4 cilt, )
• Din Hayatının İptidai Şekilleri (sosyoloji, 2 cilt, , ) 
• Ahlak Terbiyesi () (E. Durkheim'dan)
• İslâm Tarihi (Leone Caetani'den, 10 cilt, )
• Demokrasi ve Mesâil-i İktisâdiye (sosyoloji, A.T. Hadley'den, )
• Sanayi-i Nefisenin Menşeileri (sosyoloji, Yrjö Hirn’den, )
• Hürriyet (sosyoloji, J.S. Mill'den, )
• İngiltere'nin Hükümeti (sosyoloji, A.L. Lowerdan, 5 cilt, )
• İlim ve Din (sosyoloji, E. Boutrotuc'dan, )
• Ruh ve Beden ()
• Çocuklar Hakkında Asri Fikirler () (A. Binet'ten)
• Çocuğun Psikolojisi ve Tecrübî Pedagoji (E. Cleparede'den, )
• Siyasî Hürriyetlerimiz (sosyoloji, Maurice Caudel'den, 2 cilt, )
• Demokrasi (sosyoloji, E. Vacherot'tan, 2 cilt, )
• Vatandaşın Kitabı (sosyoloji, E. Laboulaye'den, )
• Aile İçinde Terbiye-Ebeveynin Günahları-Kızlarımız - Aile İçinde Terbiye-Ebeveynin Günahları-Oğullarımız (psikoloji, F. Thomas'tan, , )
• Allahlar Susamışlardı (roman, A. France'dan, )
• Kürek Cehennemi (roman, Tullio Murri'den, )
• En Güzel İtalyan Hikâyeleri ()
• Fransa Tarihi (Jacques Bainville'den, 2 cilt, )
• İngiltere Tarihi (Andre Maurois'den, 2 cilt, )
• Cihan Harbi'nin Şarka Ait Kaynakları (tarih, Jean Pichon'dan, )
• Türk Mektupları (mektup, Augier de Ghislen'den, )
• Avrupa Kavimlerinin Mukayeseli Tarihi (Charle Seignobos'dan, 2 cilt, )
• Kavgam (düşünce, A. Hitler'den, 2 cilt, , )
• Yırtıcılar (roman, Annie Vivanti'den, 2 cilt, )
• Hususî Hayatlarında Hükümdarlar (monografi, E. Bergson'dan, 2 cilt, )
• Büyük Katerina (monografi, Lucien Murat'tan, )
• Sovyet Efsanesi ve Hakikat: Kızıl Rusya'nın İçyüzü (A. Koestler'den, )
• Kızıl Rusya: Tek Başına Bir Dünya (W.C. Bullitt'ten, )

• Malta Adasında adıyla sürgün anıları (, tefrika) (Yedigün dergisi)
• On Yılın Hikâyesi başlığıyla anıları (, tefrika) (Yedigün dergisi)
• Meşrutiyet Hâtıraları (, tefrika) (Fikir Hareketleri dergisi)
• Meşrutiyet Devri ve Sonrası (, tefrika) (Halkçı gazetesi)
• Mercan'dan Babıâli'ye (, tefrika) (Yedigün dergisi)