Kansızlık Ağız Kokusu Yapar Mı

Kronik böbrek yetmezliği yavaş seyreden fakat ülkemizde görülme sıklığı giderek artan bir hastalıktır. Böbreklerin işlevini tam olarak yerine getirememesinden kaynaklanan bu durum, hastanın yaşam kalitesini bozmakla kalmayıp hayatı tehdit edici boyuta gelebilmektedir. Ancak erken teşhis ve tedavi hastanın yaşam kalitesini artırmaktadır. Memorial Hizmet Hastanesi Nefroloji Bölümü’nden Uz. Dr. Funda Yalçın, kronik böbrek yetmezliği ve tedavisi hakkında bilgi verdi.

Böbrek fonksiyonlarının bozulmasıyla vücuttaki tüm sistemler etkilenir

Kronik böbrek hastalığı, ülkemizde ve tüm dünyada hasta sayısının artması, hastaların yaşam kalitesini bozması ve tedavilerinin yüksek maliyeti nedeniyle toplumsal yükü büyük bir rahatsızlıktır. Bu nedenle kronik böbrek hastalığında erken tanı, yaşam süresi ve kalitesini artırmaktadır.

Böbrekler, vücuttaki metabolik atık ürünlerin atılmasında (üre, ürik asit, kreatinin), vücut sıvı ve elektrolit dengesinin korunmasında, kan basıncının düzenlenmesinde ve kan yapımında önemli role sahiptirler. Böbrek fonksiyonlarının bozulmasıyla neredeyse vücuttaki tüm sistemler etkilenmektedir. Kronik böbrek hastalığı, böbrek fonksiyonlarının geri dönüşümsüz olarak aylar içinde bozulmasıdır. Böbrek yetmezliğinin erken dönemlerinde hastalarda herhangi bir şikayet ve belirti gözükmemektedir. Hastalığın ilerlemesiyle birlikte kişide şikayetler ve belirtiler de ortaya çıkmaktadır.

Kronik böbrek hastalığında hastaların en çok sık idrara çıkma ve anemiye bağlı halsizlik şikayeti olmaktadır. Hastalığın evresi ilerledikçe bulantı, kusma, iştahsızlık, kaşıntı, nefes darlığı, ağız kokusu, uyku bozukluğu, bacaklarda kasılma gibi sorunlar da ortaya çıkmaktadır. Fakat bu şikayetler ve belirtiler olmadan da son evre böbrek yetmezliği tanısı konularak diyaliz veya organ nakli gerekebilmektedir. Kronik böbrek yetmezliği hiçbir belirti ve bulgu vermeden de seyredebilen sinsi bir hastalıktır.

Diyabet ve hipertansiyon böbrek yetmezliği nedeni

Kronik böbrek hastalığına yol açan hastalıkları bilmek önemlidir. Günümüzde böbrek yetmezliğine neden olan en önemli hastalıklar diyabet ve hipertansiyondur. Şayet bu iki hastalıktan biri varsa mutlaka belli aralıklarla kan ve idrar tetkiki yaptırmak gerekmektedir. Kan tetkiklerinde üre ve kreatinin, tam idrar tetkikinde protein kaçağına bakılması, kronik böbrek hastalığı açısından çok önemli fikirler verebilen basit testlerdir. Diyabet ve hipertansiyonu olan hastalarda, kronik yetmezliğini destekleyen belirtilerin ortaya çıkması beklenirse tanıda çok geç kalınmış olabilinmektedir. Ayrıca genetik özelliği olan bazı hastalıkların (polikistik böbrek hastalığı, ailesel Akdeniz ateşi, vb) aile içinde tespit edilmesi, ailenin diğer bireylerinin incelenmesiyle erken tanı konulması açısından önemlidir.

İdrar yolları enfeksiyonlarını ciddiye alın

Bir diğer kronik böbrek hastalığı yapan sebep böbrek taşları ve idrar yolu enfeksiyonlarıdır. Böbrek taşı olan bir hasta genellikle böğür ağrısı ve idrardan kan gelme şikayeti ile başvurmaktadır. Bu dönemde yapılan kan, idrar ve görüntüleme yöntemleri ile taşın tespiti ve sonrasında taşın tedavisi ile böbrek yetmezliği gelişimi engellenebilmektedir. Sık idrar yapma, idrar yaparken yanma ve ateş, idrar yolu enfeksiyonlarını düşündürmektedir. Sık geçirilen idrar yolu enfeksiyonları da böbrek yetmezliğine neden olmaktadır. Bu nedenle idrar yolu enfeksiyonları basit bir enfeksiyon olarak değerlendirilmeyip, altta yatan nedene yönelik inceleme yapılması ileride gelişebilecek ciddi sorunları önleyebilmektedir.

Erken tanı ve teşhis hayat kurtarır

Böbreklerin atıklardan ve aşırı sıvılardan kurtulma yeteneğine hasar veren bir böbrek rahatsızlık olan glomerulonefritler de önemli bir kronik böbrek hastalığı nedenidir. Bu hastalarda en çok göz kapaklarında ve bacaklarda şişlik, kan basıncında yükselme ve idrardan kan gelme şikayeti olmaktadır. Basit bir tam idrar tetkikinde idrarda protein kaybı ve kan hücrelerinin görülmesi glomerulonefriti desteklemektedir. Kesin tanı böbrek biyopsisi ile konulmaktadır. Tanı sonrası tedavinin başlanması ile kronik böbrek hastalığına gelişimi önlenebilmektedir. Günümüzde, bu hastalığın tanısını alan hasta sayısı her geçen gün artmaktadır. Bu hastalıkla mücadelenin en önemli aşaması, erken tanıdır.

Ağız kokusu birçok insan için içinden çıkılmaz korkulu bir rüyadır. Çalışmalar yetişkinlerin yüzde 50’sinin bu durumdan muzdarip olduğunu gösteriyor. Bazen bu durumun altında zararsız zannettiğimiz ciddi problemler yatabileceğini söyleyen uzmanlar ağız kokusunun nedenleri ve tedavi yöntemlerini anlattı.

Liv Hospital İç Hastalıkları Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Alev Özsarı ağız kokusunun nedenlerini anlattı.

Ağız hijyeninin kötülüğü: Düzenli diş fırçalama, hafifçe dil fırçalama ve şikayet olmasa da yılda bir diş hekimi kontrolü önerilir. Diş fırçalama ardından diş ipi kullanımını etkin temizlik için gereklidir.

Sigara kullanımı: Sigara ve benzeri solunum ile alınan maddeler birçok hastalığa neden olduğu gibi ağız kokusu da yapar.

Dişte çürük ya da apse: Ağız içinde oluşan enfeksiyonlar bakteri üretimi artırır ve kokuya neden olur.

Bademcik iltihabı, sinüzit: Üst solunum yolları enfeksiyonları ağız içinde akıntı da yaparak kötü koku oluşturur. Sinüzit ve burun tıkanmasına neden olan tüm rahatsızlıklar nefesin ağız yoluyla alınmasına neden olur.

Reflü: Mide sıvısının yemek borusu ağıza gelmesi halidir. Ağız kokusu ve öksürük nedeni olur.

Uzun süreli açlık: Uzun süre bir şey yememek ve su içmemek, ağız kuruluğuna ve ağız içindeki mikroorganizmaların faaliyetinin artmasına neden olur.

Ağız ve Diş Sağlığı Uzmanı Dr. Samiye Çelik ağız kokusunu diş ve ağız sağlığı açısından değerlendirdi:

Gece boyunca sindirim kanalında biriken gazlar, sabahları oluşan ağız kokusunun sebebidir. Herhangi bir sağlık problemi göstergesi değildir. Ancak dişlerimizi fırçalamadan uyuduğumuzda, ağızdaki yemek artıkları bakteriler tarafından kullanılır. Tükürük akışı azaldığı için bu etki daha fazlalaşır ve kokuya sebep olur.

Ağız kokusunu engellemede ağız hijyeninin yeri büyüktür. Dişlerin aralarında kalan yiyecekler, diş üzerindeki plaklar ağız kokusuna sebep olur. Ayrıca uzun zaman iyi temizlenmeyen bölgelerde oluşan diş taşları, dişeti rahatsızlıkları ve çürükler ciddi ağız kokusu yaratır. Bunlar kişisel ağız hijyeni zayıf olanlarda rastlanan problemlerdir.

• Günde en az 2 kere düzenli diş fırçalama ihmal edilmemeli.
• Diş aralarında biriken plak için en iyi çözüm günde bir kere diş ipi kullanmaktır.
• Rutin diş hekimi kontrollerinizi ihmal etmeyin.
• Eğer hareketli protez kullanılıyorsa onlarında günlük temizlikleri yapılmalı
• Eski ve uyumsuz porselen kuron ve köprüler, plak birikimine sebep olduğu için değiştirilmeli.

Estethica Ataşehir Cerrahi Tıp Merkezi Diş Eti Hastalıkları Uzmanı Periodontoloji Dr. Okan Acar, ağız kokusunun nedenlerini açıkladı.

• Yiyecek ve içeceklere bağlı ağız kokusu: Soğan, sarımsak, alkol, süt ürünleri ve peynir ağız kokusuna neden olabilir.
• Sigaraya bağlı ağız kokusu
• Ağız kuruluğuna bağlı ağız kokusu — (Bazı ilaçların tükürük akışında azalmanın yol açtığı ağız kuruluğu)
• Yetersiz ağız hijyenine bağlı ağız kokusu (Yetersiz fırçalamamak, ara yüz fırçası kullanmamak ve diş ipi kullanmamak).
• Dişeti hastalığına bağlı oluşan ağız kokuları: Dişeti ceplerinin derinliğine bağlı olarak oluşan kokular
• Burun akıntısı nedeniyle oluşan ve dil sırtının ön ve arka bölümünden gelen kokular
• Protez kullanımına bağlı ağız kokusu
• Diyabet, karaciğer ve böbrek rahatsızlıkları gibi sistemik hastalıklara bağlı oluşan ağız kokusu

Ağız kokusunun tanısını yapabilmek için dudaklarımızı sıkıca kapatıp, nefesimizi burnumuzdan vermeliyiz. Ağız kokusu, 10 cm. uzaktaki kişi tarafından hissedilebiliyorsa; bademcik, sinüzit, karaciğer, mide, diyabet vs. gibi sistemik rahatsızlıklar bu kokuya sebep olabilir. Burundan koku gelmiyorsa, oluşan koku ağız kokusudur.

Diş Hekimi ve Protez Uzmanı Çağdaş Kışlaoğlu’na göre, ağız kokusuna sahip olup olmadığımızı anlamanın iki yolu var. Birincisi; ağız ve burnu elle kapatarak, nefes vermek ve nefesi koklamak; ikinci yöntem ise güvendiğiniz ve birlikte sık zaman geçirdiğiniz birine, nefesinizin kokup kokmadığını sormaktır.

“Ağız kokusu bazen ağız temizliğine yeterli önemin verilmemesi, ağız iltihapları, ileri dişeti hastalıkları veya diş çürükleri, bazen de ağız kuruluğu gibi sebeplerin bir ya da birkaçından kaynaklanıyor olabilir” diyerek ağız kokusunun sebeplerini sıralayan, Dr. Kışlaoğlu; ağız hijyenine yeterli önemin verilmemesinden kaynaklanan ağız kokusunu gidermek için diş taşlarını temizlediğini ve kişiye ağız bakımı için neler yapması gerektiğini uygulamalı olarak gösterdiğini belirtti. Eğer ağız kokusu ağız enfeksiyonlarından ileri geliyorsa enfeksiyonlar tedavi ediliyor, tedavi sırasında gömük ve sorunlu dişler varsa çekim yapılıyor. Ağız kuruluğundan ileri gelen kötü ağız kokusu da hastaya tükürük salgısını artıracak yöntemlerle önleniyor.

Uyku esnasında tükürük akışının azalması, asitlerin ve diğer kalıntıların ağızda çürümesi de ağız kokusuna neden olabilmektedir. Bu anlamda, ağız ve diş temizlik alışkanlıklarımızı gözden geçirmek de yerinde olacaktır.

Diş Hekimi ve Protez Uzmanı Çağdaş Kışlaoğlu, ağız kaynaklı yani tükürüksel ağız kokusunu önlemeye yardımcı olan suyun, diş sağlığını korumada önemli görevler üstlendiğine dikkat çekiyor.

Tükürük bezleri; tükürük salgılamak ve bu salgıyı ağız içine iletmekle görevlidir. Gün içinde gıda alımının azalması (açlık), susuz kalma gibi nedenlerle de ağızdaki tükürük miktarı azalabiliyor. Aynı şekilde gece tükürük salgısı uykuda tamamen sıfırlanır. Ağızdaki tükürük üretiminin azaldığı, ağız kendini temizlemek için ihtiyaç duyduğu sıvıyı bulamaz. Bu nedenle özellikle sabahları uyandığımızda ağzımız kokabilir.

Kişisel kaynaklı nedenler dışında antihistaminikler, tansiyon ilaçları, psikiyatrik ilaçlar, şeker hastalığı, kansızlık ve ateşli hastalıklar da tükürük üretimini azaltan nedenler olarak dikkat çekiyor. Bunun dışında ağız içinde oluşmuş bir enfeksiyon, ilerlemiş bir diş eti hastalığı ağızda kokuya neden olabilir.

Çeşitli nedenlerle azalan tükürük miktarını, olması gereken düzeye getirmede su içmenin önemli bir etkendir. Günde 2 litre su tüketilmesinin diş sağlığını korumaya ve tükürük kaynaklı ağız kokusunu engellemeye yardımcı olacaktır. Yoğun olarak çay, kahve, alkol içmenin ve şekerli gıdalar tüketmenin ağızdaki bakterilerin artmasına neden olacağını ve bunun sonucu olarak da ağız kokusu oluşacağını söyleyen Çağdaş Kışlaoğlu, bu yiyecek ve içeceklerin az miktarda tüketilmesi gerektiğini ve sigaradan uzak durmanın da bu konuda büyük önem taşıdığını sözlerine ekliyor.

Kişisel bakımına önem veren insanlar, ağız kokusu için en etkili yöntemi aramaya devam ediyor. Doktor Besim Şeref, konuyla ilgili soruları cevapladı.

Ağız kokusunun oluşmasına; ağız içindeki bakterilerin yiyecek artıkları ile birleşmesi sonucu oluşan hidrojen sülfür gazları neden olur. Farklı sebeplerle gelişen ağız kokusu, kişilerin yaşam kalitesi ve sosyal ilişkilerini zedelemekte hatta özgüven sorunlarına yol açıp, kişinin kendini sosyal ortamlara kapatmasına kadar varabilmektedir. Aynı diş çarpıklığı probleminde olduğu gibi, kişi rahat konuşamamakta, gülümseyememekte, insanlarla arasına mesafe koymak durumunda kalmaktadır.

Bazı diş kliniklerinde ağız kokusunda bulunan gazların ölçümlerini yapan cihazlar hizmete girmeye başladı. Halitometre adı verilen cihazlar ile ağız kokusuna sebep olan hidrojen sülfür, metil merkaptan gibi gazların oranı ölçülebilmekte, ağız kokusu yapan hastalık ya da sebepler böylece ortaya çıkarılabilmektedir.

Pek çok kişi, sabah uyandığında ya da soğan, sarımsak gibi kokulu gıdalar tükettiğinde ağzının koktuğunu hisseder ancak, ağız kokusu kimi zaman genel vücut sağlığında oluşan bir bozukluğun habercisi de olabiliyor.

Ağız kokusu aslında bir hastalık değil. Pek çok kişi, sabah uyandığında ya da soğan, sarımsak gibi kokulu gıdalar tükettiğinde ağzının koktuğunu hisseder. Uzmanlara göre bu koku, normal kabul ediliyor. Ancak bu genel durum, bazı istisnalarla bozuluyor. Çünkü ağız kokusu kimi zaman genel vücut sağlığında oluşan bir bozukluğun habercisi de olabiliyor. Acıbadem Fulya Hastanesi KBB Uzmanı Dr. Deniz Hancı, ağız kokusunu giderecek alternatifleri sıraladı.

1 - Dilinizi fırçalayın

Doğru ağız hijyeni için, diş fırçalamanın yanı sıra mutlaka dil temizliği de yapılmalı. Dilin üzerinde, özellikle dil sırtının arka bölgelerinde oluşan bakteriler ağız kokusuna neden olabiliyor. Bu bakterilerin özel olarak tasarlanmış dil fırçaları ile ya da bazı diş fırçalarının arkasında yer alan özel dil temizleme aparatlarıyla temizlenmesi gerekiyor.

2- Bol su için

Su tüketimi, tüm sağlığımız için önemli olduğu kadar ağız kokusunu gidermede de etkin bir rol oynuyor. Böbrekler açısından risk taşıyan kişiler dışında, günde 2, litre su içmek tükürük salgısının artmasını sağlayarak, ağız kokusunu önlemeye yardımcı oluyor.

3- Tarçın tüketin

Tarçın, ağız içi bakterilerle mücadelede önemli bir silah olarak gösteriliyor. İçeceklerinizde ve uygun yiyeceklerinizde tarçın kullanabilirsiniz.

4- Ağız nemlendiricileri kullanın

Kötü ağız kokusunun oluşmasında tükürüğün önemli rol oynadığı kabul ediliyor. Yapılan muayenede tükürük miktarının az olduğu tespit edilen kişiler için, uzmanlar ağız nemlendiricileri önerebiliyorlar. Bunun yanı sıra hastanın bol su içmesi, ağzını kuru tutmamaya özen göstermesi önerilebiliyor.

5- Çinkolu sakız çiğneyin

Ağız kokusunu bastırmak için sıklıkla çiğnediğimiz sakızlar her zaman yarar sağlamıyor. Uzmanlar sadece çinkolu sakızların ağız kokusunu azalttığını söylüyor.

Dikkat!

Çocuklarda kronik bademcik iltihabı ağızdan gelen kötü kokunun önemli sebepleri arasında yer alıyor.

Sigara içmek ağız kuruluğuna neden olduğundan, ağız kokusuna da yol açıyor. Ayrıca diğer bir ağız kokusu nedeni olan diş eti hastalıklarına da zemin hazırlıyor.

Ağız kokusuna, nadiren de olsa ağız dışı etkenler de neden olabiliyor. Sinüzit, polip, geniz eti gibi burunla ilgili hastalıklar bu grupta yer alıyor. Söz konusu oluşumlar burundan hava girişini engelleyerek, burun mukozasının kurumasına; dolayısıyla burada kötü kokunun oluşmasına neden oluyor. Bu durumda kötü koku, ağızdan değil de burundan geliyor.

Günlük ağız bakım rutinine ağız bakım suyunu eklemek ağız kokusunun önüne geçmekte faydalı bir adımdır. Ne kadar iyi fırçalarsanız fırçalayın, ağzın tamamına ulaşamazsınız. Günlük ağız bakımınızı ağız bakım suyu kullanarak tamamladığınızda, ağızda ulaşılması güç alanlar da derinlemesine temizlenir. Böylece diş eti hastalıkları ve ağız kokusunun başlıca nedeni olan bakteri plağını azaltmış olursunuz. Özellikle, ağızda bulunan bakteriler gece uyurken hızlı bir şekilde artar, yatmadan önce yapılan ağız bakımı, mutlaka ağız bakım ürünü ile ağzı çalkalayarak tamamlanmalıdır.

HelikobakterPilorienfeksiyonuna bağlı gastrit ve reflü sorunu olanlarda tedavi ağız kokusunu yok edebiliyor. Bu sorun tedavi edilmeden ağız kokusunu kalıcı olarak önlemek mümkün olmuyor.

Dişeti hastalıkları kötü ağız kokusuna sebep olur. Diş etlerinde enfeksiyon, iltihap gibi problemler bakteri üretimini artıracağı için ağız kokusu oluşturur. Bir dişeti hastalığınız varsa, sağlıklı diş etlerine sahip olmak için doktorunuza başvurun.

Bademcik iltihabı, akciğer enfeksiyonları, böbrek ve karaciğer hastalıkları, sigara faktörü, stres gibi birçok nedenden dolayı ağız kokusuyla başa çıkamıyor olabilirsiniz. Eğer kötü nefes kokunuzun sebebi bu faktörler değilse; bakteri plağı, diş eti hastalıkları gibi yetersiz ağız bakımının sebep olduğu genel problemlerden kaynaklanıyordur.

Bu gibi kötü ağız kokusuna sebep olan ana nedenlerin önüne geçmek, taze bir nefese sahip olmak için; ağız bakım ürünü ile çalkalamanın da dahil edildiği günlük ağız bakım rutininizi ihmal etmeyin.

Bu basit önerilerle ağız kokusu sorununuzu çözebilirsiniz!

Bir küçük karanfil tanesini bir müddet ağzınızda gezdirdiğinizde farkı hemen hissedersiniz. Hoş bir tat ve koku bırakır, özellikle dışarıdaysanız, sakıza en iyi alternatif karanfildir! Bir müddet hafifçe çiğnedikten sonra çıkarabilirsiniz.

Kuru naneyi biraz demleyerek hazırlayacağınız çay, midenizi de yatıştırarak mide kaynaklı ağız kokusunu önlemenize yardımcı olacaktır.

Yoğun koku bırakan soğan-sarımsak gibi besinlerden veya alkol aldıktan sonra bir miktar maydanozu iyice çiğneyerek yiyin. Kokuyu önemli ölüde azalttığını göreceksiniz!

Birkaç dereotu tohumu çiğnemek de nefesinizin mis gibi kokmasını sağlar.

Ağız kokusuna en etkili doğal çözümlerden biri de rezenedir. Öksürük ve soğuk algınlığına da faydası olan rezene aynı zamanda idrar yolu iltihaplanmaları ve böbrek taşları gibi rahatsızlıklara da iyi geliyor.

Limon suyu ya da içeceğinizin içerisine atacağınız dilimlenmiş limon, ağız kokusundan şikayet edenler için pratik bir çözüm.

Yediğimiz besinler ağzımızdaki bezlerin salgıladığı tükürüğün kimyasal bileşimini etkiler. Bu da, diş taşı oluşumuna ve ağız kokusuna yol açabilir. Tükettiğimiz gıdalar, midemizde asit sorunu yaratarak da ağız kokusuna yol açabilir. Akşamları, bir su bardağı suyun içine bir çay kaşığı karanfil ve bir adet çubuk tarçın atıp, bunları yaklaşık üç dakika kaynatın. Bu karışım sabaha kadar demlensin. Ardından da, sabah akşam ağzınızı bu karışımla çalkalama alışkanlığı kazanın. Sık sık nane ve kakule çiğnemeyi de ihmal etmeyin.

Sağlıklı bir insanda normal seviyede üretilen tükürükte görülen azalma ağız kuruluğuna neden olur. Ağız kuruluğu, ’den fazla ilaç türü ve kanser tedavisinde kullanılan radyasyon nedeniyle görülebileceği gibi, bazı hastalıkların belirtisi olarak da ortaya çıkabilir. Günlük hayatta insanlar için alışıldık bir durum haline gelse de kronik ağız kuruluğunun tedavi edilmesi ve altta yatan nedenin tespit edilmesi büyük önem taşır.

Ağız Kuruluğu Nedir?

Ağzı ıslak tutmak, dişlerde çürük oluşumunu engellemek, ağız içi enfeksiyonları önlemek, sindirim, konuşma ve yutma işlemlerini kolaylaştırmak gibi görevleri bulunan tükürüğün az salgılanması durumunda ağız kuruluğu görülebilir. Tıp dilinde “kserostomi” olarak adlandırılan ağız kuruluğuna yüzlerce ilaç, radyasyon, psikolojik faktörler ve bazı sistemik rahatsızlıklar neden olabilir. Sağlıklı bir bireyde 24 saat içerisinde ml üretilen tükürüğün azalması, konuşma ve yutma güçlüğüne neden olarak kişiyi olumsuz etkileyebileceği gibi, bazı hastalıkların habercisi de olabilir. Ağız kuruluğu, tek başına bir hastalık olarak tanımlanmasa da neden olabileceği hastalıkların önüne geçmek için tedavi edilmesi ve göz ardı edilmemesi gereken bir durumdur.

Ağız Kuruluğu Neden Olur?

İlaçlar

’den fazla ilacın yan etkisi olarak ağız kuruluğu görülebilir. Salgılanan tükürük miktarını azaltarak ağız kuruluğuna neden olan bazı ilaçlar şu şekilde sıralanabilir:

• Anti-anksiyete ilaçları
• Antikolinerjikler
• Antikonvülsanlar
• Antidepresanlar
• Antiemetikler
• Antihipertansifler
• Antiepileptikler
• Antiparkinson ilaçlar
• Diüretikler
• Bronkodilatörler
• Kemoterapi ilaçları
• Kas gevşetici ilaçlar
• Sedatif ilaçlar

Radyasyon

Baş ve boyun bölgesine alınan radyasyon, tükürük bezlerini etkileyerek ağız kuruluğuna yol açabilir. Radyasyona karşı oldukça hassas olan tükürük bezlerinin maruz kalma derecesine bağlı olarak kuruluğun şiddeti değişiklik gösterebilir.

Kronik ve Sistemik Hastalıklar

Bazı hastalıkların belirtileri arasında ağız kuruluğu bulunur. Tükürük üretimine bağlı olarak da gelişebilen ağız kuruluğunun görüldüğü hastalıklar ise şu şekildedir:

• Sjögren sendromu
• Diyabet
• HIV ve AIDS
• Bulimia gibi yeme bozuklukları
• Anemi
• Tiroid hastalıkları
• Kistik fibrozis
• Tüberküloz (verem)
• Parkinson hastalığı
• Sistemik lupus eritamatozus
• İnme
• Kabakulak hastalığı
• Eklem iltihabı
• Graft-versus-Host hastalığı
• Bell paralizisi
• Amiloidoz
• Kronik böbrek yetmezliği sendromu
• Kronik sıvı kaybı (dehidratasyon)
• Siyalolitiazis

Diğer Nedenler

Ağız kuruluğuna neden olabilecek diğer faktörler ise şu şekildedir:

• Tükürük bezlerinin ameliyatla alınması
• Kafa ve boyun bölgesinde meydana gelen sinir hasarı
• Burun Tıkanıklığı Yapan Hastalıklar
• Anatomik sorunlar (burun kemik eğriliği, konka büyümesi)
• Sigara içmek
• Ağızdan nefes alma
• Horlama
• Kuru hava
• Fazla kahve ya da alkol tüketimi
• Hamilelik
• Stres
• Baharatlı yiyecekler

Ağız Kuruluğu Belirtileri

Uzun süre devam eden ağız kuruluğuna bazı belirtiler eşlik edebilir. Yaygın olarak görülen belirtiler şu şekildedir:

• Sık sık susama
• Kuru ve kırmızı dil
• Dudak çatlakları
• Aft şeklinde ağız yaraları
• Ağızda yapışkanlık hissi
• Boğaz kuruluğu ve ağrısı
• Dilde karıncalanma hissi
• Çiğneme, tat alma ve yutmada güçlük
• Konuşma problemleri
• Ses kısıklığı
• Ağız kokusu
• Tükürük bezlerinde büyüme
• Diş çürüklerinde artış
• Diş eti iltihabı
• Ağızda mantar oluşumu
• Takma dişleri kullanmada zorluk

Ağız Kuruluğu Tanısı

Pek çok farklı nedene bağlı olarak ağız kuruluğu ortaya çıkabileceği için doğru tanı konulması ve buna uygun bir tedavi planının oluşturulması oldukça önemlidir. Kullanılan ilaçlar, tıbbi geçmiş ve varsa diğer hastalıklar muayene sırasında doktor tarafından sorgulanır ve ağızdan muayene yapılır. Ağızda görülen kuruluk, tanı koymak için yeterli olmayabilir. Ağız kuruluğuna neden olan rahatsızlığı ya da durumu tespit etmek için kan testleri, tükürük üretimi testleri ve sialografi, ultrasonografi, MR ve BT gibi yöntemlerle tükürük bezlerinin görüntülenmesi gerekebilir. Tükürük bezlerinden alınacak biyopsi ise Sjögren sendromu gibi rahatsızlıkların görüldüğü durumlarda kullanılan bir yöntemdir.

Ağız Kuruluğu Tedavisi

Ağız kuruluğu tedavisinde kullanılan yöntemler kuruluğun şiddeti ve varsa altta yatan diğer faktörlere göre değişiklik gösterebilir. Ağız kuruluğu yaşayan kişilerin dikkat etmesi gerekenler ve tedavi yöntemleri aşağıda sıralanmıştır:

• İlaçtan kaynaklı ağız kuruluğu durumunda doktora başvurulmalı ve ilacın dozu ya da ilaç değiştirilmelidir.
• Yutmayı kolaylaştırma amacıyla sık sık su içilmelidir.
• Ağız gargarası, jel ve spreyler ile ağızdaki nem miktarı artırılabilir.
• Yapay tükürük ürünleri ile ağız kuruluğunun önüne geçilebilir.
• Aromalı diş macunu ve gargara kullanımından uzak durulmalıdır.
• Şekersiz sakız ya da pastiller çiğnenebilir.
• E vitamini yönünden zengin kremler, dudak kuruluğu için kullanılabilir.
• Baharatlı yiyeceklerden kaçınılmalı ve yemekler çok sıcak tüketilmemelidir.
• Ev ve iş yerindeki nem dengesine dikkat edilmeli, kuru havadan kaçınılmalıdır.
• Alkol, sigara ve kafein tüketilmemelidir.
• Ağız yerine burundan nefes alınmalıdır.
• Sjögren sendromuna bağlı ağız kuruluğu durumunda pilokarpin kullanılabilir.