Elektrik sayaçları elektrik tüketiminin ölçülmesine yarayan cihazlardır. Elektrik sayaçları mekanik ve elektronik olmak üzere iki çeşittir. Yeni teknoloji ile daha doğru ve güvenilir ölçüm yapan akıllı elektronik sayaçlara geçişler yapılıyor olsa da mekanik sayaçlar da hala kullanımda. Bazı kullanıcılar bu cihazların yaptıkları tüketim ölçümlerini yanıltmak için birçok hile ve yönteme başvuruyor. Sayaçları durdurma veya yanıltma amaçlı yapılan müdahalelerin kaçak elektrik kullanımı sayıldığını ve cezalandırıldığını da söylemeden geçmememiz gerekir. Bu tip sayaç hileleri yetkililerce tespit edilmektedir. İşte kaçak elektrik kullanmak için yapılan sayaç hileleri
Elektrik sayacını bozarak kaçak elektrik kullanımı
Elektrik sayaçlarının yaptıkları ölçümleri yanıltmak ve elektrik faturası ödemekten kaçınmak için bazı kullanıcıların yaptığı elektrik sayacı durdurma, bozma veya yavaşlatma gibi hareketler yönetmeliğe aykırı müdahalelerdir. Kullanıcıların fatura ödemekten kaçınmak için böyle hilelere başvurması cezalandırılır. Kişi, kaçak elektrik kullanımı yapmış sayılır ve suç işlemiş olur. Aşağıdaki durumlarda kaçak elektrik tüketimi yapıldığı kabul edilir:
- Dağıtım sisteminden kaçak hat çektirmek ve elektrik kullanmak: Abonelik olmadan kaçak olarak yapılan hat bağlantılarıyla elektrik kullanmak yasaktır.
- Binadaki içindeki tesisat üzerinden kablo çekerek elektik kullanmak ve elektrik sayaçlarına müdahale ederek yanıltmak, eksik veya hatalı ölçüme sebebiyet vermek.
- Yönetmeliklerle izin verilen usuller dışında kaçak sayaç ile elektrik kullanımı yapmak.
- Yetkililerin kesmiş olduğu elektriği bireysel imkanlarla açmak, açtırmak, mühürlenmiş sayaçların mührünü kurarak kullanım yapmaya devam etmek.
Elektrik sayacı durdurma, yavaşlatma veya bozma amaçlı hileler
Elektrik sayaçlarını yanıltarak kaçak kullanım yapmaya çalışan kullanıcıların sayaç tipine göre denedikleri bir çok yöntem vardır. Manyetizma etkisiyle içindeki diskleri dönen ve bu şekilde ölçüm yapan mekanik sayaçlarda bu işleyiş prensiplerini etkileyecek hileler ile bazı yanıltma yöntemleri kullanılıyor.
Mekanik sayaçları durdurma veya yavaşlatmak için kullanılan yöntemlere örnek olarak şunları sayabiliriz:
- İğne yardımı ile sayacın diskini delerek yavaşlatmak
- Mıknatıs kullanarak sayacın çalışmasını belli bir süre durdurmak
Yukarıdaki örneklerde kullanılan yöntemler doğrudan kaçak elektrik kullanımı anlamına gelmektedir. Günümüzde mekanik sayaçların büyük kısmı elektronik (akıllı) sayaçlarla değiştirilmiştir ve yeni düzenlemelere göre sayaç değişimlerinde yeni takılacak cihazların akıllı sayaçlar olması öngörülmektedir.
Elektronik sayaçlarda iğne veya mıknatıs gibi yöntemler işe yaramaz. Yine de kaçak elektrik kullanma meraklıları her geçen gün yeni hileler üretmeye çalışmaktadırlar. Elektrik tüketimi ölçen sayaçlardan kaçınmak için, tesisatın bina içinde sayaca gelmeden önceki bölümünden kablo çekerek kaçak elektrik kullanımı yapmaya çalışan kullanıcılara rastlanıyor. Bu gibi durumlar ihbar ve kontroller vasıtasıyla kolaylıkla tespit edilmekte.
Kaçak elektrik kullanımı suçtur! Kaçak yollardan elektrik kullanmak, elektrik enerjisini çalmak demektir. Kaçak elektrik kullanımının ülke ekonomisine ve dolaylı olarak diğer kullanıcılara yüklediği yükler göz ardı edilmemelidir. Bu açıdan bilinçli tüm vatandaşların kaçak enerji kullanımlarını bildirmesi ortak bir sorumluluktur. Çevrenizde kaçak elektrik kullananları numaralı Elektrik Arıza Çağrı Merkezine şikayet edebilir veya bölgede görevli dağıtım ve tedarik şirketlerinin internet sitesinden kaçak kullanım bildirimi yapabilirsiniz.
Elektrik sayacı hileleri ve kaçak elektrik kullanımı nasıl anlaşılır?
Dağıtım şirketi yetkilileri rutin kontroller, arıza durumları veya ihbar üzerine tesisat ve sayaç kontrolleri yaparken kaçak kullanım veya sayaç hilelerinden şüphe ederse derhal kullanıcı hakkında işlem başlatılır. Kaçak kullanım tespiti için işlemler sürerken sayaç mühürlenir ve kullanıcıya enerji verilmez. Dağıtım şirketi kaçak elektrik kullanımını veya sayaç hilelerini kanıtlayacak verileri toplar ve cezai işlem başlatılır. Ayrıca kaçak elektrik kullanımından dolayı suç duyurusunda da bulunur.
Sayaç hileleri ve kaçak kullanım amaçlı müdahalelerin yetkililer tarafından anlaşılma ihtimali çok yüksektir. Elektrik sayacı durdurma, bozma, yavaşlatma ve yanıltma gibi teşebbüsleri ve diğer kaçak elektrik kullanma yöntemlerini en kısa sürede tespit etmek ve engellemek için dağıtım şirketleri her geçen gün daha kontrollü sistemler ile hizmetlerini geliştiriyorlar.
Elektrik sayacınız bozulduysa ve doğru ölçüm yapmıyorsa, bu durum dağıtım şirketi tarafından kısa sürede fark edilecektir. Farkedilmeyen hallerde tüketici de sayacının bozuk olduğundan şüphe duyuyorsa dağıtım şirketine başvurmalıdır. Saya, yerine yenisi takılmak suretiyle incelenir. Sayacın bozulmasında tüketicinin müdahalesi söz konusu ise, bu durum anlaşıldığında kaçak kullanım yapılmış gibi işlem yapılır.
Sayaç Durduma, Bozma veya Yanıltmanın Cezası
Kaçak kullanılan elektrik bedelinin tespiti
Kaçak kullanımların miktarı tespit edilirken yönetmeliklere uygun şekilde tahmini bir tüketim hesabı yapılır. Bu tüketim miktarını belirlerken kaçak kullanım yapılan süre, yasa dışı kullanım yöntemi, tüketici grubu ve bölgedeki tüketim verilerinden yararlanılır. Örnek olarak kaçak kullanımda elektrik sayacı durdurulmış veya hat çekilerek kaçak kullanım yapılmış olabilir. Bu durumda tüketim 0 olacağından kaçak kullanılan elektrik müktarını hesaplamada bölgede benzer boyutta evlerin tüketim ortalamalarına bakılır.
Fiyatlama ise Tek Zamanlı Ulusal Tarife'de vergiler hariç fiyatlar üzerinden yapılır. Bu şekilde bir kaçak kullanım bedeli oluşturularak borç çıkarılır. Bu tutar üzerinden ceza uygulanarak kaçak kullanan kişiye kaçak elektrik cezası kesilir.
Sayaç hileleri ve kaçak elektriğin cezası ne kadar?
Kaçak elektrik kullanımında tahmini tüketim tutarı belirlendikten sonra kişinin kaçak elektrik kullandığı dönemiçin baz alınan ulusal elektrik fiyatlarının 1,5 katı uygulanır. Kaçak kullanım yapan kişi perakende satış sözleşmesi yapmamış ise, daha pahalı olan ticarethane abone grubuna vergi hariç fiyatları üzerinden hesaplanır.
Sayaç bozma ve kaçak kullanım cezalarının ödemesi
Kaçak kullanımın tespitinden sonra kesilen ceza faturası, belirtilen son ödeme tarihine kadar ödenmelidir. Kullanıcı faturaya itiraz edecek olsa bile öncelikle ödeme tarihine sadık kalarak faturayı ödemelidir, aksi takdirde gecikme faizi uygulanacaktır. Faturaya itiraz kabul edildikten sonra para iadesi yapılır.
Tüketicilerin kaçak elektrik faturasına itiraz edebilecekleri süre altı aydır. Eğer tüketicinin haklı olduğu anlaşılırsa, fatura tutarı gecikme zammı ile birlikte iade edilir. Kaçak faturası itirazına en geç 10 iş günü içinde cevap verilir. İtiraz sonuçlanana kadar faturayı ödeyen tüketiciye elektik verilmeye devam edilebilir.