Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Aile Katılımının Önemi

Çocuğu tek başına düşünmek mümkün değildir, çocuk ailesi ile bir bütündür. Aileler çocukların ilk öğretmenleridir ve okula başlayana kadar çocuklarının gelişim ve eğitimlerinden birinci derecede sorumludurlar. Çocuklar okula başladığında bu sorumlulukları sona ermez, sadece bunları okulla öğretmenlerle paylaşırlar.

Eğitimciler olarak başarılı bir eğitim amaçlıyorsak, içine anne – babayı da alan, aile katılımını hedefleyen, planlamalar yapmak ve etkinlikler oluşturmak zorundayız. Ailelerin çocuklarının eğitimi konusunda sahip oldukları sorumluluk ve güç, planlı aile katılımı etkinlikleriyle sürekli ve etkin hale getirilebilir.

Aile katılımı neden gerekli? Acaba doğru zamanda ve doğru yöntemlerle mi ilerliyorsunuz? Herkes tarafından önemi bilinmekle birlikte uygulamaya geçirmekte zaman zaman zorlanıldığı da bilinmektedir. Size çalışmalarınızda yol gösterici olması açısından şimdi bu konuyu detayları ile inceliyor olacağız.

Aile katılımı; çocuğun gelişimi, öğrenmesi, okuldaki ve hayattaki başarısı için vazgeçilmez bir güçtür. Uzun yıllar aile katılımına yönelik yapılan araştırmalar bize şunu tekrar tekrar göstermiştir: 'Katılan ailelerin' çocuklarının; sağlıklı, bilgili, sorumluluk sahibi bireyler olma şansları daha yüksektir. Önemi, etkileri ispatlanmış olsa da bizde ve pek çok başka ülkede uygulamaya geçirilmesinde zorluklar yaşanmaktadır.

Aileler çocuklarının ilk öğretmenleri olarak, onlar okula başlayana kadar gelişimlerinden ve eğitimlerinden birinci derecede sorumludur. Ebeveynlerin bu sorumlulukları çocukları okula başladığında sona ermez, sadece bunları öğretmenlerle paylaşmaya başlarlar. Ailelerin çocuklarının eğitimleri konusunda, yaşam boyu sorumlulukları ve imkanları olduğunu belirten araştırmacılar (Mc Bride ve Rane, ; Eliason ve Jenkins, ; Morrison, ) birçok ailenin sahip oldukları bu önemli ve etkin rollerinin farkında olmadıklarını belirtmektedir.

Okullar ise, eğitim öğretim görevlerini yerine getirirlerken aile ortamının çocuk üzerindeki etkisini kabul etmek ve bundan yola çıkarak hareket etmek zorundadır. Bu zorunluluk aynı zamanda ailelerin katılımının önemini vurgulamaktadır.

"Aile katılımının yaygın kabul edilen, kesin bir tanımının olmayışı ise bu kavramın çok boyutlu olmasından kaynaklanmaktadır. Eğitimciler arasında bu kavrama ilişkin ortak bir anlayış yoktur" (Whitmarsh, ).

 

Farklı boyutları içeren birkaç tanıma bakalım:

Aile katılımı;

• ailenin desteklenmesine ve eğitilmesine,
• ev ile eğitim kurumu arasındaki iletişimin arttırılmasına ve bunun sürekliliğinin sağlanmasına,
• ailenin eğitim süreçlerine katılmasına ve katkıları ile eğitimin zenginleştirilmesine

yönelik sistematik bir yaklaşımdır.

"Aile katılımı; anne- babaların ve diğer aile üyelerinin, çocukların eğitimi ve gelişimine katkıda bulunmaları için eğitim programına katıldıkları bir süreçtir" (Morrison, ).

 

Aile katılımında amaç; okul ile ev arasındaki koordinasyonu sağlayarak çocukların gelişimlerinde ve eğitimlerinde birlikte hareket etmeyi sağlamak ve bu sayede bu süreci desteklemektir.

Esasında her okul kendi aile katılımı tanımını yapmaktadır. Çocukların gelişimleri, içinde yaşadıkları koşullar, ailenin ve okulun beklentileri, ebeveynlere, öğrencilere ve öğretmenlere biçilen roller, kültürel bakış açıları, aile katılımına yönelik yönetmelikler bir okulun 'aile katılımı' tanımını etkileyecektir. Bu tanım; aile katılımına yönelik belirleyecekleri çerçeveyi, planı, etkinlikleri ve değerlendirmeleri etkileyecektir, temel oluşturacaktır.

 

Araştırma sonuçlarına bakarak, aile katılımının çocuk, aile, öğretmen ve kurum açısından yararları şöyle özetlenebilir:

Çocuklar Açısından Yararları

İşte bazı önemli sonuçlar:

• daha yüksek dil becerileri
• daha yüksek bilişsel beceriler (problem çözme becerileri)
• okula daha hazır başlama
• daha yüksek sınav sonuçları
• daha iyi karne notları
• daha yüksek okula devam oranı
• daha iyi ödev yapma alışkanlıkları ve ödevleri tamamlama
• daha olumlu öğrenci motivasyonu
• daha az sınıf tekrarı ve liseden daha büyük oranda mezun olma
• okula karşı daha olumlu tutum
• anne- babaları eğitimin önemli bir parçası olarak görme
• daha olumlu tutum ve davranışlar
• alkol kullanımı, şiddet gibi anti sosyal davranışlarda azalma
• daha az suçlu davranışlarda bulunma

Aile Açısından Yararları

Aile katılımı, çocuklara önemli katkılar sağladığı gibi aileler açısından da önemli katkılar sağlamaktadır. Öncelikle aile katılımı, ebeveynlere eğitim ve öğretim rollerini geliştirmelerini sağlayarak, onların çocuklarının eğitimlerini daha iyi anlamalarına ve destek vermelerine imkan verir (Decker ve Decker, ). Aile çocuğunun eğitim süreçlerine ne kadar erken katılırsa, etkileri o kadar güçlü olur.

• Çocuğun eğitiminde kendi rolünün öneminin farkına varma,
• Çocuğun gelişimine çok yönlü olarak katkıda bulunma ve bu konuda kendine güven duyma,
• Kendi ilgi, yetenek, becerilerinin farkına varma,
• Yeni beceriler kazanma,
• Çocuğuna saygısının artması, onu birey olarak görme,
• Çocuğu ile sağlıklı bir iletişim kurma,
• Zaman ayıramamaktan dolayı duyduğu suçluluk duygusunu yok etme,
• Çocuklarının ev ödevlerine daha fazla yardımcı olma,
• Okuldaki etkinliklere katılmaya karşı daha olumlu tutum geliştirme,
• Öğretmenlere daha çok değer vererek, onları daha çok destekleme.

Öğretmenler Açısından Yararları

• Eğitim programını daha etkin uygulama,
• Çocuklara daha fazla bireysel zaman ayırma,
• Sağlıklı/ istenen sonuçlara/hedefler ulaşma,
• Çocukları daha iyi tanıma ve problemlerini çözme,
• Aileler tarafından daha çok desteklenme ve saygı duyulma,
• Sorumlulukları paylaşma,
• İş tatmininde ve mesleki motivasyonda artış,

Kurum Açısından Yararları

• Eğitimin sürekliliğini sağlama,
• Çocuğun çok yönlü gelişimine katkıda bulunma,
• Amaçlarına daha kolay ulaşma,
• Eğitimde fırsat eşitliğini sağlama,
• Eğitimin kalitesini arttırma,
• Sorumluluklarını paylaşma

Kaynak: seafoodplus.info

Çocukların ilk öğretmenleri aileler iken, çocuğun okula başlamasıyla öğretmenler de çocuğun daha sonraki beceri, tutum, duygu, düşünce ve öğrenmelerinde etkili olmaktadır. Öğretmenin çocuğun yaşantısına katılmasıyla birlikte ailenin görevi bitmiş değildir. Ailenin çocukların eğitimindeki sorumlulukları devam etmektedir. Okula başlayan çocuğun eğitim sorumluluğu ne tamamen öğretmenin ne de tamamen ailenindir. Aileler ve öğretmenlerin, çocukların eğitimi için bir takım çalışması yürütmesi, çocukların gelişimlerini olumlu yönde etkilemektedir. 

Okul &#; aile işbirliğinin sağlanması için yapılabilecek aile eğitim modellerinden biri de okul öncesi dönemdeaile katılımı çalışmalarıdır. Aile Katılımı; Erken çocukluk programındaki çocukların gelişimini en üst düzeyde gerçekleştirebilmek için aileler ve aile üyelerinin yeteneklerinden faydalanma sürecidir.

Aileler için destek programları çocuğun okul öncesi eğitim programındaki eğitimle birlikte uygulandığında söz konusu kapsamlı eğitimin daha kalıcı etkileri olduğu görülebilir. Ailelerle birlikte ele alınan kapsamlı programların sadece anne &#; baba eğitimi ya da çocuğun ev ortamından soyutlanmasıyla yapılan eğitimden daha başarılı olduğu görülmektedir. 

Aile Katılımının Önemi

Okul öncesi eğitim kurumlarında okul &#; aile işbirliği, öğretmenin aileyi ve çocuğu daha iyi tanımasına yardım ettiği gibi ailenin de okulu daha yakından tanımasını sağlamaktadır. Öğretmenin aileyi yakından tanıması, çocuğu daha kolaylıkla tanımasında önemli rol oynamaktadır. Ailedeki disiplin, bireyler arası iletişim, anne-babanın çocuğa karşı tutum ve davranışlarının bilinmesi, öğretmenin çocuğu değerlendirmesinde yardımcı olması açısından önemlidir.

Yapılan araştırmalar ve çalışmalar, özellikle de okul öncesi dönemde çocukların eğitimine ailenin aktif olarak katılmasının çocuğun çok yönlü gelişimini destekleyen bilgi ve becerileri edinmesine, evdeki öğrenme ortamının olumlu yönde değişmesine, bilişsel gelişimini desteklemeye ve okula hazırlanmasına, okul başarısının artmasına katkı sağladığını göstermektedir. Özellikle düşük gelirli, küçük yaşta anne &#; baba olmuş, evlat edinmiş vb. ailelerden gelen çocuklar aile katılımından büyük yararlar sağlamaktadırlar. Bu nedenle öğretmenler, çocukların kurum dışındaki yaşantılarını öğrenmek için kurumun dışına çıkmalı, anne &#; babalar da çocuklarının kurum içindeki yaşamlarını öğrenmek için kurumun içine girmelidirler. 

Aile Katılımında Öğretmenin Rolü

Aile katılımında öğretmenin rolü son derece önemlidir. Öğretmenler anne &#; babalarla doğrudan iletişime geçen kişiler olarak aile katılımının başlaması, sürekli hale gelmesi ve başarıya ulaşmasında en önemli etkendir. Bu nedenle öğretmenler aile katılımına yönelik olumlu tutum ve davranışlar sergilemelidirler. Öğretmen, aile katılımının sağlanması ile ilgili bilgi ve beceriye sahip olmalıdır. 

Aile katılımının amacına uygun olarak planlanması ve uygulanması büyük önem taşımaktadır. En başarılı aile katılımı çalışmaları iyi organize edilmiş ve değişik roller sunan programlardır. Planlama sürecinde öğretmenler anne &#; babalardan nasıl yararlanacaklarını belirlemek zorundadırlar. Ayrıca eğitim programını destekleyecek tüm konular aile katılımı gerektirdiğinden hangi konunun aile katılımına uygun olduğunun belirlenmesi gerekmektedir.

Esra Turan