Bitkilerin Hucre Ceperini Olusturan Polisakkarit Nedir

Polisakkaritler nelerdir ya da polisakkarit nedir, öncelikle ne işe yaradığını öğrenirken ne gibi görevler üstlendiğini de görürüz. Polisakkaritler çok sayıda monosakkarit monomerinin birleşmesiyle oluşmuş büyük zincirler halinde ya da dallanmış dev biyopolimerlerdir. Bu bilgi doğrultusunda polisakkarit çeşitleri karbon hidratlar sınıfında yer alırken selüloz, glikojen ve nişasta olmak üzere üçe ayrılır. Bu durumda bizlere bu bilgiler polisakkaritlerin özellikleri hakkından bilgi sağlamaktadır.

Polisakkarit Nedir?

Canlı hücresindeki karbonhidrat çeşitlerinden olan polisakkaritler, glikozit bağı ile bir ya da daha fazla olan ve birleşik olmayan monosakkaritin birleşmesi ile meydana gelen kimyasal maddelerdir. Polisakkaritlerin farklılığını ortaya çıkaran önemli bir özellik ise polisakkaritlerin glikoz birimlerinin farklı bir şekilde birbirine bağlanmasıdır.

Tüm polisakkaritler tek çeşit monomerden yani monosakkarit olan glikozdan oluşmaktadır. Bu monomerlerin (glikozları) aynı olmasına rağmen glikozitlerin bağlanma şekli ve glikoz sayısının farklı miktarda olması polisakkarit çeşitlerini ortaya çıkarmaktadır. Polisakkaritler büyük ve karmaşık yapıda maddeler olduğu için hücre zarından difüzyon ile geçmezler. Polisakkritleri şeker olarak adlandırmamıza rağmen polisakkaritler, tatsız olmakla birlikte suda erime özelliğinede sahip değildirler. Polisakkaritlerin en önemlileri: nişasta, glikojen, kitin ve selüloz olarak ifade edilir.

Polisakkaritler Nelerdir?

Polisakkaritler hücrede bulunan çok sayıda monosakkarit monomerinin birleşmesi ile oluşmuş büyük zincirler halinde ya da dallanmış dev biyopolimerler halinde olan yapılardır. Bu tanıma kısaca ekleyecek olursak n adet monosakkarit molekülünün n–1 adet su molekülü kaybederek birleşmesi ile meydana gelir. Kapalı formülleri ise (C₆H₁₀ O₅)_n 'dir. Hidroliz ile de basit şekerlere ayrılmaktadırlar. Özellikle canlı organizmalar için önemli olan polisakkaritler, hayvan hücrelerinde glikojen, bitki hücrelerinde nişasta ve selüloz olarak bilinmektedir. Bunların üçü de glikozun birleşmesinden oluşmuştur. Bu yapılarda:

• Glikojen hayvan hücrelerinde depo maddesidir. Glikojene hayvan hücrelerinin nişastası olarak bakılır. Glikoz moleküllerinden oluştuğu için vücudun enerji deposudur.
• Glikojen birçok doku ve organlarda bulunmakla beraber özellikle kasta ve karaciğer hücrelerinde depo edilir.
• Nişasta, bitki hücrelerinde fotosentez ile doğrudan doğruya sentezlenir ve depolanır. Yani bir depo maddesidir.
• Selüloz ise bitki hücrelerinde yapı maddesi olarak hücre duvarlarında bulunur.
• Kitin: Yapısında azot olan yapısal bir polisakkarittir ve suda çözünmez. Saf kitin, deri gibi yumuşak olup yapısına kalsiyum karbonat katılınca sertleşir

Polisakkaritler Çeşitleri ve Özellikleri Neler?

• Glikojen: Hayvan, mantar, bakteri ve arkelerde bulunan depo polisakkarittir. İnsanlarda vücuda alınan glikozların fazlası karaciğer ve iskelet kaslarında glikojen olarak depolanır. Glikojenin glikoza dönüşümü, insanda hem hücre içinde hem de hücre dışında gerçekleşebilir.
• Selüloz: Selüloz, hücre zarındaki özel enzimler tarafımdan sentezlenerek bitkilerde hücre çeperinin yapısına katılır ve suda çözünmezler. Bu helülozlar, otçul hayvanların sindirim siteminde yaşayan selüloz sindirici bakteriler tarafından sindirilmektedir. Otçulların temel besin kaynağı olarak bulunurlar. Selüloz insanlar tarafından sindirilemez ancak sindirim kanalındaki hücreleri de uyararak sindirimi kolaylaştırmaktadır. Bu nedenle kâğıdın ve pamuğun ham maddesi olarak endüstride kullanılır.
• Kitin: Yapısında azot olan yapısal bir polisakkarittir ve de suda çözünmez. Saf kitin özellik olarak, deri gibi yumuşak olup yapısına kalsiyum karbonat katılınca sertleşir. Sertleşen kitin karada yaşayan eklem bacaklıların çoğunun vücudunda vücudu örten dış iskeleti oluşturmaktadır. Kitin ayrıca mantarların hücre duvarının yapısında da bulunur. Bunların yanında ameliyatlarda kullanılan ipler kitinden yapılır.
• Nişasta: Yeşil bitkiler tarafından fotosentezle oluşturulan glikoz, bitkilerde nişasta olarak depolanmaktadır. Nişasta, hayvan ve de mantarlarda bulunmaz. Ayrıca suda çok az çözünür ve iyotla boyandığında mavi renk olur. İnsanda hücre dışındaki sindirim organlarında sindirilir.