Intibak Aylık Bağlanma Oranı

Çalışanlar için emeklilik kadar bu sürede alacakları maaş da büyük önem arz ediyor. Emekli olduğunuz zaman alacağınız maaşı çalışırken belirlemek biraz da sizin elinizde. Bu yazımda ileride daha yüksek emekli maaşı elde edebilmeniz için alacağınız bazı tedbirlerden bahsetmek istiyorum. Çünkü emekli olduktan ve maaşınız bağlandıktan sonra yapabileceğiniz fazla bir şey yok. O yüzden çalışırken planlamanızı yapmanızda yarar var.

Alacağınız tedbirlere geçmeden kısaca maaş hesaplaması hakkında bilgi vereyim. Çünkü karmaşık bir sistem olduğu için sizin de kafanızı karıştırmak istemiyorum.

Maaş Nasıl Hesaplanıyor?

Türkiye’de sosyal güvelik sistemi çok sık değiştiği için emekli maaşı hesaplamalarında da farklı uygulamalar bulunuyor. Bugün emekli maaşı hesaplanırken üç ayrı dönem dikkate alınıyor.

1) 9 Eylül öncesi çalışılan dönem.
2) 9 Eylül Ekim arası çalışılan dönem.
3) 1 Ekim sonrası dönem.

En basit şekliyle anlatmaya çalışırsak; emekli maaşı ortalama aylık kazancın Aylık Bağlama Oranı’yla (ABO) çarpılması sonucu bulunuyor.

Yukarıda söylediğimiz gibi üç ayrı formül uygulanıyor.

*'A KADAR SÜRE: Aylık bağlama oranı, 25 yıl sigortalılık süresi ( gün) için yüzde 76 olarak uygulanıyor. gün için ise yüzde 70 olarak alınıyor.
* ARASI: Bu dönemde sistem değiştiriliyor ve 25 yıl için oran yüzde 65'e çekiliyor.
*EKİM SONRASI: Sosyal güvenlik kurumlarının bir çatı altına toplanması ile 25 yıl için aylık bağlama oranı yüzde 50'ye kadar iniyor.

Görüldüğü gibi eski dönemde çalışanlar eğer yüksek kazançları da varsa daha şanslılar.

Bir örnek vermek gerekirse;

doğumlu Ahmet Bey’in yılında sigortalı olarak çalışmaya başladığını düşünelim. Ahmet Bey 51 yaşına geldiğinde yani ’de emekli olacak. O tarihte Ahmet Bey’in emeklilik maaşı hesaplanırken yukarıdaki üç dönemdeki kazançları ayrı ayrı değerlendirilecek. Ahmet Bey için üç ayrı hesap yapılacak ve toplanarak maaşı belirlenecek.

8 Altın Kural

Şu anda çalışanlar için henüz emeklilik maaşı hesaplanmadığı için hâlâ fırsat var demektir. Bu yüzden alacağınız bazı tedbirler hakkında bilgi vererek ileride alacağınız maaşı yükseltmenin yollarını paylaşmak istiyorum…

1) Emekli maaşı hesaplanırken kullanılan en önemli parametre sizin prime esas kazancınız. Diğer bir ifadeyle bordronuzdaki brüt maaşınız. Bu ne kadar yüksek ise avantajınız da o kadar çok oluyor. O yüzden, öncelikle maaşınız yüksek olmasına rağmen asgari ücretten gösterilmesine razı olmayın. Bu emekli maaşınızı da, ileride alacağınız kıdem tazminatını da olumsuz etkiler.

Brüt maaşınız salt aldığınız aylıktan oluşmuyor. Düzenli olarak ödenen yemek parasından, ikramiyeye kadar her ödemenin bordroda brüt maaşa eklenmesi gerekiyor. Bunun yapıldığını kontrol edin. Gerçek maaşınız gösterilmiyorsa ALO ’e bildirin.

2) Emekli maaşınızın her yıl artması için brüt maaşınızın 3 bin lira ve üzerinde olması çok önemli. Bunu gerçekleştirirseniz senede liralık artışlar sağlanabilir.

3) Primlerinizi kendiniz ödüyorsanız, yani BAĞ-KUR’lu iseniz ya da isteğe bağlı sigorta yaptıysanız elinizden geldiğince tavandan ödemeye gayret edin. Eskiden tavan ödeme, brüt asgari ücretin katı idi. 1 Ocak ’den itibaren katına çıkartıldı.

4) Eğer imkânınız varsa iki yerde sigortalı olun. Hem Bağ-Kurlu hem SSK’lı (4A) da olabilirsiniz. Ayrıca iki ayrı iş yerinde SSK’lı da çalışabilirsiniz. Aynı anda iki yerden sigortalı olduğunuzda prime esas kazançlarınız toplanacak ve yüksek olacaktır.

5) Emekli maaşınızı artırmak için çok uzun çalışmaktan önce hangi şartlarda çalıştığınız önem kazanıyor. Aynı işyerinde, aynı süre çalışan ama kazancı farklı iki kişinin emekli maaşları da farklı oluyor. Prim gün sayılarının her ay için 30 gün olmasına dikkat edin. Bazı işverenler daha az gün gösterebiliyor. Hizmet dökümünüzü e-devletten sürekli kontrol edin. Hile yapılıyorsa mutlaka ALO ’e bildirin.

6) Emeklilik planını son yıllara bırakmayın. Şimdiden yapın. Ne kadar erken davranırsanız o kadar kazançlı çıkarsanız. Zamanınız daraldıysa son yılı iyi değerlendirin. Bu sürede yüksek prim yatırmayı ihmal etmeyin.

7) Son yılda SSK’lı olmak BAĞ-KUR’lu olmaktan daha avantajlı. Bu şekilde SSK şartlarıyla emekli olur, maaşınızın yüksek olmasını sağlayabilirsiniz.

8) Emeklilik zamanınız geldiğinde başvuru sırasında eş, çocuk gibi bakmakla yükümlü olduğunuz kişi sayısını tam olarak bildirin. Bu kişiler de emekli maaşınızı olumlu etkiliyor.

Faruk Erdem

yılından önce çalışmaya başlayıp bugün aylık talebinde bulunan 4(a) sigortalılarının maaşları üçlü sisteme (gösterge ++), yılından sonra çalışmaya başlayanların aylıkları ise ikili sisteme (+) göre hesaplanıyor.

Temel olarak tüm sistemlerde aylığın miktarını belirleyen üç temel unsur var. Bunlar; yaş, prim ödeme gün sayısı ve prime esas kazançlar. Prim ödeme gün sayıları ile sadece gösterge sisteminde etkili olan yaş, aylık bağlama oranını (ABO), prime esas kazançlar ise gösterge ve ortalama aylık/yıllık kazançları belirliyor. 

öncesindeki hizmetlere ilişkin aylık hesabı nasıl yapılıyor?

Aylık: Gösterge x Katsayı x Aylık Bağlama Oranı (ABO) formülüne göre hesaplanıyor. Gösterge tespitinde sigortalının öncelikle sektörü ve son 10 yıllık kazançlarının ortalaması dikkate alınarak üst gösterge tespit tablosundan, bu tablodan tespit yapılamaması durumunda ise bu defa sigortalının son beş yılın kazançlarının ortalaması alınarak gösterge tablosundan göstergesi belirleniyor. Sigortalının hizmeti 5 veya 10 yıldan az ise mevcut yıl sayısına göre belirlenen üst gösterge veya gösterge tablolarından tespiti yapılıyor.

Katsayı: Devlet memurları için 1/7//12/ süresinde uygulanan katsayı dikkate alınıyor.  

ABO: Gösterge tablosundan bağlanan aylıklar için taban ABO yüzde 60’tır. Üst gösterge tablosundan bağlanan aylıklar için her bir göstergenin taban aylık bağlama oranı (yüzde ile 50 arasında) bulunuyor. Baz oranlar, kadında 50, erkekte 55 yaştan sonraki her tam yaş ile günden fazla her gün için 1 puan artırılır, günden eksik her gün için de 1 puan eksiltilir. ABO yüzde 85’ten daha fazla olamaz.

Asgari Aylık: Hesaplanan aylıklar en düşük göstergenin katsayı ile çarpımının yüzde 70’inden daha az olamıyor. ( x x = TL)

Hesaplanan aylık, öncesi gün sayısı ile çarpılıp toplam gün sayısına bölünerek kısmileştiriliyor ve /Aralık ayından /Ocak ayına kadar arada geçen yılların, her yılın aralık ayına göre Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranı (TÜFE) ve sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla gelişme hızı (GH) ile güncelleniyor.

/Eylül arası hizmetlere ilişkin aylık hesabı nasıl yapılıyor?

yılı itibarıyla sayılı kanunla getirilen yeni aylık bağlama sisteminde, Aylık= Ortalama Yıllık Kazanç x ABO /12 formülüne göre hesaplanıyor.

Ortalama Yıllık Kazanç (OYK): Sigortalının /Eylül arası kazançlarının, kazancın ait olduğu yıl ile ’e kadar geçen yılların TÜFE ve GH ile güncellenmesi sonucu bulunan kazançlar toplamının /Eylül arası gün sayısına bölünmesi ve günlük kazancın ile çarpılması sonucu OYK bulunuyor.

ABO: Toplam prim ödeme gün sayısının ilk gününün her günü için yüzde , sonraki 5 bin günün her günü için yüzde 2 ve daha sonraki her gün için yüzde oranlarının toplamı alınarak belirleniyor. ABO’da üst sınır yok. 

Asgari Aylık: Hesaplanan aylık, /Ocak ayındaki asgari günlük kazancın 30 katının yüzde 35’inden az olamıyor. ( x 30 x = TL)

Hesaplanan aylık, /Eylül arası gün sayısı ile çarpılıp toplam gün sayısına bölünerek kısmileştiriliyor ve /Ocak ayına taşınan öncesi kısmi aylık ile toplanıyor. Burada, yine bazı alt sınır aylık kontrolleri yapılarak toplanan iki kısmi aylık /Ocak ayından talep tarihine kadar geçen yılların TÜFE’nin yüzde ’ü, GH’nin yüzde 30’unun çarpımından oluşan güncelleme katsayılarıyla taşınıyor.

/Ekim sonrası hizmetlere ilişkin aylık hesabı nasıl yapılıyor?

/Ekim itibarıyla sayılı kanunla getirilen yeni aylık bağlama sisteminde, Aylık= Aylık Ortalama Kazanç x ABO formülüne göre hesaplanıyor.

Ortalama Aylık Kazanç (OAK): Sigortalının /Ekim sonrası kazançları, kazancın ait olduğu yıl ile aylık talep tarihine kadar geçen yılların, güncelleme katsayıları ile güncellenmesi sonucu bulunan kazançlar toplamının /Ekim sonrası gün sayısına bölünmesi suretiyle günlük kazanç, bunun 30 ile çarpılması sonucu da OAK bulunuyor.

ABO: Toplam prim ödeme gün sayısının her günü için yüzde 2 olarak uygulanıyor. Bu hesaplamada günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınıyor. ABO yüzde 90’ı geçemiyor.

Asgari Aylık: Sigortalının çalışma sürelerinde, asgari kazanç üzerinden prim ödendiği varsayılarak belirlenen OAK’nin yüzde 35’inden, sigortalının talep tarihinde bakmakla yükümlü olduğu eşi veya çocuğu varsa yüzda 40’ından az olamaz.

Hesaplanan aylık, /Ekim sonrası gün sayısı ile çarpılıp toplam gün sayısına bölünerek kısmileştiriliyor ve talep yılına taşınan öncesi ile /Eylül arası kısmı aylıklarla toplanarak talep yılı ocak aylığı bulunuyor ve aylık artışları ile aylık başlangıç tarihine taşınıyor. Karma sisteme göre hesaplanan aylık en son ek ödeme dahil  TL olan alt sınır aylığı ile mukayese ediliyor.

AYLIK HESAPLAMASI NEDEN BU KADAR KARIŞIK VE ANLAŞILMAZ?

Aylık hesaplamalarının bu kadar karmaşık ve teknik olmasının nedenleri; sistemlerin sürekli değişmesi, aylıkların tek sistem yerine karma sistemlerde hesaplanması ve her bir sistemin kurallarının farklı olması ile sistemlerin birbirine entegre edilmeye çalışılması. Aylık hesaplama sistemleri sade, anlaşılır ve şeffaf olmalı. Vatandaş emekli olduğu zaman tarafına ne kadar aylık bağlanacağını bilmeli. Mevcut durumda, emeklilik öncesi vatandaşın tarafına bağlanacak aylık miktarını öğrenmesi çok zor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) internet sayfasında yer alan program ise sadece belli kurallarla aylık hesabı yapıyor. Aylık hesaplamalarının bu kadar karışık ve teknik olması nedeniyle SGK’de bu hesapları manuel olarak yapabilecek personel ile bilirkişilik sisteminde yine bu aylıkları doğru hesaplayabilecek bilirkişi bulmak gerçekten zor.

SORULARINIZ İÇİN 

[email&#;protected] adresine e-posta yollayabilirsiniz.