Ön Hazırlık Nasıl Yazılır

a) Yazma Tür ve Tekniklerini Tanıma

Duygu, düşünce, hayal veya bir konudaki bilgilerin yazılı olarak anlatılması, kendi içinde aşamaları olan bir yazma sürecini içerir. Bu sürecin temel aşamaları ve bu aşamalarda yapılacak uygulamalar aşağıda sıralanmıştır.

Yazma Süreci

1. Hazırlık

a) Hazırlık aşamasında öncelikle yazılacak metnin konusu, amacı, hedef kitlesi ve türü belirlenir. Belirlenen konunun iyi sınırlandırılmış olması yazmayı kolaylaştırır. Konuyu sınırlandırmak için konunun hangi yönünün ele alınacağı açıkça belirlenmelidir. Yazılacak metnin türünün belirlenmesi de bu aşamada oldukça önemlidir; çünkü yazılacak yazı, türün temel yapı unsurlarını taşımalıdır.

b) Hazırlık aşamasında ikinci olarak metinde kullanılacak düşünce, bilgi ve olaylar belirlenir. Bu amaçla başvurulacak yollar ilerleyen bölümde ayrıca açıklanacaktır.

2. Planlama

a) Yazının planlanmasında öncelikle metnin ana düşüncesi/iletisi belirlenir. Her yazı bir ana düşünce veya ileti etrafında gelişir. Bu ana düşünce yazının merkezidir ve bütün diğer düşünceler onun çevresinde gelişir.

b) Planlama aşamasında ana düşünceyle/iletiyle bağlantılı yardımcı düşüncelerin belirlenmesi ve sıralanması gerekir. Bunların ana düşünceyi destekleyen veya geliştiren yardımcı düşünceler olmasına dikkat edilmelidir.

c)Yardımcı düşünceleri destekleyen düşünceyi geliştirme yollarının belirlenmesi, planlanma aşamasının son basamağını oluşturur. Düşünceyi geliştirme yolları &#;paragraf&#; başlığı altında ayrıntılı olarak açıklanacaktır.

3. Taslak Metin Oluşturma

Yazı planına uygun biçimde metin yazma, sürecin üçüncü aşamasını oluşturur. Taslak metin, daha önce belirlenen ana düşünce, yardımcı düşünce ve düşünceyi geliştirme yolları doğrultusunda oluşturulur. Taslak metin oluşturulurken farklı cümle yapılarının kullanılması metni hem anlam hem de yapı açısından zenginleştirecektir. Örneğin bir durum anlatılıyorsa isim cümleleri, olay anlatılıyorsa fiil cümleleri daha sık kullanılır.

4. Düzeltme ve Geliştirme

Taslak metni, açıklık, yalınlık, duruluk; paragraflar arası ilişki ve tutarlık; yazım, noktalama, sayfa düzeni vb. açılardan gözden geçirme ve düzeltme, yazma sürecinin önemli bir aşamasını oluşturur. Bu aşamada kelime tercihleri, metnin bağlamı dikkate alınarak yeniden değerlendirilir ve yazıdaki anlatım bozuklukları düzeltilir. Ayrıca metnin yazım, noktalama, sayfa düzeni ve okunaklılık açısından da bu aşamada değerlendirilmesi ve varsa yanlışlıkların giderilmesi gereklidir.

5. Metni Paylaşma

Yazılan metnin öğretmen, arkadaş veya aile üyeleriyle paylaşımı ve onların yazı hakkındaki değerlendirmelerinin alınması yazma sürecindeki son aşamayı oluşturur. Yazılan yazılar; sınıfta yüksek sesle okunarak, okul panosunda sergilenerek, elektronik ortamlarda veya çeşitli dergilerde basılarak da okurlarla paylaşılabilir. Paylaşım aşamasında dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, üretilen ve paylaşılan metinlerin hukuki ve ahlaki sorumluluğun bilincinde hareket edilmesidir. Bu bakımdan her metnin sorumluluğu, kendisini yazan ve paylaşan kişiye aittir. Bu sorumluluğun üstlenilmesi aynı zamanda ahlaki ve hukuki bir gerekliliği de beraberinde getirir.

Yazma Sürecinde Hazırlık Aşamasında Yapılacak Uygulamalar

Hazırlık, yazma sürecinin ilk ve en önemli aşamasıdır. Bu aşamada yazılacak konu, yazının amacı, hedef kitlesi ve türü belirlenir. Burada belirlenenler, yazının bütün özelliklerini etkileyeceği için bu aşama iyi planlanmalıdır. Hazırlık aşamasında metinde kullanılacak düşünce, bilgi ve olayların belirlenmesi için şu yollar kullanılabilir:

a) Beyin fırtınası:Bu teknik, bir konu hakkındaki kavram, fikir veya çağrışımların herhangi bir süzgeçten geçirilmeden açığa çıkarılmasını amaçlar. Özgürce ortaya konulan fikir, düşünce veya hayaller bir yere yazılır. Konuyla doğrudan ilgili olanlar birbiriyle ilişkilendirilerek farklı ve yaratıcı olanlar seçilir. Genellikle bir grupla uygulanan bu teknikte ana konuyla ilgili çok sayıda fikrin ve bilginin ortaya konulması önemlidir. Söz gelişi, &#;hayal kurmanın bilimsel buluşlardaki önemi&#; hakkında bir yazı yazmaya karar verdiniz. Sınıfınızda beyin fırtınası yoluyla bu konuyu genişletmek ve bununla ilgili yaratıcı fikirleri ortaya çıkarmak istiyorsunuz. Bir arkadaşınızı yönetici olarak seçiniz. Yöneticiniz belirlenen konuyla ilgili herkese sırayla söz vererek onların söylediklerini tahtaya yazar. Ortaya çıkan fikirler gruplandırılır. Son aşamada ise yazma konusu ile doğrudan ilgili olan fikirler bir sıraya konularak diğer aşamalara geçilir.

b) Kavram ağı oluşturma: Bir konu veya kavram ile ilgili anlamsal çerçevenin belli bir düzen içerisinde oluşturulması ve görsel hâle getirilmesidir. Kavram ağları konuyla ilgili önceki bilgilerin harekete geçirilmesini, kavramlar arasında yeni ilişkilerin kurulmasını ve mevcut bilgilerin düzenlenmesini sağlar. Söz gelişi &#;hayal&#; kavramı hakkında şöyle bir kavram ağı oluşturulabilir:

c) Araştırma yapma: Bir konu hakkında, görsel, işitsel ve yazılı kaynaklardan gerekli bilgilerin toplanmasıdır. Araştırma yaparken dikkat edilecek en önemli nokta, konuyla ilgili gereksiz bilgilerin ayıklanması ve elde edilen bilgilerin güvenilirliğinin kontrol edilmesidir. Yazı yazılacak konuyla ilgili derlenen bilgiler belli bir sıraya konularak yazıya geçirilmelidir.

ç) Tartışma:Üzerine yazı yazılacak konunun farklı yönleri hakkında birden fazla düşünce veya yaklaşımın bir arada değerlendirilmesidir. Tartışmada herkesin fikrine saygı duyulmalı, konuyla ilgili farklı yönlerin ortaya çıkarılması sağlanmalıdır. Tartışırken ikna edici bilgi ve fikirlerin ortaya konulması, yazılacak konu hakkında bir sınırlandırma yapılabilmesinin önünü açar.

d) Gözlem:Belli bir konuda kişinin çevresindekileri veya belirlediği bir olayı çeşitli yöntemlerle izlemesidir. Gözlem yapılacak konu, durum veya olayla ilgili belirlenen bazı noktaların izlenmesi sonucunda pek çok bilgi edinilir ve bunlar belli bir düzen içinde kaydedilir.

e) Görsellerden yararlanma:Belirli bir konu hakkındaki fotoğraf, resim veya farklı görsel öğeler yazıya hazırlık aşamasında incelenebilir. Bunlar, konu hakkında bize yeni bakış açıları sunduğu gibi yaratıcı fikirlerin ortaya çıkmasına da yardımcı olabilir.

Paragraf ve Özellikleri

Bir yazının hazırlık aşamasında, yazılacak konu ile ilgili farklı teknik ve yöntemlerle çeşitli bilgiler edinilir veya düşünceler belirlenir. Elde edilen bu bilgi veya düşünceler belli bir sıraya konulduktan sonra konuyla ilgili paragrafların planlanması gerekir. Paragraf, kendi içinde bir anlam bütünlüğü taşıyan yazı parçasıdır. Bu yazı parçaları metin denen bütünü oluşturarak yazının düzenli bir akışa ulaşmasını sağlar. Bu bakımdan paragraf ve yapısı ile ilgili bilgilerin kazanılması ve uygulanması gereklidir.

Paragrafın Yapısı: Yazının anlam birimlerinden olan paragraf, bir metin gibi kendi içinde anlamsal bir bütünlüğe ve yapıya sahiptir. Her paragraf belirlenen konunun bir yönünü ele alır ve konuyla ilgili başka bir düşünceye geçildiğinde yeni bir paragraf kurulur. Metin içindeki işlevlerine göre paragraflar giriş, gelişme ve sonuç paragrafları olarak üç grupta incelenebilir.

Giriş paragrafı, genellikle üzerinde durulacak kavram veya konuyla ilgili genel bir cümleyle başlar. Konuyla ilgili üzerinde durulacak noktalar sonraki cümlelerde hissettirilir. Bu paragraflarda konuyla ilgili kesin yargıları içeren cümleler yer almaz. Bir paragrafa başlamanın çeşitli yolları vardır. Konuyla ilgili bir soru sorularak, ele alınan konu veya kavramın tanımı yapılarak, herhangi bir olay veya küçük hikâye anlatılıp veya daha farklı biçimlerde paragrafa başlanabilir.

Gelişme paragrafı, girişte ortaya konulan düşünce, bilgi veya olayların açıklandığı bölümdür. Bu tür paragraflarda konuyla ilgili örnek, deneyim veya çeşitli bilgilere yer verilebilir. Gelişme paragrafı, ele alınan konunun farklı yönlerini ortaya koyduğu için birden fazla olarak planlanabilir. Çünkü uzun yazılarda veya konunun ayrıntılı olduğu metinlerde yeni bir düşünce için yeni bir paragrafa geçmek yararlı olacaktır.

Sonuç paragrafı, yazının bir sonuca bağlandığı bölümdür. Sonuç paragrafları genellikle gelişme paragrafında ortaya konanları bir yargıya bağlama işlevi görür. Bu paragraf, gelişme paragrafına göre oldukça kısa olmalıdır. Kısa ve etkili cümlelerin yer aldığı sonuç bölümleri yazının niteliğini artırır.

Her paragraf belli bir düşünce etrafında kurulur. Bu düşünce başka yardımcı düşüncelerle desteklenir.

Paragrafta düşünceyi geliştirme yolları şu şekilde sıralanabilir:

a) Tanımlama: Bir kavram, durum veya olgunun açıklanarak ne olduğunun ortaya konulması &#;tanımlama&#; kavramı ile ifade edilir. Tanımlama cümleleri &#;Bu nedir?&#; sorusuna cevap verir. Söz gelişi, &#;Şiir, duyguların dil ile etkili bir biçimde anlatıldığı yazı türüdür.&#; cümlesi bize şiirin tanımını vermektedir. Tanımlar paragrafta açıklamaların yapılacağı bölümlerde kullanılır ve açıklama için gerekli temel bilgileri verir.

b) Karşılaştırma:Birden çok kavram, durum veya öğenin belli ölçütler kullanılarak birbiri karşısındaki benzerlik veya farklılıklarının belirlenmesidir. Paragraflarda herhangi bir durumun daha açık bir biçimde ortaya konabilmesi için çeşitli karşılaştırmalara gerek duyulabilir. Örneğin &#;Hikâye, romana göre daha kısadır.&#; cümlesi iki edebî türü karşılaştıran bir cümledir.

c) Örneklendirme: Bir düşünce veya duygunun daha açık bir hâle getirilmesi için belli örneklerin sunulmasıdır. Örneklendirme cümleleri paragrafta anlatılanları somutlaştırmaya yardımcı olur. &#;Yazmak uygun kelimeleri gerekirse yıllarca beklemek demektir. Yahya Kemal&#;in bir dizesi için &#;serin&#; kelimesini yirmi yıl sonra bulması gibi.&#; cümlelerinde ikinci cümle birinci cümleyi örneklendirmektedir.

ç) Tanık Gösterme:Bir duygu veya düşüncenin daha etkili kılınması veya ikna edici olması için bir başkasının sözünün alıntılanmasıdır. Söz gelişi, &#;Denemeler kişisel yazılardır. Öyle ki ünlü deneme yazarımız Nurullah Ataç deneme için: &#;Deneme benin ülkesidir.&#; der.&#; cümlelerinde denemenin &#;kişisel&#; olduğu düşüncesini desteklemek için Nurullah Ataç&#;ın sözüne başvurulmuştur.

d) Benzetme:Bir kavram veya varlığı bir anlam ilişkisi kurarak başka kavram veya varlıklara benzetmektir. Benzetmelerde genellikle benzeyen ile benzetilen arasında ortak bir yön bulunur. &#;Yazarlık engin denizlerde kürek çekmeye benzer. Yol alabilmek için çok sabırlı olmalı ve denizin sesini iyi dinlemelisiniz. Bembeyaz bir sayfaya yazmaya başladığınızda da aynı bir denizci gibisinizdir.&#; cümlelerinde anlatımı etkili kılmak için benzetmeye yer verilmiştir.

e) Sayısal Verilerden Yararlanma:Ele alınan konunun daha ikna edici bir şekilde sunulması için bazı araştırma sonuçlarının sayısal verilerini kullanmaktır. Örneğin &#;Türkiye&#;de okuma alışkanlığı ne yazık ki istenilen düzeyde değil. Son yıllarda yapılan bir araştırmaya göre ülkemiz, kitap okuma oranında ülke arasında sırada yer alıyor.&#; cümlelerinde sayısal bir bilgi verilerek ilk cümledeki tez desteklenmiştir.

funduszeue.info Sürecini Uygulama

&#;Yazma Süreci&#; başlığı altında verilen aşamaların her birini uygulayarak aşağıda verilen kavramlardan biri hakkında defterinize bir deneme yazınız. Metninizi yazarken paragrafların yapısına dikkat ederek düşünceyi geliştirme yollarını kullanınız ve yazım kurallarına dikkat ediniz.

• dostluk
• umut
• sonbahar
• yazmak
• hayal kurmak
• mutluluk
• yalnızlık
• paylaşmak

Eğitim bölümü CV’de nereye konur

İş deneyiminiz yoksa: Üniversiteden yeni mezun olduysanız, halen öğrenciyseniz veya sadece bir iki yıllı bir iş deneyimine sahipseniz eğitim bölümünü iş deneyimi bölümünün üst kısmına, kişisel bilgiler bölümünün hemen altına koyabilirsiniz. Bu sayede işe alım uzmanı veya iş veren eğitim hayatınızdaki başarılarınızı hemen görebilir. Sıralama aşağıdaki gibi olacaktır:

İş deneyiminiz varsa: Birkaç yıldan daha uzun bir iş deneyimine sahipseniz öncelikle iş deneyiminizi kişisel bilgiler bölümünün altında yer vermenizi öneririz. Bu sayede işe alım uzmanının veya iş verenin dikkatini ilk olarak iş deneyiminize yönlendirmiş olursunuz ki bu onlar için en kritik kriterlerden biridir. Hemen altına da eğitim bilgilerinizi girebilirsiniz.

Akademik bir CV hazırlıyorsanız: Akademik bir CV hazırlıyorsanız eğitiminiz önemli olacağı için eğitim bölümüne iş deneyiminden önce yer vermelisiniz.

Kariyer değişikliği yapıyorsanız: Bu durumda iş deneyiminiz, ilerlemek istediğiniz yeni kariyer alanından farklı olacağı için eğitiminizi öne çıkarmak isteyebilirsiniz. Eğitim bölümüne, iş deneyiminizden önce yer vermenizi öneriyoruz.

Eğitim bilgilerinde sıralama nasıl olmalıdır

Yukarıda bahsettiğimiz gibi öz geçmişlerde genellikle alınan en yüksek derece en üste yazılır. Bu doktora, yüksek lisans veya lisans derecesi olabilir. Yani Eğitim bölümünde ilk sırada en son mezun olduğunuz veya okumakta olduğunuz kurum ve daha sonra geriye giderek mezun olduğunuz diğer okullar yer alır. Buna ters kronolojik sıra denir.

Eğitim bilgilerine yer verirken dikkat edilecekler

Lise mezunuysanız ve en yüksek eğitim dereceniz lise mezuniyeti ise en son mezun olduğunuz eğitim kurumunu yazabilir ve okuldaki başarılarınıza, faaliyetlerinize, katıldığınız kulüplere ve yer aldığınız projelere ayrı bir başlık altında yer verebilirsiniz. Online olanlar dahil olmak üzere tamamladığınız kurslar da yine bu başlıkta yer alabilir. Yer verebileceğiniz diğer dikkat çekici noktalar yüksekse not ortalamanız, yabancı dilde eğitim almış olmanız, sınıf veya okul derecenizin olması, katıldıysanız öğrenci değişim programlarıdır.

Eğitiminizi yarıda bıraktıysanız bu, CV’nizde eğitiminize yer veremeyeceğiniz anlamına gelmiyor. Liseyi bitiremediniz mi? Bu konuda da dürüst olmalı ve bunu öz geçmişinizde belirtmelisiniz. İlerlediğiniz noktaya kadarki eğitiminize yer verin ve diğer becerilerinizi öne çıkarın. Üniversiteyi mi bitirmediniz? Gittiğiniz yılları girin ve aldığınız ders kredi sayısını not düşün. Örneğin:

Lisans Derecesi, İngilizce İşletme

Marmara Üniversitesi, İstanbul

– , 60 kredi tamamlandı

İlk ve orta öğrenim bilgilerine yer vermeli misiniz? Üniversite mezunuysanız ilkokul ve ortaokul bilgilerinizi CV’nize yazmanıza gerek yoktur. Peki lise? Lise bilgilerinizi yazabilirsiniz fakat illa yer vermenize gerek yok. Örneğin, CV’nizde yer açmak istiyorsanız lise bilgilerinizi belirtmeyebilirsiniz. Bunun istisnası, mezun olduğunuz lisenin İngilizce, Fransızca veya Almanca gibi yabancı bir dilde eğitim veriyor olması olabilir.

Not ortalaması yazılmalı mı? Not ortalamanız yüksekse bunu CV’nizde belirtmenizi öneririz. Genellikle ile arası yüksek not ortalaması olarak kabul edilir. Not ortalamanız yüksek değilse bunu CV’nizde belirtmenize gerek yoktur. Ayrıca not ortalamanız konusunda dürüst olmanız gerektiğini de hatırlatalım. Yanlış bir bilgi vermeyin.

Özetle

İş alım süreçlerinde eğitim kritik bir rol oynar, özellikle de iş deneyimi az olan adaylar için. Şirketler ilgili açık pozisyon için tercih ettikleri eğitim alt yapısını iş ilanlarında genellikle belirtir çünkü hangi üniversiteden ve hangi bölümden mezun olduğunuz profesyonel iş dünyasında yapabileceklerinizin açısından önemlidir. Bu sebeple CV’nizde eğitim bilgilerinize yer verirken iş veren açısından eğitiminizin önemini göz önünde bulundurmalısınız. Ve eğitim bilgilerinizi buna uygun olarak CV’nizde doğru yere yerleştirmelisiniz. İş deneyiminiz az mı? Eğitim bilgilerinizi iş deneyiminizden önce verin. İş deneyiminiz çok mu? Eğitim bilgileri iş deneyimini takip etsin. Sıralamaya karar verdikten sonra bu bölümde mezuniyet yılı, eğitim kurumu, konum ve bölüm gibi temel bilgilerin yanı sıra işe alınma ihtimalinizi destekleyecek ek başarılarınıza yer verebilirsiniz.

1. Etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak yar­dımcı fiilleriyle kurulan birleşik fiiller, ilk kelimesinde herhangi bir ses düşmesi veya türemesine uğramazsa ayrı yazılır: alt etmek, arz etmek, azat etmek, dans etmek, el etmek, göç etmek, ilan etmek, kabul etmek, kul etmek, kul olmak, not etmek, oyun etmek, söz etmek, terk etmek, var ol­mak, yok etmek, yok olmak vb.

2. Birleşme sırasında kelimelerinden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğ­ramayan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

a. Hayvan türlerinden birinin adıyla kurulanlar:

ada balığı, ateş balığı, dil balığı, fulya balığı, kedi balığı, kılıç balığı, köpek balığı, ton balığı, yılan balığı; acı balık, bıyıklı balık, dikenli balık vb.

ardıç kuşu, arı kuşu, çalı kuşu, deve kuşu, muhabbet kuşu, saka kuşu, tarla kuşu, yağmur kuşu; alıcı kuş, boğmaklı kuş, makaralı kuş vb.

ağustos böceği, ateş böceği, cırcır böceği, hamam böceği, ipek böceği, uçuç böceği, uğur böceği; ağılı bö­cek, çalgıcı böcek, sümüklü böcek vb.

at sineği, et sineği, meyve sineği, sığır sineği, su sineği, uyuz sineği vb.

deniz yılanı, ok yılanı, su yılanı; Ankara keçisi, dağ keçisi, yaban keçisi; fındık faresi, tarla faresi; dağ sıçanı, tarla sıçanı; Beç tavuğu, dağ tavuğu; ada tavşanı, yaban tav­şanı; kaya örümceği, şeytan örümceği; bal arısı, yaprak arısı; Pekin ördeği, deniz ördeği; Ankara kedisi, bozkır kedisi; Afrika domuzu, yer domuzu vb.

b. Bitki türlerinden birinin adıyla kurulanlar:

ayrık otu, beşparmak otu, çörek otu, eğrelti otu, güzelavrat otu, kelebek otu, ökse otu, pisipisi otu, taşkıran otu, yüksük otu; acı ot, sütlü ot vb.

ateş çiçeği, çuha çiçeği, güzelhatun çiçeği, ipek çiçeği, küpe çiçeği, lavanta çiçeği, mum çiçeği, yayla çiçeği, yıldız çiçeği; ölmez çiçek vb.

avize ağacı, ban ağacı, dantel ağacı, kâğıt ağacı, mantar ağacı, öd ağacı, pelesenk ağacı, tespih ağacı vb.

altın kökü, eğir kökü, helvacı kökü, meyan kökü; ek kök, saçak kök, yumru kök vb.

dağ elması, yer elması; çalı dikeni, deve dikeni; köpek üzümü, kuş üzümü; çakal armudu, dağ armudu; at kestanesi, kuzu kestanesi; can eriği, gövem eriği; kuzu mantarı, yer mantarı; su ka­mışı, şeker kamışı; dağ nanesi, taş nanesi; ayı gülü, Japon gülü; Antep fıstığı, çam fıstığı; sırık fasulyesi, soya fasulyesi; Amerikan bademi, taş bademi; Afrika menek­şesi, deniz menekşesi; Japon sarma­şığı, kuzu sarmaşığı; Hint inciri, kavak inciri; armut kurusu, kayısı ku­rusu; kaya sarımsağı, köpek sarımsağı; şeker pancarı, yaban pancarı vb.

kuru fasulye, kuru incir, kuru soğan, kuru üzüm vb.

UYARI: Çiçek dışında anlamlar taşıyan baklaçiçeği (renk), narçi­çeği (renk), suçiçeği (hastalık); ot dışında anlamlar taşıyan ağızotu (barut), sıçanotu (arsenik); ses düşmesine uğramış olan çöreotu ve yazımı gelenekleşmiş olan semizotu, dereotu bitişik yazılır.

c. Nesne, eşya ve alet adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler:

alçı taşı, bileği taşı, çakmak taşı, Hacıbektaş taşı, ki­reç taşı, lüle taşı, Oltu taşı, sünger taşı, yılan taşı; buzul taş, damla taş, dikili taş, kayağan taş, yaprak taş vb.

arap sabunu, el sabunu; kahve değirmeni, yel değirmeni; kahve dolabı, su dolabı; müzik odası, oturma odası; duvar saati, kol saati; duvar takvimi, masa takvimi; kriz masası, yemek masası; itfaiye aracı, kurtarma aracı; masa ör­tüsü, yatak örtüsü; el kitabı, okuma kitabı; Frenk gömleği, İngiliz anahtarı, İngiliz si­cimi; alt geçit, tüp geçit, üst geçit; çekme demir, çekme kat, dolma kalem, dönme dolap, kesme kaya, toplu iğne, vurmalı çalgılar, vurmalı sazlar, yapma çiçek vb.

afyon ruhu, katran ruhu, lokman ruhu, nane ruhu, tuz ruhu vb.

ç. Yol ve ulaşımla ilgili birleşik kelimeler: Arnavut kaldırımı; çevre yolu, deniz yolu, hava yolu, kara yolu, keçi yolu; köprü yol vb.

d. Durum, olgu ve olay bildiren sözlerden biriyle kurulan birleşik ke­limeler: açık oturum, açık öğretim, ana dili, Ay tutulması, baş ağrısı (hastalık), baş belası, baş dönmesi, çıkış yolu, çözüm yolu, dil birliği, din birliği, güç birliği, iş birliği, iş bölümü, madde başı, ses uyumu, yer çekimi vb.

e. Bilim ve bilgi sözleriyle kurulan birleşik kelimeler: anlam bilimi, dil bilimi, edebiyat bilimi, gök bilimi, halk bilimi, ruh bilimi, toplum bilimi, toprak bilimi, yer bilimi; dil bilgisi, halk bilgisi, ses bil­gisi, şekil bilgisi vb.

f. Yuvar ve küre sözleriyle kurulan birleşik kelimeler: göz yuvarı, hava yuvarı, ısı yuvarı, ışık yuvarı, renk yuvarı, yer yuvarı; hava küre, ışık küre, su küre, taş küre, yarı küre, yarım küre vb.

g. Yiyecek, içecek adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler: bohça böreği, talaş böreği; ba­dem yağı, kuyruk yağı; arpa suyu, maden suyu; tulum peyniri, beyaz peynir; Adana kebabı, tas kebabı; İnegöl köftesi, İzmir köftesi; ezogelin çorbası, yoğurt çorbası; irmik helvası, koz helva; acı badem kurabiyesi; Kemalpaşa tatlısı, yoğurt tatlısı; ba­dem şekeri, kestane şekeri; balık yumurtası, lop yumurta vb.

burgu makarna, yüksük makarna; kakaolu kek, üzümlü kek; çiğ köfte, içli köfte; dolma biber, sivri biber; esmer şeker, kesme şeker; süzme yoğurt; yarma şeftali; kuru yemiş vb.

ğ. Gök cisimleri: Çoban Yıldızı, Kervan Yıldızı, Kutup Yıldızı, kuy­ruklu yıldız; gök taşı, hava taşı, meteor taşı vb.

h. Organ veya organ yerine geçen sözlerden biriyle kurulan birleşik kelimeler: patlak göz, süzgün göz; aşık kemiği, elmacık kemiği; serçe parmak, şehadet par­mağı, yüzük parmağı; azı dişi, köpek dişi, süt dişi; kuyruk sokumu, safra kesesi; çatma kaş, takma diş, takma kirpik, takma kol; ekşi surat, kepçe surat; gaga burun (kimse), karga burun, kepçe kulak vb.

ı. Benzetme yoluyla insanın bir niteliğini anlatmak üzere bitki, hay­van ve nesne adlarıyla kurulan birleşik kelimeler: çetin ceviz, çöpsüz üzüm; eski kurt, sarı çıyan, sağmal inek; eski toprak, eski tüfek, kara maşa, sapsız balta, ça­kır pençe, demir yumruk, kuru kemik vb.

i. Zamanla ilgili birleşik kelimeler: bağ bozumu, gece yarısı, gün or­tası, hafta başı, hafta sonu vb.

3.-r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en sıfat-fiil ekleriyle kurulan sıfat tam­laması yapısındaki birleşik kelimeler ayrı yazılır: bakar kör, çalar saat, çıkar yol, döner sermaye, güler yüz, koşar adım, yazar kasa, yeter sayı; çıkmaz sokak, geçmez akçe, görünmez kaza, ölmez çiçek, tükenmez kalem; akan yıldız, doyuran buhar, uçan daire vb.

4. Renk sözü veya renklerden birinin adıyla kurulmuş isim tamla­ması yapısındaki renk adları ayrı yazılır: bal rengi, duman rengi, gümüş rengi, portakal rengi, saman rengi; ateş kırmızısı, boncuk mavisi, çivit mavisi, gece mavisi, limon sa­rısı, safra yeşili, süt kırı vb.

5. Rengin tonunu belirtmek üzere renkten önce kullanılan sıfatlar ayrı yazılır: açık mavi, açık yeşil, kara sarı, kirli sarı, koyu mavi, koyu yeşil vb.

6. Yer adlarında kullanılan batı, doğu, güney, kuzey, güneybatı, güneydoğu, kuzeybatı, kuzeydoğu, aşağı, yukarı, orta, iç, yakın, uzak kelimeleri ayrı yazılır: Batı Trakya, Doğu Anadolu, Güney Kutbu, Kuzey Amerika, Güneydoğu Anadolu, Aşağı Ayrancı, Yukarı Ayrancı, Orta Anadolu, Orta Asya, Orta Doğu, İç Asya, İç Anadolu, Yakın Doğu, Uzak Doğu vb.

7. Kişi adlarından oluşmuş mahalle, bulvar, cadde, sokak, ilçe, köy vb. yer ve kuruluş adlarında, sondaki unvanlar hariç şahıs adları ayrı yazılır: Yunus Emre Mahallesi; Gazi Mustafa Kemal Bulvarı, Ziya Gökalp Bulvarı; Nene Hatun Caddesi; Fevzi Çakmak Sokağı, Cemal Nadir Sokağı; Koca Mustafapaşa; Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi, Sütçü İmam Üniversitesi vb.

8. Dış, iç, sıra sözleriyle oluşturulan bir­leşik kelime ve terimler ayrı yazılır: ahlak dışı, çağ dışı, din dışı, kanun dışı, olağan dışı, yasa dışı; ceviz içi, hafta içi, yurt içi; aklı sıra, ardı sıra, peşi sıra, yanı sıra vb.

9. Somut olarak yer belirten alt ve üst sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır: deri altı, su altı, toprak altı, yer altı (yüzey); böbrek üstü bezi, tepe üstü (en yüksek nokta) vb.

Alt, üst, ana, ön, art, arka, yan, karşı, iç, dış, orta, büyük, küçük, sağ, sol, peşin, bir, iki, tek, çok, çift sözlerinin başa getirilmesiyle oluştu­rulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır: alt kurul, alt yazı; üst kat, üst küme; ana bilim dalı, ana dili; ön söz, ön yargı; art damak, art niyet; arka plan, arka teker; yan cümle, yan etki; karşı görüş, karşı oy; iç sa­vaş, iç tüzük; dış borç, dış hat; orta kulak, orta oyunu; büyük dalga, büyük defter; küçük harf, küçük parmak; sağ açık, sağ bek; sol açık, sol bek; peşin fikir, peşin hüküm; bir gözeli, bir hücreli; iki anlamlı, iki eşeyli; tek eşli, tek hücreli; çok düzlemli, çok hücreli; çift ayaklılar, çift kanatlılar vb.