Ezan Türkçe Okunduğu Yıllar

Dünya Bülteni/ Haber Merkezi

Tek parti döneminin halkta hiçbir karşılık bulmayan ve fakat 18 sene boyunca uygulanan en büyük dayatması olan Türkçe ezan, ilk olarak yılının 30 Ocak gününde Fatih Camii'nde okunmuştu. Arapça ezan yasağı, Demokrat Parti'nin iktidara gelmesi ile 16 Haziran 'de kaldırıldı. Kanunun kabulünün ertesi günü yani 17 Haziran tarihinde ezan tekrar Arapça okunmaya başladı.

Türkçe ezan tartışmaları Osmanlı'nın son döneminde de bazı yazar ve şairler tarafından dile getirilmişti. Türkçülük akımının fikir babası Ziya Gökalp, bir şiirinde “Bir ülke ki camiinde Türkçe ezan okunur” dizesini kullanarak bu konudaki talebini dile getirmişti.

yılı Mustafa Kemal tarafından 'dinde reform' yılı olarak ilan edilmişti. yılının Aralık ayında başlayan çalışmalar kapsamında Dolmabahçe Sarayı'nda dokuz hafız ezanın ve hutbenin Türkçeleştirilmesi çalışmalarına başladı. Kuran’ın Türkçe tercümesi ilk kez 22 Ocak tarihinde İstanbul’da Yerebatan Camii’nde Hafız Yaşar (Okur) tarafından okundu. Bundan 8 gün sonra, 30 Ocak tarihinde ise ilk Türkçe ezan, Hafız Rifat Bey tarafından Fatih Camii’nde okundu.

4 Şubat tarihinde, müftülüklere ezanı Türkçe okumalarını, buna uymayanların kati ve şedid bir şekilde cezalandırılacaklarını bildiren bir tamim (genelge) gönderildi. Yıllarca bu genelge Türkçe ezanın dayanağı oldu. 'de ise Refik Saydam’ın başbakanlığı ve İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı zamanında kanun çıkarıldı ve Türkçe ezana yasal zemin kazandırılmış oldu.

SADECE 'FELAH' KELİMESİNE DOKUNULMADI

Ezanda bütün ifadeler Türkçe ‘ye tercüme edilirken 'felah' kelimesi olduğu gibi bırakılmıştı. Türkçeye kurtuluş olarak tercüme edilebilecek bu ifadenin aynı kalmasının sebebinin insanları namaza yönlendirmemek olduğu öne sürülüyor.

Yıllarca Türkçe ezanın halkın yaptığı ibadette ne dediğini anlaması için uygulandığı iddia edildi fakat hiç Türkçe bilmeyen Kürt ve Arapların yaşadığı köylerde de ezanın Türkçe okutulmasının neden zorunlu olduğu sorusuna hiçbir zaman cevap verilemedi.

Arapça ezan yasağının uygulama alanı camilerle sınırlı değildi. Evlerinde namaz kılanların da Arapça ezan ve kamet okuması yasaktı. Bu sebeple yüzlerce insan ceza aldı.

'de Hatay'a giren Türk ordusunun ilk icraatlarından birisi Arapça okunan ezanları Türkçeye çevirmek oldu. Hatay halkı, Fransız işgal ordusunun bile dayatmadığı bir uygulamayı Türkiye'nin dayatmasını hiçbir zaman anlayamadı.

30 Ocak 'de başlayan Türkçe ezan zulmü, yılının Haziran ayında Demokrat Parti'nin tek başına iktidara gelmesine kadar devam etti. ’de Arapça Ezan yasağını getiren CHP'nin ’de Demokrat Parti ile birlikte bu yasağın kaldırılması lehinde oy kullanması ise dikkat çekmişti.

TÜRKÇE EZAN ZULMÜNE SON VERİLEN TARİH: 16 HAZİRAN

Demokrat Parti, 16 Haziran ’de çıkardığı bir kanunla Türkçe ezan okunmasını zorunlu kılan kanunu ortadan kaldırdı. Böylece Müslüman Türk halkının 18 yıllık özlemi bitmiş oldu. Kanunun kabulünün ertesi günü yani 17 Haziran tarihinde ezan aslı gibi tekrar okunmaya başladı.

Günümüze kadar ulaşan tarihi bi belgede de, bir müftünün 17 Haziran günkü tarihe şu şekilde not düştüğü görülüyor. "Lilahilhamd. Ezanı Muhammediyenin yine aslı gibi arapça okunmaya basladığı tarih. 17 Haziran "

Kıbrıs'ta ise Türkiye ile başlayan ezan yasağı Türkiye ile eş zamanlı olarak sona ermedi. Adada 'a kadar Türkçe ezan okutuldu.