Virgül Terim Anlamı
;
(noktalı virgül)
Nefret ediyor: Donald Barthelme
Neden mi noktalı virgülü kullanmaktan bu kadar kaçınıyorum? Kısaca: noktalı virgül çok çirkin, bir köpeğin karnındaki kene kadar çirkin.
Nefret ediyor: Kurt Vonnegut
Yaratıcı yazarlığın altın kuralı: Noktalı virgül kullanmayın. Noktalı virgülün tek işlevi sizin üniversite okuduğunuzu belli etmek.
Kurt Vonnegut
Seviyor: Ursula K. Le Guin
Cümlelerim içerdiği tüm sözdizimi kurallarıyla uzuyor da uzuyor. Ernest Hemingway söz dizimi kurallarına uyacağına veya noktali virgül kullanacağına ölmeyi tercih ederdi. Bense bir sürü baştan savma noktalı virgül kullanıyorum; bir tanesini şimdi kullandım; bir tanesini "kullanmıyorum"dan sonra; bir tanesini "sonra"dan sonra.
Ursula K. Le Guin
Virgülden farksız olduğunu düşünüyor: Gertrude Stein
Noktalı virgül virgülden daha güçlü, daha görkemli ve daha fiyakalı ama yine de hâlâ bir virgül.
!
(ünlem işareti)
Nefret Ediyor: F. Scott Fitzgerald
Ünlem kullanmayı lütfen bırakın. Ünlem kullanmanın birinin kendi şakasına gülmesinden hiçbir farkı yok.
F. Scott Fitzgerald
Seviyor: Tom Wolfe
We romanında Tom Wolfe karakterlerin düşüncelerini tire'yle yarıda keserek, bütünlüklü cümlerle düşünmediğimiz varsayımıyla, gerçekte nasıl düşündüğümüzü taklit etmeye çalışıyor. Duygularımızla düşünüyoruz. Bu nedenle Wolfe bolca ünlem kullanmaktan da çekinmiyor.
Eğer Tom Wolfe değilseniz kullanmanızı çok önermiyor: Elmore Leonard
Ünlemlerinize sahip çıkın. kelimede toplasanız iki üç ünlem işareti kullanma hakkınız var. Tabi eğer Tom Wolfe gibi ünlemlerle kendinize özgü bir üslup ürettiyseniz onları bolca kullanmakta özgürsünüz.
—
(uzun tire)
Seviyor: R.L. Stine
Romanda tam bir korku atmosferi oluşturmak için uzun tire'den daha iyi bir noktalama işareti olamaz: "Kadın durdu ve nefesi kesildi—ve ağzı korku çığlığıyla açıldı."
Nefret ediyor: Hiçbir yazar. Ama pek çok editörün korkulu rüyası.
Uzun tire'nin problemi—şimdiye farkına varmışsınızdır—akıcı yazımın önünde bir engel oluşturması. Yazarın bitmemiş cümlenin orta yerine yerleştirdiği düşünceler—çekinmeden söyleyin lütfen, rahatsız olmam—bazen sizi de rahatsız etmiyor mu?
,
(virgül)
Nefret ediyor: Gertrude Stein
Virgüller köle ruhludur, kendi kedilerine var olamazlar. Siz giyesiniz diye ceketinizi tutan ayakkabılarla dizinizde bekleyen virgüller hayatı sizin için pasifleştirir ve bu nedenle onları kullanmaktan kaçınıyorum.
Seviyor: Garielle Lutz
Maalesef ki o güzelim Virgül Çağı artık geçti. Hayatta olmak ve kelimelerle haşır neşir olmak için müthiş zamanlardı. Cümleler o zamanlar daha bir kesindi. Şimdilerde profesyonel yazılarda bile bir çok belirsizlikle karşı karşıya kalıyoruz.
Editörü Bob'a rağmen çok seviyor: Toni Morrison
Editörü Bob Gottlieb'le bitmek bilmeyen tatlı bir savaş hâlinde olan Morrison, editörünün her yere koyduğu virgülleri silmek için epey çaba sarfediyor.
(nokta)
Seviyor: Gertrude Stein
Noktanın kendine has bir hayatı kendine has zorunluluğu kendine has bir duygusu kendine has bir zamanı var.
Gertrude Stein
Zorunda oldukça kullanıyor: Cormac McCarthy
Noktalara, büyük harflere ve arada bir kullanılan virgüllere inanıyorum, daha fazlasına gerek yok.
James Joyce noktalama işaretlerini olabildiğince az kullaranarak aslında çok iyi bir örnek teşkil ediyor. Sayfayı küçük tuhaf şekillerle doldurmanın pek anlamı yok. Kelimelerin yettiği ölçüde noktalama işaretlerinin önemi ve gerekliliği azalıyor.
Kısaltarak çeviren ve hazırlayan: Alper Güngör
(Literary Hub)
Virgülün cümle içerisinde birçok farklı görevi bulunmaktadır. Her görev cümlenin daha etkin şekilde anlaşılmasına ve rahatça okunmasına imkan tanımaktadır. Aynı zamanda ele alınan metinlerin dil bilgisine etkin şekilde uyum sağlaması için, virgülün doğru yerlerde kullanılması çok önemlidir.
Virgülün Kullanıldığı Yerler Nelerdir?
Türkçede cümle kurmanın en önemli yanlarından biri virgülü doğru şekilde kullanmaktır. Yanlış ele alınacak virgül hem okuma rahatsızlığı ortaya çıkarır hem de cümlenin yanlış anlaşılmasına sebep olabilir. Özellikle öğrenciler ve edebiyatla ilgilenenler için, virgülün doğru kullanımı büyük bir öneme sahiptir. Bu durum hem yazılı hem de altyazı üzerinden televizyondaki yabancı diziler için de oldukça önemli bir potansiyel teşkil ediyor.
Özellikle virgülün kullanıldığı yerler doğru şekilde ele alınırsa, hızlı okunan bir metin çok daha etkin şekilde ve kolayca anlaşılabilir. Bu doğrultuda eş görevli kelime kullanımı, sıralı cümleler, yüklemden uzak düşmüş özneyi belirtmek gibi birçok yerde kullanılmaktadır. Ara söz ve ara cümleler, anlama güç katmak, tırnak içinde alıntı ya da konuşma çizgisi sonraki alıntı cümlesi gibi geniş bir alanda virgül oldukça önemlidir.
Örnek Cümleler ile Kısaca Konu Anlatımı
Virgülün kullanımı çok fazla olduğundan örnek cümleler üzerinden çoğunu ele alarak göstermek, daha etkin şekilde anlama imkanı sağlar. Böylece kendiniz de farklı örnekler ele alabilir ve virgülün kullanımı konusunda pratik yapabilirsiniz.
Birbiri ardına sıralanan eş görevli kelime ve grupları arasına yerleştirilir:
‘’Oldukça sıcak, samimi, sevimli ve içten bir yapıya sahip.’’
Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için değerlendirilir:
‘’Umduk, bekledik, düşündük.’’ Y. K. Karaosmanoğlu
Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş özneler için değerlendirilir:
‘’Saniye Hanım efendi, merdivenlerde oğlunun ayak seslerini duyar duymaz, hasretlisini karşılamaya atılan bir genç kadın gibi koltuğundan fırlamış ve ona kapıyı kendi eliyle açmaya gelmişti.’’ Y. K. Osmanoğlu
Cümledeki ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak amaçlı:
‘’Zemin bu kadar koyu bir kırmızıya dönüşünce, bir an için de olsa, belirginliğini yitiriverdi sivilceleri.’’ E. Şafak
Anlamı daha güçlü hale getirmek amaçlı değerlendirilir:
‘’Yine, yeniden, hiç durmadan yapardım.’’
Hitap amaçlı kullanılan kelimelerden sonra:
‘’Efendiler, bilirsiniz ki hayat demek, mücadele, müsademe demektir.’’ Mustafa Kemal Atatürk
Bu gibi örneklerin yanı sıra daha birçok farklı yerde virgülün kullanıldığını söylemek mümkündür. Özel isimler, sayıların yazılışında kesirlere ayırmak amaçlı, birbiri ardına gelen kelimelerin bağlantını olduğunu göstermek şeklinde ele alınabilmektedir. Özellikle yanlış anlamaları gidermek için de virgül çok önemlidir.
‘’O, Ahmet ile nerede buluşacağını unutmuş.’’
Bu cümlede, ‘O’ kişi zamiri ile ‘Ahmet’ isminin arasına virgül geldiği zaman anlam doğru şekilde idrak edebilmektedir.
Virgül ile İlgili Cümleler
- Fırtınadan, soğuktan, karanlıktan ve biraz da korkudan sonra bu sıcak, aydınlık ve sevimli odanın havasında erir gibi oldum. (Halide Edip Adıvar)
- Sessiz dereler, solgun ağaçlar, sarı güller
Dillenmiş ağızlarda tutuk dilli gönüller (Faruk Nafiz Çamlıbel) - Zindana atılan mahkûmlar gibi titreşerek, haykırarak geri geri kaçmaya uğraşıyorduk. (Hüseyin Rahmi Gürpınar)
- Bir varmış, bir yokmuş.
- Umduk, bekledik, düşündük. (Yakup Kadri Karaosmanoğlu)
- Fakat yol otomobillere yasak olduğundan o da herkes gibi tramvaya biner, kimse kendisine dikkat etmez. (Falih Rıfkı Atay)
- Binaenaleyh, biz her vasıtadan, yalnız ve ancak, bir noktainazardan istifade ederiz. (Mustafa Kemal Atatürk)
- Saniye Hanımefendi, merdivenlerde oğlunun ayak seslerini duyar duymaz, hasretlisini karşılamaya atılan bir genç kadın gibi, koltuğundan fırlamış ve ona kapıyı kendi eliyle açmaya gelmişti. (Yakup Kadri Karaosmanoğlu)
- Şimdi, efendiler, müsaade buyurursanız, size bir sual sorayım.(Mustafa Kemal Atatürk)
- Akşam, yine akşam, yine akşam,
Göllerde bu dem bir kamış olsam! (Ahmet Haşim) - Kopar sonbahar tellerinden
Derinden, derinden, derinden
Biten yazla başlar keder musikisi (Yahya Kemal Beyatlı) - Datça'ya yarın gideceğim, dedi.
- Şehirde ilk önce hükûmet doktoruyla karşılaştım.
- Bugünlerde başımı kaşımaya vakit bulamıyorum, dedi. (Reşat Nuri Güntekin) - Bahçe kapısını açtı. Sermet Bey'e,
- Bu anahtar köşkü de açar, dedi. (Ömer Seyfettin) - Hayhay, memnun oluruz.
- Efendiler, bilirsiniz ki hayat demek, mücadele, müsademe demektir. (Mustafa Kemal Atatürk)
- 38,6 (otuz sekiz tam, onda altı),
- 25,33 (yirmi beş tam, yüzde otuz üç),