1923 Ve 1940 Türk Edebiyatında Hikaye Yazarları

Cumhuriyet Dönemi&#;nde Hikâye Yazarları ve Eserleri () 

Yakup Kadri Karaosmanoğlu: Türk tarihinde önemli bir dönemeç olan İzmir’in işgali ve düşman kuvvetlerinin buradaki halka yaptığı zulümler yazarın hikâyelerinde geniş yer bulur.

• Eserleri:Rahmet, Millî Savaş Hikâyeleri, Bir Serencam

Reşat Nuri Güntekin:Hikâyelerinde kadının ailedeki ve toplumdaki yeri, evlilik, modern yaşayışın yanlış anlaşılması, dinin kötüye kullanılması, çocukların ve gençlerin eğitimi, geçim sıkıntısı gibi konuları işlemiştir.

• Eserleri: Eski Ahbap, Tanrı Misafiri, Sönmüş Yıldızlar, Leyla ile Mecnun, Olağan İşler ve Aşk Mektupları

Halide Edip Adıvar:&#;Vatanseverlik” fikriyle yazdığı hikâyeleriyle tanınır.

• Eserleri: Harap Mabetler, Dağa Çıkan Kurt, İzmir&#;den Bursa&#;ya

Refik Halit Karay:Olay hikâyeciliğinin önemli ismi olan yazar Millî Edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren hikâyelerinde özellikle halkın sorunlarını ve görevini kötüye kullanan memurları devrin şartlarına bağlı olarak anlatmıştır. Yazar, güçlü gözlem yeteneğini sıfatlardan, duyulardan ve niteleyici sözcüklerden sıklıkla yararlandığı anlatımıyla desteleyerek kendine has bir üslup yaratmıştır.

• Eserleri: Memleket Hikâyeleri, Gurbet Hikâyeler

Sait Faik Abasıyanık:Durum (kesit) hikâyeciliğinin Türk edebiyatındaki öncül temsilcisi olan yazar; esnafları, işsizleri, kahvelerde boş oturan sıradan insanları, balıkçıları konu edinir.

• Eserleri: Semaver, Sarnıç, Şahmerdan, Lüzumsuz Adam, Mahalle Kahvesi, Havada Bulut, Kumpanya, Havuz Başı, Son Kuşlar, Alemdağ&#;da Var Bir Yılan, Az Şekerli

Kenan Hulusi Koray:Başlangıçta fantastik tarzda yazarken Sadri Ertem’in etkisiyle realizm etkisine girmiştir.

• Eserleri: Bir Yudum Su, Bahar Hikâyeleri, Son Öpüş, Bir Otelde Yedi Kişi, RBK Pansiyonu

Fahri Celalettin Göktulga:Yazmaya 18 yaşında başlayan ve ilk yazıları Servetifünun dergisinde yayımlanan yazar, hikâyelerinde aldığı tıp eğitimini sanatçı duyarlılığıyla harmanlayarak insanın psikolojik çatışmalarını ve mizacını ortaya çıkarmaya çalışmıştır. Ahlaki yozlaşma, hurafeler, Meşrutiyet Dönemi&#;ndeki halk &#; devlet karşıtlığı meseleleri hikâyelerinde kendine yer bulan konuların başında gelmektedir.

• Eserleri: Telak-ı Selase, Kına Gecesi, Elde Bir Mustafendi, Anzavur Kahvesi, Salgın, Rüzgâr, Çanakkale&#;deki Keloğlan

Sabahattin Ali:Maupassant tarzı öykülerinde ele aldığı köy gerçeği, işçi &#; işveren ilişkileri, cezaevi anıları gibi başlıklar Türk edebiyatında kendisinden sonra bu alanda önemli bir damar oluşmasına yol açmıştır. Sosyalizmi benimseyen Ali, en çok aşkı ve ezen &#; ezilen ilişkilerini ele almıştır.

• Eserleri: Değirmen, Kağnı, Ses, Yeni Dünya, Sırça Köşk

Sadri Ertem: Köy yaşamını ve işçi — işveren çatışmalarını işlemiştir.

• Eserleri: Silindir Şapka Giyen Köylü, Bacayı indir Bacayı Kaldır, Korku, Bay Virgül, Bir Şehrin Ruhu

Ercüment Ekrem Talu:Canlı tasvirlerle kaleme aldığı eserlerinde sözlü geleneğin ve sokak dilinin olanaklarını kullanmıştır.

• Eserleri: Teravihten Sahura, Kız Ali, Güldüren Kitap, Gün Doğmayınca, Meşhedi&#;nin Hikâyeleri, Sevgiliye Masallar, Evliya-ı Cedit

Selahattin Enis:Mütareke yıllarının yozlaşmış insan ilişkilerini natüralist ögelerle yazmıştır.

• Eserleri: Bataklık Çiçeği

Nahit Sırrı Örik:Eserleri, yazıldıkları devrin sosyo-kültürel şartlarını bütüncül olarak yansıtır.

• Eserleri: Kırmızı ve Siyah, San&#;atkârlar, Eski Resimler, Eve Düşen Yıldırım

Örnek Sorular:

Olay öykülerine &#;klasik vaka öyküsü&#; de denir. Bu tür öykülerde olaylar zinciri, kişi, zaman, yer ögesine bağlıdır. Hikâyenin sonunda, okurun merak duygusu giderilir. Bu öykü türü dünyada Fransız sanatçı Guy de Maupassant ile anılırken Türk edebiyatında en çok ———— ile özdeşleşmiştir.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Sait Faik Abasıyanık
B) Refik Halit Karay
C) Ömer Seyfettin
D) Selahattin Enis
E) Memduh Şevket Esendal

“Hikâye türü dinamiktir çünkü ————&#; cümlesi türün özellikleri göz önüne alındığında aşağıdakilerden hangisiyle sürdürülmelidir?

A) bu tür günümüzde varlık gösteren tek düzyazı türüdür.
B)bu türde yazarların dar alanda marifet gösterme zorunluluğu vardır.
C) hikâye okuyucunun en çok rağbet ettiği türdür.
D) en çok satan kitaplar, her zaman hikâye türündeki eserlerden çıkar.
E) yazarın iç dünyasını en dolaysız anlattığı tür, hikâyedir.

Hikaye; yaşanmış ya da yaşanması muhtemel olayların ve durumların, belli bir kural çerçevesinde anlatılmasına denir. Hikayeler kişi, olay, yer ve zaman olarak dört yapı unsurundan oluşmaktadır. Olay ve durum hikayesi olarak ayrılmaktadır.

Hikaye türünün ilk örneği İtalyan yazar Boccaccio’nun yazmış olduğu Decameron adlı eserdir. Türk edebiyatının ilk hikaye örneği Ahmet Mithat Efendi’nin yazmış olduğu “Letaif-i Rivayet” adlı eseridir.

Türk edebiyatında batılı anlamda ilk hikaye örnekleri Tanzimat Dönemi’nde yazılmaya başlanmış ve Servet-i Fünun döneminde ise gelişmeye devam etmiştir. Türk edebiyatının batılı anlamda ilk hikaye örneği ise Sami Paşazade Sezai’nin “Küçük Şeyler” adlı eseridir.

Milli edebiyat döneminde hikayeler sosyal gerçekçilik anlayışı çerçevesinde yazılmaya başlanmış ve bu özellik Cumhuriyet Dönemi’nde daha da gelişerek devam etmiştir.

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Cumhuriyet’in yılında ilan edilmesi ile başlamıştır. Bu dönemde hikayede de teknik olarak önemli ilerlemeler ve belirgin değişimler yaşanmıştır. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında hikaye türü yılları ve yılları olmak üzere iki ayrı dönem olarak ayrılmaktadır.

Cumhuriyet Dönemi Türk Hikayesinin Genel Özellikleri

• Sosyal gerçekçilik (toplumcu gerçekçi) anlayışı çerçevesinde hikayeler yazıldığı görülmektedir.
• Servet-i Fünun döneminde Halit Ziya Uşaklıgil ile başlayan olaya dayalı (Maupassant tarzı) hikayecilik Cumhuriyet’in ilk yıllarında da sürdürülmüştür. Özellikle yılları arasında hikayelerinde Maupassant tarzı benimsenmiştir. Sabahattin Ali, Sadri Ertem, Refik Halit Karay, Yakup Kadri Karaosmanoğlu gibi yazarlar bu hikaye anlayışını tercih etmişlerdir.
  • Milli Edebiyat döneminde bu anlayışa öncülük eden Ömer Seyfettin’dir.
• Aynı zamanda Sait Faik Abasıyanık “Çehov tarzı” ya da “durum hikayesi” denilen hikaye anlayışına geçiş yapmıştır. Durum hikayesi, olaydan çok hayatın bir kesitinin anlatıldığı hikayedir. Bu hikaye anlayışında olaydan çok kişinin içinde bulunduğu ruhsal durum ve kısa bir zamanda yaşanan durumlar anlatılmıştır.
• Cumhuriyet Dönemi hikayelerinde genel olarak sanatçılar “sanat toplum içindir” anlayışı ile hareket ederek toplumsal sorunlara yönelmişlerdir. Fakat “sanat sanat içindir” anlayışı ile yazan sanatçılar da bulunmakla beraber bu sanatçılar bireyin iç dünyasını öne çıkaran konular işlemişlerdir.
• Bu dönem hikayelerinde milli ve dini duyarlılık yine görülmektedir. Özellikle Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Samiha Ayverdi gibi isimlerin eserlerinde görülmektedir.
• Cumhuriyet Dönemi hikayeciliğinde ’tan sonra hızlı bir gelişim sürecine girilmiştir. 2. Dünya Savaşı, çok partili hayata geçiş, Köy Enstitülerinin açılması gibi olaylar hikaye içeriklerine hareket getirmiştir. Anadolu, köy ve yaşantısı hikayelerin artık temel konusu olmuştur. Özellikle Orhan Kemal bu döneme imzasını atmıştır.
• ’lerden sonra ise 2. Dünya Savaşı’nın etkisi ile kişinin kendi ve çevresiyle olan ilişkilerini, bilinçaltının etkilediği psikolojiyi işleyen hikayeler ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda modern hikayeye de geçiş yapılmıştır. Geleneksel anlatımın dışına çıkılmış ve ben merkezci hikaye anlayışına dönüşmüştür.

Cumhuriyet Dönemi Türk Hikayesinin Dönemlere Ayrılması

Sanat anlayışı, üslup ve konu bakımından farklılık gösteren hikayeler aşağıda bulunan şemaya göre incelenmektedir.

Arası Türk Edebiyatındaki Hikaye

• Gözleme dayalı gerçekçilik söz konusudur.
• Realizm ön plandadır.
• Hikaye bağımsız bir tür haline gelmiştir.
• Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Halide Edip Adıvar, Reşat Nuri Güntekin, Kenan Hulusi Koray, Sadri Ertem, Sait Faik Abasıyanık ve Sabahattin Ali  gibi isimler bu türde eserler vermiştir.
• Toplumsal sorunların dile getirildiği bir anlayışla “sanat toplum içindir” bakış açısı ağırlıktadır.
• Sade bir dil kullanılmıştır.
• Psikoloji ve toplumsal içerikli eserlerdir.
• yılları arasındaki hikayelerin bir kısmı olay hikayesi bir kısmı durum hikayesi olarak yazılmıştır.

Olay Hikayesi

• Klasik hikaye olarak da isimlendirilmektedir.
• Olay örgüsü; kişi, zaman ve yer ögelerine bağlı olarak verilmektedir.
• Merkezde bir olay vardır ve olay; serim, düğüm, çözüm bölümlerinde uyumluluk içerisinde anlatılır.
• Kişi ve çevre tasvirleri detaylı değildir.
• Merak ögesi hikayeye hakimdir.
• Hikaye sonunda olay çözüme kavuşturulur.
• Dünya edebiyatındaki temsilcisi: Maupassant’tır. Bu nedenle Maupassant tarzı hikayecilik olarak da adlandırılmaktadır.
• Türk edebiyatında ise Ömer Seyfettin öncüsüdür. Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Reşat Nuri Güntekin, Orhan Kemal gibi yazarlar da olay hikayesi türünde örnekler vermişlerdir.
  • Bu dönemde en bilinen hikayeler:
    • Reşat Nuri Güntekin=> Leyla ile Mecnun
    • Fahri Celalettin Göktulga=> Telak-ı Selase
    • Ercüment Ekrem Talu=> Teravihten Sahura
    • Memduh Şevket Esendal=> Otlakçı, Pazarlık
    • Sadri Ertem=> Bacayı İndir Bacayı Kaldır
    • Nahid Sırrı Örik=> Eski Resimler
    • Sabahattin Ali=> Ses, Kamyon
    • Sait Faik Abasıyanık=> Son Kuşlar, Lüzumsuz Adam

📚EK BİLGİ KÖŞESİ: Sabahattin Ali’nin Kamyon adlı eseri olay hikayesine en güzel örneklerden biridir. Yoksulluk nedeniyle büyük kente çalışmaya giden genç bir köylünün acıyla sonlanan yolculuğunu, gerçekçilik akımına bağlı olarak anlatmıştır. Yazar metinde gerçekçi birçok gözleme yer vermiştir: “Kamyon, Zincirli Han’ın dar ve basık kapısından, yan duvarlara sürtünüp sıvaları dökerek ve üzerine bağlanmış sepetlerle çuvalları dört tarafa fırlatarak ıkına sıkına çıktı. Şoför bir eliyle direksiyona yapışmış, dört metre genişliğindeki sokağın karşı tarafındaki berber dükkanlarına girmeden sola manevra yapabilmeye uğraşıyor, öteki eliyle de ağzına peynirli pide tıkıyordu.“

Durum Hikayesi

• Kesit hikayesi olarak da isimlendirilir.
• Modern hikaye de denilmektedir.
• Merak ögesi ikinci plandadır.
• Hikayeler olaya değil, hayattan bir durum ya da kesite dayandırılır.
• Okuyucuyu sarsan ya da heyecanlandıran bir anlatım söz konusu değildir.
• Günlük hayattan bir kesit sunulur veya bir insanlık durumu anlatılır.
• Kişisel ve sosyal düşünceler, duygu ve düşünceler ön plandadır.
• Dünya edebiyatındaki temsilcisi: Anton Çehov’dur. Bu nedenle “Çehov tarzı” hikayecilik olarak da adlandırılmaktadır.
• Türk edebiyatında ise Sait Faik Abasıyanık ve Memduh Şevket Esendal öncü isimlerdir.

📚EK BİLGİ K

Arası Hikâye Yazarları

Hüseyin Rahmi Gürpınar:Kadınlar Vaizi, Namusla Açlık Meselesi, Katil Buse. İki Hödüğün Seyahati, Tü­nelden İlk Çıkış,Gönül Ticareti, Melek Sanmıştım Şey­tanı, Eti Senin Kemiği Benimadlı hikâyelerinde döne­mindeki tipleri, bütün sosyal meseleleri, gelenek gö­renekleri ile İstanbul&#;u ele almıştır.

Reşat Nuri Güntekin: Hikâyelerini Taş Parçası, Tanrı Misafiri, Sönmüş Yıldızlar, Leyla ile Mecnun, Olağan İşler adlı yapıtlarında toplamıştır.

Refik Halit Karay:Memleket Hikâyeleri ve Gur­bet Hikâyeleri&#;nde aydınların tanımadığı küçük şehir-kasaba memurlarıyla köylülerin yaşayışlarını, problemlerini eleştiriden uzak, çözüm arayışına girişmeyen nükteli bir anlatımla kaleme alır.

Memduh Şevket Esendal: Hikâyelerinde güçlü gözlemciliği ile birlikte, toplum yaşayışımızdaki aksaklıklara değinişi ile dikkat çeker. Günlük yaşamdan kadınları ilgilendiren sorunla­ra, ekonomideki tutarsızlıkların aile yaşayışını etkileyişinden Birinci Dünya Savaşı&#;ndan sonra Anadolu&#;nun durumuna kadar birçok konuda hikâye yazmıştır. Hikâyelerini Otlakçı, Mendil Altında, Sahan Kül­bastısı, İhtiyar Çilingir, Hava Parası, Bizim Nesibe, Kelepir gibi kitaplarda toplamıştır.

Yakup Kadri:Rahmet ve Millî Savaş Hikâyeleri adlı yapıtlarında Kurtuluş Savaşı sırasında ve son­rasında Anadolu&#;da meydana gelen olayları an­latmıştır.

Kenarı Hulusi: Gözlemci gerçekçiliğe dayanan hikâyelerini, Bahar Hikâyeleri, Son Öpüş, Bir Otel­de Yedi Kişi, Bir Yudum Su adlı kitaplarında top­lamıştır.

Halide Edip Adıvar:Anadolu&#;yu anlattığı hikâye­lerini Harap Mabetler, Dağa Çıkan Kurt adlı yapıt­larında toplamıştır.

Sadri Ertem:Bacayı İndir Bacayı Kaldır, Silindir Şapka Giyen Köylü adlı yapıtlarında topladığı hikâ­yelerinde toplumcu gerçekçi bir yaklaşımla ezilen Anadolu&#;yu ele almış; toplumcu hikâyenin edebiyatımızdaki ilk temsilcileri arasında yer almıştır.

Cumhuriyet Dönemi Hikâyeleri ve Yazarlar

Cumhuriyet dönemi hikâye örnekleri genellikle bağımsız olarak üretilmiştir. Sanat akımları, olay hikâyeleri ve gerçeklik hikayeleri de sıklıkla görülen türlerdir. Cumhuriyet dönemi hikâyeleri, yaşanan veya yaşanması olası durumları konu almıştır. Hikâye, durum ve olayların belirli kurallara uygun olarak anlatılması demektir. Hikaye yapısını oluşturan unsurlar; durum ve olaylar olarak iki tür olduğu bilinmektedir.

Cumhuriyet dönemi Edebiyatında ilk olarak Tanzimat döneminde hikâye örnekleri verilmiş bulunmaktadır. Ancak teknik gelişimi Serveti Fünun döneminde güçlenmiştir. Cumhuriyet dönemi hikâyeleri, yılında Cumhuriyet’in ilanıyla başlamıştır.

Türk Edebiyatında Hikaye türü ve yılları ile ile yılları arasında iki döneme ayrılmaktadır. Gerçeklik ve kişilerin ruhsal durumlarını konu alan hikayeler üretilmiş, en iyi örnekleri veren yazarlar yetişmiştir. Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Sabahattin Ali, Halide Edip Adıvar sadece bir kaçı olarak bilinmektedir.

Yılları Hikâye Dönemi Özellikleri

Bu dönemde hikâyeler bağımsız olarak üretilmiştir.

Sanatçılar gözleme dayalı eserler vererek gerçekliğe önem vermiştir.

Realizm sanat akımı olarak benimsenmiştir.

Olay hikâyelerinin ön planda olduğu düşünülse dahi durum hikâyelerinin daha ağırlıkta olduğu görülmüştür.

Halide Edip Adıvar, Reşat Nuri Güntekin, Yakup Kadri Karaosmanoğlu hikâye konusunda ağırlıklı olarak eserler vermiştir.

yılları arası eserlerinde toplumsal sorunlar ön plana çıkarılmış ve sanat toplum içindir düşüncesi hakim olmuştur.

Toplumsal temalı ve psikoloji ağırlıklı eserler verilmiştir.

Aynı dönemde Sait Faik Abasıyanık, Kenan Hulusi Koray, Sabahattin Ali, Sadri Ethem başarılı hikâye örnekleri vermiştir. Cumhuriyet döneminde toplumsal gerçekçilik hikayeleri, olaylar ve durum hikayeleri, kişilerin iç dünyasını yansıtan hikayeler ön plana çıkmıştır. Cumhuriyet dönemi hikayeleri realizmi ön planda tutmuş, olaylar ve durumları konu almıştır.